Tíminn - 30.12.1978, Blaðsíða 7

Laugardagur 30. desember 1978.
fVONDUM
FÉLAGSSKAP
Mörg er búmannsraunin segir
gamalt máltæki. Ein af verri
tegundinni eru þau móöuharö-
indi af mannavöldum sem Sjö-
mannanefndin — meö formann
Stéttarsambands bænda i farar-
broddi — vilja leiö yfir okkur
bændur.
Landbúnaöarráöherra var i
útvarpi spuröur hversvegna
fóöurblanda væri dýrust hjá
stærsta innflytjandanum. Ráö-
herrann taldi það hlyti aö vera
vegna óhagstæöra innkaupa —
og bætti svo viö aö þaö væri siö-
ur en svo hagur fyrir bændur aö
fóöurvörur væru ódýrar. Þannig
er þá komiö fyrir islenskum
bændum 1978. Æöstu menn
landbúnaðarmála halda aö hægt
sé að telja þeim trú um aö ódýr-
ar rekstrarvörur séu þeim til
fjárhagslegs tjóns, en hátt verö
sömu vöru sé bændum gróöi.
Gamall kunningi minn frá
æskuárunum taldi þaö óhjá-
kvæmilegt lögmál að menn
reyndu aöljúga aö honum þegar
svo horfði; viö þvi væri ekkert
aö segja. En þá kröfu sagðist
hann gera aö menn lýgju ekki
aö honum eins og hann væri
tveggja ára barn. Þaö fannst
honum ófyrirgefanleg móðgun.
Mér finnst að bændur ættu aö
geta gert sömu kröfu til sinna
forsvarsmanna. Þaö má slá þvi
föstu aö þeir, sem vilja auka
rekstrarkostnað búanna, eru
ofarlega i launastiganum. Þeir
vita að ef kostnaðurinn viö
rekstur heimilis eykst um 330
þús. á ári — þá fá þeir meö þre-
földu verkamannalaunin millj-
ón króna hækkun. Þeirra hagur
er aukin veröbólga: — svo ein-
falt er það mál.
Viö bændur erum ekki i hærri
launastiganum hjá rikinu.
Okkur hefur venjulega vantaö
30% af þvi kaupi sem rikiö hefir
reiknaö okkur. Barátta forystu-
manna okkar hefur i nær tvö ár
verið fyrir þvi aö skeröa þessi
70% sem viö fáum. Formaöur
Stéttarsambands bænda, bún-
aðarmálastjóri og landbúnaöar-
ráöherra — fyrr og nú — eru þar
fremstir i flokki i dag. Það er
þvi ekki aö undra þó skafi i
skjólin hjá lægst launuðu stétt
landsins á meöan hún hefur
svona mannskap viö stjórnvöl.
Á hvaöa leiö þeir eru má vel
marka af þvi, aö Dagblaöiö og
Alþýöuflokkurinn hæla þessu
frumvarpi meö sinum stærstu
oröum: — þeir voru fljótir aö
renna á blóölyktina sem von
var. Skyldi þessi samstaöa meö
Jónasi og Gylfa ekkert bögglast
fyrir brjóstinu á þeim bændum
sem eytthafa á þá mestu púöri?
Hver er hin
raunverulega hætta?
Þáttur formanns Stéttar-
sambands bænda kemur skýrt
fram I tillögum Sjömanna-
nefndarinnar. Ég ætla ekki aö
eyöa miklu rúmi i að ræöa það
mál, — aöeins benda mönnum á
aö lesa viötal viö hann i Timan-
um 30. nóv. og 1. des. s.l. Þar
kemur fram i hvers þágu hann
starfar. Hann segir tilgang til-
lagnanna að draga úr fram-
leiðslu sem annars þyrfti aö
flytja úr landi.
Svo kemur aö þvi aö blaöa-
maöur spyr hvort ,,sú hætta sé
ekki fyrir hendi aö bændur
minnki bústofninn?” — Og
svariö var: ,,Jú, þaö erum viö
hræddirum aö hafi skeö á þessu
hausti.” Og þeir hafa meira að /
segja vakiö athygli stjórnvalda
á þessari ,,hættu”!Ég hélt fyrst
aö formaöur Stéttarsambands-
ins heföi veriö óheppinn i oröa-
vali þegar hann talaöi um
„hættu” á aö fé hafi veriö
fækkaö i haust. Ef hver bóndi á
aö borga nokkur hundruö þús.
króna aukaskattaf kaupinu sinu
á hverju ári — þá hélt ég lægi
ljóst fyrir, aö þvi fyrr sem þeim
ósköpum linnti þvi betra. Þó
formaöur Stéttarsambandsins
viti þaö kannski ekki, þá er þaö
nefnilega þannig, aö þaö fé sem
drepið var i haust — gefur
hvorki pung né magál næsta,
haust, — frekar en þaö sem féll
hjá Magnúsi i Bræðratungu
forðum. Sem sagt viö þurfum
ekki aö berjast framar viö of-
framleiöslu af þess völdum.
Þegar lengra er lesiö kemur i
ljós, aö ekki var um óheppilegt
oröaval aö ræöa — þvi miöur.
Þar kemur fram, aö bændur
mega ekki fækka fénu þrátt fyr-
ir allt. Þeir mega kannski
smækka þaö. „Mikill samdrátt-
ur i sauöfjárrækt gæti haft þau á-
hrif aö vinnslugreinarnar i þétt-
býlinu drægjust saman vegna
minna framboðs á ull og gær-
um. Þaö gæti skapaö atvinnu-
leysi viða um land.” Þaö var
nefnilega þaö. Þar kom hin
raunverulega hætta i ljós. Ullar-
Halldór
Þóröarson
Laugalandi
og gæruframleiöslan má ekki
minka.
Þaö var taliö til óvisku hjá
Gylfa, þegar hann vildi láta
framleiöa ull og gærur en draga
úr kjötframleiöslunni. Nú talar
sá sem ekki veröur sakaöur um
vanvisku i þessu sambandi. Ef
rikiö hætti aö framleiöa kjöt —
hvort sem er meö eigin búskap
eöa gefins áburöi á grænfóöur-
akra og úthaga — þar meö talin
þjóöargjöfin — kæmi þaö bænd-
um til góöa meö rýmri markaöi,
þvi fé myndi stórfækka. Ullar-
og gæruiönaður i þéttbýli biöi
tjóniö af þvi — ekki -bændur.
Þess vegna er þaö ekki bænd-
anna aö bera byrðar af út-
flutningi kjöts. Þaö er ekki
þeirra mál, ef ullar- og gæru-
framleiösla dregst saman: —
það er mál þjóöfélagsins i heild.
Sérstæð jólgjöf
Það veröur aö segjast eins og
þaö er, að sú hliö sem snýr aö
bændum á ullar- og gærufram-
leiöslu fer aö veröa dálitiö
skrýtin þegar þeir eiga aö fara
að borga — hver og einn —
nokkur hundruö þús. krónu
skatt á afi til að halda uppi
framleiöslu á ull sem þeir fá lit-
iö fyrir og gærum sem þeir
nánaát gefa. En svona er þaö: —
þeir mega ekki fækka fénu og
þeir mega ekki framleiöa kjöt,
— en ull og gærur verða þeir aö
framleiöa.
Ég ætla aö skjóta þvi hér innT
aö fyrir fáum dögum heyröi
útvarpi, að Isle'nskar gærÚF
væru þær næst mest eftirsótturg
mokkaskinn. Aöeins i nokkrtmF;
hreppum á Spáni væri til nokkr-" :
ar kindur meö álika eöa befng: i'
gærur. Nú verð ég aö viöur-T
kenna aö ég veit ekki vel hvaö i
mokkaskinn, — en fyrst islensk- -
ar gærur eru þær bestu eöa
næstbestu I veröldinni, þá skilsf
mér aö þær gætu oröiö bændum^
mjög verömætar — jafnvel—
verömætari en 5 geltir smá-.
sauðir skornir á háls af „fag-
nraimi” (orö Kr. Snælands urrT
störf Múhameöskra presta). Ég,'
og sjálfsagt fleiri bændur eigum
erfitt meö aö sjá aö þaö sé okkar
hagur, sem formaður Stéttar-
sambandsins er aö hugsa um
þegar hann semur sinar tiilög-
ur, sem landbúnaöarráöherra
er nú búinn aö flytja á Alþingi.
1 viðtali nefndi ráöherrann
nokkrar tölur I þessu sambandi.
Skatturinn á fóðurbætinn taldi
hann að gæfi 2000 millj. krónur á
ári. Þær tvö þúsund milljónir á
aö taka af þessum 70% sem
bændur fá af kaupinu sinu. Þaö
er þvi ástæða til aö viö fylgjum-
st vel meö atkvæðagreiöslu um
þetta mál á Alþingi.
Þó ráöherrann segöi þetta til-
lögu bændastéttarinnar, er þaö
ekki rétt mál. Bændur hafa mót-
mælt þeim á fundum viöast um
landiö. Þetta eru tillögur nokk-
urra auöginntra manna i
bændastétt, sem hafa látið mis-
vitra eða fláráöa foringja leiöa
sig afvega. Ráðherrann bar þá
ósk og von I brjósti aö sér tækist
aö koma þessum tvö þúsund
milljón króna skatti á bændur,
áöur en hann syngi Heimsumból
i kirkju sinni á næstu jólum.
Takist þaö veröur þaö stærsta
jólasending, sem nokkurri stétt
á Islandi hefir verið færö til
þessa — og jafnframt sú sér-
stæöasta.

Guðmundur P. Asmundsson
frá Krossi:
Hvað
er á
bak við?
t dagblaöinu Timanum 4. nóv.
lár,(1978),ergrein eftir Kristin
Snæland, nafn hennar „Hræsni
verndaranna”, og önnur fyrir-
sögn er neöar: „fámennur hóp-
ur hávaöa manna, sem kemur i
veg fyrir hagkvæman Utflutning
sauöfjár”, — fimm máls-
greinarfyrirsagnir. Leyfi ég
mér aö nota þær, merktar bók-
stöfunum, A. B.C.D.E.
A. „Fagnaö of fljótt”, - 1
þessu sambandihefur verið rætt
um útflutning svo skiptir þús-
undum fjár, en þegar fram kom
aö slátrun færi fram meö hefö-
bundnum hætti múhameös-
trúarmanna, eöa hnlfsstungu,
þá uröu hræsnararnir vitlaus-
ir”, segir i grein þessarí. Má
ekki spyrja: Eru alltaf glögg
skil vits og vitleysu?
B. „Blóð og 'trúarbrögð.”—
Þessi dýrkun byssunnar gengur
svo langt, að svin eru hér skotin
og siöan blóöguö, en hjá þeim
þjóbum, sem kunna aö fram-
leiða svinakjöt, er þessi slátr-
unaraðferö talin eyöileggja
kjötiö”, segir i greininni. Hvar
og hvenær vann Kristinn Snæ-
land á i'slenskum sláturhúsum
og hvenær arabiskum sér til
þekkingarauka?
C. „Byssan og hnifurinn. —
Ætla má aö þó nokkuö sé um þaö
aöhnifurinn sé þaö vopniö, sem
endanlega gengur frá mörgu
dýrinu, þó svo aö samviska
dýraverndaranna sé friöuö meö
skotinu. Það má velta þvi fyrir
sér hvort sé betra verksmiöju-
vinna Islenskra sláturhúsa eöa
fagleg slátrun kunnáttumanna
Austurlanda nær”. — Þekkir
Kristinn Snæland nokkurn þann
staö sem hnifurinn er ekki not-
aöur: 1. viö afhöföun sauö-
kindarinnar? 2. viö skinnristu
áður en fláning hefst? 3. viö
kviðristu, áöur en innyfli eru
tekin úr skorrknum?
D. „Kæfandi almennings-
áiit’ ’.— Kristinn Snæland vitnar
hér I orö Sveins Tryggvasonar i
Visi og bætir viö: „Svo mörg
voru þau orö, og sannarlega
vildi ég aö baráttuþrek Sveins
væri meira, þvi hér er það i húfi
sem ætla má aö gæti skipt sköp-
um fyrir Islenskan sauöfjárbú-
skap”. — Kristinn Snæland,
hver borgar Sveini fyrir aö
þrasa svo sem eitt ár eöa
meira? Er Sveinn skilningsrýrt
verkfæri annarra?
E. „Sunnudagshræsnarar. Ef
ab likum lætur eru mótmæl-
endur útflutningsins sá hópur
manna, sem á sunnudögum ek-
ur meö konu og börn út 1 sveit til
aö dást aö dýrunum, lömbun-
um, kálfunum og fuglunum,
rjúpunni, gæsinni og fleiru I
gegnum bllrúðurnar. Þetta fólk
ekur svo heim, snæöir iamba-
hrykk, kálfasteik og rjúpu eöa
gæs, meö bestu lyst og kórónar
svo þetta meö þvi aö setjast niö-
ur ogskrifa grein, gegn útflutn-
ingi fjár til Austurlanda. Nei,
hræsnin er þannig, rjúpna- og
gæsaskyttur eru skammaöar,
en slátrun lamba og kjúkiinga
er talinn sjálfsagöur hlutur”
segir enn i greininni — Er þetta
nálægt sannindum? Ég biö höf-
und greinarinnar, Kristin Snæ-
land, fyrirgefningar á hve
mörgu er sleppt, þ.e. hve litiö er
tekiö af grein hans.
Oröiö „Hræsni” I breytilegri
merkingu er þar oft, en aldrá
oröiö „tál”. Eruþau ekki merk-
ingarskyld? Tál taliö lokka ann-
an eöa aöra til einhvers, þó ekki
sé rétt né heiöarlegt, jafnvel
saknæmt. Hræsni, látast vita,
þekkja, skilja þaö sem um er
rætt öörum betur, þótt vineskja
sé byggö á heyrðum eöa lesnum
orðum, án skilnings, einhverra
hinna fjölmörgu hugtaksgreina
sem hverju starfssviöi fylgir.
Viö Islendingar erum ekki
mannmörg þjóð, en höfum átt
mæta menn i áhrifastööurh tiT
sæmdar. En þvi miöur hafa lika
veriö hér áhrifamiklir menn,
auöugir af vondri þekkingu og
málfimi, svo aö flestu, jafnvel
öllu var trúaö sem þeir sögöu.
Svo kom reynslan, öfug viö flest
sem áöur var treyst sem þekk-
ingarsannindum. Aö stiga yfir
þaö sem hégóma er unnendum
atvinnuiifsins um megn.
Viö hlib fyrirsagnarinnar
„Hræsni verndaranna” er.ágæt
myndaf tveimur biístnum hrút
um. A hvaö skyldi myndin
benda okkur? A hún aö vekja
áhuga blaöflettenda?
Islendingar seldu sauöi til
Skotlands á siöustu árum- 19.
aldar og hross fyrstu ár þessar-
ar. Var liðan og útlit þessa fén-
aöar óbreytt frá strönd til
strandar? Gæti þaö ekki veriö
þarft að dagblööin skrifuöu um
sauöfjársölu til annarra landa,
þar meö Austurlanda, þótt ekki
væri fengiö annaö en skilnings-
auki á vegaiengdum og þvi sem
sliku fylgir. Og svo er skilningur
nauösynlegur á orðunum:”
hræsni, vernd, þras, — ekki
gleyma: tál, sæmd.
Hvaöa minningar stjórnuöu
penna Kristins Snælands, er
hann skrifaöi umrædda grein?
Vi