Tíminn - 21.03.1979, Síða 10

Miftvikudagur 21. mars 1979.
STORveldin
tvö skiptu með
sér heiminum
árið 1945
Ekki alls fyrir löngu sendi fyrrverandi kanslari V-
Þýskalands og borgarstjóri Berlinar eftir stríö.Wiily
Brandt/ frá sér bók sem á ensku ber nafnið „People
and Politics", þar sem hann segir meöal annars að
stórveldin tvö, Sovétríkin og Bandaríkin hafi árið 1945
gert með sér samkomulag um að skipta á milli sín
veröldinni og þau hafi alla tíð síðan virt þetta sam-
komulag.
Þessi kenning er út af fyrir sig
ekki ný af nálinni, þaft sem er
nýtt er — aft kunnur vestrænn
stjórnmálamaftur vill gangast
vift henni. Kenningin þykir
skýra margt sem annars kæmi
spánskt fyrir sjónir i veraldar-
sögunni eftir heimsstyrjöldina
Verkefni þessara 40 þúsuiid
hermanna og lögreglumanna
var aft strengja gaddavir eftir
endilöngu beltinu sem skildi aft
hverfi Sovétmanna og hverfi
annarra bandamanna i þessari
fyrrum höfuftborg þýska rikis-
ins. Og timinn til þessa verk-
- sársaukafull
viður-
kenning á
staðreyndum
ljóst aft A-Þjóöverjar hlytu aö
gera eitthvaft til aft stöftva flótta
faglæröra verkamanna,
iftnaftarmanna og sérþjálfafts
starfsfólks úr landi. Eúmar
þrjár milljónir höföu þegar flúiö
til Vesturlanda og straumurinn
um Berlin jókst meft degi hverj-
Þremur dögum fyrr
Willy Brandt
siftari og þá einkum viftbragfta-
leysi Vesturveldanna gagnvart
Berlinarmúrnum.
Berlinarmúrinn
Klukkan tvö aft morgni 13.
ágúst 1961 dreif 40 þúsund a-
þýska hermenn og lögreglu-
menn aft beltinu sem skipti A- og
V-Berlin, en borgin skiptist
þannig eftir hernámssvæftum
Sovétrikjanna annars vegar og
hins vegar hernámssvæfti
Bandarikjamanna, Breta og
Frakka, þó raunar væri borgin
öll á hernámssvæfti Sovét-
manna — efta i A-Þýskalandi.
efnis haffti verift vel valinn.
Kennedy forseti var á þessari
stundu á skemmtisiglingu meft
fjölskyldu sinni og aörir leifttog-
ar hins vestræna heims voru vift
svipaöa afþreyingariftju eöa aö
búa sig til hennar, allt eftir þvi
hvaft klukkan sagfti á hverjum
staft.
Og sjálfur var Willy Brandt,
sem á þessum tima var borgar-
stjóri Berlinar á kosningaferfta-
lagi um V-Þýskaland.
Gaddavirinn sem A-Þjóftverj-
ar settu upp var á köflum ekki
meira en metri á hæft og virtist
á engan hátt eins alvarlegur
hlutur og múrinn sem átti eftir
aft risa þremur dögum siftar.
Þaö haföi fyrir löngu verift
1 bók sinni People and Politics
segir Brandt, aft hinn 11. ágúst
(þremur dögum áftur en gadda-
virinn var settur upp) hafi hann
heimsótt Utanrikisráftuneytift i
Bonn til aö vara utanrikismála-
ráftherrann vift hættu sem fælist
i átökum á mörkum A- og V-
Berlinar „þar sem hrein sjálfs-
vörn A-Þýskalands mundi leifta
til þess aft yfirvöld þar mundu
leggja hart aft Sovétstjórninni
til þess aft fá aö gripa til rót-
tækra aftgerfta”. Þ.e.a.s. aft-
gerfta til aft stöftva flóttamanna-
strauminn.
Næsta dag hélt Brandt ræöu i
Niirnberg og sagöi þar: „Vift
vitum öll aft bræftur okkar i
austri óttast aft flóttaleift þeirra
verfti lokaft og þeir sjálfir
lokaftir inni”.
Höfuftsmaöur Berlinar, Willy
Brandt, vissi sem sagt vei hvaö
var aft gerast en aft eigin sögn
haffti hann „Afteins séft fyrir
grundvallarstefnuna ekki tima-
setningar efta raunverulega röft
atburfta”.
En fyrst einstaklingurinn
Brandt vissi svo mikift, áttu þá
ekki aftrir aft vita meira. Þaö er
álit Brandts. Leyniþjónusta
Vesturlanda og ekki sist Berlin-
ar var á þessum tima mjög virk
og fróft um flest sem gerftist
fyrir austan. Þaft bregftur þvi
fyrir hæftni hjá Brandt þegar
hann segir: „BND og CIA,
Breska 'leyniþjónustan og hin
franska — svo virftist sem allar
vestrænar leyniþjónustur hafi
verift blekktar. Þaft mun þykja
mjög athyglisvert”.
Að vita ekkert
Svo ótrúlegt sem þaft virftist
aft Vesturlönd hafi ekkert vitaft
af ráftagjörftum um byggingu
Berlinarmúrsins er hitt jafnvel
meft enn meiri ólikindum aft þau
skyldi bókstaflega ekkert aft-
hafast þá þrjá daga sem liöu frá
uppsetningu gaddavirsins og
þangaft til sjálfur múrinn reis.
Brandt segir: „Sovétrikin
fengu sigrast á stórveldum
vestursins og um leift svivirt
þau. Vesturveldin meft Banda-
rikin i broddi fylkingar fengu aft
þola aftgerftir sem beinlinis voru
skýrftar meft hliftsjón af
kenningunni um áhrifa og yfir-
ráöasvæfti”.
Brandt gefur þrjár hugsan-
legar skýringar á aftgerftaleysi
Vesturveldanna og hina fyrstu
þá. aft þau hafi óttast stórfelld
átök aöhefftust þau eitthvaö. 1
öftru lagi aö Vesturveldin hafi
jafnvel átt von á enn harftari aft-
geröum og verift þvi dauftfegn-
ust aö aögerftirnar voru ekki al-
varlegri þó þetta — t.d. heffti
verift verra hefftu þeim verift
settir einhverjir úrslitakostir
hyrfu þau ekki frá A-Berlin.
Þriftja hugsanleg skýring
Brandts, sú grófasta og jafn-
framt sú se'm getur skýrt svo
ótal margt annaft en Berlinar-
deiluna, er kenningin um tvi-
skiptinguna.
„Ég velti þvi fyrir mér þá,
hvorki i fyrsta né siftasta skipti
hvort risaveldin tvö gætu ekki
samkvæmt yfirvegaftri þraut-
seigju veriö áft vinna eftir sama
lögmálinu og i Evrópu árift 1945;
47 snúðar eftir Gísla J. Ástþórsson
FJÖItUTlU OG SJÖ
SNCÐAH, eftir
Gisla J. Ástþórsson
(Jtgefandi:
Bókaútgáfan Bros sf.
Hingaft hefur borist litíft
bókarkver eftir Gisla J.
Astþórsson, rithöfund og teikn-
ara. Fjörutiu og snjösnúftar
heitir þaft, og er þetta mynda-
bók meft viöeigandi texta úr at-
vinnulifinu, en þaft er nú sjald-
gæft orftift i landinu þar sem
engir pennafærir menn dýfa
lengur hendinni í kalt vatn.
Þetta er ekki fyrsta teikni-
myndabók Gisla, þvi áftur hafa
komiö út Sigga Vigga og tilver-
an og einhver önnur sem ég sá
þegar ég keypti einu sinni
bensin uppi i Borgarfirfti.
Að vera
skemmtilegur
Gísli. J. Astþórsson er löngu
þjóftkunnur maöur fyrir skrif
sin, útvarpsmál ogef til vill sift-
ast en ekki sist fyrir teikningar
sinar, sem birtust i Alþýftublaö-
inu fyrst, en nú'i Morgunblaö-
inu, eftir aft höfundur hóf störf
þar eftir aft hafa látift af rit-
stjórn Alþýftublaftsins.
Þafterutil ýmsar huggulegar
aöferöir vift þaö aft veröa vond-
ur rithöfundur. Ein sú auftveld-
asta er liklega þó sú aft reyna aft
vera skemmtilegur. Gegn
mönnum sem reyna aft vera
skemmtilegir snúast bókstaf-
lega allir sæmilega siðaftir
menn i landinu, og má segja um
þá, eins og sagt var um ólaf
helga, aft hann hafi átt örftugt
uppdráttar sem dýrðlingur i
Noregi.
En Gisli hefur ótrauftur haldift
sinu siriki, aft reyna aft koma
sinum málum fram i formi
skopsins. Ekki endilega skops-
ins vegna, heldur til þess aö
segja okkur annaö i leiftinni. Og
ég held aft honum hafi meft þess-
um hætti tekist aft skapa eft-
irminnilegri, raunverulegri og
sannari persónur en margir
aftrir höfundar, sem valift hafa
hinar alvarlegu leiftir, efta eig-
um við aft segja hinar
hefftbundnu leiftir, aft merkileg-
ar sogupersónur veröi einkum
til hjá mönnum sem skera upp
fólk á skrifborftinu hjá sér á
kvöidin, eftir aft hafa setiö dag-
langt á kaffihúsum heimsborg-
anna.
Atvinnulífið uppistaðan
Gisli velur sér atvinnulifiö,
sem útgangspunkt. Þafter Sigga
Vigga sem vinnur i fiski: er búin
aft vinna hjá Þorski hf. síöan
hún man eftir sér og henni
verftur aldrei misdægurt.
Ný manneskja er Blifta, sem
lika vinnur hjá Þorski hf. og á
ekki von á aö hamingja hennar
komi frá verkalýösfélaginu og
samráfti rikisstjórnarinnar vift
bókmenntir
Miftvikudagur 21. mars 1979.
11
aft sama á hverju gengi mundu
þau viröa skiptinguna i áhrifa-
svæfti sem i höfuftdráttum var
gengift frá á Yaltaráftstefnunni.
Að standa prúður hjá
Vesturveldin meft Bandarikin
I broddi fylkingar fylgdust prúft
meft ólgunni i A-Þýskalandi
(1953) Póllandi og Ungverja-
landi (1956) og Tékkóslóvakíu
(1968) og þvi hvernig öll mót-
staöa var brotin á bak aftur meft
harftri hendi.
Sovétmenn á hinn bóginn létu
afskiptalausa kúgun kommún-
ista á Grikklandi (1946),brottför
Titó úr sovésku herbúftunum
(1948) og þó meft gnistran tanna
þar sem Júgóslavia er á mörk-
um áhrifasvæfta risanna. Enn-
fremur hafa Sovétmenn alla tiö
látift lifta aft aftstofta kommún-
ista á ttaliu og 1 Frakklandi vift
aft ná völdum, þó oft hafi litift
vantaft upp á. Aftur á móti hafa
Bandarikjaforsetar þótst geta
talaft meft fullum rétti og
bannaft ttölum aö hafa
kommúnista i ráftuneytum sin-
um og er af þeim völdum enn
ein stjórnarkreppan skollin á i
ttaliu þessa dagana.
Af þessum dæmum má sjá
hver tilhneigingin hefur verift I
valdabaráttunni i Evrópu, til-
hneigingin til aft virfta tvi-
skiptinguna frá 1945. í ijósi
þessa verftur þá aö skofta at-
burfti i Þýskalandi og þróun
mála þar og virftist ekki fara á
milli mála aft „taktiskur”
samningur risaveldanna frá
Yalta var i fullu gildi þegar Ber-
linarmúrinn var reistur.
Táknmúrinn
Sé og hafi slikur samningur
verift i gildi þá er Berlinarmúr-
inn tákn fyrir hann. Sjálfur
hefur Willy Brandtlagtmeira af
mörkum en flestir aftrir stjórn-
málamenn vestrænir til aö
draga úr óeiningu og baráttu
austurs og vesturs meft
slökunarstefnunni sem hann
hefur sett á oddinn.
En þvi miftur, segir hann
sjálfur: „Þá hafa of fá svæfti
enn sem komift er fallift undir
friftarsamninga risaveldanna.
Augljóst er aft þau hafa ekki
samift um Afriku og þau hafa
aldrei samift um flotastyrk. Og
af þessum ástæftum hefur ekk-
ert getaft stöftvaft Sovétrikin i
þvi aft auka yfirráft sin efta aft
keppa aft heimsveidisaöstöftu”.
Þar af leiftandi hefur lika á
siftustu áratugum saxast illilega
á yfirburöi Bandarikjanna þó
þau virftist nú vera aö svara
eftirminnilega fyrir sig i Kina.
Þaft sem Brandt kallar „sárs-
aukafulla vifturkenningu á
staftreyndum”, felur i sér þá
vitund aft tilraun til aft beita
hervaldi af hálfu annars risa-
veldisins á áhrifasvæöi hins
væri sjálfsmorft,en á Sama tima
lætur hann þessi aftvörunarorft
falla: aft „hvorugt veldift hafi
fallift frá endanlegum mark-
miftum sinum og hvort um sig sé
þess fullvisst aft stefna þess og
hugsjónir séu öllu mannkyni
fyrir bestu”.
Þýtt og endursagt/KEJ

aftila vinnumarkaftsins, eins og
þaö heitir núna, þegar blessun-
arorft koma i staftinn fyrir seftla
i launaumslaginu. Hún vill kær-
asta.
Seinastur, og ef til vill merk-
astur, er Gvendur forstjóri og
eigandi i Þorski hf. Gvendur er
haröur húsbóndi og grætur á
föstudögum þegar hann á aft
borga út. Hann er mannlegur.
Hann er á vixlum, hann er á
fyllirii og hann er meö á nótun-
um.
Þetta er sá þrfkantur, sem
Gisli notar til þess aft sýna okk-
ur tilveruna og vekja okkur til
umhugsunar. Hann er ekki aft
reyna aft vera fyndinn. Hann
notar aöeins kimnina til þess aö
segja okkur til syndanna i staft
þess aft semja sálmabækur um
þennan táradal sem vift lifum i.
Ég skal fúslega vifturkenna aft
stundum finnst mér Gisla mis-
takast, já og reyndar mis-
tekst honum bara nokkuftoft, en
inn á milli koma svo hlutir sem
réttlæta þetta allt — og svo
Gisli J. Ástþórsson
rækilega aö ég fyrirgef honum
og vil ekki án hans vera. Mér
finnst eftir svo langa samfylgd
vift hana Siggu Viggu aft ég sé
enn i fiski, þótt bráftum séu liftin
20 ár siftan ég fór seinast inn i
fisk og tók hrygginn ámóti hon-
um Guðmundi Halldóri vakt eft-
ir vakt.
Ég las ogskoftaftihina 47 snúfta
Gísla J. Astþórssonar mér til
mikillar ánægju, og mér finnst
eftir lesturinn og myndirnar aö
ég skilji margt betur en áftur.
Gisli hefur fengist vift
skemmtimyndagerð lengi.
Hann hefur skapaft sér persónu-
legan og frumlegan stil. Best
virftist mér honum takast upp,
þegar hann nær hvaft mestri
einföldun i myndir sinar, efta
reynir ekki aft taka smáatrifti og
aukaatrifti meft. Ég held aft
svona teiknari heffti ekki annað
þarfara aft gera ef hann byggi i
landi milljónaþjófta.
Jónas Guftmundsson
Félagsmálastofnunr Selfoss
Sumarstörf - Sumarstörf
íþróttaráð óskar eftir að ráða starfsfólk á
iþróttavöll n.k. sumar.
Umsóknum sé skilað á skrifstofu félags-
málastofnunar,Tryggvaskála simi 1408,er
jafnframt veitir allar nánari upplýsingar.
Umsóknarfrestur er til 30. mars.
Félagsmálastjóri.
Aðalfundur
hestamannafélagsins Fáks verður haldinn
fimmtudaginn 29. mars i félagsheimilinu
og hefst kl. 8,30.
Venjuleg aðalfundarstörf.
önnur mál, svo sem jarðakaup o.fl.
Stjórnin.
Sænski kvikmyndagerðarmaðurinn Bo
JONSSON heldur erindi um sænska kvik-
myndagerð og sýnir kvikmynd sina
LYFTET i fyrirlestrasal Norræna hússins
i kvöld, miðvikudag 21. mars, kl. 20.00.
Allir velkomnir
NORRÆNA
HÚSIÐ
Bifreiðaeigendur
Ath. aö við höfum varahluti í hemla, í allar
gerftir amerískra bifreifta á mjög hagstæðu
verði, vegna sérsamninga viö amerlskar
verksmiöjur, sem framleiöa aöeins hemla-
hluti. Vinsamlega gerift verösamanburö.
STILUNG HF.
Sendum gegn póstkrðfu
Skeifan 11
simar
31340-82740.
Alternatorar
1 Ford Bronco,'
Maverick,
\ Chevrolet Nova,
\ Blaser,
I Dodge Dart, ff u T
/ Playmouth.
Wagoneer KJH f.
Land-Rover,
Ford Cortina,
Sunbe&m,
Fíat,
Datsun,
Toyota,
VW, ofl. ofl.
Verð frá
kr. 17.500.-.
'Einnig:
Startarar,
Cut-Out,
Anker,
Bendixar,
Segulrofar,
Miftstöftvamótorar
ofl. I margar
teg. bifreifta.
Póstsendum.
Bflaraf h.f.
S. 24700.
Borgartúm 19.