Tíminn - 22.03.1979, Side 7

Fimmtudagur 22. mars 1979
7
VILHJÁIMUR HJÁLMARSSON, FYRRVERANDI RÁÐHERRA:
Menntim kennara
er meginatriði
Þegar hafist var handa um
barnauppfræðslu I hópkennslu
voru vlst nokkur brögö aö þvl aö
til starfsins veldust menn, sem
voru fremur litlir fyrir sér og
t.d. illa fallnir til erfiöisvinnu!
Og eins og aö llkum lætur voru
þeir þá ekki heldur I hávegum
haföir.
Getur þaö hugsast, aö áhrif
frá þessum gömlu viöhorfum
loöi viö okkur enn — I þriöja og
fjóröa liö? Fjarstæöa, hugsa
menn væntanlega. Menntun
kennara og reisn kennara-
stéttarinnar er jú traustasti
hornsteinn I farsælu uppeldis-
og fræöslustarfi I skólum.
Og það vita allir
En blöum viö. — Hvaö eftir
annaö koma fyrir atvik, þar
sem brotiö er upp á breytingum
eða teknar ákvaröanir um
kennaranámiö, án þess aö
undirrótin sé markviss viöleitni
aö bæta gæöi þess. Skulu nefnd
dæmi.
Sviptingarnar
Laust eftir 1960 var ákveöiö aö
slaka á inntökuskilyröum I
Kennaraskóla íslands. Krafist
haföi veriö landsprófs, en nú
skyldi nægja gagnfræöapróf
meö tiltekinni einkunn. Um þær
mundir fékk skólinn svo heimild
til að mennta og útskrifa
stúdenta.
Afleiöingar af þessum
ákvöröunum uröu þær, aö skól-
inn troöfylltist svo gersamlega,
aö annaö eins hefur ekki þekkst
i allri skólasögu Islendinga. —
Vissar ástæður lágu aö baki
þessum breytingum, umdeilan-
legar eins og gengur. En óhugs-
andi er aö ráöist hafi verið I
þetta I þeim tilgangi sérstak-
lega aö auka gæöi kennara-
menntunarinnar. — ööru máli
gegndi þegar kennaranámi var
skipaö á háskólastig litlu siöar.
Byggingamálin
Ariö 1958 var hafist handa um
byggingu nýs húss fyrir
Kennaraskóla tslands, enda
hafði skólinn fyrir löngu sprengt
af sér gamla húsiö viö Laufás-
veg. Gerö var heildaráætlun um
húsnæöisþörfina miöað viö llk-
legan nemendafjölda. Hönnuö
var og teiknuö bygging um 1800
rúmmetrar, en jafnframt gert
ráö fyrir verulegri viöbót.
Byggöur var liðlega helmingur
Vilhjálmur Hjálmarsson.
hins teiknaöa húss og grafinn
grunnur fyrir næsta áfanga. Var
byrjaö aö kenna I hinu nýja húsi
1962, en fullgert var þaö nokkr-
um árum slöar.
Þegar hér er komiö sögu
segja stjórnvöld stopp. Og nú
má spyrja: Var stöövun bygg-
inga við Kennaraskólann 115 ár
gerö i þeim tilgangi aö bæta
menntun kennara?
Tilraunastarfið
1 lögum um Kennaraskóla Is-
lands og siöar Kennaraháskóla
lslands eru ákvæöi um Æfinga-
og tilraunaskóla. Byggt var yfir
hann á lóö Kennaraháskólans —
aö sjálfsögöu, þvi kennslan i Æf-
inga- og tilraunaskólanum er
óaöskiljanlegur hluti af starf-
semi Kennaraháskólans sjálfs.
Mikil röskun hefur oröiö á
ibúafjöldá einstakra borgar-
hverfa i Reykjavik og alveg sér-
staklega hefir börnum fækkaö i
gömlu hverfunum.
Eins og vonlegt er llta for-
ystumenn rikis og Reykjavikur-
borgar þetta mjög alvarlegum
augum og leita leiða til hagræö-
ingar. Þá skýtur upp kolli sú
hugmynd, aö umbylta tilrauna-
kennslu Kennaraháskóla Is-
lands. Hvatinn að þeirri hugsun
er ekki sá aö bæta aöstööu
Kennaraháskólans til þess aö
rækja þennan þátt skólastarfs-
ins. Annað liggur aö baki og er
raunar ekki fariö dult meö þaö.
Hornreka
Ég er þeirrar skoöunar, aö
svona eigi ekki aö vinna aö
þessum málum. Ég tel, aö sér-
hver breyting sem gerö er eöa
áformuö og varöar menntun
kennara, eigi og bókstaflega
veröi aö grundvallast á viöleitni
til þess aö bæta gæöin. Menntun
kennara er slikt grundvallar-
atriöi, aö þaö veröur aö vera nr.
eitt.
Ég dreg I efa, aö viö höfum
gefiö þessu nægan gaum aö
undanförnu. Dæmin sem ég hef
nú nefnt, renna stööum undir þá
ályktun. Ég minni einnig á, aö
meöan byggingarmál kennara-
menntunarinnar voru fryst I 15
ár, þá var byggt mjög mikiö af
ööru nauösynlegu skólahúsnæöi.
— Þetta sýnir aö kennara-
menntunin naut ekki forgangs
aö þessu leyti heldur var horn-
reka. Og þaö var siöur en svo
létt verk aö fá á ný teknar upp
fjárveitingar til framhalds-
framkvæmda viö Kennarahá-
skóla Islands. Þó vita allir, sem
nálægt þessum málum koma, aö
þrengslin þar eru gifurleg og
hafa lengi valdiö ómældum
erfiöleikum.
Fjárhagur rikisins er vita-
skuld atriöi, sem ekki veröur
gengiö framhjá. Þegar þröngt
er I búi færast menn mínna I
fang en ella. Þaö leiöir af sjálfu
sér, en má ekki veröa til þess aö
menn tapi áttum.
Framundan
Þaö sem nú liggur fyrir aö
gera á sviöi kennaramenntunar,
er margt og m.a. þetta:
Ljúka sem fyrst meö nýrri
lagasetningu þeirri endurskoö-
un á lögum um Kennaraháskóla
Islands, sem fram hefir fariö og
lögin sjálf mæla fyrir um.
Stiga sporin til fulls og fela
Kennaraháskólanum óskoraö
forystuhlutverk I kennslu og
visindarannsóknum á sviöi upp-
eldis- og kennslufræöi.
Byggja yfir stofnunina og búa
henni eölilega aöstööu til starfa
svo fljótt sem fjárhagsleg geta
leyfir.
Auka samstarf og treysta
tengslin meö Kennaraháskóla
Islands, skólarannsóknadeild
menntamálaráðuneytisins,
Rikisútgáfu námsbóka og öör-
um þeim stofnunum, er á þess-
um vettvangi kunna aö starfa.
Hér þarf aö ganga hiklaust aö
verki, þoka málum fram eftir
þvi sem aöstæöur leyfa á
hverjum tlma, foröast öfgar, en
umfram allt: halda áttunum.
BJARNI HANWESSON, UNDIRFELLI:
Skynsemi á
skóggfangi
Leikmannsþankar um líöandi stund
Stjórnmál eru og hljóta ætiö
aö vera mikilvægur þáttur I
þjóðlifi og sýnist oft sitt hverj-
um hvaö ætti aö gera, eöa hvaöa
leiöir skuli velja I einu og ööru,
er I stjórnmálum og efnahags-
legum aögeröum felst.
Nú mun óvanaleg staöa I is-
lenskum stjórnmálum, þar eö
aögeröa er þörf I verðlagsmál-
um, enekki viröist samkomulag
um leiöir til úrbóta, jafnvel látiö
aö þvl liggja aö um afsögn
ráöherra úr einum stjórnar-
flokknum verði aö ræöa.
Ennfremur hefir forsætis-
ráöherra lagt fram frumvarp
um verðlagsmál án samþykkis
rikisstjórnarinnar.
Munþaöveraóvanaleg aöferö
i sllku máli, en hinsvegar er
ráöherrann þekktur fyrir aö
þora aö standa einn aö þvl, er
hann telur skynsamlegt og ef
nauösyn knýr á um aögeröir þá
er þaö viröingarvert aö gera
slikt.
Meginágreiningur mun vera
um ákveöin prósentustig I út-
reikningi á kaupi. Er aö vonum
aö þar sé um viökvæmt málefni
fjallaö,þar eö ekki mun kaup
hinna lægstlaunuöu vera þaö
hátt aö þaö megi skeröast I
kaupmætti, enda mun sam-
kvæmt útreikningum ekki vera
um þaö aö ræöa og mun þó um-
deilt.
Deilur eiga sér oftast bak-
grunn, oft óllkan þvi sem um er
deiltoglþessu tilviki finnst mér
nokkrar likur á aö vlsitölumáliö
sé pólitlsk gildra.sem Alþýöu-
bandalaginu er ætlaö aö falla I
og sé aö lokast til fulls þessa
dagana.
Vitaö er aö ætterni þessara
aögeröa er frá Alþýöuflokknum
komiöog likurá aöhoQusta þess
flokks viö rikisstjórnina sé tals-
vert minni en vera ætti af flokki
sem kennir sig viö islenska al-
þýöu, enda munu pólitiskir
vestanvindar vera þar aö verki
ásamt ýmsum öflum er telja sér
fremur hag I aö stunda samstarf
til hægri en vinstri I stjórnmál-
um.
Oft veröur aö leggja niöur
fyrir sér möguleikana þegar
einungis er illra kosta völ. I vali
á aðgerðum geta kostirnir veriö
misslæmir og myndi þvi teljast
skynsamlegt aö reyna aö velja
skástu leiöina út úr þvi mál-
efnalega öngþveiti er nú rikir.
Sjálfsagt er hægt aö- finna
ýmsar leiðir i þessum efnum, en
ekki ætla ég aö fjalla um þær
nema á tvennum forsendum þó
aö s jálfsögöu séu til fleiri kostir.
Þær eru skert kaupgjaldsvisi-
tala eöa kosningar.
Skeröing kaupgjaldsvisitölu
veröur aö teljast óæskileg en
fyrr hefir sllkt veriö gert og
jafnvel alveg tekin úr sam-
bandi. Er slikt þvi þekkt fyrir-
brigöi og meöan næg atvinna er
mun hægt aö þola þaö um tfma,
þar til svigrúm gefst til raun-
hæfra aögeröa gegn auövalds-
öflum er hafa hag af veröbólgu-
þróuninni.
Þaö mun nokkuö augljóst aö
hvaöa stjórn sem tæki við
myndi fara líka leiö og i þessu
frumvárpi er íarin. Aö knýja
fram breytingu á sliku myndi
einungis kosta verkfóll og alls-
konar óróa, er einungis myndi
valda enn örari veröbólguþróun
en ella.
Meiraætlaégekkiaö bæta viö
maraþonskrif um visitölumál
en snúa mér aö hugsanlegum
valkostum i kosningum.
Um kosningarer ætiö erfitt aö
spá, en undir þeim kringum-
stæöum sem nú eru,mun þaö
vart marktækt þvl ýmislegt get-
ur breytt ætluöum forsendum.
Likindi mun þó hægt aö setja
fram.
Fyrsta: Staöa Alþýöubanda-
lagsins.miöaö viö aö þaö verði
til þess aö stjórnin falli, mun
erfiö og vart skynsamlegt aö
ætla aö þaö auki fylgi sitt.
Annaö: Um stööu Fram-
sóknarflokksins mun erfitt aö
leiöa llkur, en vart mun honum
takast aö ná fyrra fylgi vegna
ýmiskonar þróunar sem oröin
er i þjóðlifi.
Þriðja: Stööu Alþýöuflokksins
mun hinsvegar hægt aö ráöa 1 aö
allmiklum likum, þvl ætla má
að þaö aukna fylgi, sem hann
fékk i siðustu kosningum muni
vart vera fengiö vegna pólitlsks
trausts kjósenda. heldur hafi
kjósendur veriö aö refsa fyrri
stjórnvöldum fyrir aögeröaleysi
siöasta kjörtimabils.
Mun ekki óraunhæft aö ætla,
að hann tapi mestallri fylgis-
aukningunni enda mun
skoöanakönnun fjölmiöils
styöja þaö álit mitt aö hluta.
Fjóröa: Möguleikar á sköpun
fimmta stjórnmálaflokksins og
ýmsum minnihlutaframboöum
munu vera nokkrir en ekki mun
hægt að spá um kjörfylgi viö sKk
framboö svo marktækt sé.
Siöast ber að nefna aöstööu
Sjálfstæðisflokksins. Þó furöu-
legt megi telja, mun hann hafa
óvanalega góöa möguleika til
mesta kosningasigurs, er hann
hefir náö frá upphafi.og alger-
lega án pólitlSkrar fyrirhafnar
eöa endurskipulagningar.
Rökstuöningur þessarar full-
yröingarer sá,aö llkur munu á
aö hann endurvinni fyrra fylgi
og bæti jafnvel talsvert viö þaö
enda mun þaö haf a komiö fram I
Bjarni Hannesson
áöur greindri skpöanakönnun,
aö um slikt geti o'röiö aö ræöa.
Liklegt er aö fylgisaukning
Sjálfstæöisflokksins veröi á
kostnaö Alþýöuflokksins, enda
óliklegt aö kjósendur vilji
styrkja meö atkvæöi sinu þá
pólitisku trúöleika,er hann hefiir
sett á sviö undanfariö, þó hann
reyni aö koma ábyrgöinni af
stjórnarfalli yfir á Alþýöu-
bandalagiö, þar sem I raun séu
þaö þeir er valdi stjórnar-
skiptum, enda mun þaö í reynd
vera eina von Alþýöuflokksins
aö halda einhverju af fylgis-
aukningunni er þeir fengu i
siöustu kosningum.
Til marks um eigin snilli eru
þeir þegar farnir aö heykja sér
af þvi aö þeir muni ekki skera
alþýöubandalagsmenn niöur úr
gálganum. Þykir mér þessir
pólitiskufjölleikahúsmenn vera
farnir aö taka helst til mikið upp
I sig, þó sú ömurlega staöreynd
blasi viö aö ef til vill veröi um
sannmæli aö ræöa.
Þætti mér mannlegra af hálfu
Alþýöubandalagsmanna aö láta
stjórnkænsku koma 1 staö stolts
og sjá til þess aö Alþýöuflokks-
menn hengdu sig sjálfir I eigin
vélum, þvi afleiöingar þessa
frumvarps munu örugglega
valda óánægju og fylgistapi
þess flokks er átti upphafshug-
mynd aö því.
Aö auki mun þaö meö ein-
dæmum ef Alþýöubandalagiö
yröi til þess aö Sjálfstæöis-
flokkurinn ynni sinn stærsta
stjórnmálasigur án minnstu
veröleika og trúi ég þvl ekki aö
óreynduaöskynsemi veröi slik I
rööum þeirra er telja sig vera
fulltrúa Islenskrar alþýöu.
Aö siöustu vil ég benda
ráðherrum Alþýöubandalagsins
á aö sá er mælti hin frægu orö:
„Kom, sá, sigraöi”, sigraöiekki
i öllum sinum orustum, en haföi
betur þegar nauösyn kraföi.
Vart mun þurfa aö vekja at-
hygli á aö enn ein skammtíma-
stjórn vinstri manna er alvar-
legur ósigur sem getur tekiö aUt
aö tvö kjörtimabU aö bæta.
Aö slöustu vona ég sem Is-
lendingur,aö skynsemi >igri nú
þessadagana, enaö hún sé ekki
komin á skóggang I frumskógi
veröbólgunnar. Læt ég hér meö
lokið skrifum um liöandi stund.