Fréttablaðið - 17.12.2006, Page 72

14 15 16 17 18 19 20
Í húsi listamanns er safn viðtala
sem birtust í Morgunblaðinu á
árunum 1980 til 1982 og 1998. Í
viðtölunum heimsækir höfundur
íslenska listamenn sem flestir eru
gengnir og bregður upp svipmynd-
um af þeim. Í flestum tilfellum
setur höfundur sig í stellingar
áhorfandans, fylgist með viðkom-
andi listamanni á heimilinu eða á
vinnustofunni og ritar athuga-
semdir sem frá þeim falla um lífið,
listina, samfélagið.
Þegar viðtölin eru tekin eru
flestir listamannanna komnir
nokkuð við aldur og talsvert um
svartagallsraus í þeim. Helming-
ur viðmælendanna er myndlistar-
menn og það sem kemur á óvart er
hinn nokkuð ríkjandi neikvæði
tónn og beiskja þeirra út í hlut-
skipti sitt og samfélagið. Af þeim
tuttugu og fjórum listamönnum
sem talað er við, eru þeir sáttastir
og glaðastir með sitt sem hafa
unnið fullt starf meðfram list-
sköpun sinni, til dæmis Gísli J.
Ástþórsson, Helgi Sæmundsson,
Steinþór Sigurðsson og Sveinn
Björnsson. Sumir hinna eru líka
nokkuð hlutlausir. En á þeim tíma
sem viðtölin eru tekin eru flestir
hættir að skrifa, hættir að mála,
hættir að sýna, hafa sagt allt sem
þeir hafa að segja. Vinnubrögð
blaðamannsins eru oft ágæt og
nálgunin athyglisverð – einkum í
viðtalinu við Sigurjón Ólafsson og
Kristmann Guðmundsson – en
útkoman er ekki alltaf áhugaverð.
Komin saman á eina bók verða
viðtölin nokkuð eintóna.
Þótt listsköpun margra við-
mælendanna sé áhugaverð, er
ekki þar með sagt að þeir tjái sig í
viðtölum þannig að gaman sé að
lesa. Ég átta mig ekki alveg á því
hver tilgangurinn er með þessari
bók. Sum viðtölin eru of innihalds-
rýr til að þau geti talist mikilvæg
heimild – nema kannski um það
hversu dapurlegt er að verða gam-
all listamaður. Önnur vitna oft á
tíðum um gamla geðillskupúka –
og það er ekki skemmtilegt lestr-
arefni, nema helst sem blaðaviðtal
og þá í samhengi við það sem er að
gerast í lífi listamannsins og í
samfélaginu á þeim tíma sem það
birtist sem slíkt. Að ósekju hefði
höfundur mátt hafa formála um
hvern listamann; segja, t.d. frá því
af hvaða tilefni viðtalið var tekið,
eða hvaða átakamál í listaheimin-
um eða þjóðfélaginu voru efst á
baugi.
Þegar blaðamaður riggar upp
kvartaldar gömlum viðtölum
sínum á bók, hráum og án nokk-
urra skýringa, læðist að manni sá
grunur að hann sé fremur að búa
til heimild um sjálfan sig en lista-
mennina sem eru viðmælendur
hans. Það ber vott um hégóma og
skort á sjálfsgagnrýni. Margir
þessara listamanna höfðu töluvert
að segja áður en þessi viðtöl voru
tekin og árin eftir að þau voru
tekin. Sumir þeirra brugðust við
hræringum í samfélaginu alla tíð.
Væri þeim safnað saman, hefðum
við kannski efni sem nýttist sem
heimild um viðkomandi listamann.
Listamenn heimsóttir
Vaclav Havel kom til Íslands rétt
eftir að hann var kominn í forstea-
embættið í Tékkóslóvakíu. Hann
var búinn að skipa Frank Zappa í
heiðurssæti í ríki sínu og sýndi á
sér ýmis merki að hann yrði allt
öðruvísi þjóðarleiðtogi en aðrir.
Hann kom hingað í stutta heim-
sókn til að sjá Umbreytinguna,
leikrit eftir sig sem hafði ekki
farið annars staðar á svið og
Brynja Benediktsdóttir kom upp
hér, en þau hjónin, Brynja og
Erlingur, þekktu Havel frá þeim
árum þegar hann var óvinur ríkis-
ins númer eitt.
Það var falleg saga af hinum
nýkjörna forseta sem hér dvaldi
aðeins í tæpan sólarhring, fór því
snemma heim úr veislum, en stóð
áður vandræðalegur við fataheng-
ið og horfði á aragrúa af svörtum
frökkum sem þar héngu. Einhver
gaf sig á tal við manninn: hvort
hann þyrfti aðstoð? Jú, í öllum
flýtinum við brottför hafði for-
setaskrifstofan fattað að nýi for-
setinn átti ekki almennilegan
frakka og því rokið til og keypt á
hann fínasta frakka sem fékkst í
Prag. Gallinn væri sá að hann vissi
ekki hvernig frakkinn liti út, hafði
bara farið í hann einu sinni fyrr
um kvöldið...
Þessa dagana situr Vaclav vest-
ur í Ameríku sem gestaprófessor í
Columbia-háskólanum. Þar kynntu
forstöðumenn vandlátum stúdent-
um þennan happafeng en krakk-
arnir litu hvert á annað og spurðu
svo Vaklaf hvað? Hver er það?
Þegar sjö vikna vist Vaclav
lauk vissu allir hver hann var.
Krakkarnir voru rétt fædd þegar
hann settist í forsetastólinn eftir
flauelsbyltinguna. Hann hefur
haldið fyrirlestra, tekið þátt í pall-
umræðum með starfsbróður
sínum Clinton, Stundað leikhús og
síðdegisboð í New York.
Kanar fengu hann til sín eftir
mikla eftirgangsmuni: Á undan
honum var Omar Panuk gestkom-
andi þeirrra í Columbia.
Nýlega lauk átta vikna hátíð á
Ónefnda leikhúsinu á Manhattan
þar sem sextán verk hans voru
leikin, ein heimsfrumsýning og
tvær frumsýningar á enska mál-
svæðinu.
Endurminningar hans koma út
hjá Alfred Knopf í maí og bera
kunnuglegt heiti sem á sér tilvís-
un í Kafka: Kastalinn: Hugleiðing-
ar um mitt undarlega líf sem hetja
í ævintýri. Bókin var tekin saman
í Washington í fyrra og geymir
viðtöl, dagbókarbrot og endur-
minningar af forsetastóli. Ekki
var sú seta honum gæfurík. Menn
eru misjafnlega sniðnir í hofróðu-
hlutverk. Hann var gerður að for-
seta Tékkneska lýðveldisins 1993.
Þremur árum síðar greindist hann
með lungnakrabba enda verið
ákafur smóker eins og átrúnaðar-
goðið Zappa. Hann segir í viðtali
við New York Times fyrir helgi að
forsetatíð hans sé eins og gap:
þrettán ára seta á forsetastóli
valdi því að hann sé á eftir. Hann
er hvorki svartsýnn né bjartsýnn
á stöðu mála í Evrópu, vill að Tyrk-
land sé tekið inn í Efnahagsbanda-
lagið, kallar innrásina í Írak
fíaskó, sem hann studdi þó á sínum
tíma. Spurður um forseta Banda-
ríkjanna sem heiðraði hann með
Frelsisorðunni fyrir vikið, svarar
hann að þjóðir fái þá forseta sem
þær kjósi.
Aðspurður um heittrúarmenn
íslam minnir Havel á að í kristn-
um söfnuðum fyrirfinnist hrein-
trúarmenn líka og engin trúar-
brögð geti státað af eins
glæsilegum ferli í misbeitingu
valds um allan heim: „Kristnin á
sín stóru dæmi um útrýmingu
annarra menningarheima.“
Nú vinnur hann að leikverki
sem byggir á fornu sögunni um Lé
konung. Viðtökur nýju verkanna í
New York voru misjafnar: Time
Out sagði nýjustu verk hans ekki
hafa farið á svið nema vegna feril-
skrár höfundarins. Nýju bókina
sína mun hann kynna í vor um
Bandaríkin. Þar fjallar hann á
gamansaman hátt um erfiðleika í
hinum formfasta parti starfa for-
seta þjóðar sem er nýsloppin úr
greipum kommúnismans. Þar með
er lokið þeim kafla í lífi hans. Nú
vill hann skrifa leikrit.
Vachlav Havel hefur fundið
frakkann sinn.
Vachlav Havel á sínu róli
550 5000
AUGLÝSINGASÍMI
Stóra sviðið kl. 20:00
Afgreiðsla er opin kl. 12:30 – 18:00 mán. – þri. Aðra daga kl. 12:30 – 20:00.
STÓRFENGLEG! eftir Peter Quilter
Lau. 6/1, lau. 13/1 lau. 20/1, lau. 27/1.
SITJI GUÐS ENGLAR eftir Guðrúnu Helgadóttur. Leikgerð Illugi Jökulsson.
Fös. 29/12 kl. 20:00 uppselt, lau. 30/12 kl. 14:00 uppselt og kl. 17:00 uppselt, lau. 6/1
kl. 14:00 örfá sæti laus, sun. 7/1 kl. 14:00 örfá sæti laus og kl. 20:00, lau. 13/1
kl. 14:00 nokkur sæti laus, sun. 14/1 kl. 14:00 örfá sæti laus, lau. 20/1 kl. 14:00 örfá sæti
laus, sun. 21/1 kl. 14:00 nokkur sæti laus.
BAKKYNJUR eftir Evripídes
Frumsýning 26/12 uppselt, 2. sýn. mið. 27/12 örfá sæti laus, 3. sýn. fim. 28/12 örfá sæti
laus, 4. sýn. fim. 4/1 örfá sæti laus, 5. sýn. fös. 5/1 örfá sæti laus, 6. sýn. fim. 11/1 örfá
sæti laus, 7. sýn. fös. 12/1 nokkur sæti laus, 8. sýn. fim. 18/1.
LEITIN AÐ JÓLUNUM eftir Þorvald Þorsteinsson
Í dag sun. 17/12 kl. 13:00 uppselt, kl. 14:30 uppselt og kl. 16:00 uppselt, fös. 22/12 kl.
13:00 uppselt, lau. 23/12 kl. 13:00 uppselt.
Leikhúsloftið
SKOPPA OG SKRÍTLA eftir Hrefnu Hallgrímsdóttur
Lau. 6/1 kl. 11:00 uppselt, kl. 12:15 og kl. 14:00, sun. 7/1 kl. 11:00, kl. 12:15 og
kl. 14:00, lau. 13/1 kl. 11:00, kl. 12:15 og kl. 14:00 örfá sæti laus, sun. 14/1 kl. 11:00,
kl. 12:15 og kl. 14:00 uppselt.
Kúlan
Smíðaverkstæðið kl. 20:00
PATREKUR 1,5 eftir Michael Druker.
Lau. 6/1, lau. 13/1 nokkur sæti laus, lau. 20/1
Ath! Miðaverð aðeins 1.500 kr. fyrir nema gegn framvísun skólaskírteinis.
Miðasala í síma 551 1200 og á netinu www.leikhusid.is.
Fæst nú á geisladiski í miðasölu
Þjóðleikhússins og Hagkaupum.