Fréttablaðið - 02.01.2007, Blaðsíða 22

greinar@frettabladid.is
Ekkert blað?
550 5600
Fyrst þú ert að lesa þetta þá hefurðu
fengið Fréttablaðið. En til vonar
og vara skaltu klippa þetta símanúmer
út og hringja ef blaðið berst ekki.
- mest lesið
Hafnfirðingar fengu allir gjöf frá Alcan nú fyrir jólin. Í ljósvakamiðl-
um mátti sjá auglýsingar frá álfyrirtækj-
um og í prentmiðlum myndir af brosandi
fólki við störf sín í álverum. Áróður
álfyrirtækjanna er kominn á fullt enda
átta forsvarsmenn þeirra sig á því að í
kosningunum hér á landi í vor verður
kosið um umhverfismál. Ekki bara nátt-
úruverndarmál í þröngum skilningi heldur umhverf-
isverndarmál og ábyrgð Íslendinga í hnattrænu
samhengi. Og svo mikið er víst að álfyrirtækin
munu leggja sitt af mörkum til að hér verði engin
stefnubreyting.
Hart hefur verið deilt um stórvirkjanir og nátt-
úruspjöll af þeirra völdum undanfarin ár og hefur
svo hart verið tekist á að forsvarsmenn Framsókn-
arflokksins afneita stóriðjustefnunni sem núver-
andi ríkisstjórn hefur rekið, m.a. með lágu orku-
verði til stóriðjufyrirtækja, skattaívilnunum og
þeirri staðreynd að íslensk náttúra hefur einskis
verið metin þegar reisa á virkjanir og stóriðjuver.
Nú er svo komið að við Íslendingar þurfum að
velja hvert við stefnum og taka afstöðu óháð áróðri
álfyrirtækjanna. Ætlum við að byggja
hér upp einhæft atvinnulíf, auka hér
losun gróðurhúsalofttegunda þvert á öll
alþjóðleg markmið og spilla náttúru
landsins enn frekar. Víglínan hefur verið
dregin. Fyrir liggja óskir stóriðjumanna
um allt að 250.000 tonna álver í Helguvík,
allt að 250 þúsund tonna álver við Húsa-
vík, stækkun á Grundartanga upp í
260.000 tonn og síðast en ekki síst stækk-
un í Straumsvík upp í heil 460 þúsund
tonn! Ekki má gleyma álverinu í Reyðar-
firði sem verður rúm 340.000 tonn.
Það er tími til kominn til að staldra við. Fyrir
utan álverið í Reyðarfirði er hægt að endurskoða öll
þau vilyrði sem liggja fyrir um álverksmiðjur. Til
þess er engum betur treystandi en Vinstri-grænum
sem hafa lagt línurnar í umhverfismálaumræðu hér
á landi. Nú þarf að stoppa áður en höfuðborgar-
svæðið allt verður umkringt af verksmiðjum. Það
þarf að hugsa til framtíðar og átta sig á því að þess-
ar verksmiðjur verða ekki knúnar nema með veru-
legum spjöllum á náttúru landsins. Það þarf að velja
aðra kosti til að tryggja hér fjölbreytt og nútíma-
vætt atvinnulíf í góðri sátt við náttúru landsins og í
samræmi við alþjóðleg markmið í loftslagsmálum.
Höfundur er varaformaður Vinstri-grænna
Áróður álmanna
Af umræðum síðasta misserið og yfirlýsingum ýmissa
ráðherra um efni þeirra verður
ekki betur séð en að þeir sem
viðra skoðanir í fjölmiðlum séu að
vinna óþurftarverk. Þetta á
sérstaklega við um fólk sem af
einhverjum hvötum kýs að
gagnrýna ríkisstjórnina eða
meðlimi hennar og störf þeirra.
Samgönguráðherrann benti
einmitt snyrtilega á í blaðagrein
að það er auðvelt að sitja við
tölvuna og gagnrýna verk
annarra. Formaður Framsóknar-
flokksins benti að sama skapi
snyrtilega á það í sjónvarpsviðtali
í sumar að það væri auðvelt að
sitja í leðursófa í koníaksstofu
eins fínasta hótels landsins og
gagnrýna verk annarra. Sá
fyrrnefndi var fúll vegna þess að
einhver hafði dirfst að segja að
ekki væri allt sem skyldi í stjórn
samgöngumála og sá síðarnefndi
fjallaði um ákvörðun tveggja
valdamanna um að lýsa í leyfis-
leysi yfir stuðningi þjóðarinnar
við innrásina í Írak.
Nú þegar fimm mínútur eru í
kosningar liggur mönnum eðlilega
mikið á að koma því í verk sem
þeir hafa látið hjá líða að gera á
undanförnum átta árum. Klúðrið í
samgöngumálum er átakanlegt og
birtist í fáránleikafarsanum í
kringum Flugstoðirnar sem eiga
að taka til starfa eftir áramótin.
Allt bendir til að vegna þess
klúðurs muni flugumferðastjórn í
háloftunum hér á norðurhveli
flytjast úr landi og ef marka má
orð forstjóra Icelandair þá hefur
sú starfsemi fært ríkinu, þ.e.
sameiginlegum sjóði okkar Íslend-
inga, rúma tvo milljarða í tekjur á
ári hverju.
Samgönguráðherrann segir að
þar sé ekkert klúður og enginn
flumbrugangur á ferðinni vegna
þess að lög um hið nýja fyrir-
komulag hafi verið samþykkt á
Alþingi með góðum fyrirvara.
Hann virðist ekki skilja að lög
mega sín lítils ef framkvæmd
þeirra er í molum. Það þýðir
ekkert að berja flugumferðar-
stjóra í hausinn með lagabálkum
ef þeir vilja ekki vinna við þær
nýju aðstæður sem í boði eru. Ef
þeir vilja frekar fá sér sex eða
tólf mánaða frí á launum og koma
svo aftur til starfa að því loknu þá
gera þeir það hvort heldur lögin
voru samþykkt í fyrra eða í gær.
Stóra spurningin fyrir þá hlýtur
að vera hvort þá verði að ein-
hverjum störfum að hverfa.
Kannski er ekkert athugavert
við að flytja þessa starfsemi úr
landi. Kannski gera flugumferðar-
stjórarnir, sem ekki vilja ráða sig
til Flugstoða, óraunhæfar kröfur.
Ef svo er þá eiga samgönguyfir-
völd að segja það upphátt og segja
okkur að þau telji rétt að hætta að
sinna þessari þjónustu vegna þess
að hún borgi sig ekki. Það sem er
verst við þetta mál eins og svo
margt annað í stjórn hins opin-
bera er að það er engin stefna
greinanleg, það er alltaf verið að
bregðast við frekar en að byggja
eitthvað upp.
Annað dæmi úr samgöngumál-
um er fjarskiptatenging landsins
við umheiminn. Nú á tímum
hnattvæðingar og þegar sjaldan
líður sá dagur að ekki er talað um
hina miklu íslensku útrás kemur
allt í einu í ljós að við erum svo
illa tengd að við urðum sambands-
laus við umheiminn í einhverja
klukkutíma. Það kom mér mjög á
óvart að þetta gæti gerst, ég hélt
sannast að segja að þessi mál
væru í góðu lagi. En annað kom á
daginn og nú segist samgönguráð-
herrann ætla að kippa þessu í
liðinn. Ég spyr af hverju var ekki
búið að því?
Þriðja dæmið í þessum
málaflokki er uppbygging
vegakerfisins og þær vitlausu
áherslur sem þar eru. Ber þar
sérstaklega að nefna Héðinsfjarð-
argöngin sem mörgum milljörð-
um er hent í á meðan allir eru
sammála um að vegakerfið á
þéttbýlasta svæði landsins er
allsendis ófullnægjandi og
beinlínis lífshættulegt. Samgöngu-
ráðherrann segir að unnið sé að
öllum þessum málum í ráðuneyti
hans allan ársins hring. Ég efast
ekki um að þar er gott fólk sem
rækir starf sitt vel. Enda er
gagnrýni eins og þessari og þeirri
sem maðurinn sem samgönguráð-
herrann skammaðist út í í
blaðagreininni í vikunni ekki beint
að embættismönnum. Gagnrýn-
inni er beint að ráðherranum sem
hefur raðað verkefnum í vitlausa
forgangsröð.
Fátæklingarnir sem stjórna
landinu verða nefnilega að sætta
sig við að sæta gagnrýni fólksins,
það er ekki illmælgi eða fanta-
skapur. Það er lýðræði og
gagnrýnin er hluti af málfrelsinu
en það eru einmitt þeir stólpar
sem mestu máli skipta.
Um leið og ég óska lesendum
þessa pistils gleðilegs árs legg ég
til að eftirlaunaósóminn verði
afnuminn með lögum.
Klúður í samgöngumálum
Klúðrið í samgöngumálum er
átakanlegt og birtist í fárán-
leikafarsanum í kringum
Flugstoðirnar sem eiga að taka
til starfa eftir áramótin.
L
andsmenn hafa nú heilsað nýju ári. Eitt viðfangsefni
blasir við í upphafi þess sem ætla má að sé mikilvæg-
ara en flest önnur þegar til lengri tíma er litið. Það er
kreppan með krónuna. Við þurfum bærilega stöðugan
gjaldmiðil rétt eins og aðrar þjóðir. Krónan hefur ekki
staðist þær kröfur sem rétt er að gera í þeim efnum.
Sú staðreynd kallar á einhvers konar viðbrögð. Í alþjóð-
lega opnu viðskiptaumhverfi gera fyrirtækin eðlilega kröfu til
þess að stöðugleiki ríki. Hagsmunir launafólks eru þeir sömu.
Afkoma almennings er með beinni hætti en nokkru sinni fyrr
tengd þróun gjaldmiðilsins.
Við stöndum frammi fyrir nýrri áskorun í þessum efnum. Ekki
vegna þess að Seðlabankinn hafi tekið vitlausar ákvarðanir eða
stjórnvöld fylgt óskynsamlegri stefnu. Heldur fyrir þá sök að
aðstæður hafa breyst. Hvort sem mönnum líkar betur eða verr
blasir við nýtt umhverfi bæði heima fyrir og á alþjóðamörkuð-
um. Við því þarf að bregðast.
Nærtæk leið til árangurs er að taka upp evru. Það er hins
vegar flókið mál bæði efnahagslega og pólitískt. Aukheldur
verður það trauðla gert af styrk og öryggi án aðildar að Evrópu-
sambandinu. Ástæðulaust er þó að útiloka umræðu og athugun
á öðrum kostum.
Að því er Evrópusambandið varðar hafa allar aðstæður líka
breyst. Þau sjónarmið sem áður voru gild gegn aðild eru það
sum hver ekki með sama hætti lengur. Þetta verður að hafa í
huga við mat á aðstæðum og í allri rökræðu um leiðir til lausnar.
Rót vandans er tæplega tímabundin. Ef svo væri er ótrúlegt að
sá þungi væri í þessari umræðu sem raun ber vitni.
Að sönnu stefnir nú bæði í lækkun vaxta og verðbólgu á þessu
ári. Efasemdirnar lúta hins vegar að því að hætt er við að sú
þróun verði upphaf að nýju misgengi, fyrst og fremst fyrir þá
sök að efnahagslífið styðst við minnsta sjálfstæða gjaldmiðil
sem til er í opnu alþjóðlegu viðskiptaumhverfi.
Það er ekki ásættanleg staða að efnahagsleg stöðnun sé for-
senda fyrir stöðugleika í þjóðarbúskapnum. Að sama skapi er
ógott ef fyrirtækin greinast smám saman í tvo hópa eftir því
hvort þau hafa aðstöðu til að taka upp aðra mynt eða ekki. En sú
þróun er hafin og verður ekki stöðvuð.
Erlend fjárfesting hefur verið mjög takmörkuð ef frá eru
talin fyrirtæki sem hingað hafa komið vegna pólitískrar raf-
orkusölu. Gjaldmiðillinn hefur verið hindrun að þessu leyti. Það
veikir samkeppnisstöðu atvinnulífsins.
Evran myndi að sjálfsögðu kalla á nýjan og strangari aga við
allar efnahagslegar ákvarðanir bæði á opinberum vettvangi og
á markaði. Það eru engar einfaldar og með öllu sársaukalausar
lausnir til. Viðfangsefnið sem við blasir á þessu sviði kallar ekki
á augnabliks ráðstafanir heldur langtíma stefnmótun.
Í því ljósi gæti það orðið til skaða að snúa komandi kosninga-
baráttu upp í átök um svo flókið og viðkvæmt álitaefni. Hitt væri
æskilegt að um það yrði rætt með þeim hætti að engum dyrum
yrði lokað. Næsta kjörtímabil gæti þannig orðið tími raunhæfrar
skoðunar og ábyrgra ákvarðana um framtíðina í þessum efnum.
Kreppan með
krónuna