Tíminn - 05.08.1979, Blaðsíða 9

Sunnudagur S. ágúst 1979.
9
Jón Sigurðsson:
Valið um fram-
tíðina er opið
Þaö er auövelt aö velja öfgarnar eji þaö veröur aö finna farsælli leiö.
Þær aöstæöur sem nú eru upp
komnar i efnahagsmálum I kjöl-
far oliukreppunnar valda þvi aö
Islendingar standa á krossgöt-
um. Enn sem fyrr á þjóöin um
ýmsa kosti að velja. Ekki vant
ar það.
1 sem allra stystu máli má
segja að um það sé að velja að
snúa sér af alefli að nýtingu
þeirra orkulinda sem fýrir eru
i landinu og aö þvi að finna nýj-
ar leiðir til orkuöflunar og orku-
vinnslu, en visindamenn hafa
bentáþaðað I þeim efnum eiga
lslendingar margra kosta völ,
jafnvel fleiri og betri kosta en
flestar aðrar þjóöir.
Þessari stefnu hljóta aö fylgja
ýmsar og jafnvel margháttaðar
breytingar á atvinnulifi lands-
manna, atvinnuvegum og
jafnvel þjóðfélagsháttum.
Þannig liggur það fyrir að orku-
frekur iðnaður hljóti að eflast
mjög i landinu, enda nýtir hann
helst og best orkukosti landsins
eins og nafnið eitt ber með sér.
Enn fremur má telja að hjá þvi
verði ekki méð neinu móti
komist að efling þessa iðnaðar,
sem fyrst og fremst er stóriðja,
hljóti að kalla einhverja beina
aðilderlendra aöila aö uppbygg-
ingunni.
Hinn kosturinn er að leggja
ekki áherslu á nýtingu ork-
unnar, standa einaröir gegn
stóriðju og hvers kyns beinni
aðild útlendinga að atvinnullfi
hér, hversu takmörkuð sem hún
kynni að verða.
Þessi valkostur felur þaö i sér
að Islendingar hverfi ekki frá
þeirristefnu að leggja allt kapp
á fiskveiöar og fiskvinnslu,
landbúnað og smáiðju, sem
einkum yrði fólgin I handverki
og þjónustuiðnaöi. Verði þessi
kostur valinn fer þaö ekki á
milli mála að breytingar I land-
inu, atvinnullfi og þjóðfélags-
háttum, verða allar minni og
hægari.
Valiö er í
okkar höndum
Þaö sem mestu máli skiptir
við samanburð af þessu tagi er
að menn geri sér ljóst að íslend-
ingar geta valiö um þessar leið-
ir eða einhver afbrigði þeirra.
Meðan við erum sjálfráðir I *
landinu stendur það alveg upp á
okkur sjálf að ákveða um þessi
efni. Sumir hafa látið sér til
hugar koma að við verðum ekki
látnir einir um ákvarðanir i
þessum efnum. Vandi heims-
byggðarinnar sé slíkur að voíd-
ug riki muni ekki sitja hjá og
horfa á Islendinga búa að öllum
hinum miklu orkulindum lands-
ins án þess að láta svo lltið að
nýta þær einu sinni.
Ef þetta er — eða verður —
rétt, þá er vissulega alvara á
ferðum. Viö myndum auðvitað
ekki hafa eigin burði til þess að
halda máttugumstórveldum frá
íslandsströndum ef út I sllkan
harðbakka slægi. Enn sem kom-
ið er er reyndar dcki ástæða til
að ætla að málin skipist á þessa
lund, enþó erfyllilega ástæöa til
þessaðmenn hafi þennan hugs-
anlega möguleika í huga.
Þessihiið málsins, vaxandi á-
hugi útlendinga á landi og þjóð,
á sér sem sé bæði bjartar hliðar
og dökkar, og má stundum ekki
á milli sjá hvor skiptir meira
máli. Það er gott að njóta
skilnings og velvildar, en öðru
máli gegnirum þann áhuga sem
getur leitt til þess aö röskun
verði á hag og lifi þjóöarinnar I
landinu.
Með öllu sem
fylgir
Niðurstaða þessara flýtishug-
leiðinga ermeðöðrum orðum sú
að þjóðin stendur á þeim tíma-
mótum að verða aö taka á-
kvörðun i ljósi mjög breyttra
aðstæðna frá þeim sem voru
fyrir aðeins ári.
Þaðer engan veginn sjálfsagt
mál að veröa iönaöarþjóðfélag.
Og þaðkemur alls ekki af sjálfu
sér. Það er alveg eins hægt að
setja sér það markmið að verða
einvörðungu hjarðmanna- og
veiðimannaþjóðfélag. Um þetta
er t.d. að velja — meö öllu því
sem fylgir.
Þaö er á sama hátt engan
veginn augljóst mál að vilja
stefna að þvi að eignast auð.
Það er engu slöur hægt aö láta
sér nægja bjargálnir. Um þetta
er t.d. að velja — og einnig með
öllu þvi' sem fylgir.
Sú krafa sem menn veröa hins
vegar aö gera tjl sjálfra sln er
sú að þeir geri sér grein fyrir
þvl sem fylgir með þeim kosti
sem tekinn er. Margar eru þær
sögur, og sumar grátlegar, að
maður ætlaðiséraö veröa rikur
en sat uppi i sárri fátækt af þvi
að h ann kunni ekki með tækifæri
lifsins að fara. Annar maður
valdi fátækt eða tæpar bjarg-
álnir og lifði við hamingju. Og
má svo lengi telja.
Það er alveg ljóst aö ef við
stefnum að þvl aö nýta mögu-
leika okkar með skynsemi I
eftiahags- og fjármálum, meö
nýtingu auðlinda og kunnáttu,
úrvinnslu hráefna og virkjun
orku, beitingu tækni og vlsinda
— þá bætum viö hin efnalegu
kjör þjóðarinnar I framtlöinni.
Þar á móti tökum við á okkur
meiri eða minni breytingar á
þjóðllfi og atvinnuháttum. Lifn-
aðarhættir iðnrikisins verða
fyrirferðarmeiri en þeir hafa
verið I landinu, ef þessi kostur er
valinn.
t»að hefur ekki
áður tekist
Nú eru margir Islendingar
þeirrar skoðunar aö við eigum
ekki aö flýta okkur I orkunýt-
ingu. Þeir segja að við eigum
ekki að leggja neina áherslu á
iðnaðargreinar, heldur búskap
og veiðar, og þjónustustarfsemi
kalla þeir afætulif. Þeir segja að
við eigum yfirleitt ekki að hafa
neina stóriðju og að viö eigum
sem minnst að hafa saman við
útlendinga að sælda — nema þá
i fisksölu. Við eigum ekki að
stefna að fjölbreyttara atvinnu-
lifi, segja þeir i reynd þótt þeir
vilji sjaldnast við það kannast.
Þeir leggja litiö upp úr batnandi
efnalegum kjörum.
Þeir sem þessa skoðun hafa
eiga mikið til sins máls. Ihalds-
semi þeirra og andstaða gegn
þróun nútimans er ekki út I hött
og á margan hátt er hún
dygðug , svo sem gjarnan er
einkenni sannrar ihaldssemi.
En það er ekki nóg að tala
linnulaust um auðsöfnun,
mengun, ómannleika stóriðju-
hverfisins, upplausn fjölbreytn-
innar, siðleysi nafnleysisins I
fjöldanum, illsku kapitalismans
o.s.frv.
Þeim verður einnig að takast
að benda á ágæti þess lífs sem
er aöeins bjargálna — og ekkert
um fram þaö. Þeim verður aö
takast að sannfæra uppvaxandi
kynslóð um gæði fábreytninnar,
dygð fastheldninnar, upplyft-
ingu fásinnisins, spenninginn i
sparseminni og nýtninni,
þroskavænleika skortsins og
siðprýðina sem felst í þvl að
bjargast af litlum efnum og viö
fábreytta tækni.
Þetta verður andstæðingum
iðnþróunar og orkunýtingar aö
takast — um leið og vitað er að
hér er mikla möguleika að finna
til að treysta „fjölbreytilegara”
og „auðugara” mannllf.
Ef þeim tekst þetta eru þeir
snilldarmenn sannir,því að sllkt
hefur ekki áður tekist — nema
með kúgun og ofbeldi.
Að finna fram-
faraleiðina
Það sem hér er sagt er ekki
fjarlægar vangaveltur, heldur
framtiðarvalkostir þjóðarinnar
túlkaðir i sinni skýrustu mynd.
Enda þótt slikar andstæður
séu auövitaö öfgar er ástæða til
að menn hugleiöi þær. Sann-
leikurinn er nefnilega sá að
hvorar tveggja öfgarnar:
hömlulaus iönþróun stóriðju og
erlendra fjármuna eða stöðnun
og fastheldni, viröast mjög út-
breiddar meðal þjóðarinnar.
Hlutverk þjóðhollra og var-
kárra umbótamanna, sem vilja
sjá I senn erfiöleika og mögu-
leika lands og þjóöar og mæta
þeim, er aö vinna bug á öfgun-
um og finna farsælan farveg.
Það er auðvelt að slá fram
öfgum — og leiða til ófarnaöar.
Það er á hinn bóginn erfitt að
visa á hina varkáru framfara-
leið sem liggur til farsældar.
Framsóknarflokkurinn velur
siðari kostinn. JS
menn og málefni
KAUPIÐ TÍMANN
EFLIÐ TÍMANN
Þeim sem senda vilja framlög
til blaðsins er bent á að giró-
seðlar fást i öllum pósthúsum,
bönkum og sparisjóðum. Söfn-
unarreikningurinn er hlaupa-
reikningur nr. 1295 i Samvinnu-
bankanum.
Styrkið Tímann
Fyllið út þennan seðil og sendið til Tímans
í pósthólí 370, Reykjavík
Eg undirritaður vil styrkja Timann með
þvi að greiða i aukaáskrift
□ heila □ hálfa á mánuði
Nafn__________________________________________
Heimilisf.-----------------------------------
Sfmi