Tíminn - 11.01.1980, Qupperneq 11

Föstudagurinn 11. janúar 1980
11
aöur viö mannahald og elds-
neytiseyösla.
Þaö er auövelt reiknings-
dæmi, aö viö farþegaþotu meö
þriggjamannaáhöfn (flugliöar)
er kostnaöur 2.2% meiri en ef
aöeins tveir eru i áhöfn flug-
vélar. Þetta á viö á flugleiöum
500-3000 sjómilur.
Fyrir 100 sæta flugvél er
þriggja manna áhöfn 5% dýrari
entveggja manna áhöfn, en þaö
á ekki aöeins aö fækka fólki viö
flugstjórn, ný tæki eiga aö gera
stjórnina þægilegri, einfaldari
og auöveldari, en hiín er nií fyrir
þrjá menn, og þaö eru því ný
stjórntæki, sem koma þarna á
móti.
1 íitreikningum er gert ráö
fyrir aö alþjóölegt flug og allt
farþegaflug noti úm þaö bil 5%
af olíuþörf jaröarinnar og gera
menn ráö fyrir aö þaö veröi ó-
breytttilnæstualdamóta a.m.k.
Hinar rniklu oliuveröshækk-
anir, sem duniö hafa yfir, gera
þaö aö verkum aö nii borgar sig
aöleggja f fjármagnskostnaö til
aö ná aukinni hagkvæmni og
orkusparnaöi.
Sparnaöurinn viö fækkun
flugliöa er meiri á lengri vega-
lengdum. Er gert ráö fyrir aö á
500 sjómílna löngum flugleiöum
sé sparnaöurinn viö 2 flugmenn
i staö 32,2%, en á 3000
milna langri flugleiö yröi slikur
sparnaöur 2.9%.
En tölvunum er ætlaö meira
en aö fækka i áhöfn flúgvélar-
innar. Þeim er lika ætlaö aö
stjórna flugi þeirra.
Orkumálastjórn um borö I
þotunni veröur i höndum tölv-
unnar, en ekki flugstjórans.
Vélin mun klifra I hagkvæmasta
horni, miöaö viö þyngd og
fleira, og er gert ráö fyrir aö
meö þessu móti megi minnka
eldsneytisnotkunina um allt aö
5%, og þá rekstrarkostnaö um
2%. Þegar eru komin i notkun
rafeindatæki, sem spara 3-5%
orku (eldsneyti).
Ekki er aöeins gert ráö fyrir
aö flugvélin noti tölvu til orku-
neytingar þegar flogiö er á
sjálfstýringu, heldur mun tölv-
an einnig gefa upplýsingar og
leiöbeiningar, þegar flugstjór-
inn flýgur vélinni sjálfur og
stjórnar hreyflunum. Hann fær
þá leiöbeiningar frá tölvunni,
sem fylgist stööugt meö flugi
hans.
Mörg af tækjum flugstjórans
hafa veriö svo til óbreytt i 20 ár,
sem áöur sagöi, en til þess aö
þróun veröi viö komiö, veröur
aö gjörbreyta mælaboröi þot-
unnar, og þaö hafa menn
einmitt hugsaö sér aö gera.
Slilct er þó ekki unnt aö gera á
einum degi, en innan skamms
veröur þetta aö veruleika, og
ekki liöa mörg ár þar til nútima
mælaborö og stjórnkerfi far-
þegaþotu, veröur aöeins til á
söfnum. Ný og fullkomnari tæki
veröakoministaöinn.sem auka
öryggi og hagkvæmni alla.
Saga Eþíópíu
Andrzej Bartnicki/Joanna
Mantel — Niecko: Geschichte
Athiopiens. Von der Anfangen
bis zur Gegenwart in 2 Teilen.
Akademie —Verlag Berlin 1978.
725 bls.
Eþiópia á sér langa og merki-
lega sögu. Þar stóö fram á okk-
ar daga eitt elsta riki heims, riki
Eþiópiukeisara. Eþiópia er
fjalla-land og liggur sem næst á
noröausturhorni Afriku. Aö sjó
hefur landiö ööru hvoru átt aö-
gang viö Rauöahaf, en oftar
munu Eþiópiumenn þó hafa átt
þaö undir nágrönnum sinum á
ströndinni, hvort þeir nytu
hafna og samgangna sjóleiðis.
Hálendi og eyðimerkur gera
Eþiopiu erfitt land yfirferöar,
og hafa samgöngur milli héraöa
þvi oft veriö litlar. Þar viö bæt-
ist að landiö er byggt mörgum
og ólikum þjóðflokkum. Engu
aö siður varö þar riki þegar fyr-
ir upphaf timatals vors og hefur
staðiö allt fram á okkar daga
þótt oft hafi skipt um valdaættir
og enn oftar um valdhafa.
Ritverkiö, sem hér iiggur fyr-
ir, var fyrst gefið út i Póllandi
áriö 1971 og eru höfundarnir
pólskir. 1 upphafi gera þeir
ágæta grein fyrir Eþiópiu um
það leyti, sem verkiö var sam--
iöogsegir þarfrá landinu, þjóö-
unum, sem það byggja og ólikri
menningu þeirra. Siöan taka
höfundar aö segja sögu Eþiópiu.
Frásögnin hefst meö veldi
Aksumita og er sagan rakin I
„krónólógisku” samhengi fram
um 1970. í þýsku útgáfunni er
svo bætt viö kafla um bylting-
una 1974 og þá atburði, sem til
hennar leiddu.
Ritinu er skipt i kafla I sam-
ræmi viö þær ættir, sem meö
völdin fóru. Sagt er frá valda-
ættunum og valdaskeiöi hverrar
þeirrafyrir sig. Valdabaráttan,
sigrar og ósigrar, er gjarnan
skýrö útfrá félagslegum, trúar-
legum og „demógrafiskum”
sjónarmiöum, en tiltölulega litil
áhersla lögö á hernaöarsögu,
þótt höfundar neiti þvi eölilega
ekki aö hernaöarlegar ástæöur
hafi oft skipt sköpum.
Eþiópia hefur löngum veriö
land ólikra trúarbragða og hafa
hinir mismunandi trúflokkar
sjaldan setiö á sárs höfði til
lengdar. Múhameðsmenn og
kristnir hafa lengst af veriö fjöl-
mennastir i landinu. Kristni er
forn i Eþíóplu, en trúin mun
hafa komið þangaö frá Egypta-
landi á fyrstu öldunum eftir
Kristsburö. A miðöldum blómg-
aöistmerkileg kristin menning i
landinu, en eþiópiska kirkjan
einangraöist og hélt fornum og
sérkennilegum siövenjum allt
fram á þessa öld. A ofanveröum
miööldum var Eþiópia kristiö
riki og bárust fregnir af þvi til
Evrópu á 15. öld. Til þeirra hafa
veriö raktar þjóösögurnar um
riki Jóhannesar prestskonungs.
Þær gengu um Evrópu um þetta
leyti og áttu sinn þátt i leitinni
aö siglingaleiö suöur fyrir
Afriku. Frá þessum þáttum er
rækilega skýrt I verkinu og ekki
gleyma höfundar þjóösögunum
skemmtilegu um drottninguna
af Sba og námur Salómons kon-
ungs.
Af einstökum timaskeiðum
sögunnar er mest áhersla lögð á
Af
bókum
næstliöin eitt hundraö ár og
þeim er helgaöur nær helming-
ur verksins. A þessu timabili
hafa miklir atburðir orðiö i
Eþiópiu og landiö hvaö eftir ann
aö oröið vettvangur átaka stór-
velda. A siöasta hluta 19. aldar
tókust Bretar, Frakkar og ítalir
á um völd og áhrif á noröaustur-
horni Afriku og árið 1896 fóru
Italir hinar mestu hrakfarir
fyrir eþiópiumönnum sem frægt
varö. Hefur það veriö I frásögur
fært, aö Eþiópfa var eina rikiö i
Afríku, sem ekki laut stjórn
Evrópumanna þegar 20. öldin
hófst. Frá átökunum á svæöinu
um síöustu aldamót er greint
ýtarlega og vel er sagt frá inn-
rás Mússólinis i Eþtóplu og siö-
an frá átökum i landinu I siðari
heimsstyrjöldinni. Þá er kafli
um Eþfópiu frá striöslokum og
loks er i þýsku útgáfunni sagt
frá byltingunni 1974, en þá var
hinum gamla valdaaöli steypt
og Eþiópia varð sósialistiskt
riki.
Þessi tveggja binda Eþiópiu-
saga er vel unnið verk og mikil
fróðleiksnáma. Allmikiö er af
myndum i verkinu og þvi fylgir
ættartafla eþiópiskra konunga-
og keisaraætta I aldanna rás.
Allur frágangur ber bóka-
gerðarkunnáttu og prenttækni
Þjóöverja fagurt vitni.
Jón Þ. Þór.
■

I ' ' *Yíi
h rfrjvhcnfní
«> a y í t, -v u h
nhjw'Xfh-G'i
. ) .1- jbV ‘t i!. V, ■ - ‘i
jí «]
■fí7% ***** a» JB
i; h. <h’ Á: ‘
hvn.h
u/r trk%írf\
<ny»*n7*r°H
I (fU

. h r V- tp frhí
ls1
th
i\
i rcKfi
Im.hfÉr+i
HhK
'T,

i í fl v.. J
Úr eþíópisku handriti frá lokum 15. aldar.
Minning
Magnús Helgason
bóndi í Héraðsdal
Þaö var vel búiö i Héraösdal I
tiöMagnúsar Helgasonar og hans
ágætu konu, Jóninu Guðmunds-
dóttur. En þaö var þung raun
Magnúsi, og sennilega einnig
konu hans, að sjá þessa ágætu
jörö fara úr ættarbyggð, en þeim
hjónum varð aöeins eins barns
auöiö, aövisuágætri konu, er gift
er Svavari Einarssyni, bifreiöa-
stjóra á sérleyfinu Siglufjörö-
ur-Varmahliö. Selma, en svo heit-
ir dóttirin, vissi, að börn vilja
ganga menntaveginn, og því er
sem er.
Ég kynntist Magnúsi Helga-
syni, þegar ég var sextán ára, og
bjó á heimili þeirra um hriö, en
faöir minn eignaöist jöröina
Litladal i Lýtingstaöahreppi i
Skagafiröi áriö 1951, og hóf þar
búskap meö kaupafólki, en hann
var starfandi i Reykjavik svo hér
varum litið meira en sumarfriiö
aö ræöa, sem hann eyddi I sveit-
inni. Þeir sem hafa farið landveg
til Akureyrar og hafa hugað aö
útsýni yfir hiö fagra land okkar,
hafaekkikomisthjá að sjá mynd-
arlegar byggingar hinumegin
Hérðasvatna i Skagafiröi, þegar
ekiö er um Blönduhliö I Akra-
hreppi, framhjá bæjunum Kú-
skerpi, Uppsölum, Bólu og loks
Silfrastööum. Þeir eru reyndar
þrir bæirnir sem sjást handan
Héraðsvatna, þvi þar eru einnig
Litlidalur, og Laugardalur, og er
þar vel búiö i dag.
Magnús Helgason var fæddur
21-desember árið 1896, og bjó all-
an sinn búskap á Héraösdal.
Hann haföi ekki fariö viöa, en
hann var heimsborgari á marga
lund, svo ófeiminn og hispurslaus
var hann . Hann var félags-
hyggjumaður, en hann var
þaðmikill búmaöur isér, aö hann
skipti sér ekki af öörum málum,
en ég man ekki betur en hann
heföi tjáö mér, að hann hefði setið
i hreppsnefnd, og trúi ég, aö þar
hafi Magnús reynst málefnaleg-
ur. Kynni min af Skagfirðingum
urðu þó nokkur, og fannst mér
Lýtingar almennt vera gáfaö
fólk, en um fram allt elskulegt.
Magnús Helgason var fróöur
maöur, og mat faöir minn hann
mikils, og vissi ég, aö Magnús
vildi endilega aö eitthvert barna
foreldra minna iiengdist I Litla-
dal. Og var i rauninni ekki um
nema okkur þrjá þá yngstu að
ræöa, þvi hin voru flutt aö heim-
an, gift og búin aö stofna sitt
heimili. En viö vorum ailir i
skóla, og stefndi hugur okkar
allra, aö þvi er ég held, til ein-
hvers annars. Timarnir llða,
þettasama liggurfyrir okkur öll-
um.Og einhvers staöar segir
skáldiö: aö heilsast og kveöjast
þaöer lifsins saga. Skagfiröingar
komuoftlangtaö til aö heilsaupp
á fööur minn, þegar hann var
nyrðra, og þótti fööur minum
vænt um það. Ég held lika aö viö
hinir þrir yngstu hafi kynnt fööur
Framhald á bls. 19