Tíminn - 05.02.1980, Blaðsíða 11

Þriðjudagur 5. febrúar 1980.
HlUiIÍilL!
n
Leyndardómurinn um Holo Holo
Sökk skipið, strandaði
það eða var því rænt?
Veöriö var heiðskirt en hvasst
daginn, sem rannsóknaskipiö
Holo Holo, 25 m langt og 7 m
breitt, lét úr höfn i Honolulu.
Um borð voru 10 menn, niu
mikils virtir visindamenn viö
Háskóla Hawaiiundirstjórndr.
Gary Niemeyer og eigandi
skipsins, John T. Laney.
Fyrir dryum stóö fjögurra
daga leiöangur. Erindiö var aö
kanna strauma og hitastig
sjávar og koma fyrir rann-
sóknabaujum á vegum orku-
ráöuneytis Bandarikjanna,
ósköp hversdagslegt verkefni.
Svo fór þó, að skipiö kom aldrei
á rannsóknasvæöi sitt.
Holo Holo og áhöfn hurfu
sporlaust. Ekkert neyðarkall
var sent út, ekkert brak hefur
sést á reki, enginn björgunar-
hringur hefur fundist. Ekki
hefur einu sinni sést oliuflekkur
á hafsvæðinu sunnan Honolulu,
,en þar er leit mjög auöveld,
ekkert, sem bendir til, aö þarna
hafi oröið slys.
Leitin aö týnda skipinustóðl 18
daga. Strandgæslan, sjóherinn,
loftherinn og einkaflugvélar fín-
kembdu sérhvern fermetra á
leitarsvæðinu, en þaö var af-
markað meö tilliti til reks, vind-
hraöa og ganghraða skipsins.
Allt árangurslaust. Blööin birtu
fréttir um gang leitarinnar, en
smám saman komu aðrar
fréttir i þeirra stað á forsiö-
urnar — allt þangað til njósna-
flugvél af geröinni U-2 hóf að
taka þátt i leitinni. Þá hitnaði i
kolunum.
Upphaflega var bara orð-
rómur á kreiki, en fljótlega var
farið aö tala opinskárra: —
Skipið var i leynilegum hern-
aðarlegum erindagerðum. Þess
vegna réöist óvinveittur kaf-
bátur aö þvi og rændi þvi...
Þeir, sem best þóttust vita,
hedlu þvi fram, aö rússneskir
kjarnorkubátar meö eldflaugar
meðkjarnoddum um borð héldu
sig á hafinu umhverifs
Hawaii-eyjarnar. Enn óra-
kenndari hugmyndir skipuöu
Holo Holo á lista meö
„Bermuda tilfellunum”, þ.e. aö
„Skip og áhöfn hafi lent inn I
fjórviöu kraftasviði” eða ennþá
ýktara: — Verur utanúrgeimn-
um hafa gengiö til árásar.
Raunsæismenn aftur á móti
töluöu ýmist um sprengingu um
borö eöa aöskipiö hafi verið illa
sjóhæft.
En li'fseigastar voru sögurnar
um, aö um væri aö ræöa al-
þjóðölega hernaöarlega aögerö,
þvi að satt best að segja er ekki
til siðs að kalla á U-2-flugvél til
að taka þátt i venjulegri leit.
Óvenjuleg frá þessu sjónar-
miöi er lika yfirlýsing Robert
Isherwood, skipherra, eins af
þrem meðlimum rannsóknar-
nefndar strandgæslunnar: —
Hvaö svo sem hefur gerst á
skipinu, hefur það gerst i einni
andrá. En allvar vangaveltur
um aö ókunn öfl hafi rænt skip-
inuerualgerlega út I bláinn. Viö
höfum heldur ekki neinar sann-
anir um eitthvert samband við
CIA. Viö höfum talaö við yfir-
menn háskólans, sem fylgdust
meðrannsóknaverkefninu. Allir
sem einn hafa þeir neitaö, að
um eitthvers leynilegt verkefni
hafi verið að ræða. Viö höfum
lika gert öryggiskannanir á öll-
um ti'u áhafnarmeðlimunum til
að ganga úr skugga um, hvort
eitthvaö vafasamt sé á seyöi.
Allir um borö komust i gegnum
þann hreinsunareld meö

þeirri niðurstööu komist, að lík-
legasta orsök sporlauss hvarfs
Holo Holo sé tæknileg og mann-
leg mistök. I skýrslunni stendur
m.a.:
Þegar skipið yfirgaf höfnina
9. desember 1978, var þungur
sjór, vindhraðinn var 15 hnútar
af norðaustri. A næstu klukku-
stundum herti vindinnog náöi 25
hnúta hraöa og öldurnar uröu
31/2 m háar. A þilfari skipsins
voru kranar og vindur, sem
greinilega skertu sjóhæfni þess.
Meö Holo Holo hurfu 10 menn.
hreinan skjöld, en samt sem
áöur hleypti skipherrann kettin-
um úr sekknum, þegar hann
sagði: — burtséö frá þeirri staö-
reynd, að sumir visindamann-
anna h öfðu fyrr orðiö að ganga i
gegnum þessa rannsókn, þegar
þeiráttuaö vinna aö leynilegum
rannsóknum...
Áleitnar spurningar
Eftir þessar yfirlýsingar
færðust tortryggnir
Hawaii-búar í aukana og tóku að
spyrja spurninga:
Hversvegna yfirleitt þurfti áÖ
gera öryggiskannanir, þegar
engin ástæða var til tortryggni?
Hvernig getur strandgæslan
framkvæmt slikar kannanir án
þess aö hafa samráö viö CIA?
Hún hefur hvorki rétt né tækni-
lega kunnáttu til aö annast
slikar kannanir á eigin spýtur.
örygg iskannanir leiða i
mesta lagi i ljós, aö mennirnir
hafá ekki unniö meö pólitiska
andstæöingnum. Má samt sem
áöur búast viö, aö CIA viöur-
kenni, að visindamennirnir hafi
reyndar veriö aö vinna fyrir
bandarisku leyniþjónustuna,
þegar þeir fóru i leiðangurinn?
Þessum spurningum hefur
ekki enn þann dag i dag veriö
svarað. En hvaö sem. þeim
liöur, hafa ættingjar hinna
horfnu enn sem komið er tekið
sömu aöstööu og rannsókna-
nefnd skipuð embættismönnum
strandgæslunnar og umferöar-
öryggisnefndar. Eftir 12 daga
opinberar yfirheyrslur, þar sem
skráðir voru 3000 eiöfestir
vitnisburöir, veröur helst að
’/
Þar við bættist, aö eigandi
skipsins haföi hvorki næga
þekkingu né reynslu til að
stjórna skipinu. Ekki voru nema
tveir mánuöir liðnir siöan hann
hafði keypt Holo Holo fyrir
100.000 dollara af efnuðum
iðnrekandaá Hawaii og leigt það
háskólanum.
Aður hafði skipið veriö hætt
komiö. 1 miklum öldugangi
haföi það fengiö á sig sjó. Þá
hafði hinn viðkvæmi 32 volta
rafgeymir dottiö úr sambandi
og þar með öll fjarskipti. „Eitt-
hvaö svipaö hefur sennilega
endurtekiö sig”, er niðurstaða
nefndarinnar. „Þess vegna var
ekki heldur neitt neyöarkajl
sent út. Skipið hefur fariö á
hliöina og siöan sokkiö fljótt”.
Starfssvæöi Holo Holo var 135
sjómílur sunnan viö Honolulu.
Aldrei á meðan á feröinni stæöi
átti rannsóknaskipiö aö vera
fjær ströndinni en 25 milur.
Strandradarinn nær 36 milur.
Skipiö heföi þvi aldrei átt aö
hverfa af ratsjám strandgæsl-
unnar. En jafnvel þegar þaö
hvarf, gáfu þær engin merki frá
sér. Þaö var ekki fyrr en tveir
visindamenn, sem biöu skipsins
árangurslaust fyrirfram
ákveðnum stað, létu vita að
skipið hefði ekki komið fram, og
leit var hafin.
Ættingjar hinna horfnu ætla
nú aö höfða skaöabótamál á
hendur Háskóla Hawaii. Skaöa-
bótakröfurnar hljóöa upp á
milljónir dollara. Ættingjarnir
leggja nefnilega betri trúnaö
jaröneska vanræksiu en ójarö-
neskt rán.
Fríhafnarmálið:
Sent ríkissaksóknara
í þessum mánuði
FRI — Frihafnarmállö svo-
nefnda veröur væntanlega sent
rlkissaksóknara til umfjöllunar I
þessum mánuöi. Aö sögn Olafs
Hannessonar rannsóknardómara
á Keflavikurflugvelli þá hefur
maöur frá saksóknaraembættinu
kynnt sér málið aö undanförnu en
formlega er þaö ekki enn komiö
til saksóknara.
Rætt haföi veriö um i fjölmiöl-
um fyrir all nokkru siöan aö mál-
iö væri á leiöinni til saksóknara
en Ólafur sagöi aö eitt atriöi
málsins heföi þurft aö rannsaka
betur til aö reka endahnútinn á
rannsóknina.
Máliö fjallar um vörurýrnun I
Frihöfninni en hún var þaö mikil
aö ekki gat eölilegt talist.
Hannerekki
svofeitur
eftiraHt.
Vissir þú að 45+ osturinn er aðeins
26% feitur?
Gömlu merkingar ostanna sýndu fitu-
hlutfall í þurrefnum þeirra.
mm
'sm.

*

auöveldaþér
að siá raunverulegt
ija
fitimimMd
þeina.
Nú eru merkingarnar í samræmi við
merkingar annarrar matvöru í neyt-
endaumbúðum.
merking áöur
20+
30+
45+
11%
17%
20%
Þáveistuþað!
f