Tíminn - 09.03.1980, Blaðsíða 16
20
Sunnudagur 9. mars 1980
„Kjarni æöstu listgreinar I
heiminum, — tónlistarinnar, er
sinfónluhljómsveit, en án sinfónfu
á tónlistin sér enga vaxtarmögu-
leika. Ég rakst einhvern tfma á
grein, sem borin var uppi af
þeirri hugmynd, aö i framtiöinni
myndu sinfónluhljómsveitir
heyra fornum tlma til. Þetta llk-
aöi mér illa. Sinfónluhljómsveitir
ættu aö vera eilifar. En hvaö býö-
ur framtlöin upp á I tónlist? Viö
veröum aö játa, aö músikinni er
hættara nú en nokkru sinni áöur.
Hún á þaö á hættu aö vera gerö aö
markleysu samfara tæknivæö-
ingu og öllum þessum hijóöum,
sem boöiö er upp á. Ég er þó ekki
svartsýnn alfariö, en ég vil hvetja
til varúöar”.
„Sum tónverk eru
hrein vitfirring”
Þaö er nú blaöamönnum llkt aö
leita samhljóma, þar sem þeir
eiga ekki aö gera þaö, en okkur
fannst skemmtilegt aö heyra Þor-
vald Steingrimsson fiöluleikara
ræöa um framtfö Sinfóniuhljóm-
sveitar Islands og tónlistar i
heiminum almennt daginn eftir
aö hann haföi veriö viöstaddur af-
hendingu tónlistarverölauna
Noröurlandaráös I Háskólabiói og
hlýtt þar á verölaunaverkiö eftir
Danann Pelle Gudmundsen —
Holmgreen. „Þaö lá viö, aö koll-
egar minir, sem spiluöu jass á
Hótel Borg I gamla daga yröu
reknir úr Tónlistarskólanum. En
mér er spurn. Ef hægt hefur veriö
aö likja jassinum viö helgispjöll,
hvaö á þaö þá aö kallast, sem viö
erum aö fremja nú?”
Ég er ákaflega hrifnæmur
maöur og hef átt mjög erfitt meö
aö dæma listaverk I hjarta minu,
en sum tónverk eru hrein vitfirr-
ing, — afskræmi. Máske er þaö
list. Ég hugga mig viö, aö stund-
um er ekki nema hársbreidd milli
snilligáfu og vitfirringar... (Þor-
valdur hlær).
Tónlistarflutningur er sem sagt
ekki eintóm sæla.
Múslkin gefur lifshamingju.
Hún er heill heimur sorgar og
gleöi og alls þar á milli. Ég hrlfst
ekki alltaf meö, satt er þaö og
stundum er hreinasta kvöl aö
spila þaö, sem manni llkar ekki.
Hins vegar er viröingin fyrir
starfinu svo sterk, aö ekkert er
svo leiöinlegt, aö þaö sé ekki þess
viröi aö fást viö þaö”.
„Faðir minn vildi
alls ekki að ég
lærði á fiðlu”
Þorvaldur er einn af fáum tón-
listarmönnum Islenskum, sem
hefur lifaö af tónlist eingöngu alla
slna tlö. Þaö þýöir náttúrlega, aö
hann er haldinn baráttugleöi og
vinnugleöi. Viö fengum áþreifan-
leg dæmi um þessa eiginleika þá
tvo tíma, sem viö stöldruöum viö
heima hjá honum, þvl aö Þor-
valdur settist ekki viötaliö út.
„faöir minn vildi alls ekki aö ég
læröi á fiölu. Þaö yröi bara sultur
og seyra ég heföi ekkert yfir mig
aö leggja. Hann vildi, aö ég færi
menntaveginn eins og bræöur
mlnir. En ég var sauöþrár. Auö-
vitaö vann ég á sumrin ýmis al-
geng störf, fór t.d. á slld og I brú-
arvinnu eöa spilaöi á síldarstöö-
unum einsog Siglufiröi en opin-
bera styrki til náms hef ég aldrei
fengiö. Hljómlistarmenn þurftu
aö berjast fyrir rétti sinum á
þessum árum. Otlendingar voru
meira metnirog var gjarnan haft
i hótunum um aö ráöa útlendinga,
þegar viö kröföumst kauphækk-
unar. Ég var svo heppinn aö
starfa alltaf i góöum hljómsveit-
um og m.a. meö Bjarna Böövars-
syni. Viö lékum saman i útvarp-
inu og á dansstööum. Bjarni var
forvlgismaöur I félagsmálum
hljóöfæraleikara og formaöur
félagsskapar okkar. Seinna tók ég
viö formennsku af honum.
Einmitt á þeim tima, þegar
Sinfónluhljómsveitin var stofn-
uö?
Já, þaö kom I minn hlut aö
semja fyrir hljóöfæraleikarana I
Sinfónlunni viö V.ilhjálm útvarps-
stjóra. Viö vorum sammála um,
aö viö þyrftum aö afla fjár, til
þess aö af Sinfóniunni gæti oröiö
og kom tekjulindin fyrst og
fremst frá útvarpinu, enda var
Sinfónlan byggö utan um út-
varpshljómsveitina gömlu. Slöan
fengum viö Gunnar Thoroddsen,
Maif'i'i
segir Þorvaldur Steingrimsson aðstoð-
arkonsertmeistari, sem hefur
verið í fremstu röð í tónlistarlífi
Islendinga frá stofnun Sinfóníuhljóm-
ÉT
sveitar Islands fyrir 30 árum
sem þá var borgarstjóri til aö
veita okkur liö meö framlagi
borgarinnar. Rlkisstyrk fengum
viö, en hann var lítill. Þjóöleik-
hússtjóri, Guölaugur Rósinkranz,
var fenginn til þess aö leggja
fram fjármagn, því aö hiö nýja
Þjóöleikhús þurfti auövitaö aö
nota þetta nýja „apparat”. Þessi
fjárhagsgrunnur, sem lagöur var,
hefur eiginlega enst fram á þenn-
an dag meö breytingum þó.
„Hljóðfæraleikarar
voru aðal-
hvatamennirnir”
Nú eru sjálfsagt ekki margir,
sem þekkja undanfara þess, aö
Sinfóníuhljómsveit tslands var
stofnuð? Geturöu rakiö þann þráö
I fáum oröum?
Þaö er erfitt aö segja frá byrjun
Sinfónfuhljómsveitarinnar svo
vel sé, þvf aö þetta er mál, sem á
rætur sinar aö rekja langt aftur I
árum. Ef rekja á, hverjír voru
hvatamenn aö stofnun Sinfónlu-
Hljómsveit Akureyrar t.f.v. Skafti Sigþórsson, Vigfús Sigurgeirsson, Theódór Lilliendahl, Gunnar
Sigurgeirsson, Steingrimur Þorsteinsson, Karl O Runólfsson, Vigfús Jónsson, Ingimar Jónsson, Guöjón
Bernharösson, Sveinn Bjarman, Þorvaldur Steingrlmsson og óskar Rósberg. Þessa hljómsveit má
heyra iútvarpinu enn I dag og hún afrekaöi þaö, að flytja „Ófullgerðu sinfóniuna” áriö 1933. Sinfónlu-
hljómsveitin á rætur um allt land og þrjó má nefna úr Hljómsveit Akureyrar, sem komu suöur, Karl,
Skafta og Sigþór.
Þorvaldur Steingrlmsson
aöstoöarkonsertmeistari.
Myndina tók GE rétt fyrir kon-
sert Sinfóniuhljómsveitar ís-
lands nú i vikunni.
hljómsveitarinnar, þá koma upp I
hugann ótal hópar og menn, sem
störfuöu aö tónlist löngu fyrir áriö
1950. Þaö er óhætt aö segja, aö
hljóöfæraleikarar voru aöal-
hvatamennirnir. Þaö er óeigin-
gjörnu starfi beirra aö þakka, aö
múslk hér álandi komst I æöra
veldi. Viö nutum andlegs áhugá
margra manna, m.a. félaga I
Tónlistarfélaginu, sem komu á
tónlistarskóla áriö 1930. Slöan
voru þaö ýmsir menn, sem stuöl-
uöu aö þessu beint og óbeint um
allt land. Margir útlendinganna I
danshúsunum veittu okkur liö.
Þeir ílentust hér sumir og stofn-
uöu sinar fjölskyldur á íslandi.
Mér er þaö sérlega ljúft aö minn-
ast þessara manna og hinna góöu
drengja Islenskra, sem störfuöu
meö mér i þessu, en margir
þeirra eru nú horfnir á eilíföar-
braut.Mér finnstoft örla á þvl, aö
ungt fólk, sem nú er tekiö viö for-
ýstu, — þetta er duglegt fólk og ég
fagna þvl I forystu, — þaö gleymir
þessum forvigismönnum og þá
um leiö ýmsum stórvirkjum
sinfinluhljómsveitarinnar á
hennar bernskuskeiöi. Þeir bara
þekkja ekki söguna.
Þaö er einmitt þessi saga, sem
ég vildi gjarnan, aö þú rektir enn
frekar. Viö getum byrjaö á út-
varpshljómsveitinni.
Hún byrjaöi á triói Þórarins
Guömundssonar, sem I voru auk
hans Emil Thoroddsen og Þór-
hallur Arnason. Trlóiö varö aö
kvintett meö komu Bjarna
Böövarssonar á bassann og
Katrlnar Dalhoff á fiölu. Ég byrj-
aöifljótt aöspila sem lausamaöur
meö þessu fólki og þannig var og
meö Svein ólafsson, violuleikara,
sem þá lék á fiölu. Smám saman
var veriö aö auka viö hinum hæf-
ustu tónlistarmönnum, — m.a.
kom óskar Cortes, sem var áöur
fiöluleikari, — þar til komin var
14 manna hljómsveit útvarps-
hljómsveitin gamla undir stjórn
Þórarins Guömundssonar.
„Unnum
útvarpsþætti i tima
Sinfóniunnar”
Fleiri forverar Sinfóniuhljóm-
sveitarinnar?
Ég get nefnt Strengjasveit Tón-
listarskólans, Hljómsveit Akur-
eyrar og Lúörasveit Reykjavlkur,
en hús Lúörasveitarinnar,
Hljdmskálinn var lengi einasta
hljómleikahúsiö á landinu og er
þaö máske enn I dag. En kjarninn
I þeirri sveit var Björn Ólafsson
aöalfiöluleikari, ég á aöra fiölu,
Bjöm 'ólafsson á vlolu og dr.
Edelstein á selló. Viö vorum
ráönir til þess aö æfa og leika
strengjakvartetta I 2-3 ár. Viö
æföum yfir 250 æfingar og fluttum
fjölda konserta. Svo hætti ég aö
leika á aöra fiölu og fór I fyrstu
fiölu og hef veriö þar slöan.
Þú hefur greinilega veriö á
mörgum stööum I einu, einnig eft-
ir aö Sinfóniuhljómsveit tslands
haföi veriö stofnuö. „Fjarkinn”
hétt.d. kvartett, sem þú stofnaöir
og lék I útvarpinu I mörg ár.
Skorti Sinfóniunni verkefni fyrst I
staö?
Fvrstu ár hljómsveitarinnar
fluttum viö ekki eins marga kon-
serta og nú og varö aö finna ráö til
þess, aö útvarpiö heföi samt nóg
fyrir okkur aÖ gera. Ég stakk upp
á þvl, aö viö myndum vinna aö
geröútvarpsþátta og varö þaö úr.
Bjarni Böövarsson var meö þátt-
inn „Gamlar minningar”, þáttur
Karís Billich hét „undir ljúfum
lögum” og minn nefndist „Suöur
um höfin”. Þessa þætti unnum viö
I tlma Sinfóniuhljómsveitarinnar.
Er ekki margt minnistætt frá
þessum fyrstu árum?
Jú, viö lékum alltaf I Þjóöleik-
húsinu, sem er ómögulegt sem
konsertsalur. Góötemplarahúsiö
var þá aöalæfingasalur. Fastur
hljómsveitarstjóri var ráöinn
Olav Kjelland frá Noregi og kom
hann hér I mörg ár tvisvar á ári.
Hann var afar strangur þjálfari
og veitti ekki af nokkurs konar
dýratemjara. „Huska at de spill-
ar for fattige fiskemanns penge”
var viökvæöiö hjá honum. Enn
þann dag I dag, finnst mér aö