Tíminn - 03.07.1980, Blaðsíða 6

6
Fimmtudagur 3. júll 1980.
Útgefandl Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Jóhann H. Jónsson. Rltstjórar: Þórarinn
Þórarinsson, Jón Helgason og Jón Slgurðsson. Ritstjórnarfull-
trúl: Oddur Ólafsson. Fréttastjóri: Eirfkur S. Eirlksson. Aug-
lýsingastjóri: Steingrimur Gislason.
Ritstjórnarskrifstofur, f ramkvæmdastjórn og auglýsingar
Slóumúla 15. Slmi 86300. — Kvöldslmar bla&amanna: 86562,
86495. Eftir kl. 20.00: 86387. Verö f iausasölu kr. 250
Askriftargjald kr. 5000 á mánuöi. i Biaöaprent.
J
Þórarínn Þórarinsson
Erlent yfirlit
Reynir Reagan að
stæla Eísenhower?
Fréttaritari Reuters
og Þjóðviljinn
Fréttaritari Reuters og Þjóðviljinn hafa tekið
höndum saman um að draga utanrikismál inn i um-
ræður um úrslit forsetakjörsins.
Fréttaritari Reuters hefur vakið á þvi athygli
erlendis, að Vigdis Finnbogadóttir hafi verið andvig
aðild íslands að Atlantshafsbandalaginu og hafi
tekið þátt i mótmælagöngum. Þjóðviljinn hefur i
tveimur forustugreinum eftir kosningarnar imprað
óbeint á þessu sama og bætt þvi við i forustugrein-
inni i gær, að ekki hafi verið neinum vafa undirorpið
hvar hjarta „sósialista sló heitast i þessum kosn-
ingum”.
Af þessum ummælum Þjóðviljans er ótvirætt ver-
ið að setja vissan stimpil á Vigdisi Finnbogadóttur.
Hið rétta er, að fylgismenn Alþýðubandalagsins
voru margklofnir i forsetakosningunum eins og
fylgismenn annarra flokka. Einar Olgeirsson studdi
Pétur J. Thorsteinsson, Sigurjón Pétursson studdi
Guðlaug Þorvaldsson, og Guðmundur J. Guð-
mundsson studdi Albert Guðmundsson, svo að
nokkur dæmi séu nefnd. Hjörtu þessara leiðtoga
Alþýðubandalagsins slógú með öðrum frambjóðanda
en Vigdisi Finnbogadóttur. Þetta gilti þó enn frem-
ur um fjölda af óbreyttum liðsmönnum Alþýðu-
bandalagsins.
Vigdis Finnbogadóttir hlaut fylgi Sjálfstæðis-
flokksmanna, Framsóknarflokksmanna og Alþýðu-
flokksmanna ekki siður en Alþýðubandalags-
manna. Það hefði lika dugað Vigdisi Finnbogadótt-
ur litið, þótt hún hefði fengið Alþýðubandalagið
óskipt. Sigur hennar byggðist á þvi, að hún fékk
fylgi fjölda manna úr öllum flokkum.
Sú fylking, sem skipaði sér um Vigdisi Finnboga-
dóttur i kosningunum, var sannarlega annað en ein-
lit, ef miðað er við pólitiskan litarhátt. Hún náði
jafnt yzt til hægri og yzt til vinstri. Ef miðað er við
þessa miklu breidd stuðningsmannanna, má með
sanni kalla Vigdisi fulltrúa allrar þjóðarinnar —
fulltrúa manna úr öllum flokkum.
Forsetakosningarnar snerust ekki að neinu leyti
um utanrikismál eða varnarmál, enda heyra þessi
mál undir Alþingi. Það er þvi rangt að vera að
blanda þeim nokkuð inn i umræður um úrslit for-
setakosninganna eða draga einhverjar ályktanir af
þeim hver er afstaða eins eða annars til þessara
mála.
En fyrst farið er að ræða þessi mál, má benda á,
að afstaða þeirra Vigdisar Finnbogadóttur og
Kristjáns Eldjárns til varnarmála, mun hafa verið
nokkuð lik, þegar þau gengu til kosninga. Kristján
Eldjárn var mótfallinn aðild að Atlantshafsbanda-
laginu, þegar um það mál var fjallað á sinni tið.
Fyrir forsetakosningamar 1968 mun hann hins veg-
ar hafa gefið yfirlýsingu á þá leið, að þetta væri
sprottið af illri nauðsyn. Vigdis Finnbogadóttir hef-
ur á sama hátt verið andvig aðild að Atlantshafs-
bandalaginu, en eins og Kristján Eldjám lýsti hún
þvi yfir fyrir kosningarnar, að aðildin væri sprottin
af illri nauðsyn.
Hvaða Islendingur tekur ekki undir það, að við er-
um i Atlantshafsbandalaginu af illri nauðsyn? Hver
óskar ekki eftir þvi, að friðarstefnan styrkist, hern-
aðarbandalög verði óþörf og að hægt verði að verja
þeim fjármunum, sem nú fara til vigbúnaðar, til út-
rýmingar á eymd og fátækt? Areiðanlega óskar öll
islenzka þjóðin þess, að slik þróun verði.
En meðan atburðir gerast likir þeim, sem nýlega
hafa gerzt i Afghanistan, eru menn nauðbeygðir til
að vera á verði. Þ.Þ.
Carter hefur snjöllustu áróðursmennina
Ronald Reagan
EF marka ætti skoöánakann-
anir þær, sem hafa fariö fram
undanfariö I Bandarlkjunum, er
erfitt aö spá um úrslit forseta-
kosninganna, sem fara fram
fyrsta þriöjudaginn I nóvember.
Reagan hefur yfirleitt haft
vinninginn. Biliö milli hans og
Carters var um nokkurt skeiö
frá 3-5% Reagan I vil. I slöustu
skoöanakönnun New York
Times fór munurinn upp I 10%.
Samkvæmt henni heföi Reagan
fengiö 47% greiddra atkvæöa,
en Carter 37%, ef kosiö heföi
veriö þá milli þeirra tveggja.
Aörir þeirra, sem spuröir voru,
töldu sig óákveöna eöa vildu
ekki svara.
Þegar Anderson var tekinn
inn i dæmiö, varö útkoman aö-
eins hagstæöari fyrir Reagan.
Hann heföi þá fengiö 41%,
Carter 30% og Anderson 18%.
Reagan heföi tapaö 6% viö þaö,
aö Anderson bættist I hópinn en
Carter 7%. Þessi munur er svo
litill, aö fylgismenn Reagans
eru ekkert minna smeykir viö
Anderson en fylgismenn Cart-
ers.
Þótt nokkur munur viröist nú
á fylgi þeirra Reagans og
Carters veröur hann ekki talinn
gefa vfsbendingu um úrslit
kosninganna. Venjan er sú, aö
afstaöa kjósenda breytist veru-
lega, þegar nær dregur kosning-
unum. Yfirleitt þykir þaö ekki
spá góöu, aö standa vel I kosn-
ingum 2-4 mánuöum fyrir þær.
Þaö er eins og fólk fái samúö
meö þeim, sem viröist standa
höllum fæti.
Þetta kom glöggt I ljós fyrir
siöustu forsetakosningar. 1 júli
og ágúst bentu allar kannanir til
þess,aö Carter myndi vinna
yfirburöasigur. Siöan fór Ford
smám saman aö sækja á. 1 lok
kosningabaráttunnar var mun-
urinn á þeim oröinn mjög lltlll,
enda uröu úrslitin á þann veg.
Oftast hefur reynslan veriö
sú, aö fráfarandi forseti bætir
aöstööuslna, þegar líöur á kosn-
ingabaráttuna. Þa viröast menn
veröa gætnari og hugsa sig
meira um, hvort breyting veröi
til bóta.
Carter og fylgismenn hans
treysta á þetta nú.
REAGAN gerir sér þaö áreiö-
anlega ljóst, aö hann er engan
veginn öruggur um aö ná kosn-
ingu. Slöan prófkjörum lauk
hefur hann haft sig litiö I
frammi og nánast sagt virzt
liggja undir feldi. Hann mun
vera aö reyna aö átta sig á þvi,
ásamt nánustu ráöunautum sln-
um, hvernig bezt muni aö haga
kosningabarát tunni.
Reagan gerir sér vafalltiö
ljóst, aö hann nær ekki kosn-
ingu, ef hann heldur fast viö þá
Ihaldssömu og herskáu stefnu,
sem hann boöaöi meöan hann
var aö ná forustunni hjá
republikönum. Þar naut hann
þess, aö hægri armurinn er
sterkari. Þar þurfti hann heldur
ekki aö taka tillit til óháöra
kjósenda. 1 forsetakosningunum
geta þeir hins vegar ráöiö úr-
slitum.
Þaö hefur hlerazt úr herbúö-
um Reagans, aö þaö þyki einna
sigurvænlegast, aö hann reyni
sem mest aö likjast Eisen-
hower. Aö þvl leyti gæti þetta
heppnazt, aö framkoma
Reagans vekur traust llkt og
framkoma Eisenhowers.
Reagan hefur einnig leikara-
hæfileika til aö bæta úr þvi, sem
á skortir aö þessu leyti.
En öllu lengra nær þetta ekki.
Máláfnalega var staöa Eisen-
howers allt önnur. Hann var
fulltrúi frjálslyndari armsins
hjá republikönum og miöju-
maöur I stjórnmálum, eins og
þaö er oröaö nú. Hann var ekki
vígbúnaöarsinni, þótt hann væri
hershöföingi. Til þess aö geta
flutt mál sitt eins og Eisen-
hower, veröur Reagan aö
breyta verulega stefnu sinni eöa
a.m.k. aö gefa henni annan og
hófsamari blæ.
Þetta er hægara sagt en gert.
Margir menn vinna nú aö þvl á
vegum Carters aö safna öllum
Ihaldssömustu og herskáustu
ummælum Reagans. Þaö verö-
ur þvl erfitt fyrir hann aö ná af
sér íhaldslitnum, þvl aö Carter
mun hafa á reiöum höndum til-
vitnanir, sem geta oröiö Reagan
óþægilegar undir slikum kring-
umstæöum.
Þá er valiö á varaforsetaefn-
inu vandasamt. Flestum kemur
saman um, aö Baker öldunga-
deildarmaöur sé þaö varafor-
setaefni, sem væri vænlegast til
aö ná fylgi óháöra kjósenda.
Fylgismenn Carters eru búnir
aö gera yfirlit yfir hve oft þeir
Baker og Reagan hafi veriö
ósammála. Þaö myndi notaö
dyggilega, ef Reagan veldi
Baker sam varaforsetaefni.
ÞÓTT Carter standi nú höll-
um fæti, gerir Reagan sér óefaö
ljóst, aö hann á þar slyngan
keppinaut. Þaö er óumdeilt, aö
Carter hefur snjallari áróöurs-
menn I þjdnustu sinni en aörir
stjórnmálamenn Bandarlkjanna
Þaö sýndi sig Islöustu forseta
kosningum. Þaö sýndi sig aftur I
prófkjörunum nú. Menn héldu,
aö Kennedy-ættin heföi snjöll-
ustu áróöursmennina. Þeir
stóöust áróöursmönnum Cart-
ers ekki snúning I prófkosning-
unum.
Sennilega veröur jafnan vitn-
aö til þess, hvernig Carter tókst
aöhlunnfara Kennedy. Hann sat
heima I Rósagaröinum, meöan
Kennedy þaut fram og aftur um
landiö. Carter sagöist ekki geta
hreyft sig aö heiman vegna inn-
rásar Rússa I Afghanistan og
glslatökunnar I Teheran. Jafn-
framt var haldiö uppi þeim
áróöri á Ismeygilegan hátt, aö
Kennedy væri ekki aö treysta,
og bllslysiö, sem hann lenti I,
notaö óspart I þeim tilgangi.
1 baráttunni viö Reagan mun
Carter vafalaust ekki nota slöur
aöstööu slna I Hvlta húsinu en I
glímunni viö Kennedy. Hún
veitir honum möguleika til
margra áróöursbragöa.
Þess vegna skyldu menn ekki
spá Reagan sigri á þessu stigi.