Tíminn - 03.07.1980, Blaðsíða 7

Fimmtudagur 3. júli 1980.
7
Lítil ábending til bænda
í sláttarbyrjun 1980
ÞaB llöur óöum aö heyskap,
og margir bændur eru þegar aö
slætti. Allir vona aö vel viöri,
svo björgun tööufengs gangi aö
óskum. Á þessum tlmum kvóta
og kjamfóöurskatts fer kaup
bóndans og fólks hans ekki sist
eftir þvl hver gæöi heyjanna
veröa. Þaö fer oftast saman
góöur aröur af búi og góö hey.
Gæöi heyjanna fara eftir þvl,
hvenær sumars þau eru slegin
og hversu vel þau eru verkuö.
Þessar llnur eiga aö leiöa huga
lesandans aö sláttutimanum.
Mikiö er biliö aö stagast á þvi aö
bændur skuli slá snemma og
ekki skal dregiö Ur þýöingu
þess. — Þaö er nefnilega ein-
faldasta leiöin til þess aö bæta
gæöi heyjanna, og liklega einnig
einfaldasta leiöin til þess aö
drýgja bútekjurnar.
Gæði heysins —
kröfur gripanna
BUféö gerir mismunandi kröf-
ur til heyfóöursins. Vel má
hugsa sér ab skipuleggja siátt
túnsins eftir fóöurþörfum grip-
anna á viökomandi búi — og
þetta gera margir meö ágætum
árangri. Viö getum til dæmis
sett upp eftirfarandi kröfur:
hana aö eigin reynslu og aö-
stæöum. Næsti áfangi gæti verib
aö setja á vetur.Þaö þykir ýms-
um eflaust snemmt, — I sláttar-
byrjun, — en færa má rök aö
réttmæti þess: Um þaö leyti er
veriö aö leggja grundvöll aö
fóörun og framleiöslu búsins
næsta vetur. Þessi ásetningur
felst I þvl aö áætlaö er lauslega,
hve mikiö þarf bUiö aö eiga af
heyi í 1. gæöaflokki — helming,
— þriöjung, — fjóröung? Hve
mikiö af 2. flokks heyi og svo
framvegis. Ekki er ósennilegt,
aö einhæf kúabU þurfi aö ná
a.m.k. 2/3 heyja I 1. gæöaflokk,
á meöan einhæfum sauöfjárbU-
um kann aö duga t.d. 1/3 hey-
fengs Ur þessum gæöaflokki.
A grundvelli reynslu fyrri ára
og sprettuUtliti I ár má fara
nærri um, hvernig skipta þurfi
tUnum, svo æskileg skipting
heyfengs I heyflokkana náist.
Einnig þarna þarf aö taka tillit
til sérþarfa gripanna á einstöku
búi.
Þroski grasanna
— gæði heysins
Hvenær á aö slá tiltekna
spildu, svo heyiö af henni falli
t.d. I 1. gæöaflokk? Þarna er
þrautin þung, þvi enn vantar
Flokkur Gripir Kröfur um heygæöi
1. Hámjólka kýr, ær á fengitíö og um og eftir burö 1,7 kg. af heyi og minna I fóðurein- ingu.
2. Kýr I lágri nyt, ær á miöjum vetri 1,7-1,9 kg I fóöur- einingu.
3. Geldneyti, hross 1,9-2,1 kg I fóöur- einingu.
Vitanlega er taflan einfölduö, en hver og einn getur sniðiö reglur til þess aö styöjast viö. Rannsóknamenn leita þeirra og
þegar liggja fyrir gagnlegar
vlsbendingar.
Plönturnar á tUninu renna sitt
þroskaskeiö, og jafnt og þétt
breytist fóöurgildi þeirra og
efnamagn. TUngróöurinn á sitt
timatal, slna klukku, sem viö
þurfum aö læra á, svo sjá megi
hvaö llöur vökunni. Eyktamerk-
in eru mörg: Hófsóleyjan blóm-
gast snemma, brennisóleyjan
fer svo á stjá og túnfífillinn um
likt leyti, þá skrlöur háliöagras-
iö og hrafnaklukkan setur blóm
sín. Nokkru síöar kemur puntur
snarrótarinnar, og aöhér um bil
einni viku liöinni frá þeim at-
burbi setur tUnfifillinn bifukollu.
Fáeinum dögum seinna skrlður
slöasta tUngrasiö, vallarfox-
grasiö, er ljósgrænir kólfar þess
gægjast Ur sllörum. Um þaö
leyti lætur nærri, aö þurfi 1,5-1,6
kg af fullþurru heyi I fóöurein-
ingu af flestum túngrösunum.
Viö þennan atburö, þ.e. skriö
vallarfoxgrassins, má slöan
miöa frekari gang þroskabund-
inna breytinga á fóöurgildi töö-
unnar. Meö hverri viku, sem
sláttur dregst, bætast h.u.b.
0,05-0,1 kg af heyi I hverja fóöur-
einingu. Lægri talan á viö um
smágerðari grösin, t.d. vallar-
sveifgras og túnvingul, en sú
hærri á við háliöa- og vallarfox-
gras, en fóöurgildi þeirra fellur
örar en flestra annarra grasa.
Samkvæmt þessu má reikna
meö aö þaö hey, sem slegiö er
innan 2-4 vikna frá þeim tlma,
sem vallarfoxgras skrlöur falli I
1. gæöaflokk, enda takist verkun
þess vel. Aöra flokka má nU
reikna út á sama hátt. Hér þarf
vandlega aö ítreka, aö um er aö
ræöa áætlun og þaö grófa áætl-
un, þvl skekkjuvaldar eru
margir. Nægir þar aö nefna vor-
beit, áburöartlma, áburöar-
magn, jarövegsgerö og veöur-
far. En ef tii eru efnagreiningar
á heyi búsins frá fyrri árum, má
vel nota niöurstöður þeirra til
þess aö endurbæta þessa áæti-
un.
Auövitaö getur verkun heys-'
ins einnig raskaö þessum tölum,
en reynslan sýnir, aö þaö má
mikið ganga á viö verkun heys-
ins, áöur en áhrif sláttutlmans
(þroskastigsins) hverfa alger-
lega.
Kvóti — kjarn-
fóðurskattur —
heimafóður
Sjaldan hefur veriö brýnna en
nú aö huga vel aö heygæöunum.
Leita þarf allra ráöa til þess aö
veröa sjálfbjarga um fóöur. Hér
var gerö tilraun til aö minna á
eitt ráöiö: Huga aö sláttutlman-
um. Rekja mætti raunverulegt
dæmi, semsýndi aö 25 hestburö-
ir af snemmsteginni tööu skil-
uöu sömu afuröum eftir fóörun
og 60 hestburöir af heyi, sem
slegnir voru tæpum 4 vikum
seinna. Hliöstæö dæmi kannast
sjálfsagt einhverjir viö.
NU er mikiö talaö um aö spara
aöföng. Meö skipulagi sláttar
má draga úr þörf á aökeyptu
fóöri.og ekki aöeins þvl, heldur
má þannig llka bæta nýtingu
fjármagnsins, sem bundiö er f
ræktun túnsins, áburöargjöf,
vélum og vinnuafii viö heyskap.
Þaö er betra aö borga sjálfum
sér og slnum launauppbót —
einskonar heyskaparbónus —
fremur en eyöa fjármununum
til kaupa á erlendu korni um-
fram brýnustu þarfir.
Lok
Aö endingu vil ég draga sam-
an þau atriöi, sem ætlunin var
aö leiða hugann aö:
1. Hvaö llöur þroska grasanna á
einstökum spildum túnsins (=
Hvaö Uöur fóöurgildi heysins)?
2. Hve mikils heys þarf aö afla
Ur hverjum gæöaflokki handa
áhöfninni?
3. Aröur tUnræktarinnar og hey-
skaparins fer ekki eftir hey-
magninu einu sér, heldur þvl
hvernig einstakur gripur getur
hagnýtt sér gæöi og magn heys-
ins.
4. Þvi þarf aö stilla sláttutlm-
ann aö verulegu leyti eftir fóö-
urþörfum þeirra gripa, sem
fóöra skal á heyinu.
Stefnumótun í iðnaðar-
málum næsta áratuginn
Verðbólga,
hnignun
efnahags-
vaxtar
I. INNGANGUR
Dagana 5.-9. maí, var haldin I
Madrid alþjóöleg ráöstefna um
stefnumótun I iönaðarmálum
næsta áratuginn. Ráöstefnan var
skipulögö á vegum OECD meö
stuöningi spænska iönaöarráöu-
neytisins.
Markmiö ráöstefnunnar var aö
draga saman yfirlit um efnahags-
þróun slðustu ára, reynsluna af
opinberum aögerðum til verndar
og til eflingar iönaöi og bera
saman bækurnar um vænlegar
leiöir til aö hvetja efnahagsvöxt á.
næstu árum meö aögeröum á
sviöi iönaöarmála.
Ráöstefnuna sóttu um 300
manns frá öllum aöildarlöndum
OECD og ýmsum alþjóöastofnun-
um. FulltrUar voru frá háskólum,
ráöuneytum og stofnunum sem
um iönaöarmál fjalla, samtökum
iönaöar I aöildarlöndum og ein-
stökum fyrirtækjum.
Um 130 erindi voru lögö fram I
18 umræöuhópum (sjá meö-
fylgjandi lista). Mörg erindin
voru samin af háskóla-
prófessorum, og hélt þaö
umræöunni oft á allfræöilegum
grundvelli. 1 heildina fékk þó um-
ræöan breidd meö sjónarmiöum
frá fulltrUum Ur iönaöi og frá
stofnunum og ráöuneytum.
1 eftirfarandi veröur reynt aö
gera grein fyrir þvl helsta sem
fram kom á ráðstefnunni og und-
irrituöum þótti markvert. Frá-
sögn er ekki byggö nema á þeim
hluta vinnufunda sem undirrit-
aöír tóku þátt I, en reynt var aö
skipta verkum þannig aö fylgst
væri meö því sem áhugavert væri
fyrir lsland. Skýrslur vinnuhópa
á sameiginlegum fundum bentu
til þess að fátt markvert heföi
fariö framhjá okkur.
Þátttakendur af hálfu Islands:
Jafet S. Ólafsson, Iönaöarráðu-
nevti. Vilhjálmur LUÖvIksson,
Rannsóknarráö rlkisins. Þóröur
Friöjónsson, Félag Isl. iön-
rekanda. Þorvaröur Alfonsson,
Iönþróunarsjóöur.
2. BAKGRUNNUR
RÁÐSTEFNU — SIÐ-
ASTI ÁRATUGUR
Ráöstefnan er haldin aö lokum
áratugar sem einkennst hefur af
stöönun I efnahagsvexti hjá iön-
væddum þjóöum og vaxandi
spennu I alþjóölegum samskipt-
um, viöskiptalegum og stjórn-
málalegum.
Einkennisíöasta áratugsins frá
sjónarmiöi OECD-landa eru:
—hægur
almennur efnahagsvöxtur
— deyfö I fjárfestingu
— atvinnuleysi
— verðbólga
— hnignun margra
hefðbundinna iöngreina og
vannýtt framleiöslugeta I þeim
— vaxandi tilhneiging til
verndaraögerða og viöskipta-
hindrana.
Orsakir þessara vandamála
eru taldar margar og samverk-
andi og voru taldar eftirfarandi,
ekki endilega I mikilvægisröö:
1. Minnkandi tæknilegt forskot
Bandarlkjanna, sem viö lok
siöari heimsstyrjaldar var upp
spretta og hvati framfara
I flestum aðildarlöndum OECD
fram til loka 7. áratugsins.
Þetta tæknilega forskot (og um
leiö efnahagslegir yfirburöir
Bandarikjanna) var oröiö litiö
viö byrjun 8. áratugsins og dró
þá Ur hraöa nýsköpunar vlöa I
Evrópu. Sköpun nýrrar tækni-
þekkingar og hagnýting hennar
hefur reynst Evrópuþjóöum
erfiöari en vænst var.
2. Dregið hefur úr eftirspurn eftir
ýmsum „varanlegum”
iönaöarafuröum
(heimilistækjum, bifreiöum,
o.þJt.) aö hluta vegna mettun-
ar og jafnframt vegna
minnkandi hagvaxtar.
3. Féiagslegar kröfur vegna
áherslu á bætt umhverfi,
aöbúnaö á vinnustööum, at-
vinnuöryggi og áhrif launþega
á vinnustaöi hafa aukist.
Áhersla er nU meiri á huglæg
gæöi I staö hagvaxtar meöal al-
mennings. Auknar álögur I fyr-
irtækin, fjárhagslegar og laga-
legar, hafa fylgt þessum
félagslegu kröfum.
4. órt hækkandi orkuverð, óvissa
I orkumálum af stjórnmálaleg
um og tæknilegum ástæöum.
Þessi þáttur er oft talinn
meginvaldurinn, en var á ráö-
stefnunni aöallega talinn hafa
flýtt þróun sem af áöurtöldum
ástæöum (1—3) var raunar
þegar hafin um 1968—1970.
5. Tilkoma nýiönvæddra rikja I
AsIuogS.-Amerlku meö aukinni
samkeppni fyrir ýmsar hefö-
bundnargreinar iönaöar (stál-
iönaö, trefja- og fataiönaö,
skipasmlöar, raftækjaiönaö og
bifreiöaiönaö). A ráöstefnunni
var sýnt fram á, aö þótt til-
koma nýiönvæddu rlkjanna
heföi haft erfiöleika I för meö
sér fyrir einstakar greinar og
byggðasvæöi I iönaöarlöndun-
um, væru áhrifin I heildina
hagstæð og viöskiptajöfnuöur
þeim siöarnefndu I hag.
6. Breytingar á kostnaöarhlut-
föllum milli greina og milli
landa I kjölfar hækkandi orku
og hráefnaverös svo og iönvæö
ingar I láglaunalöndum.
7. Viöbrögö stjórnvalda viö verö-
bólgu meö aöhaldi I peninga-
málum hefur aö margra mati
dregiö Ur fjárfestingu I iönaöi
og hindraö nauösynlega endur-
nýjunl áhættusömum nýiönaöi.
8. Minnkandi hagnaöur fyrir-
tækja sem afleiöing af öllu
ofangreindu og vegna hækk-
aöra skatta og aukinnar tekju-
dreifingar, hefur dregiö Ur
mætti og getu fyrirtækja til aö
fjárfesta I nýjum greinum og
koma á nýsköpun.
9. óvissa i alþjóðamálum og al-
þjóðlegum peningamálum,
orkumálum, minnkandi
hagnaðarvon, verslunarhindr-
anir og lamandi áhrif hinna
hnignandi greina hafa dregiö
úr áræöifyrirtækja til nýsköp-
unar.
1 lok ráöstefnunnar kom fram
þaö sjónarmiö aö sterkustu áhrif
8. áratugsins fyrir iðnvæddar
þjóöir væru sjálf vonbrigöin aö
hafa ekki haldiö áfram sama
hraöa efnahagsvaxtar og örasta
framfaraskeiös, sem mannkyniö
hefurþekkt.áratugina 1950—1970.
Þegar litiö væri til baka væri
raunar merkilegt hve vel heföi
tekist aö stýra framhjá stóráföll-
um af völdum einangrunarhyggju
og ágreinings milli þjóöa sem
heföi getaö endaö meö skelfingu.
Aö lokum þessa áratugar mætti
merkja mikilvæga hugarfars-
breytingu I átt til jákvæös aðlög-
unarvilja aö alþjóölegri iönvæö-
ingu og verkaskiptingu á sviöi
iönaöar, þar sem m.a. væri
skapaö rúm fyrir efnahagsfram-
farir 1 löndum þriöja heimsins.
Ennfremur færi orkunotkun hlut-
fallslega minnkandi. Skilningur
fer vaxandi aftur fyrir nauösyn
þess aö markaösöfl fái aö ráöa
aölögun og haldið veröi fast viö
grundvallarreglur alþjóölegs viö-
skiptafrelsis. A þvi hagnist allir
aöilar til lengri tlma litiö.
Frásögn af alþjóð-
legri ráðstefnu á veg-
um OECD landanna