Tíminn - 13.08.1980, Qupperneq 6

6
V
Útgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Jóhann H. Jónsson. Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson, Jón Helgason og Jón SigurOsson. Ritstjórnarfull-
trúi: Oddur Ólafsson. Fréttastjóri: Eirfkur S. Eirfksson. Aug-
lýsingastjóri: Steingrimur Gislason.
Ritstjórnarskrifstofur, f ramkvæmdastjórn og auglýsingar
SfOumúia 15. Sfmi 86300. —■ Kvöldsfmar blaOamanna: 86562,
86495. Eftir kl. 20.00: 86387. VerO f lausasölu kr. 250
Askriftargjaldkr. 5000 á mánuöi. ■ BlaOaprent.
J,
í hverra þágu?
íslendingar hafa löngum stært sig af þvi að vera
vopnlaus þjóð og að hafa ekki i frammi neina til-
burði til að fara með ófriði á hendur öðrum rikjum.
Af sjálfu leiðir að hugmyndir okkar um vopnabúnað
og striðsrekstur á nútimavisu eru mjög af skornum
skammti. Við erum vel að okkur i þeim fræðum
hvaða tól Gunnar Hámundarson notaði á óvini
sina og hvernig hann beitti þeim. Næsta framlag
okkar til hernaðarlistar eru klippurnar, sem varð-
skipin beittu með góðum árangri i baráttunni gegn
erlendri ásælni á fiskimið okkar.
Annað slagið risa upp meðal þjóðarinnar
hernaðarpostular, sem að eigin sögn kunna gjörla
skil á manndrápsfræðum nútimans, og sjá i gegn-
um holt og hæðir i ákafri leit sinni að kjarnorku-
vopnum. Bágt er að sjá hvaða nauðsyn ber til þess
að sanna umheiminum að ísland sé atómstöð. Það
hlýtur að bera vott um eitthvað annað en umhyggju
fyrir þjóð sinni þegar ábyrgir stjórnmálamenn
þrástagast á þvi árum saman sem staðreynd, að
kjarnorkuvopnabirgðir séu geymdar á Keflavikur-
flugvelli. Ásökunum af þessu tagi hefur þráfaldlega
verið svarað af stjórnvöldum, ávallt á sömu lund,
að hér væru ekki geymd kjarnorkuvopn. Nú siðast
hefur ólafur Jóhannesson utanrikisráðherra gefið
út yfirlýsingu um þessi mál og bent þar á að sam-
kvæmt varnarsamningi Islands og Bandarikjanna
skuli engin kjarnorkuvopn vera geymd hér á landi.
En áfram skal haldið. Ólafur Ragnar Grimsson,
formaður þingflokks Alþýðubandalagsins, vill ekki
heyra á annað minnst en að varnarstöðin á Miðnes-
heiði sé kjarnorkusprengjuhreiður. Þessu lýsir
hann yfir i málgagni sinu og annars staðar eftir að
utanrikisráðherra hefur staðhæft hið gagnstæða. í
Þjóðviljanum i gær leiðir þingmaðurinn til vitnis
tvo uppgjafahershöfðingja, bandariska, „sem
þekkja vel til bandariska hernaðarkerfisins”. Þess-
ir heiðursmenn „fullyrða afdráttarlaust að hér séu
geymd kjarnorkuvopn.” Það er ekki ófróðlegt að
frétta, að þingmaður Alþýðubandalagsins skuli
fremur ljá eyra gömlum starfsmönnum úr Penta-
gon en islenska utanrikisráðherranum. Það er eins
og einhvern reki minni til að Þjóðviljinn hafi ekki á-
vallt talið það sem áreiðanlegast sem berst úr þeim
herbúðum. En nú skal treysta þeim eins og nýju
neti.
1 yfirlýsingu Ólafs Jóhannessonar um þessi mál
segir, — að af hálfu Bandarikjamanna hafi ekki
verið settar fram óskir um neina tegund kjarnorku-
vopna á íslandi né af hálfu annarra rikja Atlants-
hafsbandalagsins og að stefna islenskra stjórn-
valda i þessu efni hafi ávallt verið skýr og ótviræð,
að kjarnorkuvopn skuli ekki geymd hér á landi.
Það er að visu ekki auðvelt að setja sig i þær stell-
ingar að þykjast hafa vit á vigvélabrölti stórveld-
anna. En með þvi að nota svolitið brjóstvit ætti
Ólafur Ragnar og áhangendur hans að geta sagt sér
að fremur er óliklegt að herveldi noti galopinn
alþjóðaflugvöll sem geymslustöð fyrir atómbomb-
ur. Það hljóta að vera viða annars staðar sýnu
tryggari staðhættir til slikra nota.
En það hlýtur að vekja nokkra furðu hvað fyrir
þeim mönnum vakir, sem sifellt þurfa að sannfæra
aðra um að ísland sé hættuleg kjarnorkustöð — og
þar með skotmál ef til ófriðar dregur. í hverra þágu
eru allar þessar staðhæfingar?
Miövikudagur 13. ágúst 1980
Kjartan Jónasson:
Erlent yfirlit
Hvítir í Suður-Afríku
eiga ekki von á góðu
— árangur Zimbabwemanna hefur hleypt nýju lífi í
skæruliðasamtök svartra þar í landi
Tambo: „Hvitir ibúar landsins hafa taliö sér trú um aö viö sé-
um apar”.
Vikuritið Newsweek birti fyr-
ir skömmu viötal viö Oliver
Tambo forseta ANC, Afriska
þjóöarráösins, sem sföustu
mánuöina hefur hert baráttuna
viö stjórnvöld i Suöur-Afriku.
ANC eru elstu og herskáustu
samtök biökkumanna i Suður-
Afriku og hafa lýst yfir þvi
márkmiöi sinu aö steypa stjórn
hvitra manna i Suöur-Afriku.
Kveöa forystumenn samtak-
anna þau njóta fylgis meirihluta
rúmra 16 milljóna blökkumanna
Suöur-Afriku.
Viö tökum okkur hér bessa-
leyfi til aö snara viðtali þessu
sem Peter Younghusband átti
við Tambo sem býr i útlegö utan
landamæra Suöur-Afriku:
Younghusband: Skæruliöar þin-
ir sprengdu nýlega i loft upp
oliugeyma i Sasolburt i Suður-
Afriku auk þess sem árásir á
lögreglustöövar og banka hafa
verið tiöar. Þýöir þetta aö stjórn
Suöur-Afriku eigi aö mæta
harðnandi skærustriöi af hálfu
samtaka ykkar?
Tambo: Ég er smeykur um það.
Ekki svo aö skilja aö ANC hafi
samþykkt eitthvaö slikt út í loft-
iö. Viðhorf fólksins ráöa hér
ferðinni og þetta er óhjákvæmi-
legt.
Y: Telur þú aö ofbeldi sé eina
raunhæfa leiöin til lausnar á
vandamálum Suöur-Afriku.
T: Þessari spurningu er alltaf
snúiö við og ábyrgöinni velt yfir
á okkur. Viö bregöumst aöeins
viö kerfi sem felur ofbeldiö i sér.
Stjórn Suöur-Afriku stjórnar i
krafti aöferöa sem eru hold-
tekja ofbeldisins. Og hvernig
eigum viö svo að bregöast viö?
Ef til er önnur leiö er hún sú, aö
stjórn Suöur-Afriku viöurkenni
réttlátar kröfur meirihluta ibúa
landsins um þjóöfélag er viöur-
kenni manngildi þessa meiri-
hluta.
Y: Telur þú virkilega aö ykkur
takist aö vinna bug á hernaðar-
og stjórnmálalegum mætti Suö-
ur-Afriku?
T: Já. Þaö er alls ekki um þaö
aö ræöa aö viö þurfum aö standa
augliti til auglitis viö hernaöar-
vél þeirra. Ein meginástæöan
fyrir þvi aö viö munum sigra er
sú, aö þeim er nánast um megn
aö gera sér i hugarlund aö
blökkumenn geti gert éitthvaö,
aö þeir geti barist, aö þeir geti
gert áætlanir eöa aö þeir geti
sýnt hugrekki. Hvitir ibúar
landsins hafa talið sér trú um aö
viö séum bobbejaans (apar). Af
þvi leiðir aöeins eitt — og þaö er
að áfalliö veröur þeim ennþá
þyngra. Viö erum aö skipu-
leggja okkur út um allt land og
okkur fer mikiö fram.
Y: Þaö eru þá þinir menn sem
bera ábyrgö á óeiröunum aö
undanförnu (t.d. skólaverk-
föll)?
T: Ekki öllum. Þaö þarf ekki
alltaf pólitiska skipuleggjendur
til þess aö fólk risi upp gegn lög-
regluofbeldi og órétti.
Y: Vafalaust hefur þú frétt um
yfirlýsingar stjórnarinnar siö-
ustu mánuöina um aö hverfa af
vegi Apartheid og loforða Pieter
Botha forsætisráöherra þar aö
lútandi. Teluröu ekki aö hér sé
um framför að ræöa?
T: Nei. Viö erum ekki lengur
reiöubúin til aö þiggja smáfórn-
ir hvita minnihlutans. Viö erum
löngu komin yfir þaö stig. Fyrir
tuttugu árum heföi máliö horft
ööru visi viö. Littu bara á hvaö
er aö gerast annars staöar i
Afriku. I Zimbabwe og Mósam-
bik eru aö fæöast þjóöir þar sem
allir þegnar, svartir sem hvitir
standa jafnfætis. 1 Suöur-Afriku
aftur á móti er Apartheid kyn-
þáttamismunarstefnan enn i
fullu gildi. Sé Botha forsætis-
ráöherra alvara var honum of
lengi að snúast hugur. Þaö sem
nú gerist I Suður-Afriku gengur
of skammt og kemur of seint.
Grundvöllur kynþáttamis-
mununarstefnunnar er enda enn
i fullu gildi, breytingarnar eru
aðeins á yfirboröinu og koma
ekki viö fólk okkar.
Y: Hvert er álit þitt á nýjum
stjórnarskrárdrögum fyrir Suö-
ur-Afriku er fela það i sér aö
fulltrúar allra kynþátta fái sæti
viö hlið hvitra manna i rikisráö-
inu og stofnun undirráös meö
fulltrúum svartra borgarbúa?
T: Þau eru óhæf þar sem meiri-
hluti ibúa Suður-Afriku kemur
hvergi inn i myndina. Þessi
stjórnarskrárdrög fjalla ekki
um ibúa Suðbr-Afriku sem
heildar. í þeim felast öll ein-
kenni kynþáttamismununarinn-
ar. Hlutverk þeirra er raunar aö
halda öllu óbreyttu, völdunum i
höndum hvita minnihlutans án
nokkurra raunverulegra af-
skipta blökkumanna. Viö erum
alveg á móti þeim.
Y: Ertu hliöhollur Suður-Afríku
i formi einhvers konar rikja-
sambands:
T: Slikt rikjasamband yrði
óhjákvæmilega grundvallaö á
kynþáttamismun og þaö fæli þvi
i sér viöurkenningu á apartheid.
Við viljum sameinandi kerfi.
Venja veröur fólk af þvi aö
hugsa og finna til sin sem ætt-
flokks, þjóðar og kynþáttar.
Y: Þegar þú ræöir um samein-
andi kerfi i Suður-Afriku áttu þá
viö marxiskt kerfi?
T: Valdiö á aö koma frá fólkinu
sem heild. Það vald má siöan
nota til aö skapa þá Suöur-
Afriku sem fólkiö vill. Ennfrem-
ur veröur aö sjá til þess aö jafna
réttlátiega niöur þeim aröi sem
fólkiö skapar i sameiningu.
Y: Þetta svarar ekki spurningu
minni. Afriska þjóöarráöiö er aö
minnsta kosti aö hluta til skipað
kommúnistum og nýtur stuön-
ings Sovétrikjanna. Keppir þú
að marxisku þjóöfélagi eöa get-
uröu bent á eitthvert riki hér i
álfunni sem þú mundir vilja feta
i fótspor?
T: Ég held ekki aö Suöur-Afrika
mundi likjast tiltakanlega neinu
ööru riki. Ég held að hún hljóti
aö veröa afsprengi sögu sinnar,
eölis sins og reynslu þess fólks
sem hana byggir. Allt þetta
verður aö taka inn i myndina
þegar stigin veröa einhver ný
spor i átt aö nýju þjóðfélagi. Lit-
um á Zimbabwe. Hvaöa kerfi
býr Zimbabwe við i dag? Er þaö
marxiskt? Er þaö kapitaliskt?
Býr þaö viö afriskan sósial-
isma? Ég held aö Zimbabwe-
menn séu ekki enn búnir aö gera
þaö upp viö sig. Þeir taka allt
inn i myndina — ótta hinna
hvitu, þarfir hinna fátæku og
fyrirlitningu, nauösynina á að
þróa efnahagskerfiö. Ég efast
um að nokkur sé fær um aö skil-
greina hvert þjóöfélagskerfi
þeir búa nú viö. Áður en leiötog-
ar skæruliöanna tóku viö völd-
um höföu þeir ákveönar kenn-
ingar um hvernig ætti aö stjórna
landinu. Nú þegar þeir stjórna
landinu veröa þeir aö horfast i
augu viö veruleikann og vand-
ann eins og hann er. Þaö sama
veröur uppi á teningnum i Suö-
ur-Afríku.
Y: Ertu aö gefa i skyn að stjórn-
völd i Suöur-Afriku muni á
endanum ganga til samkomu-
lags viö ykkur?
T: Já. ANC er hiö raunverulega
þjóöþing og hinn rétti fulltrúi
meirihluta Suður-Afrikumanna..