Tíminn - 23.11.1980, Blaðsíða 9

Tíminn - 23.11.1980, Blaðsíða 9
Sunnudagur 23. nóvember 1980 9 slöari kynslóöir hafa ekki þurft aö beita þeim. Eldur er beztur... Viöa má lesa i bókum um manninn, sem situr á hækjum sér, og snýr tréteini, sem stungiö eri viöarbiit, i þvi skyni aö tendra eld. Kannski fylgja myndir, þar sem sýnt er, þegar byrjar aö rjúka úr bútnum. Enþeir, sem skrifaöhafa þess- ar lýsingar og dregið upp myndirnar, hafa sjaldnast reynt aöferöina sjálfir. Þeir eru aöeins aö miöla vitneskju um Urræði frumstæöra þjóöa eöa löngu horf- inna kynslóða, er þeim var vant elds, sem beztur var með ýta son- um. Þegar til kom, var ekki hlaupið aö þvi fyrir Arne Groth, sem stjörnar þessari rannsókn Svia á aðferðum tilþess aö bjargast meö tvær hendur tómar, aö kveikja eld meö slikum hætti. Þaö var fyrst i fyrrasumar, að honum lánaöist þaö eftir langt striö, aö fengnum ráöum fremsta sér- fræöings Sviþjóöar um forn vinnubrögö, starfsmanns i léns- safninu I Ostersund. Viöþetta notaöi hann skóþveng úr leðri I streng á boga, er hann geröi sér úr viöigrein. Strengnum brá hann utan um trétein, sem hann sneri með þvi aö draga bog- ann fram og aftur með annarri hendinni, en studdi hinni ofan á teininn. En trébúturinn, sem hann notaði til ikveikju mátti ekki vera skraufþurr eins og maöur skyldi halda, heldur bezt hann væri dálitiöfúinn. En þetta nægöi ekki eitt. Hann varö einnig aö gera gróp i fjalarbUtinn, þar sem hann lét hrúgu af þurrum eini- berki. Og loks kom aö þvi, að lítill neisti kviknaöi i heitu sótinu, sem myndaöist viö nUninginn og úr þvi læstihannsig i einibörkinn, þegar blásiö var á hann gegn um puntstrá. Þegar hann var einu sinni kom- inn á sporið og haföi æft sig viö þetta, gat hann tendraö eld á tveimur mi'nútum. Hreindýramosi — ætur soöinn i bjarkarlUt. Að halda eldi lifandi. Meö þvílikum hætti þreifa þeir áfram, Arne Groth og samstarfs- menn hans tiu. Þeir byrjuöu á eldinum, af þvi aö þaö er eitt frumskilyröanna aö geta gert upp eld. Þeir, sem neyddust til þess aö ganga I spor forfeöranna, heföu ekki upp á varmaveitur, miö- stöövarofna, rafmagn og kæli- skápa aö hlaupa, jafnvel ekki eld- spýtur, heldur yröu aö bjarga sér á annan hátt. Og I framhaldi af þessu kemur, hvernig menn slógu eld meö stáli og tinnu og öörum Urræöum af þvi tagi. Hiö rétta handlag viö slikt kemur ekki til manna af sj^lfu sér, heldur veröur aö leita þess, unz rétt aðferö er fundin og leikni áunnin. Enn er eitt: aö fela eld, þannig aö hann haldist lifandi um nætur sakir. Eldur var áöur falinn i hlóöum, en hann má einnig fela i eldtraustu iláti til dæmis dósum og dunkum, sem viöa liggja eins oghráviöi. Þá er aska sett á botn- inn, þar á ofan torfusneplar, mó- köggull eöa viöarbútur með glóö i.siöanannaö öskulag og loks þak- iö yfir með mosa. Arne Groth hefur sjálfur prófaö, aö lif má Fjallagrös — nægir aö hleypa upp á þeim suöu Flest skordýr eru viðkunnanleg á steikt. blása i glóð sem geymd hefur ver- iö I sólarhring meö þessum hætti. Útilega á berangri Þeir Arne Groth og félagar hans hafa i' fyrstu lotu haft mjög i huga, hvaö getur oröiö þeim aö haldi,sem villist á eyðislóðum. A frostköldum nóttum getur þeim, semekkiá i neitt hús aö venda.til dæmis kólnaö á kjúkum. En séu þeirþar staddir, sem mosi liggur á bergi og unnt sé aö kveikja eld, geta þeir lifaö nóttina af harm- kvælalaust. Ráöiö er aö sópa mosanum af berginu og gera upp eld á þvi beru. Þegar bergiö hefur hitnaö, á aö sópa glóöunum burt. Menn Skóf — kolvetnarik, og tuggin eins og hún kemur fyrir. bragöiö, þegar þau hafa veriö búa um sig I mosasæng, sem gerð er á eldstæöinu, og njóta þar yls- ins aö neöan, sem helzt i berginu næturlangt undir mosanum, ef það hefur hitnaö rækilega. Alikan hátt hafa hermenn, sem upp eru aldir f köldum löndum, bjargaö sér næturlangt i vetrar- styrjöldum i Finnlandi. Þeirra aðferö var sú aö moka snjónum af jöröinni, kveikja siöan eld og breiöa siöan undir sig grenigrein- ar til þess aö sofa á. Prófa allt á sjálfum sér. Eldurinn er mikils viröi, en hann er ekki allt. Menn veröa einnig aö hafa eitthvaö til þess aö nærast á. Setjum svo, aö menn séu stadd- ir matarlausir Uti á viöavangi. Flestum sem þar svipast um mun viröast litil matfuröa i þvi, sem þeir koma auga á, ef þetta er ekki um berjatimann. Enn vandast máiiö, ef menn hafa ekki neitt nothæftilát til þess aö sjóöa þaö I, erþeir kunna aö finna ætilegt, en þarfnast suöu áöur en þess er neytt. Þeir Arne Groth og einn félaga hans, Stefán Kallman lif- fræöingur, hafa gert áætlun um aö reyna það á sjálfum sér, hvernig bjargast má i þvllikum sporum. Þeir láta skilja sig eftir allslausa 1 óbyggö. Þar taka þeir upp á segulband allt þaö, er þeim fer á milli, svo aö þeir geti eftir á gert sér grein fyrir þvi, hvemig þeirhafi brugöizt viö þrengingum sinum, og upp Ur þessum upptök- um hyggjast þeir siöan semja skrár og töflur, er sýna, hversu langan ti'ma tekur aö leysa þau vandamál, er þeim berast aö höndum við þessi eöa hin skil- yröin. Matseðill úthagans Aö jafnaöi er taliö, aö maöur, sem ekki erfiöar, þarfnist tvö þúsund hitaeininga á sólarhring. Viösult minnkar blóðsykurinn og þá dregur Ur ályktunarhæfni manna. Likaminn eyöir fitu sinni á ófullkominn hátt, og fóik fær höfuöverk og niöurgang, ef þaö gleypir eitthvaö i sig eftir lang- vinnt hungur. Stundum getur þaö hlotiö bana af, þvi aö þarmarnir missa bakteríugróöur og hvata viö mjög langvarandi hungur. Nú geta menn i neyö bjargazt viö fimm hundruö hitaeiningar, einkum ef menn fá kolvetni sem gerirlikamanum fært aö ganga á fituforða sinn á réttan hátt. En hvemig geta menn orðiösér úti um þessar hitaeiningar? Þaö er náttUrlega undir þvi komiö, á hvaöa tima árs menn I smsirtom. JAVOÍOW sw ?«!*» 8«AOAV Íti/OVWA |jPOi:NA iotyú VtUCAÍ k ■*>l TATRANSKÁ LÖMNICA, Sfc*0*0«c rvSflÉ HÁGY HOTEL PATRIA ^1Ö7K SKIÐA FERÐ/R 1980-1981 HAU - TATRAR - TÉKKÓSLÓVAK/A Flogið verður: Kaupmannahöfn — Prag — Tatry sam- dægurs, dagana: 9/1 — 23/1 -13/2 og 6/3. Dvalist verður á Hótel Patria-Strbsképleso 14 nætur, hálft fæði miðað við 2ja manna herbergi, Keyrsla af flugvelli á hótel og til baka. Skiðasvæði uppi 2700 m hæð samtals 260 ferkm. Sporvagnar meðfram öllum fjallgarðin- úm, þannig hægt að velja um fjölda skiðastaða. ódýrar 1. flokks skiðalyftur — skiðastökkpallar og margra km gönguleiðir — skipulagðar. Stutt að fara í lágu Tatra, éf óskað er. Sannkölluð skiðaparadis. Að lokinni hálfs mánaðar dvöl verður flogið til Prag, á föstudegi og dvalist i þessari fallegu borg i eina nótt. I. flokks hótel, hálft fæði. Þeir sem óska geta framlengt dvölina þar á eigin kostnað, en við útvegum hótel ef óskað er. i Að lokum verður flogið um London til Keflavíkur á laugardegi Verð miðað við 2ja manna herbergi kr. 525.000 • Lágmarksþátttaka 15 manns og þá íslenskur fararstjóri STRBSKÉPLESO 1335 m hæð Er einn besti og fræg- asti skiðastaður á þess- um slóðum. Talinn sérstaklega heilnæmur lungna- og astma sjúklingum. Hægt að útvega með- ferð fyrir sjúklinga gegn aukagreiðslu. Pantið timanlega .. . V- FerÓaskritslota mr&mk KJARTANS HELGASONAR Gnoðarvogi 44 — 104 Reykjavik Sími 86255

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.