Tíminn - 06.01.1981, Blaðsíða 5

Þriöjudagur 6. janúar 1981
5
fggjism
Verslunarráð íslands:
Mat á áætlun ríkísstjóm-
arinnar í efnahagsmálum
Um áramótin boðaði rikis-
stjórnin áætlun um aðgerðir i
efnahagsmálum. í aðgerðum
þessum felast:
Skammtimaaðgerðir, sem
lækka verðbætur á laun þann
1. marz n.k. um 9%. Með þvi
er eytt áhrifum nýgerðra
kjarasamninga. Verðbólgan
mun þvi ekki aukast i ár
eins og horfur voru á, en verð
ur rúm 50% yfir árið.
Aætlanir um nýtt millifærslu-
og uppbótakerfi og aukin
rikisafskipti, sem stefnir h'fs-
hagsmunum þjóðarinnar I
hættu.
Sjónhverfingar, sem fela viss-
ar raunhæfar tillögur og aö-
gerðir, en auk þess er boðað,
aö rikisstjórnin muni marka
sér stefnu siðar i efnahags- og
atvinnumálum og hyggi á
frekari aðgerðir til að draga
úr þeirri skaðlegu óðaverð-
bólgu, sem hér er orðin land-
læg.
Verzlunarráð Islands hefur
lagt mat á efnahagsleg áhrif
þessara aðgeröa. Fram-
kvæmdastjórn ráðsins sam-
þykkti á fundi sinum i dag svo-
fellda umsögn um efnahags-
áætlanir rikisstjórnarinnar:
Verðlagshorfur
Verzlunarráöið telur athyglis-
vert, ef rikisstjórninni tekst að
forða vaxandi veröbólgu af
völdum kjarasamninga með
breytingum á verðbótakerfinu,
án þess að kaupmáttur skerðist
umfram það, sem orðið hefði
hvort eð var. Sú skeröing, sem
kemur á veröbætur hinn 1. marz
n.k. er að hámarki 7% til viðbót-
arum2% skeröingu vegna gild-
andilaga um efnahagsmál. Hér
er tekin til baka nær sama
krónutöluhækkun á laun og varö
aðmeðaltali i almennum kjara-
samningum á siðasta ári, og i
sumum tilvikum meira. Hins
vegar stendur til að bæta þetta
að einhverju leyti upp með
breyttum verðbótaákvæðum i
ár. A næsta ári munu ákvæði
laganna um efnahagsmál o.fl.
um skertar veröbætur taka gildi
á ný að öllu óbreyttu.
Það er mat Verzlunarráðsins,
að efnahagsaögerðir rikis-
stjórnarinnar muni að miklu
leyti koma i veg fyrir verð-
bólguáhrif kjarasamninga sið-
asta árs. Telur Verzlunarráðið,
að framfærsluvisitala muni
hækka um rúm 50% frá upphafi
til loka þessa árs i stað 80%, og
launahækkanir veröi rúm 46%.
Spá Verzlunarráðsins gerirenn-
fremur ráð fyrir, að verö á
Bandarikjadal hækki um 38%.
Mikil óvissa rlkir um frekari
. aðgerðir, en þær sem þegar eru
boðaðar. Þótt rætt sé um frekari
aðgerðir i mai, liggur ekkert
fyrir um slikt. Niðurstaða
Verzlunarráðsins er sú, að
ákvæði bráðabirgðalaganna
muni að mestu draga úr þeirri
verðbólguholskeflu, sem séð var
fram á, an nái ekki að draga úr
verðbólgunni frá þvi sem var á
s.l. ári.
Nýtt millifærslu- og
uppbótakerfi
Ef þörf krefur vegna stöðvun-
ar gengissigs, ráðgerir rikis-
stjórnin að innleiða á ný milli-
færslu- og uppbótakerfi haftaár-
anna. Þessa yfirlýsingu getur
Verzlunarráð Islands ekki tekið
alvarlega.
I fyrsta lagi skortir fé til
slikra aögerða. I öðru lagi eyði-
legði slik aðgerð gjörsamlega
lánstraust og lánamöguleika Is-
lands erlendis og útilokaði okk-
ur frá alþjóðasamvinnu i gjald-
eyrismálum. 1 þriðja lagi brýtur
slik aðgerð i bága við aðildina
að EFTA og friverzlunar-
samninginn við Efnahags-
bandalagið og gengur þannig
þvert á þá gifurlegu hagsmuni,
sem við höfum af útflutningi til
þessara landa. Nýtt millifærslu-
og uppbótakerfi stefnir þannig
að þvi aö einangra islenzkt at-
vinnulif, þegar helmingur
þjóðarteknabyggir á útflutningi
vöruog þjónustu. Yfirlýsing um
slikar aðgerðir verður þvi ekki
tekin alvarlega nema sem frið-
þægingartexti, sem ekki stend-
ur til að framkvæma, enda yröi
sú framkvæmd bein atlaga að
lifshagsmunum þjóðarinnar.
Verðmyndun
I verölagsmálum leggur
rikisstjórnin til bæði beinar og
hugsanlegar aðgerðir. Fyrst má
nefna þaö, sem virðist vera ný
verðstöövun, en er i reynd af-
nám þeirrar verðstöðvunar,
sem gilt hefur siðasta áratug.
Fagnar Verzlunarráöið þvi, aö
sú skaðlega verðstöðvun skuli
afnumin þann 1. mai n.k.
Ýmsar aðrar aðgerðir eru
einnig lagðar til, en þarfnast
lagabreytinga, svo sem:
Aö verðhækkunum verði sett
timasett hámörk
Að álagning verði almennt
ákveðin f krónutölu
Báðar þessar aðgerðir eru nán-
ast óframkvæmanlegar og
gagnslausar til að draga úr
verðlagshækkunum eða auka
hagkvæmni I verzlun. Eina
raunhæfa aðgeröin I þeim efn-
um er að innleiða það verð-
myndunarkerfi, sem reynzt hef-
ur bezt i nágrannalöndum okk-
ar: frjálsa verömyndun. Nýjar
samanburöarkannanir á vöru-
verði hér og erlendis, fram-
kvæmdar i áróðursskyni, tefja
einungis þá nauðsynlegu breyt-
ingu, enda er öllum löngu ljóst,
að vöruverðið er lægst þar sem
frjáls verðmyndun rikir og
samkeppni er virk. Verzlunar-
ráöið fagnar hins vegar, að
gjaidfrestur á aðflutningsgjöld-
um muni innleiddur, enda raun-
hæf aðgerð til að lækka vöru-
verö og auka hagkvæmni i
verzluninni.
Launamál
Framsetning á áætlunum
rikisstjórnarinnar i lánamálum
er villandi. A einum stað er
sagt, að verðtryggingu inn- og
útlána skulifrestað, en á öðrum
stað er lögð til viðtæk breyting i
vaxtamálum:
Vaxtakerfið verði einfaldað.
Innleiddur verði 6 mánaöa
verðtryggðir sparireikningar,
sem bera 1% vexti
Verðtrygging útlána verði
aukin og skulu verðtryggð
skammtimalán bera 4%
vexti, en verötryggö lang-
timalán 2% vexti.
Ljóst er, að verði þessar aö-
gerðir framkvæmdar, verður
verötrygging inn- og útlána mun
viötækari en veriö hefur. Sú að-
gerð mun vissulega leiða tii
aukins sparnaðar i lánastofnun-
um, hagkvæmari fjárfestinga
og minni þenslu i þjóðfélaginu.
Verzlunarráðiö leggur hins
vegar rika áherzlu á, að
rekstrarskilyrði atvinnuveg-
anna taka enn ekki mið af örri
verðbólgu og þeirri viðtæku
verðtryggingu fjármagns, sem
orðin er. Þvi verður að innleiða
frjálsa verðmyndun og viöhalda
raunhæfri gengisskráningu, svo
að verðtryggingin og verðbólg-
an skapi ekki að óþörfu
rekstrarerfiðleika i atvinnulif-
inu, atvinnuleysi og gjaldþrot
fyrirtækja. Atvinnulifinu mun
reynast það nógu erfitt átak að
aölagast þeim breyttu starfs-
skilyrðum, sem verötryggingin
skapar, þótt erfiðleikarnir séu
ekki auknir meö óraunhæfum
afskiptum af verömynduninni i
landinu.
Rikisfjármálin
Aætlanir rikisstjórnarinnar I
efnahagsmálum sneiða nánast
hjá öllum aðgeröum I rikisfjár-
málum. 1 ár verða útgjöld rikis-
ins þvi enn aukin og skattheimt-
an heldur áfram aö vaxa.
Verzlunarráðið telur, aö for-
senda raunhæfs árangurs I
lækkun verðbólgu sé, aö tekið
verði á öllum þáttum efnahags-
lifsins og skipta rikisfjármálin
þar höfuðmáli. Verði þau ekki
tekin til endurskoðunar, og út-
gjöld, umsvif og skattheimta
hins opinbera lækkuð, telur
Verzlunarráðið að ekki sé hægt
aðbúast við teljandiárangri i að
kveða niöur þá 50% veröbólgu
sem hér er orðin landlæg. Nægir
aðminnaáslæmareynslu Breta
af misheppnuðum efnahagsað-
gerðum vegna þessa.
Lokaorð
1 áætlunum rikisstjórnarinnar
er ítrekað, að rikisstjórnin ætli
að móta sér stefnu i efnahags-
málum, orkumálum og málefn-
um atvinnulifsins. Hér eru þvi
boðaðar skammtimaaðgeröir
rikisstjórnar, sem enn veit ekki
hvað hún vill. Er það orðið tim-
anna tákn, að það taki rikis-
stjórnir stjórnartimabiliö að
semja sér stjórnarsáttmála. Sú
óvissa, sem þetta ástand skap-
ar, er orðin óviðunandi.
Athuganir Verzlunarráösins
benda 01, að skerðing veröbóta
þann 1. marz n.k. um nær 9%
muni aö mestu eyða verðbólgu-
áhrifum kjarasamninganna frá
siðásta ári og forða þeirri verð-
bólguholskeflu, sem stefndi að.
Verðlag mun hins vegar enn
hækka I ár um rúm 50%. Raun-
verulegur árangur i viðureign
við það verðbólgustig næst hins
vegar ekki, nema með sam-
ræmdum aðgerðum i efnahags-
málum svipuðum þeim og
Verzlunarráðið hefur sett fram i
stefnu sinni i efnahags- og at-
vinnumálum.
Spá um breytingar framfærsluvisitölu launa og gengis USD1981
framfærslu- launa- gengi
visitaia hækkanir USD
1.1. 100 (3210) 6,25
1.2. 104 (3340) 6,50
1.3. 108 (3468) 7%
1.4. 112 (3601)
1.5. 116 (3740) 6,90
1.6. 120 (3850) 12%
1.7. 124 (3963)
1.8. 127 (4080) 7,60
1.9. 132 (4237) 9%
1.10. 137 (4400)
1.11. . 142 (4570) 8,10
1.12. 147 (4731) 12%
31.12. 152 (4900) 8,60
Breyting frá upp- hafi til loka árs: 52% 46% 38%
Breyting að meðal- taii frá 1980: 58% 54% 53%
Árni Árnason framkvæmdastjóri Verslunarráðsins um bráðabirgðalögin:
Forða okkur frá nýrri
verðbólguholskeflu
HEI — „Samkvæmt texta
bráðabirgðalaganna sjálfra
held ég að verið sé að gera gott,
en ég undirstrika auðvitað aö
aðrar yfirlýsingar — um milli-
færslur og uppbótakerfi — neit-
um við hjá Verslunarráðinu að
hægt sé að taka alvarlega. Ann-
að væri svo hrikalegt að maður
má ekki til þess hugsa”, svaraði
Arni Arnason framkvæmda-
stjóri Verslunarráðsins er rætt
var við hann um afstöðu
Verslunarráösins i framhaldi af
þvi að fram virðist hafa komið
misjöfn túlkun á greinargerð
þeirri er Versiunarráðið hefur
sent frá sér og birtist annars-
staðar i blaðinu.
Arni sagði bráðabirgðalögin,
að mati Verslunarráðsins, forða
okkur frá þvi að ný verðbólgu-
holskefla skelli yfir okkur. En
þau nái hinsvegar ekki til þess
að færa verðbólguna úr þvi fari
sem hún hefur verið s.l. tvö ár.
Hann sagðist hinsvegar ekki
trúa þvi að meirihlutastuðning-
ur væri fyrir þvi á Alþingi — og
jafnvelekki innan sjálfrarrikis-
stjómarinnar — að fara út i eitt-
hvert viðtækt millifærslu og
uppbótakerfi. Með þvi yröi fariö
um tvo áratugi aftur i timann
auk þess sem það eyðilegði
aðildina að EFTA, friverslunar-
saniiiinginn við EBE, þátttök-
una I Alþjóðagjaldeyrissjóðnum
og stöðu okkar á alþjóða pen-
ingamörkuðum. Yfirlýsingar
Arni Arnason
um slikt, eins og ráöa mætti af
efnahagsáætluninni sjálfri, væri
þvi tæpast hægt aö taka i fullri.
alvöru, þótt lögð sé fram sam/
hliöa lögunum.
illrv
am* J
mmmmm