Fréttablaðið - 01.11.2007, Side 16

„Þetta var pólitísk barátta, þótt hún
færi hljótt,“ segir heimildarmaður
Fréttablaðsins sem tók þátt í við-
ræðum milli íslenska ríkisins,
Reykjavíkurborgar og Akureyrar-
bæjar um sölu á helmingshlut sveit-
arfélaganna í Landsvirkjun. Ríkið
keypti að lokum til sín hlutinn fyrir
tæplega þrjátíu milljarða en sam-
kvæmt verðmati ParX-viðskipta-
ráðgjafar var heildarverðmæti fyr-
irtækisins áætlað um 59 milljarðar
króna. Ríkið eignaðist hlutinn um
síðustu áramót, mánuði áður en
15,2 prósenta hlutur ríkisins í Hita-
veitu Suðurnesja var seldur.
Fréttablaðið óskaði eftir því að fá
verðmatið á Landsvirkjun í heild.
Því var neitað, bæði af Reykjavík-
urborg og fjármálaráðuneytinu.
Úrskurðarnefnd um upplýsingamál
féllst á neitunina. Aðeins var veitt-
ur takmarkaður aðgangur að
verðmatinu. Teknar voru út upplýs-
ingar um einingaverð í raforku-
sölusamningum auk upplýsinga um
álverðsspá fram í tímann.
Það gekk ekki þrautalaust að ganga
frá lausum endum varðandi söluna.
Fulltrúar Reykjavíkurborgar, sem
var stýrt af meirihluta R-listans,
höfðu seinni part árs 2005 talið for-
sendur verðmatsins ófullnægjandi.
„Ég leit alltaf svo á að forsendur
matsins væru ekki réttar til að eðli-
legt verð fengist útreiknað og á því
strönduðu viðræðurnar,“ segir
Steinunn Valdís Óskarsdóttir þing-
kona en hún var borgarstjóri á
þessum tíma.
Málið komst aftur á skrið eftir að
Sjálfstæðisflokkurinn og Fram-
sóknarflokkurinn mynduðu meiri-
hluta í borgarstjórn í maí fyrra.
Þremur vikum síðar hófst vinna við
verðmat á Landsvirkjun að nýju,
þar sem leitast var við að uppfæra
forsendurnar á grundvelli nýrra
upplýsinga. Markmiðið var skýrt;
að ná lendingu um verð og selja
hlut Reykjavíkurborgar og Akur-
eyrarbæjar til ríkisins sem fyrst.
Einkum var það stór eignarhlutur
Reykjavíkurborgar í bæði Lands-
virkjun og Orkuveitu Reykjavíkur
sem sagður var forsenda sölunnar,
þar sem það þótti ótækt að Reykja-
víkurborg væri eigandi tveggja
stórra fyrirtækja á samkeppnis-
markaði.
Að þessu sinni gekk vinnan hratt
fyrir sig. Borgarstjórn og bæjar-
stjórn Akureyrarbæjar féllust á að
selja hlutinn á nánast sama verði
og meirihluti R-listans taldi vera of
lágt. Það verð tók mið af því að
virði eigin fjár Landsvirkjunar
væri um sextíu milljarðar króna.
Fyrra matið, sem eldri meirihluti
R-listans taldi ekki vera nægilega
traust, var að nánast öllu leyti sam-
bærilegt við það sem sæst var á að
lokum. Upplýsingar voru þó upp-
færðar frá ári til árs en niðurstað-
an var sú sama; að Landsvirkjun
væri um sextíu milljarða króna
virði.
Dagur B. Eggertsson, núverandi
borgarstjóri í Reykjavík, gagn-
rýndi söluna til ríkisins harðlega
og taldi þáverandi meirihluta Sjálf-
stæðisflokks og Framsóknarflokks
í borgarstjórn hafa selt eigur Reyk-
víkinga á tugmilljarða undirverði.
„Það er alveg ljóst í mínum huga að
það voru gerð stórkostleg mistök
þegar þessi hlutur var seldur. Ég
tel að það hafi verið mistök að
verðleggja ekki virkjanaréttindi,
framtíðarmöguleika og þekkingu
Landsvirkjunar. Í verðmatinu er
þetta allt metið á núll, ekkert. Á
tímum gríðarlegrar eftirspurnar
eftir vistvænni orku er það með
miklum ólíkindum að möguleikar,
og þar með framtíðarstarfsemi
orkufyrirtækja, séu ekki verð-
metnir að neinu leyti,“ sagði
Dagur.
Landslagið á íslenskum orkumark-
aði tók miklum breytingum eftir að
ríkisstjórn Sjálfstæðisflokks og
Framsóknarflokks tók ákvörðun
um að einkavæða 15,2 prósenta
hlut ríkisins í Hitaveitu Suður-
nesja. Fjárfestingarfélagið Geysir
Green Energy, sem er í eigu FL
Group, Atorku, Glitnis, VGK, BAR
Holding og Reykjanesbæjar, átti
hæsta boð í hlutinn, 7,6 milljarða
króna. „Uppsprengt verð,“ segja
margir en aðrir benda á að þetta
sýni gríðarlega eftirspurn einka-
markaðarins eftir þekkingu og
reynslu þeirra sem starfað hafa
við nýtingu endurnýjanlegra orku-
gjafa. „Það eru ekki allir sem gera
sér grein fyrir möguleikum sem
tengjast nýtingu á vistvænum
orkuauðlindum erlendis. Þeir eru
gríðarlegir,“ sagði Árni Sigfússon,
bæjarstjóri í Reykjanesbæ, þegar
Geysir Green Energy var stofnað
en Reykjanesbær er í eigendahópi
þess félags.
Heimildarmenn voru flestir sam-
mála þessu viðhorfi Árna, að mögu-
leikarnir væru gríðarlegir. Það var
þó ekki algilt. Sumir sögðu augljós-
lega verið að „tala upp“ væntingar
fyrir „óvissubransa sem í besta
falli byrjar ekki að skila neinu[m
peningum] fyrr en eftir mörg ár.“
Eigið fé Hitaveitu Suðurnesja var
um fimmtán milljarðar um síðustu
áramót. Samkvæmt kaupunum á
ríflega fimmtán prósenta hlut rík-
isins var hver króna eigin fjár
metin á rúmlega 3,4 krónur. Til
samanburðar var hver króna eigin
fjár Landsvirkjunar metin á tæp-
lega eina krónu. „Þetta er fullkom-
lega eðlilegt þar sem fjárfestar á
einkamarkaði horfa með öðrum
hætti á hlutina þar sem möguleik-
arnir eru miklu meiri á frjálsum
markaði en á opinberum markaði,“
sagði einn þeirra sem tóku þátt í
vinnu við verðmatið.
Þessu mati eru ekki allir sam-
mála. Einn heimildarmanna Frétta-
blaðsins taldi verðið á Landsvirkj-
un „hlægilegt“ og engan veginn í
samræmi við eignir, umsvif fyrir-
tækisins og framtíðarmöguleika.
Auk þess hefði salan farið fram „á
versta tíma“ þar sem augljóst væri
að orkugeirinn í heild ætti eftir að
verða sífellt verðmætari. Því væri
ekki annað séð en að um „pólitíska
eignafærslu til ríkisins“ væri að
ræða skömmu áður en grundvallar-
breyting á orkumarkaði ætti sér
stað, með sölu á hlut ríkisins í Hita-
veitu Suðurnesja. „Það er undar-
legt að hugsa til þess að fyrirtæki
sem stendur í yfir hundrað millj-
arða króna framkvæmdum, sem
eiga að skila góðum arði samkvæmt
samningum sem eru frágengnir,
gangi kaupum og sölum fyrir ríf-
lega helminginn af kostnaði þessar-
ar einstöku framkvæmdar. Einhver
myndi segja að þetta stæðist ekki
skoðun.“
Einnig voru háværar raddir um
að kaup ríkisins á hlutnum væru
liður í uppstokkun á fyrirtækinu,
jafnvel hlutafélagavæðingu.
Sérfræðingar sem Fréttablaðið
leitaði til sögðu að verðmatið tæki
mið af tilteknum forsendum sem
taldar væru líklegar til að gefa
rétta mynd af verðmætinu. Mikil
umsvif væru ekki endilega til þess
fallin að auka verðmæti fyrirtækis-
ins. Allt væri háð gefnum forsend-
um. „Framkvæmdunum fylgja
skuldir sem hverfa ekkert á næst-
unni og gróðinn af þessari miklu
framkvæmd [Kárahnjúkavirkjun]
kemur til eftir svolítinn tíma sam-
kvæmt áætlunum,“ sagði einn
heimildarmanna.
Pólitísk eignasala á versta tíma
Sala Reykjavíkurborgar og Akureyrarbæjar á helmingshlut í Landsvirkjun til ríkisins er umdeild í meira lagi. Borgarstjóri segir
borgarbúa hafa verið hlunnfarna um tugi milljarða. Verðmat ParX-viðskiptaráðgjafar á Landsvirkjun var grundvallargagn söluferils-
ins. Völdum upplýsingum úr því var haldið leyndum. Magnús Halldórsson skoðaði forsendur verðmatsins.
fylgir vöru frá Oroblu
Kynningar á n‡ju vetrarvörunum
frá Oroblu í Lyfju
Fimmtudag, kl. 13-17 í Setbergi
Föstudag, kl. 13-17 í Lágmúla
Laugardag, kl. 12-16 í Smáralind
Laugardag, kl. 12-16 á Laugavegi
ENSOR
sokkabuxur LEROYhásokkar