Fréttablaðið - 19.12.2007, Blaðsíða 6

MARKAÐURINN 19. DESEMBER 2007 MIÐVIKUDAGUR6
F R É T T A S K Ý R I N G
H E L S T U L E I Ð I R
Í skýrslu skattsvikanefndarinnar eru taldar upp
helstu leiðirnar til að komast undan sköttum í
alþjóðlegum fjármálaviðskiptum.
■ Eignir og tekjur erlendis ekki taldar
fram
■ Innlend þjónusta seld í nafni
erlends félags
■ Vinna hér á landi fyrir erlent félag
■ Málamyndabúseta erlendis
■ Yfirfærsla hagnaðar til erlends dótt-
urfélags
■ Viðskipti við fjármunaleigur í skatta-
paradísum
■ Stofnun eignarhaldsfélaga í skatta-
paradísum og á vildarsvæðum
■ Kaupréttarsamningar og erlend
eignarhaldsfélög
■ Skattaparadísir og skattavildarreglur
H V E R S V E G N A ?
Eftirfarandi þættir eru taldir hafa megináhrif á
það hvers vegna menn séu tilbúnir til að skjóta
tekjum sínum undan skatti:
■ Ávinningur af skattsvikum
■ Fjárhagsleg viðurlög vegna skatt-
svika
■ Líkur á að upp um skattsvik komist
■ Refsingar við skattsvikum
■ Skattsvikatækifæri
■ Ríkjandi félagsleg viðhorf
■ Viðhorf og þarfir einstaklingsins
■ Manngerð
U P P H Æ Ð S K A T T S V I K A
Miðað er við að skattsvik í gegnum erlend
samskipti nemi einu og hálfu prósenti í töpuðum
skatttekjum ríkisins:
Heildar- Upphæð
skatttekjur skattsvika
2004 295.684.000 4.435.260
2005 335.223.000 5.028.345
2006 377.153.000 5.657.295
L Æ G R I S K A T T A R D R A G A
E K K I Ú R S K A T T S V I K U M
Þróun skattsvika í Danmörku á síðustu
öld er ekki í takt við þær hugmyndir
að lægri skattar dragi einir og sér úr
skattsvikum. Í upphafi síðustu aldar má
ætla að fjórðungur og upp undir þriðj-
ungur tekna hafi ekki verið talinn fram.
Þetta hlutfall hafi síðan lækkað og verið
komið niður í fimmtung í byrjun fjórða
áratugarins. Þá lækkaði það enn og var
komið niður í um fimm prósent um 1980.
Í skattsvikaskýrslunni segir að sívaxandi
skattbyrði í Danmörku hafi ekki orðið
til að auka skattsvik, eins og mátt hafi
ætla. Áhrif aukinnar skattbyrði hafi
verið vegin upp með öðrum þáttum.
Menn hafi sætt sig við aukna skatta
vegna aukinnar velferðar. Þá hafi menn
líka pælt mjög í áhættunni um að skatt-
svik kæmust upp. Þá virðist einstakar
breytingar á skattalögum ekki hafa haft
áhrif á þróun skattsvika. Stöðug lækkun
skattsvika á þessu tímabili virðist því
ekki staðfesta tvær algengar tilgátur til
að skýra skattsvik.
Þ
að er ekkert sem bendir til þess að
þetta hafi minnkað,“ segir Bryndís
Kristjánsdóttir skattrannsóknar-
stjóri um umfang skattsvika með
erlendum tengingum.
Fram kemur í skýrslu starfshóps sem mat
umfang skattsvika hér á landi árið 2003 að
ætla mætti að slík skattsvik næmu um einu
til einu og hálfu prósenti af tekjum ríkisins.
Skattsvik hér á landi næmu í heildina á bil-
inu 8,5 prósentum og allt upp í 11,5 prósent
af tekjum ríkisins.
Fram kemur í skýrslu skattsvikanefndar-
innar að slík skattsvik með erlendum tenging-
um hefðu á síðustu árum í raun verið viðbót
við svarta atvinnustarfsemi, aðrar vanfram-
taldar tekjur, bókhalds- og framtalssvik.
ATVINNUSKATTSVIK?
Ætla má að skattsvik í gegnum erlend félög
hafi numið um fimmtán milljörðum króna
undanfarin þrjú ár.
„Það virðist sem nú á dögum sé það viðtekið
og þyki sjálfsagt að [fagmenn og fyrirtæki
sem veita þjónustu og ráðgjöf í skatta málum
einstaklinga og fyrirtækja] veiti ráðgjöf sem
beinlínis miðar að því að komast undan eðli-
legri skattlagningu. Ýmsir aðilar í ráðgjafar-
störfum og jafnvel fjármálastofnanir sér-
hæfa sig í að ráðleggja mönnum hvernig
vista á fé með þeim hætti að það sé utan seil-
ingar skattyfirvalda,“ segir í skýrslu skatt-
svikanefndarinnar.
„Þetta er bara alveg út í hött og er alls
ekki svona,“ segir Elín Árnadóttir, sviðsstjóri
skatta- og lögfræðiráðgjafar hjá Pricewater-
houseCoopers (PwC). „Skattalegt hagræði er
bara allt annað mál,“ segir Elín og bætir því
við að hlutverk PwC og svipaðra fyrirtækja
sé að finna hagkvæmustu leiðir fyrir við-
skiptavini sína. Viðskiptavinirnir eigi ávallt
frumkvæðið, setji fram óskir og fyrirtækið
aðstoði. Þetta sé yfirleitt ekki þannig að fyrir-
tækið hjálpi viðskiptavinum að finna glufur í
skattalöggjöfinni. „Við erum ekki að ýta einu
eða neinu ólöglegu að mönnum.“
Hún nefnir dæmi af hollenskum eignar-
haldsfélögum. Þar sé söluhagnaður af hluta-
bréfum ekki skattlagður, séu tiltekin skil-
yrði uppfyllt. „Það er svo þannig hér á landi,
að menn geta frestað skattlagningu sölu-
hagnaðar og endurfjárfest. Svo það er ekki
eins og þessi skattur hefði endilega
skilað sér.“
NÝIR MÁLAMYNDAGERNINGAR
Skattsvikanefndin segir að skatt-
svik með erlendum tengingum fari
fram í viðskiptum, fyrst og fremst
fjármálaviðskiptum við erlenda
aðila. Bæði sé þar um að ræða
raunveruleg viðskipti tengdra
aðila eða hreina málamyndagjörn-
inga. Svona lagað sé þó ekki sér-
íslenskt fyrirbæri heldur hafi þess
háttar skattsvika gætt um allan heim.
Skattsvik með erlendum tengingum séu
ýmist þannig til komið að hægt sé að leyna fé
og athöfnum utan lögsögu Íslands eða flytja
þangað hagnað og eignir án þess að slíkt
byggist á sérstökum ákvæðum íslenskra laga.
Þá sé einnig um að ræða skattsvik sem bygg-
ist á sérákvæðum íslenskra laga.
ÍSLENSKT EÐA ERLENT EIGNARHALD
Eignatengsl íslenskra fyrirtækja hafi skapað
þeim fleiri tækifæri en áður til að hagræða
viðskiptum til að komast hjá skattlagningu.
Stór hluti stærstu fyrirtækja landsins sé til
að mynda með starfsemi í mörgum löndum.
Þórður Friðjónsson, forstjóri Kauphallar-
innar, benti á það fyrir skömmu að erlent
eignarhald fyrirtækja í Kauphöllinni hefði í
september numið 41 prósenti og hefði aukist
mikið frá sama tíma í fyrra. Aukningin væri
merki um aukna erlenda fjárfestingu hér-
lendis, þótt ljóst væri að mikið væri um að
Íslendingar geymdu eign sína í erlendum fé-
lögum.
Friðrik Már Baldursson hagfræðiprófessor
sagði þekkt að þetta væri í töluverðum mæli.
„Til dæmis að farið sé með eignir til Hol-
lands. Það er augljóst að þetta er af skatta-
legum ástæðum,“ sagði Friðrik.
Æskilegast væri að Ís-
lendingar breyttu sínu
skattaumhverfi til þess
að draga úr hvatanum til
þessa.
Athugun Markaðarins
leiddi í ljós að í stærstu
fyrirtækjunum í Kaup-
höllinni væri stór hluti
erlendrar eignar í raun
íslenskur.
Svo nokkur dæmi séu
tekin ætti Exista B.V.,
félag sem skráð er í Hollandi,
næstum fjórðungshlut í Kaupþingi.
Exista B.V. er að öllu leyti í eigu Ex-
ista hér heima. Þá væri næststærsti eigandi
kaupþings Egla Invest B.V., félag í eigu ís-
lenskra aðila sem einnig er skráð í Hollandi.
Stærsti eigandi Alfesca er Kjalar Invest
B.V. sem er í eigu Íslendinga.
FL Group geymir þriðjungs hlut sinn í
Glitni í hollenskum félögum.
Þá eru dæmi um flóknari tengsl þar sem
eigandinn er íslenskur en eignin er geymd
erlendis. Samson eignarhaldsfélag er skráð
fyrir ríflega 40 prósenta hlut í Landsbank-
anum. Samson, sem er skráð hér á landi, er
svo aftur að mestu í eigu tveggja félaga í
eigu Björgólfsfeðga. Þeir geyma eign sína í
tveimur eignarhaldsfélögum; Givenshire og
Bell Global. Eftir því sem næst verður komist
eru þessi félög skráð á Jersey og á Kýpur.
Þessi dæmi eru þó aðeins það sem sést
á yfirborðinu. Eftir því sem næst verður
komist eru eignakeðjurnar stundum mun
lengri og flóknari en hér kemur fram.
EKKI ÓLÖGLEGT AÐ SKRÁ EIGN ERLENDIS
Þótt eignin sé geymd í erlendum félögum er
ekki þar með sagt að menn svíki undan skatti
eða þá að skráningin sé í sjálfu sér ólög-
leg. Til að mynda verður ekkert fullyrt um
slíkt þótt félög séu skráð í Ermarsundi eða
á Kýpur.
Skúli Eggert Þórðarson ríkisskattstjóri
segir að skattyfirvöld hérlendis fylgist með
þessum erlendu skráningum „en það er í
sjálfu sér ekkert ólöglegt við þær“.
Bryndís Kristjánsdóttir skatt-
rannsóknarstjóri bendir hins vegar
á að skattsvikamálum með erlend-
um tengingum hafi fjölgað mikið
undanfarin ár. Ekki sé langt síðan
mál af slíku tagi hafi verið óþekkt.
SÖLUHAGNAÐUR SKATTFRJÁLS
Nú liggur fyrir Alþingi frumvarp
um breytingu á skattalögum. Verði
það samþykkt, verður hagnaður af
sölu hlutabréfa skattfrjáls. Sölu-
hagnaðurinn hefur numið hundr-
uðum milljarða króna undanfarin
ár. Samkvæmt frumvarpinu verði
ekki lengur hægt að fresta sölu-
hagnaðnum eins og hingað til, en
þær frestanir hafa meðal annars orðið til
þess að menn hafa geymt hlutabréfaeign sína
erlendis.
Skattfrelsið er bundið við félagaform,
þannig að sameignar-, samlagsfélög og ein-
staklingar í atvinnurekstri njóta ekki þessa
skattfrelsis.
Fram kemur í greinargerð með frum-
varpinu, sem búist er við að fjármálaráð-
herra mæli fyrir á vorþingi, að fyrirtæki
hafi hingað til komið sér undan því að greiða
skatta af sölu hlutabréfa. Þess vegna sé talið
að breytingarnar á skattalögunum hafi hverf-
andi áhrif á tekjur ríkissjóðs.
Milljarðar úr landi og framhjá skattinum
Skattrannsóknarstjóri segir að skattsvikamálum með erlendum tengingum hafi fjölgað. Ingimar Karl Helgason rýndi í erlendar
tengingar og komst að því að undanfarin þrjú ár hefði um fimmtán milljörðum króna verið skotið undan skatti með slíkum
hætti. Til stendur að gera söluhagnað af hlutabréfum skattfrjálsan.
INDRIÐI H.
ÞORLÁKSSON, FYRR-
VERANDI RÍKISSKATT-
STJÓRI „Skattsvik
þýða að hinir borga
meira.“
ELÍN ÁRNADÓTTIR
HJÁ PWC „Skattalegt
hagræði.“
„Skattar eru það gjald
sem við greiðum fyrir að búa
í siðuðu samfélagi.“
Oliver Wendell Holmes jr. (1841-1935),
dómari við Hæstarétt Bandaríkjanna.
ÍSLAND
HOLLAND
LUXEMBURG
Karabíska hafið