Tíminn - 29.11.1981, Blaðsíða 20

20
Sunnudagur 29. nóvember 1981
Ævintyrið
um Abdul
Aziz og
olíuauð
Saudi
Araba
— Hirðinginn varð
konungur eins
rikasta lands
i heimi
■ Þetta var á rigningardegi í eyöimörkinni hjá Ras
Tanura við Persaflóa. Arabahöfðinginn sat fyrir
framan brúna tjaldið sitt á geitarhúð og drakk sætt
te, meðan hann horfði á ótrúlegar hillingar fyrir
framan sig, — hillingar, sem reyndar voru úr járni
og ramman þef lagði frá.
I fyrsta sinn á æfinni leit arabahöfðinginn aug-
um olíuvinnslusvæðið.langa leiðslu úr járnpípum og
olíuskipið „D.G. Schofield" sem var 8000 lestir. I
fyrsta sinn heyrði hann nú soghljóðið, þegar olíunni
var dælt upp úr djúpi jarðar. Honum varð það nú
loksins Ijóst að hann var orðinn auðugur. Ekki var
því að furða að Abdul Aziz Ibn Abdul Rahman Ibn
Saud var harla hamingjusamur. Hann féll um háls-
inn á verkfræðingnum frá „Socal" (Standard Oil of
California) sem klæddur var óhreinum samfestingi
og kyssti hann á vanga og öxl. Þetta var því likast
sem bræður hefðu hist.
Þegar Abdul Aziz hélt til eyðimerkurborgarinnar
Riad um kvöldið í langri bílalest, söng hann hástöf-
um. „Hann söng gamlar vísur", skrifar Robert
Lacey, rithöfundur sem nýverið hefur skrifað bók
um konungsríkið Saudi Arabíu, „The Kingdom".
Lacey segir: „Þetta voru söngvar við gamlar vísur,
en stríðsmenn ættbálks hans höfðu sungið árum
saman, þegarbráð varað velli lögð. Textinn var lof
um Allah og þakkargjörð til hans".
ömurlegt landsvæði
Umheimurinn fékk ekkert aö
frétta af gleöi þessa bedUIna-
kóngs. Abdul Aziz var alls
óþekktur. Þeir menn sem mest
var um rætt i heiminum þá voru
þeir Stalin og Hitler og hugsjónir
þeirra, kommúnisminn og
nasisminn. Byltingar höföu veriö
geröar I nafni öreigalýösins og
kynþáttarins, en ekki I nafni
trúarbragöa. Enn var látiö nægja
aö ákalla drottin af predikunar-
stólnum.
„ömurlegra og dauöara land-
svæöi en þetta var vart hægt aö
hugsa sér”, haföi Peary kapteinn
sagt, þegar hann gekk á land I
Kuwait áriö 1901. Þar haföi auön
Arabiu blasaö vlö honum. Svo var
aö sjá sem ekkert kvikt mundi fá
þrifist undir eyöimerkursólinni
nema sandeölur og sporödrekar.
„Ég held aö þaö geti ekki veriö
skelfilegra um aö litast á tungl-
inu”, sagöi hann.
En einmitt þetta ár haföi Abdul
Aziz haldiö úr útlegö sinni I Ku-
wait og tekist aö vinna Riad meö
hjálp 70 riddara á úlföldum en frá
Riad haföi Saudi-fjölskyldan
veriö rekin áriö 1890. 1913 óö
þessi Djengis Khan eyöimerkur-
innar yfir borgina Hofuf meö 6000
eyöimerkurstriösmönnum slnum.
Taif og Mekka gáfust upp áriö
1924, Medina ári siöar. Abdul Aziz
haföi þar meö stofnaö stórveldi,
Allah og Saudi-fjölskyldunni til
dýröar. Þar meö var Arabla sem
fyrr haföi veriö sundurhlutuö af
smárfkjum, oröin aö einu rlki.
Lacey, sem lagöi blaöamanns-
starf sitt á hilluna i fjögur ár, til
þess aö viöa aö sér efni I bók slna
segir: „Endurreisn Múhameös-
trúarinnar hófst ekki meö
Ayatollah Khomeini. Hún hófst
fyrir 80 árum I arabisku eyöi-
mörkinni, þegar Abdul Aziz
geröist foringi bræöralags
trúaöra.”
„Ihvanarnir” — hreyfing
strangtrúaöra múslima var
mynduö af Múllum aldamótaár-
anna, Abdul Aziz var þeirra
Khomeni og hann fór I herleiö-
angra slna I þágu hinnar hreinu
trúar. Aöur en til orrustu var
haldiö gengu menn hans til
moskunnar og báöust fyrir. „Hér
andar Guösblær!” hrópuöu þeir,
þegar þeir voru aö vinna á and-
stæöingum slnum. Meö þvl áttu
■ Bedúlnaforinginn Abdul Aziz braust til valda I Saudi Arablu meö hjálp 70 riddara sinna. Þá var Riad
aöeins sem afskekkt vin I eyöimörkinni. Einni kynslóö slöar varö landiöeitt hiörlkasta iheimi.
þeir viö þaö aö sá maöur sem I
orrustu fellur I heilögu strlöi
mundi fara til Paradisar og hvlla
þar I sigrænum lundum, um-
kringdur fögrum konum. Þessu
haföi spámaöurinn llka heitiö
þeim. Ihvanarnir héldu sig jafn
fast viö kenningu Kóransins og
Kalvlnlstar halda sig viö bókstaf
Bibliunnar. Þeir hvorki reyktu né
drukku áfengi. Haföi spámaöur-
inn skreytt sig meö silfri eöa
gulli? Slöur en svo. Þess vegna
höfnuöu þeir einnig öllu skrauti.
Þegar Abdul Aziz útnefndi sjálfan
sig sem leiötoga Ihwaba, brenndi
hann grammófóninn sinn opin-
berlega.
Þrjátiu árum siöar var Abdul
Aziz ekki jafn fastheldinn á
kreddur Kóransins lengur. Þegar
hann kom til þess aö Hta á fyrsta
oliuvinnslusvæöiö áriö 1939 lét
hann aka sér I einum blla ame-
rlska oliuauövaldsins, — I
Cadillac.
Meöan á þessu „heilaga stríöi”
stóö, var hlátur haröbannaöur I
tjöldum og virkjum I eyöimörk-
inni. Hvorki mátti leika nokkra
tónlist né syngja. Sá maöur sem
varö þaö á aö reka upp hlátur inni
I húsi slnu viö hinar þröngu götur
I Riad, gat átt von á þvi aö innan
stundar beröi einhver Múllanna
upp á, ef hann haföi átt leiö fram
hjá og ámælti sllkri svlviröilegri
léttúö.
„Hið sofandi gull"
Ollan, — „hiö sofandi gull”
hvlldi enn undir yfirboröi jaröar,
án þess aö nokkur vissi, og Abdul
Aziz var fátækur eins og mosku-
mús. Fylgismenn ávann hann sér
meö fortölum. Þeir sem sköpuöu
grundvöllinn fyrir pólitlk Abdul
Aziz voru bedúinarnir, meö slna
hreinu og einföldu trú. í hverju
þorpi, náttbóli eöa tjaldi, gat
hann sest niöur meö mönnum, til
þess aö telja þeim hughvarf,
ýmist meö kjassi eöa hótunum.
„Hefur spámaöurinn leyft ykk-
ur aö éta þessar eölur? Má
trúaöur maöur leggja sér til
munns kjöt af eyöimerkurrottu?
Þetta var sem sagt spjall um
hvaö leyföist og hvaö ekki og þeg-
ar allt um þraut var gripiö til
Kóransins”, segir I bók Lacey.
Abdul Aziz lét syni slna alast
upp viö strangar reglur trúar-
bragöanna I eyöimörkinni.
Bedúinarnir kenndu þeim aö riöa,
skjóta, og veiöa meö fálkum.
Þeim voru Ilka fengnir kennarar
úr hópi bedúlna sem létu þá
vægöarlaust læra utan aö „súr-
ur” Kóransins. Hálfri öld siöar
lýsti einn þessara nemenda yfir
„heilögu strlöi”. gegn Israel og
kom á oliusölubanni gegn Vestur-
löndum. Sá var Feisal konungur.
Saga 20. aldar kynni aö hafa
oröiö á aöra lund, heföu rlkis-
stjórnir á Vesturlöndum igrundaö
landabréfiö betur á slnum tima.
Breska utanrlkisráöuneytiö I
Whitehall taldi þá meiru skipta aö
reka stórveldispólitlk sina en
biöla til einhverra eyöimerkur-
höföingja. Engin svör voru gefin
viö bréfunum sem Abdul Aziz
ritaöi til London I leit aö banda-
manni gegn Osmanariki Tyrkja
og þau hurfu I skjalasöfnunum.
Crewe lávaröur sagöi af miklu
drembilæti: „Okkur er ekki neinn
hagur af sameinaöri Arabiu. Best
kemur okkur aö Arabla sé
sundruö svo engin hætta sé á aö
þar vekist upp andstaöa gegn
Stóra-Bretlandi”.
Ariö 1919 heimsótti fyrsti meö-
limur Saudi-ættarinnar Vestur-
lönd. Þaö var prins Feisal sem þá
sá bæöi dómkirkjuna i Köln og
Montmartre. I Dublin var þessum
14 ára unglingi boöiö á veöreiöar
og i London I Neöri-deild þingsins.
Þetta varö lika I fyrsta skipti sem
einn af Saudi-ættinni snerti ritvél,
sima og sté upp I flugvél. Hann
varö svo heillaöur af rúllustigan-
um I neöanjaröarlestinni I London
aö hann eyddi þar hálfum degin-
um.
Segja mátti aö i London væri
fariö meö Arabana á sama hátt
og ríkur maöur tekur á móti blá-
snauöum frænda slnum. Feisal
varö fyrir vonbrigöum, þegar
hann færöi Georg konungi V. gjöf-
ina frá fööur slnum, en þaö var
sverö I sltöri úr skira gulli.
Endurgjaldiö var nánasarlegt.
Feisal hélt heim meö tvær
myndir af kóngi I farangri sínum.
Ennþá neyöarlegri meöferö
fékk þessi meölimur Saudi-ætt-
arinnar á hóteli slnu. Eftir fyrstu
nóttina var honum sagt upp her-
berginu, þar sem aörir gestir
höföu kvartaö viö hótelstjórann
yfir bænahaldi þjóna Feisals, en
þeir sváfu á teppinu fyrir framan
herbergisdyr hans. Feisal og
föruneyti hans var loks holaö
niöur á gistiheimili hersins viö St.
George Road.
Þegar fyrri heimsstyrjöldinni
lauk var heiminum skipt upp aö
nýju. „Auöa svæöiö” — Arablu-
skaginn, þessi risastóri hvlti
flekkur á landabréfi heimspóli-
tikurinnar, gleymdist samt I þaö
skiptiö. 1 friöarviöræöunum I
Sévres áriö 1920 skiptu stórveldin
meö sér Mið-Austurlöndum.
Frakkland skyldi fá Sýrland og
Libanon sem áhrifasvæöi. Bret-
land fékk staðfestan yfirráöarétt
sinn yfir Palestinu. Innflytjendur
af Gyöingaættum streymdu inn I
landiö sem var hiö fyrirheitna
land þeirra. Þar meö var risiö viö
sjóndeildarhring enn eitt rikiö
sem eins og Saudi-Arabia byggt
var á grundvelli trúarlegra hug-
sjóna.
Stalín og Hitler
Rússar uröu fyrstir til þess aö
viöurkenna Abdul Aziz sem hinn
réttmæta landsföður I Saudi-Ara-
blu. 1926sendu Kremlarherrarnir
sendifulltrúa sinn til Dschida og
hann kunni aö átta sig á hugsana-
gangi og siöum Arabanna. Þessi
maöur, Kerim Hakimow, talaði
reiprennandi arabisku, klæddist
aö hætti Araba og bar jafnan
höfuödúk eins og þeir.
Sex árum slöar hélt prins
Feisal til Moskvu. Þaö var fyrsta
og jafnframt slöasta opinbera
heimsókn hans til Sovétrikjanna.
Þarna var tekið á móti honum
eins og tign hans sæmdi. Lúöra-
sveit úr hernum blés „Inter-
nationalinn” og á járnbrautar-
stööinni haföi veriö slegiö upp
risastóru bedúinatjaldi úr segl-
dúk, en þetta tengdist hugmynd-
um þeirra Sovétmanna um „Þús-
und og eina nótt”.
„Viö erum mjög hrifnir af
náttúrufegurö kákásisku lýöveld-
anna”, sagöi Feisal hinn ungi I
slmskeyti sem hann sendi heim til
sin, þegar hann var á feröalagi
um Sovétrlkin. „Einnig hefur
oliubortækni þeirra I Baku vakið
aödáun okkar. „Olluvinnsla haföi
þó alls ekki hvarflaö aö Abdul
Aziz. Þegar ameriskir sér-
fræðingar bönkuöu upp á hjá hon-
um I þvl skyni aö fá aö gera til-
raunaboranir, baö hann þá um að
finna heldur vatn handa kamel-
dýrunum.
Svo fór aö Sovétrlkin sendu oliu
fyrir 30 þúsund ensk pund til
Saudi Arabiu. Vonuöu Rússar aö
geta meö þvl móti gert
langtima viöskiptasamning viö
landiö. Abdul Aziz hikaöi. Feisal
prins haföi þegar myndaö sér þá
skoöun aö bæöi kommúnisminn
og slonisminn væru hluti af al-
heimssamsæri. Voru ekki bæöi
Karl Marx og Trotsky Gyöingar?
Streymdu ekki Gyöingar inn I
Palestínu frá Sovétrlkjunum?
Loks varö sovéski sendiherrann
aö taka saman föggur sinar og