Tíminn - 08.01.1982, Blaðsíða 7

HSitlilllfí’!
Föstudagur 8. janúar 1982
erlent yfirlit
erlendar fréttir
■ SJALDAN hafa kosningar i
smáriki vakið eins mikla athygli
fjölmiðla og þingkosningarnar,
sem fóru fram á Möltu 12.
desember siðastliðinn. Ástæðan
var sú, að spáð var falli Doms
Mintoff sem hefur verið forsætis-
ráðherra á Möltu undanfarinn
áratug.
Mintoff er búinn að vera eftir-
lætisgoð fjölmiðla þennan tima
þvi að fáum stjórnmálamönnum
hefur verið betur lagið að vekja
um sig umtal og strið.
Mintoff er 65 ára gamall. Hann
hlaut menntun sina i Oxford og
var svo mikill Bretavinur, þegar
hann hélt heim og stofnaði Verka-
mannaflokk Möltu, að hann setti
það á stefnuskrá flokksins, að
Malta sameinaðist Bretlandi. Sið-
ar breytti hann heldur betur um
stefnu.
Helzti keppinautur Verka-
mannaflokksins, Sjálfstæðis-
flokkur Möltu, beittisér hins veg-
ar fyrir þvi, að Malta yrði sjálf-
stætt riki. Þetta fékk góðan
hljómgrunn hjá Möltubúum og
tryggði Sjálfstæðisflokknum sig-
ur i kosningum. Bretar töldu það
vel geta samrýmst hagsmunum
Þegar Gaddafi og Mintoff voru vinir
Mintoff stjórnar
áfram á Möltu
Staða hanc or
sinum að veita Möitu sjálfstæöi,
þvi að þeir mundu samt geta
haldið herstöðvum sinum þar,
enda beitti Sjálfsstæðisflokkurinn
sér ekki gegn þeim.
Arið 1964 fékk Malta sjálfstæði
og gekk nokkru siðar i Sameinuðu
þjóðirnar. Sjálfstæðisflokkurinn
myndaði fyrstu stjórnina og fór
með völd til 1971. Á þeim tima var
samið um aukaaðild Möltu að
Efnahagsbandalagi Evrópu.
Rikisstjórn Sjálfstæðisflokksins
þurfti að glima við ýmsa erfið-
leika og tókst það misjafnlega. 1
þingkosningunum 1971 fékk
Verkamannaflokkurinn eins at-
kvæðis meirihluta á þingi eða 33
þingmenn af 65 alls. Mintoff
myndaði þá rikisstjórn. 1 þing-
kosningunum, sem fóru fram
1976, fékk Verkamannaflokkurinn
34 þingsæti, en Sjálfstæðisflokk-
urinn 31. Aðrir flokkar hafa ekki
komið teljandi við sögu á Möltu.
MINTOFF gerðist fljótt
athafnasamur sem forsætisráð-
herra. Hann var nú ekki lengur
vinur Breta. Arið 1974 rauf hann
tengslin viö brezku krúnuna og
gerði Möltu að lýðveldi. Næsta
skref hans var að krefjast þess,
að Bretar legðu niður herstöðvar
sinar á Möltu. Eftir allmikið þóf
létu Bretar undan. Hinn 1. april
1979 var lokað siðustu herstöð
Breta á Möltu.
Jafnframt þessu lýsti Mintoff
yfir hlutleysisstefnu. Hann lýsti
þvi sem hlutverki Möltu að
mynda brú milli þjóöa i Afriku og
Evrópu.
1 framhaldi af þessu hófst
vinátta milli þeirra Mintoffs og
Gaddafis einræðisherra i Libýu
og lofaði Gaddafi að veita Möltu
verulegan efnahagslegan stuðn-
ing. Þessi vinátta fór út um þúfur,
þegar Möltumenn hófu að leita aö
oliu á hafsvæði, sem Gaddafi taldi
heyra undir Libýu. Hann hótaði
að beita hervaldi til að stöðva
boranirnar og lét Mintoff þá
hætta þeim.
ttalia hefur veriö eina Evrópu-
rikið, sem hefur léð eyra hug-
myndum Mintoffs um brúarbygg-
ingu milli Afriku og Evrópu.
Malta og ítalia hafa gert meö sér
samning, sem felur i sér að ítalia
veitir Möltu ýmsa aöstoð. Þessi
samningur hefur heldur styrkt
Mintoff i sessi.
Hið sama verður ekki sagt um
samning milli Möltu og Sovétrikj-
anna, sem felur i sér viðurkenn-
ingu á hlutleysi Möltu. 1 sam-
bandi við þennan samning,
■ Dom Mintoff
var samið um að Rússar seldu
Möltu verulegt magn af oliu og
fengu i staðinn aðstöðu fyrir
kaupskip sin i höfnum á Möltu.
Tekið er þó skýrt fram, að ekki
veröi um herskip að ræöa. And-
stæðingar Mintoffs segja, að
Rússar noti kaupför til að aðstoða
sjóher sinn.
1 innanlandsmálum hefur stað-
iö mestur styrrum Mintoff. Hann
hefur átt i' miklum deilum við ka-
þólsku kirkjuna i sambandi við
skólahald. Þá hefur hann átt i
deilum við lækna með þeim af-
leiöingum, að margir þeirra hafa
leitað sér atvinnu i Saudi-Arabiu
og viöar, en i staðinn hefur Mint-
off ráðið lækna frá Tékkósló-
vaklu.
Þá telur Sjálfstæðisflokkurinn
að Mintoff hafi látið beita margs
konar ofbeldi.
Stjórn Mintoffs hefur einnig
haft sínar björtu hliðar, sem hafa
aflað honum fylgis. Hann hefur
komið á fót viötæku trygginga-
kerfi og ýmsum félagslegum um-
bótum öðrum. Iðnaður hefur eflzt
verulega i stjórnartið hans og
hafa þjóðartekjur þvi verulega
aukizt, þrátt fyrir tekjumissi sem
fylgdu þvi að herstöðvar Breta
voru lagðar niður.
ANDSTÆÐINGAR Mintoffs
gerðu sér góðar vonir um að geta
fellt stjórn hans i kosningunum
12. desember. Sjálfstæðisflokkur-
inn rak mjög harðan áróður, en
hann hefur nú gengið i bandlag
kristilegra flokka i Evrópu.
Flokkurinn taldi; að hinu opin-
bera sjónvarpi á Möltu væri beitt
um of i þágu Verkamannaflokks-
ins og kom sér þvi upp eigin sjón-
varpsstöð á Sikiley og rak þaðan
áróöur gegn Mintoff.
Aðaláróðursefnið gegn Mintoff
var það, að hann stefndi að ein-
ræöiog væri að koma á sósialisku
þjóðfélagi. Þá væri hann hallur
undir Rússa.
Það stóð ekki á Mintoff að
svara.enhannhefur þótt og þykir
snjall áróðursmaður.
Úrslit kosninganna urðu þau,
að þingsætatalan hélzt óbreytt.
Verkamannaflokkurinn hefur á-
fram 34 þingsæti, en Sjálfstæðis-
flokkurinn 31. Hins vegar fékk
Sjálfstæðisflokkurinn 51%
greiddra atkvæða, en Verka-
mannaflokkurinn 49%. 1 kosning-
unum 1971 og 1976 fékk Verka-
mannaflokkurinn meirihluta at-
kvæða.
Sjálfstæðisflokkurinn byggir á
þessum atkvæðatölum kröfur um
að Mintoff láti af stjórn og kosiö
verði aftur. Mintoff er hins vegar
ekki á þeim buxunum og býr sig
undir að stjórna Möltu fimm ár til
viðbótar.
Það kann að hafa átt sinn þátt i
úrslitunum, aö foringi Sjálfstæö-
isflokksins, Eddie Fenech-Ad-
ami, sem er 18 árum yngri en
Mintoff, viröist ekki hafa unnið
sér næga viðurkenningu. Það
styrkir nú stöðu hans, að flokkur
hans fékk meirihluta atkvæða.
Þórarinn Þórarinsson,
ritstjóri, skrifar
Rfkisstjórn ísrael hækkar
bætur til landnema á Sinai:
Munu nema
um 2T5millj
ördum kr.
■ Israelska rikisstjórnin hef-
ur ákveðið að hækka að mun
bætur til þeirra landnema á
austurhluta Sinai-skaga sem
flytja þurfa á brott er land-
svæðinu verður skilað til
Egypta i april.
Miklar deilur hafa staðið um
þessar bætur undanfarna
mánuði og næstum helmingur
þingmanna vará móti hækkun
bótanna og aðstoðarforsætis-
ráðherrann David Levi sagði
að samkomulagið um þær
mundi leiða til ofbeldis og
fjárkúgunar.
Landnemarnir munu hljóta
bætur sem nema um 260 millj.
dollara eða 2,5 milljörðum isl.
króna. Þetta er um 20% hærri
tala en áður hafði verið
ákveðin.
Ekki eru allir landnemarnir
á eitt sáttir um brottílutning-
ana af þessu svæði á Sinai-
skaganum og hafa sumir
þeirra hótað að berjast fyrir
þvi að vera þar áfram.
■ Algeng sjón á götum Varsjár nú.
„Þjóðernissirm
ar taki völdin
í Einingu”
segir dagblaö pólska hersins
■ Dagblað hersins i Póllandi
hefur hvatt þjóðernissinnaða
meðlimi verkalýðsfélagsins
Einingar til að taka völdin i
félaginu. Blaðið sagði að
framtið landsins ylti á sam-
komulagi milli einstakra
hreyfinga innan þess og
stjórnarinnar, og bætti siðan
við að Eining gæti starfað inn-
an sósialiska kerfisins.
I blaðinu sagði ennfremur
aö á undanförnum mánuðum
hefði verkalýðsfélagið verið
yfirtekið af öfgamönnum sem
gert hefðu það ómögulegt fyrir
hinn almenna félagsmann að
láta i sér heyra.
Fulltrúar alþjóða rauða-
krossins eru nú staddir i Var-
sjá til að kynna sér ástandið
þar. Þeir munu fá að fara
allra ferða sinna þar og eiga
nú I samningaviðræðum við
stjórnvöld um að fá að kanna
fangabúðir þær sem pólitiskir
fangar hafa verið hafðir i
haldi i frá þvi að herlögum var
komið á i landinu.
Olíuleidsla
skemmd í
sprengingu
■ Oliuleiðsla ieigu Iraka sem
flytur hráoliu til hreinsunar-
stöðvar á .Míðjaröarhafs-
strönd Tvrklands hefur verið
skemmd mikið i sprengingu.
Sprengingin átti sér stað innan
landamæra Tyrklands um 60
km. frá landamærum rikj-
anna.
Viögerðir eru þegar hafnar
en þab tekur nokkra daga að
koma leiðslunni i lag aftur.
Þetta er I annað sinn á
undanförnum 5 mánuðum sem
þessi leiðsla er gerð óvirk en
hún er um 900 km á lengd og á
síðasta ári flutti hún 27
milljónir tonna af oliu.
Onnur oliuleiðsla Iraka sem
flytur oliu til Libanon var
einnig sprengd upp s.l. sunnu-
dag, en vinstri sinnaður
hryðjuverkahópur lýsti
ábyrgð á hendur sér fyrir það
verk.
Með þessar báðar leiðsúr
óvirkar hafa Irakar aðeins
eina starfhæfa leiðslu eftir og
flytur sú oliu til Sýrlands.
Frakkar senda
hergögn til
Nigaraqua
■ Frakkar hafa ákveöið aö
senda hergögn til stjórnar
Sandinista i Nigaraqua. Sam-
komulagiðersagthljóöa upp á
nærri 20 millj. dollara eða um
180 millj. isl. kr. og nær yfir
þaðsem kallaðer varnarvopn.
Fulltrúar franska utanrikis-
ráðuneytisins sögöu i gær að
stefna Frakklands hvað
varðaöi Nigaraqua væri aö
gera landið ekki háð Sovét-
mönnum og bandamönnum
þeirra með hergögn.
Samkomulagið var undir-
ritað i siðasta mánuði en i þvi
er klausa sem bannar endur-
útflutning tækjanna, en hún á
að fullvissa Bandarikjamenn
um að ekkert af tækjunum fari
til uppreisnarmanna i E1
Salvador.