Fréttablaðið - 09.07.2008, Blaðsíða 6

MARKAÐURINN 9. JÚLÍ 2008 MIÐVIKUDAGUR6
F R É T T A S K Ý R I N G
Evrópusambandið kynnti evr-
una til sögunnar í enda árs
1995 og gaf sambandið sér
þrjú ár til að leggja grunn að
henni. Hugmynd um sameig-
inlega mynt til að sporna við
verðbólgu og draga úr vaxta-
mun innan aðildarríkjanna á
rætur að rekja aftur til 1979.
Árið 1999 var evran inn-
leidd sem uppgjörsmynt og
íbúar evrulandanna aðlöguðu
hagkerfi sitt nýja gjaldmiðlin-
um þegar nýslegin myntin var
tekin í notkun þremur árum
síðar.
Peningamálastjórn evru-
svæðisins er alfarið í hönd-
um evrópska seðlabankans
en skipulag um peningaprent-
un, pressun og dreifingu er
í höndum seðlabanka hvers
lands á evrusvæðinu.
Fimmtán ESB-ríki eiga nú
aðild að myntbandalaginu að
ótalinni umsókn Slóvaka. Það
eru Austurríki, Belgía, Finn-
land, Frakkland, Grikkland,
Holland, Írland, Ítalía, Lúx-
emborg, Kýpur, Malta, Portú-
gal, Slóvenía, Spánn og Þýska-
land.
Þrjú ríki af stóru ESB-lönd-
unum hafa ekki tekið upp
evrur sem gjaldmiðil sinn.
Það eru Bretar, Danir og Svíar
en báðir þeir síðasttöldu hafa
fellt aðild í þjóðaratkvæða-
greiðslu. Gjaldmiðill þeirra er
hins vegar fasttengdur gengi
evrunnar.
Þess utan hafa nokkur lönd
ýmist evruvæðst eða fasttengt
gjaldmiðil sinn. Það eru ýmis
smáríki, svo sem Vatíkanið,
Mónakó, San Marínó, Andorra,
Svartfjallaland og Kosovo auk
nokurra ríkja sem teljast til
fyrrum nýlenduríkja.
Evrusvæðið
í hnotskurnS
töðugleikinn er mikilvægur ætli
menn að gera áætlanir fram í tím-
ann. Þar skiptir upptaka evrunn-
ar miklu máli. Flestir eru sammála
um evruvæðinguna,“ segir Lúbomír
Jahnátek, viðskiptaráðherra Slóvakíu. Hann
bendir á að fyrri ríkisstjórn hafi sótt um
aðild að myntbandalagi Evrópusambandsins
(ESB) og hafi sitjandi ríkisstjórn, samsteypu-
stjórn fjögurra flokka, einungis haldið áfram
með það sem fyrri ríkisstjórn hafi lagt upp
með. Evruvæðingin sé því það sem stjórn og
stjórnarandstaða sé sammála um.
Framkvæmdastjórn ESB gaf stjórnvöldum
í Slóvakíu grænt ljós á evruvæðinguna í síð-
asta mánuði. Fjármálaráðherrar aðildarríkj-
anna 27 samþykktu aðildina svo endanlega
í gær en þá var gengi slóvösku kórúnunnar
jafnframt tengt evrunni. Má það eftirleiðis
ekki sveiflast nema innan ákveðinna marka
samkvæmt gengissamstarfi Evrópu (ERM
II). Fari gengið út fyrir viðmiðin, hvort sem
er undir eða yfir, verður seðlabanki Slóvakíu
að grípa í taumana og höndla með gjaldeyri
til að koma genginu aftur inn fyrir markið.
Slóvakía er sextánda aðildarríki myntbanda-
lagsins ESB.
Slóvakía fékk inngöngu í Evrópusamband-
ið ásamt tíu öðrum löndum í maí fyrir fjór-
um árum. Átta landanna tilheyrðu gömlu
austantjaldsríkjunum með einum eða öðrum
hætti. Af þeim hefur Slóvenía evruvæðst.
Hin eru Kýpur og Malta, sem taka bæði upp
evru síðar á þessu ári. Gangi allt eftir verður
Slóvakía fjórða landið í blokkinni til að taka
upp mynt bandalagsins. Eins og málin snúa
stefnir í að Pólverjar, Tékkar og Ungverj-
ar evruvæðist í fyrsta lagi árið 2010. Ekki
þykir líklegt að Eistar, Lettar og Litháar nái
að uppfylla skilyrði myntbandalagsins fyrir
evru væðingu fyrr en eftir 2010.

BJARTSÝNI UNDAN SOVÉTHATTINUM
Slóvakía, þá annar helmingurinn af Tékkó-
slóvakíu, lá undir ofríki Sovétríkjanna á ára-
bilinu 1948 til ársins 1989. Sléttum fjórum
árum eftir að Sovétrikin tóku að liðast í sund-
ur skildu leiðir við Tékka. Vinfengi er engu að
síður mikið á milli þjóðanna.
Allt frá fyrstu dögum sjálfstæðis tóku
Slóvakar virkan þátt í alþjóðasamstarfi.
Landið fékk aðild að Atlantshafsbandalag-
inu (NATO) í marsmánuði 2004 og gekk í ESB
eins og fyrr sagði í maí sama ár. Löndin gerð-
ust svo aðilar að Schengen-ríkjunum skömmu
fyrir síðustu jól.
Robert Fico, forsætisráðherra Slóvakíu
síðast liðin tvö ár, og kanslari Austurríkis tóku
af því tilefni þátt í að rífa niður landamæra-
stöð á milli landanna í tilefni dagsins.
Lúbomír Jahnátek segir að stjórnvöld í Sló-
vakíu hafi stefnt að því fljótlega eftir aðild að
ESB fyrir fjórum árum að ná inn í myntbanda-
lagið. „Stjórnvöld gáfu sér þrjú ár. Það er nú
að ganga eftir,“ segir viðskiptaráðherra.
ÁTAK FYRIR EVRUAÐILD
Erlendir fjölmiðlar gera því skóna að Slóvak-
ar verði síðasta þjóðin það sem eftir er ára-
tugarins til að taka upp evru sem gjaldmiðil.
Blásið hafi til verri vegar enda verðbólga
víða skotist upp. Jahnátek segir Slóvaka hafa
lagt mikið á sig til að eygja von á inngöngu í
myntbandalagið, þar á meðal hafi gengi kór-
únunnar verið styrkt verulega − um 15 til 18
prósent − fyrir skemmstu til að hífa það nær
gengi evru, sem hefur verið á mikilli siglingu
frá í vor.
Fjöldi ríkisfyrirtækja hefur verið einka-
væddur í Slóvakíu síðustu ár, flatur nítján
prósenta skattur innleiddur fyrir tveimur
árum og erlendir fjárfestar og fyrirtæki lað-
aðir til landsins með ýmsum ívilnunum á
sama tíma. Evrópskir bílaframleiðendur hafa
um nokkurra ára skeið séð hag í því að flytja
hluta framleiðslu sinnar til Slóvakíu − ekki
síst vegna mikillar þekkingar á iðnaði þar í
landi.
Síðustu ár hefur verið leitað eftir því að
færa iðnaðinn upp á annað stig og laða há-
tæknifyrirtæki til Slóvakíu. Marel er eitt
slíkra fyrirtækja. Það nam land í Slóvakíu
árið 2005 en opnaði nýtt framleiðsluhúsnæði
í borginni Nitra fyrir tæpum hálfum mánuði.
Promens er með annað framleiðsluhús í bygg-
ingu þar í borg.
Hagvöxtur hefur að sama skapi vaxið hratt
í Slóvakíu frá því það slapp undan hæl Sovét-
ríkjanna, var 8,9 prósent á síðasta ári − einn sá
mesti innan aðildarríkja Efnahags- og fram-
farastofnunarinnar (OECD). Mjög hefur dreg-
ið úr atvinnuleysi. Það mældist um tuttugu
prósent fyrir um þremur árum en mælist nú
í tæpum tíu prósentum, sem er það mesta
innan ESB. Verðbólga var í fyrra einungis 2,8
prósent. Heldur hefur gefið á bátinn í Slóvak-
íu líkt og í öðrum löndum − að mestu vegna
utanaðkomandi aðstæðna − síðustu mánuði
en hún mældist 4,4 prósent í maí. Til saman-
burðar mældist verðbólgan 12,7 prósent hér á
landi í síðasta mánuði.
Verðbólgan er einmitt helsta áhyggjuefni
evrópska seðlabankans en verðbólgumarkmið
ESB fyrir aðild að myntbandalaginu er 3,2
prósent. Verða stjórnvöld í Slóvakíu að gæta
þess að verðbólga aukist ekki frekar.
Haft er eftir Martin Bruncko, ráðgjafa
stjórnvalda í efnahagsmálum, nýverið að ólík-
legt sé að verðbólgan fari yfir sex prósenta
markið.
MIKILVÆGT AÐ UPPLÝSA FÓLK
Lúbomír Jahnátek segir landsmenn hafa stutt
aðild stjórnvalda í Slóvakíu að myntbandalag-
inu frá upphafi. Síðustu tölur gefi til kynna
að svo sé enn því 56 prósent landsmanna hafi
verið fylgjandi upptöku evru samkvæmt síð-
ustu könnun í byrjun árs.
Hann segir skipta miklu að landsmenn hafi
verið upplýstir um gang mála frá fyrsta degi.
Slíkt eyði óvissu. „Annars gæti fólkið orðið
hrætt við breytingarnar, það óttast slíkt,“
segir hann.
Sömu sögu er að segja af þingheimi: „Það
hefði náttúrlega mátt ætla að upptakan gæfi
stjórnarandstöðunni tilefni til mótmæla. En
það var, jú, fyrri ríkisstjórn sem setti stefnuna
á inngöngu í myntbandalagið. Og hún er nú í
stjórnarandstöðu. Það er okkur í hag,“ segir
hann og er þess fullviss að Slóvökum takist að
ganga að öllum skilyrðum myntbandalagsins
fyrir upptöku evrunnar á nýju ári.
Lúbomír Jahnátek verður óðamála um evr-
umálin enda styttist í endamarkið eftir langa
vegferð. Hann leggur á það ríka áherslu að
stjórnvöld og þjóðin öll hafi lagt mikið á sig
fyrir aðild að myntbandalaginu. Upptakan
komi öllum til góða, ekki síst viðskiptalífinu.
„Sjáðu til … Mikið af útflutningi okkar fer til
evrulandanna. Áður fyrr var erfitt að gera
langtímaáætlanir vegna gengisáhættu. Evru-
væðingin eyðir henni og það er mikilvægast
fyrir alla,“ segir viðskiptaráðherrann.
TVEIR VIÐSKIPTARÁÐHERRAR
Björgvin G. Sigurðsson viðskiptaráð-
herra ásamt kollega sínum, Lúbomír
Jahnátek, í Slóvakíu á dögunum.
MARKAÐURINN/MAREL
Evruvæðingin grunnur að stöðugleika
Síðustu hindruninni fyrir evruvæðingu Slóvaka var rutt úr vegi í gær. Jón Aðalsteinn Bergsveinsson ræddi stuttlega við
viðskiptaráðherra Slóvakíu um skrefin í átt að evrunni sem stefnt er á að taka upp um áramótin.
„Sjáðu til … Mikið af útflutningi okkar fer til evrulandanna. Áður fyrr var erfitt að gera langtímaáætlanir
vegna gengisáhættu. Evruvæðingin eyðir henni og það er mikilvægast fyrir alla,“