Fréttablaðið - 30.07.2008, Blaðsíða 4

MARKAÐURINN 30. JÚLÍ 2008 MIÐVIKUDAGUR4
F R É T T I R
Finnskir neytendur hafa ekki
verið svartsýnni síðan 1990. Þetta
kemur fram í tölum sem finnska
hagstofan birti í gær. Einungis
tólf prósent Finna telja að ástand
efnahagsmála eigi eftir að batna
á næsta ári en 49 prósent töldu
ástandið eiga eftir að versna.
Vísitala væntinga neytenda
mældist 6,5 í júlí, en mældist 10,2
í júní og 11,1 í maí. Meðaltal vísi-
tölunnar frá upphafi er 13,8 stig.
Fyrir helgi bárust þær fréttir
frá Bandaríkjunum að neytendur
þar í landi hefðu verið ögn bjart-
sýnni í júlí en í júní. Væntinga-
vísitala sem Ríkisháskóli Michig-
an gefur út „stökk“ úr 56,4 stig-
um í júní í 61,2 stig í júlí. Þessum
fréttum var tekið fagnandi, því
greiningardeildir höfðu spáð því
að væntingar neytenda myndu
halda áfram að falla í júlí.
Í niðurstöðu rannsóknarinnar
segir Richard Curtin, sem hefur
umsjón með gerð vísitölunnar, að
samt sé ástæða til að taka þess-
um tölum með ákveðnum fyrir-
vara: „Líklega er hér um að ræða
svokallað „dead cat bounce“,
fyrirbæri sem við höfum margoft
séð síðustu fimmtíu ár: Vísitalan
tekur skammvinnan kipp upp á
við eftir langt fall, en heldur
áfram að falla í næstu mælingu“.
- msh
Aukin svartsýni finnskra neytenda
Finnskir neytendur hafa ekki verið svartsýnni í átján ár. Heldur bjartara er yfir Bandaríkjamönnum.
FYRIR UTAN VÖRUHÚSIÐ STOCKMANN Finnskir neytendur hafa ekki verið
svartsýnni síðan 1990. AFP/MARKAÐURINN
Magnús Sveinn Helgason
skrifar
Svokölluð „SMS-lán“ hafa sætt harðri gagnrýni
af hálfu talsmanna neytenda í Svíþjóð sem segja
að ungt fólk gæti sín ekki á lánskjörum og geti
iðulega ekki greitt lán sín, enda séu vextir af
þeim svimandi háir, allt að 1.600 prósent á árs-
grundvelli. Samkvæmt heimasíðu Folkia, sem er
að hluta til í eigu Íslendinga, þarf lántakandi að
greiða 5.000 króna lántökugjald af 40.000 króna
láni til 30 daga. Það samsvarar 311 prósenta vöxt-
um á ársgrundvelli.
Viðskiptavinir sækja um lán með SMS skilaboð-
um eða af heimasíðum fyrirtækjanna sem milli-
færa allt að 40.000 krónur inn á reikning lántak-
anda. Hröð afgreiðsla og ágengar auglýsingar
fyrirtækjanna hafa sætt gagnrýni.
„Vanskilin byrjuðu að streyma inn strax eftir að
þessi starfsemi byrjaði fyrir tveimur árum. Sam-
kvæmt athugun okkar voru flestir sem lentu í van-
skilum á aldrinum 18 til 25 ára, og margir voru
með fjölda vanskila á bakinu,“ segir Kent Lind-
holtz hjá Kronofogden, innheimtustofnun sænska
ríkisins, í viðtali við Markaðinn.
Lindholtz segir athuganir sýna að fólk taki SMS-
lán til að standa straum af daglegum útgjöldum,
en jafnvel til að borga spilaskuldir: „Í fyrstu var
markaðssetning félaganna mjög ágeng og fólk gat
tekið lán seint á kvöldin en því hefur sem betur fer
verið breytt.“
Framan af voru það á þriðja tug fyrirtækja sem
kepptust um markaðinn. „Fyrir kom að fólk tók
út tíu lán og gat ekki borgað neitt þeirra. Það var
augljóst að margir lántakenda voru ekki borgunar-
menn og hefðu aldrei átt að fá lán.“
Hörður Bender, stjórnarformaður og stofnandi
Folkia segir að fyrirtækið hafi barist fyrir strang-
ari reglum um þennan markað. „Enginn vill það
frekar en við að strangari reglur verði settar um
smálánastarfsemi.“ Hörður segir vanskil mjög
lítil, einungis 1,7 prósent.
Hafliði Helgason, sem er framkvæmdastjóri hjá
Sjávarsýn, eignarhaldsfélagi Bjarna Ármannsson-
ar, sem er meðal hluthafa í félaginu, segir gagn-
rýni á Folkia og starfsemi þess ósanngjarna. „Í Sví-
þjóð hefur verið ákveðin tilhneiging til að setja
þessi fyrirtæki öll undir einn hatt, en við gerum
mun strangari kröfur til viðskiptavina okkar en
önnur félög.“ Afgreiðsla Folkia lokar klukkan átta
á kvöldin og lán eru ekki afgreidd á klukkutíma
eins og hjá öðrum smálánafyrirtækjum. Þá er lág-
marksaldur lántakenda 20 ár hjá Folkia en 18 ár
hjá öðrum fyrirtækjum. Hafliði segir að Folkia hafi
unnið með stjórnvöldum að því að setja strangari
lög um starfsemina.
Þá bendir Hafliði á að Svíar þekki ekki yfirdrátt-
arlán líkt og tíðkist hér og að á Norðurlöndunum sé
annað viðhorf til lánsfjár. Þannig yrði uppi fótur og
fit ef fréttist að unglingar fengju 200.000 krónur í
yfirdrátt í banka.
STOKKHÓLMUR Í Svíþjóð hafa smálánafyrirtæki verið sett undir
einn hatt í neikvæðri umræðu. Folkia, sem er að hluta í íslenskri
eigu, hefur þó tekið upp strangari reglur í útlánum en önnur sam-
bærileg fyrirtæki.
Hörð gagnrýni á SMS
lán í Skandinavíu
Talsmenn neytenda á Norðurlöndum segja SMS-lána fyrir-
tæki stunda okurlánastarfsemi. Folkia, sem er að hluta í
eigu Íslendinga, er langstærst á þessum markaði.
Flugfélögin British Airways og
spænska flugfélagið Iberia til-
kynntu í gær að viðræður væru í
gangi um hugsanlega sameiningu
félaganna.
Willie Walsh, framkvæmdastjóri
British Airways, segir í sameigin-
legri fréttatilkynningu frá félög-
unum að landslag flugfélaga sé að
breytast og sameiningar flugfé-
laga séu löngu tímabærar. Samein-
ing sé góður kostur við núverandi
efnahagsaðstæður þar sem nauð-
synlegt sé að hagræða í rekstri.
Fernando Conte, framkvæmda-
stjóri Iberia, segir að sameining
gæti verið góð fyrir bæði félögin.
Þau hafa unnið saman í tíu ár
British Airways keypti árið
1999 níu prósenta hlut í Ibera og
auk nýlega við hlut sinn í 13,5 pró-
sent. Iberia á einnig tæp fimm
prósent í British Airways. - bþa
Sameining flugfélaga
VIÐRÆÐUR UM SAMEININGU
Viðræður standa yfir um að sameina
British Airways og spænska flugfélagið
Iberia.
„Alþjóðlegir fjármagnsmarkaðir
eru eftir sem áður viðkvæmir og
merki um kerfisbundinn óstöð-
ugleika eru áfram mjög skýr.“
Þetta kemur meðal annars fram
í skýrslu sem Alþjóða gjaldeyr-
issjóðurinn (IMF) birti á mánu-
dag.
Sjóðurinn telur að ekki sé hægt
að binda endi á lánsfjárkrepp-
una nema fasteignamarkaðurinn
í Bandaríkjunum rétti úr kútn-
um, en það sé enn langt undan:
„Botninn ekki enn í sjónmáli á
húsnæðismarkaðnum.“
Á þriðjudag voru birtar tölur
um þróun fasteignaverðs í maí,
en samkvæmt þeim hefur verð
fallið um 15,8 prósent síðasta ár,
sem er mesta verðfall síðan mæl-
ingar hófust. Þar með hafa verð-
hækkanir síðustu fjögurra ára
gengið til baka. Greiningardeild-
ir hafa þó bent á að dregið hafi úr
verðfalli milli mánaða. Verð féll
um 0,9 prósent í maí, en í apríl
féll það verð um 1,4 prósent.
Alþjóða gjaldeyrissjóðurinn
hrósar Bandaríska seðlabankan-
um fyrir að hafa varið bandaríska
fjármálakerfið hruni. Sjóður-
inn bendir sérstaklega á aðgerð-
ir til að bjarga fasteignalána-
sjóðunum Fannie Mae og Fredd-
ie Mac, en sökum þess hversu
útbreidd skuldabréf þeirra eru
hefði greiðsluþrot sjóðanna haft
alvarlegar afleiðingar fyrir
traust fjárfesta um allan heim.
Ekki sé þó nóg að bjarga sjóðun-
um, því endurskoða þurfi starf-
semi þeirra og herða með þeim
eftirlit.
Alþjóða gjaldeyrissjóðurinn
varar einnig við því að lánsfjár-
kreppan muni verða til þess að
fjármálastofnanir þurfi að draga
úr öllum útlánum sem muni valda
enn frekari samdrætti í atvinnu-
starfsemi. Samkvæmt athugun
Bandaríska seðlabankans hafa 55
prósent banka þegar dregið úr
lánum til fyrirtækja. - msh
Botn ekki í sjónmáli
Tíu prósenta samdráttur hefur
orðið á finnskum fasteignamark-
aði frá því fyrir ári síðan. Þetta
kemur fram í tölum frá fast-
eignasölufyrirtækinu Kiinteist-
ömailma sem finnska dagblað-
ið Tauloussanomat fjallar um í
dag.
Lengri tíma tekur að selja hús-
næði en áður, en fasteignasal-
ar sem blaðið ræðir við segja að
meðalsölutími fasteigna sé nú
62 dagar sem er fjórum dögum
lengra en í fyrra. Fasteignaverð
í Finnlandi hefur ekkert fallið
það sem af er árinu. -msh
Samdráttur í
Finnlandi
VERÐHÆKKANIR GENGNAR TIL BAKA
Hrun fasteignaverðs hefur verið mest í Las
Vegas. Þar hefur verð fallið um 28,4 pró-
sent á einu ári. MARKAÐURINN /AFP
Björn Þór Arnarson
skrifar
„Gengislækkunin hefur skapað sjóðnum
sóknarfæri og við höfum selt töluvert af
erlendum verðbréfum lífeyrissjóðsins á
liðnum vikum til kaupa á innlendum verð-
bréfum,“ segir Guðmundur Þórhallsson,
forstöðumaður eignastýringar Lífeyris-
sjóðs verslunarmanna.
Krónan hefur veikst um 27,4 prósent frá
áramótum og hafa erlendar eignir því auk-
ist en á móti kemur lækkun á hlutabréf-
um á erlendum mörkuðum. Hagkvæmt
getur verið fyrir lífeyrissjóðina að selja
erlendar eignir til að innleysa gengishagn-
að af erlendum hlutabréfum þegar krón-
an er veik.
„Á sama tíma og útlit er óvíst á erlend-
um mörkuðum og íslenska krónan í sögu-
legu lágmarki og vaxtastig innanlands
hátt hafa skapast aðstæður til eignatil-
færslu,“ segir Guðmundur.
Ljóst er að um umtalsverðar fjárhæðir
er að ræða. Erlendar eignir Lífeyrissjóðs
verslunarmanna námu 84 milljörðum í
árslok. Líklegt má telja að sala á eignum
nemi nokkrum milljörðum króna og hugs-
anlega tugum milljarða króna.
Haukur Hafsteinsson, framkvæmda-
stjóri Lífeyrissjóðs starfsmanna ríkisins,
tekur í sama streng. „Við höfum í ein-
hverjum mæli, þá frekar smáum, verið
að selja erlendar eignir,“ segir Haukur. Í
árslok námu erlendar eignir Lífeyrissjóðs
starfsmanna ríkisins um 26,8 prósent af
eignum sjóðsins og voru metnar á um 102
milljarða króna.
Haukur segir að sjóðurinn hafi einung-
is selt erlendar eignir á þessu ári og engar
keypt. Hann segir að þrátt fyrir það hafi
hlutfall erlendra eigna af heildareignum
sjóðsins haldist svipað vegna veikingar
krónunnar. Haukur bendir þó á að sjóð-
urinn hafi stýrt gjaldeyrisáhættu með
framvirkum gjaldeyrissamningum og hafi
tekið eignir heim í frekar litlum mæli.
Ljóst er að ef hlutfall erlendra eigna
hefur haldist óbreytt þrátt fyrir að inn-
lend hlutabréf hafi fallið meira en erlend
hlutabréf þá má áætla að um umtalsverð-
ar fjárhæðir sé að ræða. Ekki er því ólík-
legt að Lífeyrissjóður ríkisstarfsmanna
hafi selt erlendar eignir fyrir um fimm til
tíu milljarða.
Guðmundur Bergþórsson hjá eignastýr-
ingu Lífeyrissjóðsins Gildis segir að sjóð-
urinn hafi ekki verið að selja erlendar
eignir til að taka gengishagnaðinn.
Lífeyrissjóðir innleysa gengishagnað
HAFA SELT ERLENDAR EIGNIR Í EINHVERJUM
MÆLI Haukur Hafsteinsson, framkvæmdastjóri
Lífeyrissjóðs starfsmanna ríkisins, segir að þrátt fyrir
sölu á erlendum eignum sé hlutfall þeirra svipað í
eignasafni sjóðsins. MARKAÐURINN/VALLI