Fréttablaðið - 17.11.2008, Blaðsíða 14

14 17. nóvember 2008 MÁNUDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál) hdm@frettabladid.is
MENNING: Páll Baldvin Baldvinsson fulltrúi ritstjóra pbb@frettabladid.is VIÐSKIPTARITSTJÓRAR: Björn Ingi Hrafnsson bih@markadurinn.is og Óli Kr. Ármannsson olikr@markadurinn.is HELGAREFNI: Anna Margrét Björnsson amb@frettabladid.is og Sigríður Björg Tómasdóttir sigridur@frettabladid.is
ALLT OG SÉRBLÖÐ: Emilía Örlygsdóttir emilia@frettabladid.is og Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is ÍÞRÓTTIR: Henry Birgir Gunnarsson henry@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365
RITSTJÓRAR: Jón Kaldal jk@frettabladid.is og Þorsteinn Pálsson thorsteinn@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI:
Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is. Fréttablaðið kemur út í 103.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili
á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur
sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
UMRÆÐAN
Ögmundur Jónasson skrifar um nýju
bankaráðin
Skipuð hafa verið bankaráð í endurreist-um ríkisbönkunum þremur, Glitni,
Kaupþingi og Landsbanka. Skipan í banka-
ráð endurspeglar að nokkru valdahlutföllin í
pólitíkinni, þrír frá stjórnarmeirihluta og
tveir frá stjórnarandstöðu í hverju ráði.
Þarna er að finna gömul andlit og ný.
Jákvætt við listann yfir bankaráðsfólkið er að þarna
er að finna fjölbreyttari flóru sjónarmiða en í
stjórnum bankanna undanfarin einkavinavæðingar-
árin. Þá var þar bara eitt viðhorf ríkjandi: Fylgi-
spekt við auðhyggju.
Í forsíðufrétt Fréttablaðsins föstudaginn 7.
nóvember segir frá því að Samtök atvinnulífsins,
Viðskiptaráð og Kauphöllin séu nú að leggja
„lokahönd“ á leiðbeiningar um stjórnunarhætti í
opinberum fyrirtækjum. Þar komi fram að varast
beri „að of margir stjórnarmenn komi úr stjórnsýsl-
unni“.
Mikið er gott til þess að vita, að nú þegar bankarn-
ir eru að komast aftur undir almannaforsjá eftir að
stjórnendur þeirra höfðu dregið þjóðina út í
dýpra spillingarfen en Íslendingar hafa
fengið að kynnast til þessa, skuli þjóðin fá
leiðsögn frá siðfræðisérfræðingum
Kauphallarinnar, SA og Viðskiptaráðs.
Fréttablaðið segir að þeir vari eindregið við
því að fólk „úr stjórnsýslunni“ (hvað þýðir
það, allir sem starfa innan almannaþjónust-
unnar?), komi nálægt stjórnum bankanna!
Hverjir skyldu þessir sérfræðingar í
siðfræði annars vera? Sömu aðilar og
kröfðust þess í vor leið að lífeyrissjóðirnir
yrðu notaðir í vogunarviðskipti og skortsölubrask?
Það vildi Kauphöllin. Það vildi Viðskiptaráð. Það
vildi SA. Eru menn nokkuð búnir að gleyma?
Og hvaða skelfilega fólk skyldi það vera úr
stjórnsýslunni sem er svo varasamt að allt sé
vinnandi til að koma í veg fyrir að það sitji í
stjórnum banka og annarra stofnana í opinberri
eigu?
Vill heilög þrenning Kauphallarinnar, SA og
Viðskiptaráðs halda áfram að hagsmunatengja
bankana við markaðsaðila? Er ekki einmitt mikil-
vægt að skera á slík tengsl?
Höfundur er alþingismaður.
Siðfræði Kauphallarinnar
ÖGMUNDUR
JÓNASSON
Ég man eftir snjöllum pistli hjá Þráni Bertelssyni í útvarpinu í
gamla daga þar sem hann gerði þá
játningu að hann væri „frestari“,
geymdi það til morgundagsins sem
betur væri gert í dag. Margir
hlustendur sáu sjálfa sig í lýsingu
Þráins – og vissulega ég.
Sem er allt í lagi. Ekki er ég að
stjórna landinu. Beitt lýsing Þráins
á þrálátri tilhneigingu til að ýta á
undan sér óþægilegum – og
óhjákvæmilegum – ákvörðunum
kemur hins vegar alltaf upp í
hugann þegar ég hlusta á enn einn
„úlfur-úlfur“-blaðamannafundinn
hjá Geir Haarde.
Skyldi þetta vera þannig að hann
ætli að tilkynna merka ákvörðun
um afsögn eða aðild en komi sér
svo ekki að því þegar á hólminn er
komið? „Æ ég geri það frekar á
morgun“ og svo bara sett á
autopilot ...
Föstudagurinn var að minnsta
einn samfelldur blaðamannafundur
hjá Geir Haarde þar sem margt var
sagt en nýtilegt fátt. Á seinni
fundinum voru að vísu tilkynntar
aðgerðir ríkisstjórnarinnar fyrir
heimilin, sem ekki ber að lasta, en
fyrri blaðamannafundurinn var
haldinn til að tilkynna það með
myndugleika og festu að Sjálfstæð-
isflokkurinn hafi ákveðið að halda
áfram að klóra sér í hausnum yfir
Evrópumálum. Skipa nefnd sem
eigi að fara yfir kosti og galla
hugsanlegrar aðildar að ESB.
Niðurstaðan er að sjálfsögu
óhjákvæmileg – en Geir tókst að
hljóma eins og hér væri leikinn enn
einn biðleikurinn í skák einhverra
manna sem eiga fyrir löngu að vera
hættir að skipta nokkru máli í
íslensku þjóðlífi. Hann hljómaði
eins og frestari.
Og samt er nú mál að linni. Mál
að linni þessu dýrasta einkaflippi
Íslandssögunnar sem varðstaða
Davíðs Oddssonar um íslensku
krónuna hefur verið. Við virðum og
elskum íslenska tungu, lopapeys-
una, burstabæinn, lóuna og
jökulinn, ýsuna og vísuna. En
íslenska krónan? Eins mætti
tilbiðja íslenska rónann ...
Mál að linni setu Jónasar Fr.
Jónssonar yfir Fjármálaeftirlitinu.
Hann er eflaust ýmsum kostum
búinn en að hafa yfir Fjármálaeftir-
litinu frjálshyggjumann sem er
samkvæmt skilgreiningu andvígur
eftirliti er eins og að gera Jón
Steinar Gunnlaugsson að biskupn-
um yfir Íslandi.
Mál að linni ráðuneytisstjóratíð
Baldurs Guðlaugssonar sem brást
við tíðindum af Icesave á fundi með
Darling með því að selja eigin
hlutabréf í Landsbankanum. Hann
situr enn – ætlar kannski Flokkur-
inn að gera Árna Johnsen aftur að
formanni byggingarnefndar
Þjóðleikhússins?
Afglaparnir sitja enn og luma á
sömu úrræðum og komu öllu í
kaldakol. Þegar þetta er skrifað
upp úr hádegi á sunnudegi er búið
að tilkynna að Alþjóðagjaldeyris-
sjóðurinn muni taka fyrir láns-
umsókn Íslendinga á miðvikudag
og látið liggja að því að samkomu-
lag sé í augsýn um Icesave. Þar
hafa Íslendingar verið neyddir til
að fallast á kröfur sem blasti við að
þeir yrðu að ábyrgjast fyrir
mörgum vikum. En frestuðu því að
feisa það.
Enn vitum við ekki hvað gerðist –
en mann grunar ýmislegt. Gordon
Brown heldur því fram að að háar
fjárhæðir hafi verið fluttar úr
sjóðum Icesave til Íslands. Er það
satt? Því hefur ekki verið svarað
með öðru en með þessum vanalega
derringi og lagaþrugli úr Grágás.
Hér heima láta íslenskir ráðamenn
eins og nýtt þorskastríð geysi en
þeir treystu sér hins vegar ekki til
að standa fyrir máli sínu á
opinberum vettvangi í Englandi í
kjölfar laganna – í gamla daga fór
Jónas Árnason með sitt riggarobb
og kvað alla í kútinn í enska
sjónvarpinu.
Eitthvað sem ekki var hægt að
ræða núna? Eða var bara verið að
fresta?
Íslenskir ráðamenn hafa gert
íslenska þjóð að viðundri með
ósæmilegu flaðri upp um Rússa,
frekar en að ræða eins og menn um
skuldbindingar þjóðarinnar.
Agnarlítil von er þó til þess að
Íslendingar verði á ný þjóð meðal
þjóða – en að vísu ákaflega
sneypuleg þjóð: eins og fyllibytta
sem delerað hefur í vinnustaða-
partíi og þarf að mæta í vinnuna á
mánudegi. Og langar að fresta því.
En mánudagar renna alltaf upp.
Og kannski eru þeir aldrei jafn
slæmir og frestarinn heldur. Því
verður ekki frestað að takast á við
hann og það er í sjálfu sér góð
tilfinning.
„Vonin styrkir veikan þrótt,/
vonin kvíða hrindir,/vonin hverja
vökunótt,/ vonarljósin kyndir,“ orti
Páll Ólafsson.
Það er alltaf von.
Meira að segja örlítil vonartýra
að íslenska þjóðin öðlist á ný
virðingu annarra þjóða og jafnvel
sjálfrar sín. En forsenda alls er þá
að skipta um landstjórn og
mannskap í stjórnkerfinu –
algjörlega – hleypa nýrri kynslóð
að, unga fólkinu.
Því verður ekki frestað.
Frestarinn
GUÐMUNDUR ANDRI THORSSON
Í DAG | Landstjórnin
Hektópasköl
Haraldur Ólafsson, veðurfréttamaður
á Ríkisútvarpinu, er áhugamaður um
ýmis samfélagsmál. Í veðurfréttatíma
sjónvarpsins á laugardagskvöldið tók
hann fyrir skammstafanir og sagði
það algengt í veðurfræðinni að stytta
löng orð. Til útskýringar rifjaði hann
upp nokkur dæmi eins og hektópa-
sköl sem skammstöfuð eru hPa. En
Haraldur sagði að það
væri ekki bara í veður-
fræðinni sem hentugt
væri að stytta löng orð.
Þannig mætti til dæmis
stytta orðið Alþjóða-
gjaldeyrissjóður með
AG, ef menn hefðu ekki
þeim mun meira dálæti á
enskri tungu.
Skipt um sokka
Grímur Atlason bæjarstjóri fer mikinn
í færslu á síðu sinni í gær og segir að
sá frestur sem Sjálfstæðisflokkurinn
hafi keypt sér með nýrri Evrópu-
nefnd geti orðið þjóðinni dýrkeyptur.
Ekkert sé eftir að verja og gamlar
hægrimöntrur um stöðugleika og
einhverja ruggandi báta séu eins
og dauðar endur. Að sögn Gríms á
það að Sjálfstæðisflokkurinn eða
Framsóknarflokkurinn tilkynni að þeir
hyggist skipta um sokka, ekkert erindi
við þjóðina. Grímur
á þar við hin nýju
Evrópusambandsút-
spil flokkanna. Segir
hann slíkt til marks um
úreldar stofnanir sem
séu logandi hræddar
um valdamissi.
Krossferð á gallabuxum
Gunnar Smári Egilsson blaðamaður
var í viðtali í Silfri Egils í gær spurður
hvort hann bæri einhverja ábyrgð á
ástandi efnahagsmála á Íslandi. Sagð-
ist Gunnar Smári bara hafa verið eins
og flestir hinna. Hann viðurkenndi þó
að slík vörn hefði ekki gilt við Nürn-
berg-réttarhöldin og því gilti hún ekki
heldur nú. Til útskýringar, á hvernig
hann hafi gert eins og hinir sagðist
Gunnar Smári vera í gallabuxum
af því að flestir væru í gallabuxum.
Íslensku fjármálalífi kann að verða til
happs að allir þeir Íslendingar, sem
ganga í gallabuxum, tóku ekki upp á
því að kaupa prentsmiðjur
og stofna fríblöð í
útlöndum.
olav@frettabladid.isT
ilkynnt var í gær, vonum seinna, um samkomulag við
Breta, Hollendinga og aðrar þjóðir Evrópusambands-
ins um lyktir Icesave-málsins, einhverrar harðvítug-
ustu milliríkjadeilu í sögu þjóðarinnar. Niðurstaðan er
sú að Íslendingar ábyrgjast lágmarksinnstæðutrygg-
ingar vegna innlánsreikninganna margfrægu og fá til þess
gríðarhá lán frá þjóðum innan Evrópusambandsins, en fá svo
tækifæri til þess að koma eignum gamla Landsbankans í verð
á móti. Með þessu vonast bjartsýnir menn til þess að íslenska
ríkið og þar með þjóðin komi út á sléttu, þar sem eignir bankans
hafi verið töluvert umfram skuldir. En hinir svartsýnu áætla að
þar með geti fallið á þjóðina skuldbinding til lengri framtíðar
upp á jafnvel nokkur hundruð milljarða króna og munar um
minna.
Deilan vegna Icesave-innlánsreikninganna kom upp nokkru
fyrir hrun íslensku bankanna, eins og frægt samtal íslenska og
breska fjármálaráðherrans vitnaði um. Hingað til hafa íslensk
stjórnvöld haldið því fram að sú flókna deila hefði ekkert
með neyðaraðstoð Alþjóðagjaldeyrissjóðsins að gera, hvað þá
mögulegar lánveitingar fleiri ríkja, okkur til handa. Þetta væru
tvö óskyld mál. Annað hefur komið á daginn og síðustu daga
hefur öllum verið ljóst að ekkert yrði af aðstoð Alþjóðagjald-
eyrissjóðsins fyrr en Icesave-deilan yrði til lykta leidd. Flest
bendir raunar til að íslenskum stjórnvöldum hafi mátt vera ljós
sú afstaða sjóðsins allan tímann. Wa-Mu aðferð Davíðs Odds-
sonar, formanns bankastjórnar Seðlabankans, sem hann kynnti
í frægu Kastljósviðtali, stæðist ekki alþjóðalög og gæti leitt til
algerrar einangrunar Íslands á alþjóðavettvangi.
Rifjum upp þegar formaður bankastjórnar Seðlabank-
ans kvað upp úr með það, að ekki stæði til að greiða erlend-
ar skuldir „óreiðumanna“. Þvert á móti stæði til að fara sömu
leið og Bandaríkjamenn hefðu gert við gjaldþrot Washington
Mutual bankans (WaMu). „Við skiptum bönkunum upp í inn-
lenda og erlenda starfsemi. Við tökum eigið féð að meginefni
til og látum það fylgja erlendu starfseminni. Þannig að erlendu
kröfuhafarnir fá meira í sinn hlut en sem nemur innlendu
starfseminni,“ sagði Davíð þá og taldi að erlendir kröfuhafar
hefðu þetta 5 til 15 prósent upp í kröfur sínar. „Tiltölulega mjög
fljótlega þá erum við með ríki sem er skuldlaust, eða skuldlítið
í erlendum skuldum, og við erum skyndilega með þjóðarskuld-
ir sem eru orðnar sáralitlar,“ sagði Davíð og bætti við: „Menn
verða að átta sig á því að við erum að draga úr skuldafargi
þjóðarinnar, en ekki auka það. Það tekur tíma að síast inn.“
Varla þarf að orðlengja það, að nær ekkert af þessari djörfu
áætlun, sem sett var fram fyrir aðeins fáum vikum, hefur geng-
ið eftir. Við ætluðum að draga úr „skuldafargi þjóðarinnar“ en
verðum þess í stað ein skuldsettasta þjóð heims. Orðspor okkar
hefur beðið hnekki, því við-borgum-ekki-áætlun stjórnvalda
var talin ógn við evrópskan fjármálastöðugleika, hvorki meira
né minna.
Þannig fór um hina íslensku Wa-Mu aðferð.
Vikum saman hefur legið fyrir að Íslendingar
gætu ekki mismunað kröfuhöfum eftir þjóðerni:
Wa-Mu aðferðin
BJÖRN INGI HRAFNSSON SKRIFAR