Tíminn - 21.03.1982, Síða 18

18
Sunnudagur 21. mars 1982.
lllliÍMÍiíi
■ I Regnboganum er nú verið að
sýna kvikmyndina Montenegro
sem Júgöslavinn Dusan
Makaveijev gerði i Sviþjóö en
með ensku tali. Dusan þessi er vel
þekktur leikstjóri i Evrópu og al-
ræmdur varð hann hér á landi
þegar Sæt mynd hans var sýnd á
kvikmyndahátið fyrir nokkrum
árum. 1 nýjasta eintakinu af
Films er samtal sem Eric Braun
átti viþ Dusan um Montenegro og
hér fer það á eftir, dálitiö stytt.
Má ég spyrja hvernig þú skil-
greinir Montenegro? Gaman-
mynd? Siðferðisboöskapur? Ég
veit að það er ekki hægt að skil-
greina myndina nákvæmlega, en
Eg á alltaf i erfiðleikum með að
flokka myndir minar. Gaman-
mynd? Já, af þvi mér finnst
gaman að koma fólki til að hlæja.
Siðferðisboðskapur? Ég veit það
ekki — já, ég er þarna að fjalla
um ýmis þjóðfélagsöfl og hvað
hendir fólk sem yfirgefur fyrir-
fram ákveðið umhverfi sitt og
leitar á önnur mið. Einnig hafði
ég áhuga á farandverkamönnun-
um og hvernig þeim gengur að
aölagast hinum þróuðu samfélög-
um Norðurlanda. Ég haföi hins
vegar engan áhuga á aö fella
dóma eða spyrja spurninga eða
gera neitt af þvi sem venjulega er
taliö nauðsynlegt i myndum sem
taka pólitisk spursmál til
meðferðar. Satt að segja trúi ég
ekki að pólitik sé mikilvæg i kvik-
myndum. Mergurinn máisins er
að þegar maður horfir á kvik-
mynd þá situr maöur hreyfingar-
laus i niðamyrkri og maður finn-
ur samsvörun með fólkinu sem
situr þarna með manni þótt
maöur þekki það ekki. Eftir á er
siðan ekki gert ráð fyrir öðru en
maður hypji sig á brott. Kvik-
myndin er þvi i rauninni ekki til
nema i þessar um það bil niutiu
minútur sem tekur að sýna hana.
Mér finnst ekki að h ægt sé að taka
alvarleg póliti'sk vandamál til
meðferðar innan þessa þrönga
ramma.
En svo ég reyni að svara
spurningunni, þá væri ég mjög
ánægður með að Montenegro væri
flokkuð sem gamanmynd en hins
vegar samþykki ég lika allar aðr-
ar flokkanir.
Upphaflega handritinu
var hafnað af Bo
Jonsson
Aðalkvenhetja myndarinnar
lendir i siagtogi með farand-
verkamönnum. Þetta þykir mér
eftirtektarvert vegna þess að þó
áður hafi veriö gerðar myndir um
konur á þessum aldri sem vilja
reyna sig á nýjum vettvangi þá
minnist ég þess ekki að nokkur
þeirra hafi gert það á ákkurat
þennan hátt. Var hún út-
gangspunktur myndarinnar, eða
voru það farandverkamennirnir?
Þetta byrjaöi ailt i Stokkhólmi.
Framleiðandanum Bo Jonsson
sem haföi lengi iangað til að gera
kvikmynd með mér, tókst skyndi-
lega að afla nægilegs fjármagns
og þá hóaði hann i mig. Ég var
meö sögu tilbúna, þetta var saga
um konu sem var rænt og hún
lenti i alls konar veseni meö unga
fólkinu sem rændi henni. Hún
komst að þvi að hún gat att
ræningjunum hverjum á móti
öðrum, meöal annars meö þvi að
bjóða þeim sjálfa sig og svo fram-
vegis. Þessu handriti var hafnað,
en i þvi var lika sagt frá eigin-
manni hennar sem hóf leit að
henni en fann i staöinn geðlækn-
inn sem varð ástmaöur hans.
Þetta handrit skrifaði ég fyrir
fimm eða sex árum og Jonsson
féll ekki við það.
En brot úr þessu handriti leyn-
ast samt I Montenegro
Ég skildi eftir litið atriöi með
eiginmanninum. Það er fremur
gefiö iskyn en sagt berum orðum.
Sú sena er mjög fyndin finnst
mér.
Ég færði hins vegar út söguna
um eiginkonuna. Mér finnst
ruglingurinn á flugvellinum
ágætur, þar fékk ég tækifæri fyrir
alls konar gamanmál.
Og það má segja að henni sé
rænt en með samþykki hennar
sjálfrar.
Hún nýtur þess — hún er að
biðja um það allan timann. 1
myndinni eru svona 24 stutt skref
sem hjálpa henni að gleyma að
hringja i börnin sin. Ég vildi ekki
að hún vanrækti fjölskyldu sina
„Hundurinn
LiUimann var
stórkostlegur
leikari”
Samtal við
Dusan
Makaveijev
leikstjóra kvik*
myndarinnar
Montenegro
■ Leikarinn Svetozar Cvetkovci ásamt hundin-
um Lillamann
visvitandi. Það var kalt hún var
dálitið drukkin, það brutust út
slagsmál og fullt að gerast, hún
var að lokum orðin bæði slöpp og
syfjuð og þannig varð margt til
þess aö hún fór ekki heim til sin.
Susan Anspach
var efst á
óskalistanum
Hvers vegna var Susan An-
spach valin i aðalhiutverkiö? Var
hún bara til reiðu eöa óskaðirðu
sérstaklega eftir henni?
Ég vissi af henni og fannst að
hún myndi hæfa hlutverkinu.
Annars vegar er eitthvað hart og
sterkt viöhana, hins vegar virðist
hún veiklynd og hengd upp á
þráð. Maður sér að Marilyn —
konan — er i rauninni að þrotum
komin. Hún er aö brotna og það
element kom Susan sjálf með inni
myndina.
Hún lagöi mjög hart að sér
að skilja persónuna, það er
alltaf eitthvað erótiskt við hana
en samtreynir hún að verja sig —
gengur I pels og svo framvegis.
Hún var efst á óskalistanum okk-
ar, við höfðum samband við hana
gegnum sameiginlega vini og hún
reyndist vera laus. Mér skilst að
hún hafi athugað hjá vinum sin-
um hver ég eiginlega væri — þú
veist hvað Amerikanar vita litið
um evrópska leikstjóra — og fékk
vist þokkalega mynd svo hún sló
til og þetta varð henni dálitið
ævintýri. Hún átti lika þátt i ýmsu
þvi sem Marilyn er látin taka upp
á.
Mér fannst hún standa sig frá-
bærlega. En annað sem mér
fannst athyglisvert var notkun
þfn á dýrum i myndinni. Geturðu
skilgreint hvað dýrin i myndinni
merkja fyrir þér?
Það er eitthvað svo tilfinninga-
rikt við þau. Ketti langar mann
alltaf að snerta, hundar eru bara
yndislegir, hænsnin eru stórkost-
lega fyndin aparnir gáfaðir og
þar fram eftir götunum. Dýrin
segja sina eigin sögu, þau eru eins
og griskur kör i myndinni tjá
vissar tilfinningar. Þau minna
okkur á að við erum ekki einsöm-
■ Susan Anspach
ul. Það kemur mér alltaf jafn
mikiö á óvart þegar ég sé fólk
sem er með hunda og fer með þá
eins og þeir séu ósýnilegir.
Hundurinn i myndinni hét Lilli-
mann og hann reyndist vera stór-
kostlegur leikari. Ég var mjög
ánægður með hann þótt ég hafi
ekki þekkt þessa tegund af hund-
um áður og valdi hann bara af
mynd. 1 fyrstu lentum við i erfið-
leikum. Hundurinn kunni ekki við
sig i húsinu sem við höfðum leigt
til að taka myndina upp i fyrr en
hann hafði gert þarfir sinar i
hverju herbergi. Þetta var fallegt
hús og allt mjög snyrtilegt — inn-
búið var næstum alveg eins og i
myndinni — en þegar eigandinn
kom til að lita eftir okkur sá hún
stóra hrúgu af hundaskit á stofu-
gólfinu og aðra i eldhúsinu og i
hverju einasta herbergi. En eftir
að hundurinn hafði þannig merkt
sér húsið var hann þægur og ró-
legur, það var eins og hann vildi
segja: ókei, nú er þetta mitt hús.
Hundurinn neitaði
að drekka eitraða
mjólk
Mér leist ekki á einn hluta
myndarinnar, það var þegar
hundurinn myndi kannski taka
eitur. Af hverju hafðirðu þetta
svona?
Þessi sena átti upphaflega aö
vera undir lok myndarinnar og
samkvæmt handritinu drakk
hann eitruðu mjólkina. Hún græt-
ur og þessa stund þykir henni
hundurinn vera hennar annaö
sjálf. Hún röflar viö hundinn um
að mjólkin sé eitruö og hann ætti
ekki aö drekka hana — gerðu það
ekki drekka hana, segir hún.
Þarna brotnar hún loks endan-
lega upp. Eftir að við höfðum
klippt þetta sáum við að á þessum
stað var atriðið út i hött svo við
fluttum það á þann stað sem það
er nú. Aðalástæðan var sú að
Lillimann neitaði i þetta skipti að
gera eins og fyrir hann var lagt,
hann neitaði að drekka mjólkina
hann fór i rauninni eftir þvi sem
hún sagöi. Eftir að við höfðum
reynt að taka þetta upp mörgum
sinnum sagði ég við hana: ókei,
nú tökum við þetta einu sinni enn
og alveg sama hvað hundurinn
gerir, haltu bara áfram eins og
ekkert hafi i skorist. Þegar upp
var staðið fannst okkur að atriðið
varpaði mjög skýru ljósi á að hún
var að reyna að vera ill en gat það
ekki þegar á reyndi. Eins þegar
hún steikir kjötið og étur það sjálf
— það er ekki mjög illur
verknaður — eða þegar hún
kveikir i rúmfötunum. Þá er hún
að segja: Hér er ég. Taktu eftir
mér.
Þurfum viö að gera ráð fyrir að
Montenegro sé dáinn i lok
myndarinnar? Mér sýndist hann
blikka augunum.
Þetta veltur allt á áhorfandan-
um sjálfum. Þetta var mjög köld
sturta en þvf taka fáir eftir. Sum-
irhafasagt viðmig: Hann er ekki
dáinn. Hann gæti verið dáinn
kannski leið bara yfir hann.
Mörgum fannst hræðilegt aö hann
skyldi —■ ef til vill — vera dáinn,
þeir sögðu við mig: Hann á ekki
að deyja. Hann á að hverfa úr
myndinni en ekki deyja. Við
reyndum það og það gekk ekki
upp. Þá reyndum við að sýna
meira en það gekk heldur ekki
svo við létum þetta gott heita,
þetta er eins og setning sem
maður klárar ekki. Eitthvað
hefur sýnilega gerst en við fylgj-
umst með henni okkur er sama
um hann. Þetta gæti verið imynd-
un hennar. Þegar hún fer er
reykjarkóf fyrir aftan hana en
það sést ekki mjög vel. Viö reynd-
um lika að taka þetta þannig að er
hún fór henti hún logandi eldspýtu
kæruleysislega yfir öxlina og það
kviknaði i húsinu.
Ég er ekki i
kvikmynd ég er i eld-
húsinu
Og cndirinn, en við skuium ekki
segja hver hann er.
Avextirnir? Þetta var mitt eig-
ið framlag, eða á heima i mynd-
inni. Þarna finnst mér myndin
fara örlitið út fyrir sinn ramma
eins og i byrjuninni þegar hún
segir: Æ, það er allt svo djöfull
fyrirsjáanlegt. Þetta lif, þessi
kvikmynd — og þá segir dóttir
hennar: Hvaða kvikmynd? Hún
svarar: Þessi kvikmynd sem við
erum i, og stelpan segir: Ég er
ekki i kvikmynd, ég er i eldhús-
inu. Svoþað er hún sem skilgrein-
ir myndina, hún segir höldum fast
við söguna förum ekki út fyrir
hana.
Svo að þegar söguhetjan Mari-
lyn segir: ,,Það er allt svo fyrir-
sjáanlegt, þá segir hún i rauninni
lika: Reynum nú aöeins að breyta
einhverju". Og hún reynir svo
sannarlega er það ekki?
Ef þú vilt.
Snúið og sneittij.