Fréttablaðið - 31.12.2008, Síða 8

MARKAÐURINN
H A U S
30. DESEMBER 2008 ÞRIÐJUDAGUR8
V I Ð Á R A M Ó T
J
ón Sigurðsson, forstjóri
Össurar, stendur fyrir það
sem farsæll stjórnandi á
að gera. Allar ákvarðan-
ir sem hann tekur aðlagar
hann að stefnu fyrirtækisins til
langs tíma gagnstætt því sem
algengt er á Íslandi. Hann fer
ekki hátt með himinskautum
þegar vel gengur en stendur
í lappirnar þegar blæs í móti.
Össur er að skila einu besta
ári í sögunni mitt í kreppunni
á grundvelli langtímastefnu
sem er til mikillar fyrirmynd-
ar. Aukinheldur þykir Jón með
betri yfirmönnum og helst vel
á lykilfólki. Jón Sigurðsson er
viðskiptamaður ársins að mínu
mati,“ segir einn af álitsgjöfum
Markaðarins, enda fór það svo
að Jón varð fyrir valinu.
Í umsögnum kemur einnig
fram að Jón hafi lagt mikla
áherslu á gildi og hugmynda-
fræði í uppbyggingu fyrirtæk-
isins þar sem saman fer góður
árangur og viðleitnin til að láta
gott af sér leiða vegna eðlis
þeirrar vöru og þjónustu sem
Össur hafi að bjóða. Þá hafi
frammistaða Ólympíufaranna
sem nýti sér stoðtæki Össurar
verið frábær.
Jón er þó sjálfur hógvær að
vanda þegar að því kemur að
meta eigin stöðu og fyrirtæk-
isins í ljósi þessa vals á manni
ársins í viðskiptalífinu 2008.
„Kannski er orðið fátt um fína
drætti á þessum síðustu og
verstu tímum,“ gantast hann,
en kveðst um leið ánægður
með að hafa orðið fyrir valinu.
„Við erum ánægð með stöðu og
þróun fyrirtæksins og þann ár-
angur sem náðst hefur.“
FINNA LÍTIÐ FYRIR KREPPUNNI
Jón segir langtímaárangur
hins vegar skipta mestu máli
fyrir Össur. „Við fylgjum fastri
stefnu og þessi áföll sem núna
ríða yfir heiminn breyta henni
ekki í raun. Eðlilega mun þó
ytri vöxtur væntanlega minnka,
en það hefur ekki bein áhrif á
rekstur fyrirtækisins. Össur er
vel fjármagnað fyrirtæki og við
erum að greiða niður skuldir.
Greiðsluflæðið er mjög sterkt
og það er jú það sem skiptir
máli í árferði sem þessu,“ segir
Jón, en kveðst þó tæpast trúa
því að samdráttur í heiminum
í kjölfar áfalla í fjármálaheim-
inum muni engin áhrif hafa
á fyrirtækið. „Við erum jú í
alheimskreppu, en um leið er
alveg ljóst að við finnum minna
fyrir þessu en flestir aðrir.“
Hann bendir á að landfræði-
lega sé starfsemi Össurar mjög
dreifð, en fyrirtækið starfar
í einum fjórum heimsálfum,
Norður-Ameríku, Evrópu, Asíu
og Eyjaálfu, auk þess sem fyr-
irtækið búi að mjög dreifðri
vörulínu. „Hins vegar er þetta
allt inni á sama markað, en
nánast allar okkar vörur eru
gegn um endurgreiðslukerfi af
einhverju tagi. Notendur borga
fyrir mjög lítinn hluta af vörum
okkar, heldur eru það fremur
tryggingafélög eða ríkisstjórn-
ir sem greiða, eða endurgreiða
sjúklingum kostnað.“
Þá segir Jón að þótt Össur
standi í fremstu röð í framþró-
un á sviði stoðtækja þá standi
sala fyrirtækisins ekki og falli
með nýjustu og dýrustu tækni.
Ef gripið er til líkinga úr bíla-
máli þá er „Porche“ ekki nema
lítill hluti vörulínunnar. „Það
vill gleymast í umræðunni. Þótt
„Porchinn“ sé á forsíðunum þá
er 90 prósent af vörulínu fyrir-
tækisins eitthvað annað.“
VERULEG VANDKVÆÐI FYRIR
ALÞJÓÐAFYRIRTÆKI HÉR
Jón hefur hins vegar greinilega
meiri áhyggjur af þróun mála
hér heima fyrir hvað varðar
rekstrarumhverfi stærri fyr-
irtækja eftir nýliðna atburði í
efnahagslífi þjóðarinnar. „Að
mörgu leyti höfum við verið
mjög ánægð með umhverf-
ið sem Össuri hefur hér verið
búið. Skattar eru lágir á fyrir-
tæki og stjórnvöld hafa á marg-
an hátt sýnt atvinnulífinu skiln-
ins. En núna er hins vegar svo
komið að það er verulegum
vandkvæðum bundið að reka
alþjóðafyrirtæki á Íslandi.“ Þar
segir hann aðallega koma til
áhrif af gengiskreppunni, en
ekki megi gleymast að yfir
40 prósent hluthafa Össurar
séu erlendir. „Þeir eru núna
brunnir inni með sína fjármuni
hér á Íslandi og vita í rauninni
ekki sitt rjúkandi ráð. Það er
okkar helsta áskorun um þess-
ar mundir,“ segir Jón og bætir
við að þar ofan á bætist að þótt
fyrirtækið eigi nú um margt
gott samstarf við Nýja Kaup-
þing þá sé óvíst að sá banki geti
verið aðalbanki fyrirtækisins
þegar til lengri tíma sé litið.
„En svo getur líka vel verið að
bankinn stækki, en það verður
að koma í ljós.“
Á fyrri hluta næsta árs telur
Jón að þurfi að liggja fyrir
hvaða umhverfi fyrirtækjum á
borð við Össur verði boðið upp
á hér á landi. Hann segir ljóst
að fyrirtæki sem hafi megnið af
starfsemi sinni utan landstein-
anna ekki fá búið við núverandi
ástand og bendir á að innan við
hálft prósent af tekjum Öss-
urar eigi uppruna sinn innan-
lands. „Slík starfsemi getur
ekki farið fram í landi þar sem
gjaldeyrishöft eru jafnvíðfem
og á Íslandi í dag,“ segir hann,
en kveðst þó ekki vilja deila
á setningu gjaldeyrishaftanna
sem sjálfsagt hafi verið nauð-
synleg í ljósi aðstæðna.
ÖSSUR ÞARF AÐRA MYNT
„Ég held það sé hins vegar alveg
ljóst að við verðum að tengjast
einhverju stærra gjaldmiðla-
svæði og þar tel ég evruna vera
eina kostinn,“ segir Jón og telur
að að öðrum kosti muni fyrir-
tæki sem séu alþjóðleg í eðli
sínu fara úr landi. „Nú er ég
ekki að spá því að við munum
gera það og vona að til þess
muni ekki koma. Við höfum
náttúrulega einhvern aðlögun-
artíma og þótt útlitið sé svart
núna þá held ég að við komumst
fyrr út úr þessu ástandi en við
gerum okkur grein fyrir.“
Þegar árið 2003 segir Jón að
Össur hafi farið fram á að fá
að skrá hlutabréf sín í erlend-
um gjaldmiðli, en það leyfi hafi
hingað til ekki fengist og sé
það mjög miður. „Það er erf-
itt að benda á einn umfram
annan sem staðið hafi á móti
því. Þetta hefur hins vegar
alltaf verið eins og að berjast
við tvíhöfða þurs að fást við
kerfið í þessu máli. Við hins
vegar mættum miklum skiln-
ingi stjórnvalda þegar að því
koma að gera upp í erlendri
mynt og áttu að ég tel mestar
þakkir skildar þar Valgerður
Sverrisdóttir og Geir Haarde.
Þegar hins vegar kom að því
að færa hlutafé í erlendri mynt
svo fyrirtækin mættu vera hér
til langs tíma þá mætti það ekki
skilningi, hverju sem sætir.“
Gjaldmiðillinn er hins vegar
að mati Jóns helsti ásteytingar-
steinninn í að skapa fyrirtækj-
um með alþjóðlegan rekstur
ásættanlegt rekstrarumhverfi
hér á landi. „Nú vitum við ekki
hvað við komumst hratt út úr
þessari gjaldeyriskreppu,“
segir hann og telur að ástand-
ið hafi kastað mikilli rýrð á Ís-
land sem vænlegt land til fjár-
festinga. „Taka mun mörg ár að
komast út úr því og verður erf-
iðara að fá erlenda fjárfesta að
íslensku atvinnulífi nema að
til komi ákveðin stefnumótun í
hvernig við ætlum að haga hér
málum í framtíðinni, svo sem
ef fyrir lægi ákvörðun um að
taka hér upp evru og ganga í
Evrópusambandið.“
ERUM RÍK OG SVELTUM EKKI
Þá er Jón vantrúaður á að hægt
verði að leysa úr gjaldeyris-
vanda þjóðarinnar öðru vísi en
með samningaleiðinni. „Ég er
náttúrulega enginn sérfræð-
ingur, en á erfitt með að sjá
að við getum tekið hér ein-
hliða upp aðra mynt, án þess að
tengjast með myntsamráði með
formlegum hætti. Gjaldmið-
ill er náttúrulega ekki annað
en lítið skuldabréf á stjórnvöld
viðkomandi lands og erfitt að
sjá að hægt verði að koma bak-
dyramegin inn í gjaldeyrissam-
band. Hugsanlega væri hægt að
taka upp dollar, en það þýðir þá
að við höfum ekkert á bak við
okkur.“ Jón telur jafnframt að
minni gjaldmiðlar komi til með
að eiga undir högg að sækja og
bendir á að núna halli á stærri
gjaldmiðla en krónuna, svo sem
breska pundið og svissneska
frankann. „Samt er allt betra en
krónan,“ segir hann kankvís.
Dæmi einhliða upptöku
Svartfjallalands á evru segir
Jón vera slæmt. „Svartfjalla-
land var að brotna undan ann-
arri ríkisheild og af pólitískum
ástæðum vildu þeir ekki vera
í myntsamstarfi við þá sem
þeir álitu kúgara sína fyrrver-
andi. Þá blandast í að þeir voru
búnir að taka að einhverju leyti
upp þýska markið og kemur
þar líka inn ákveðinn sameig-
inleg sektarkennd Evrópusam-
bandsins vegna ástandsins á
Balkan skaganum yfir höfuð.
Að bera þetta saman við Ís-
land, sem þrátt fyrir allt er
þróað hagkerfi þar sem býr rík
þjóð. Það hefur enginn samúð
með okkur hvað það varðar.
Við sveltum ekki og höfum það
ágætt þannig lagað.“
Jóni þykir því tal um einhliða
upptöku annarrar myntar vera
til að drepa málum á dreif, en
áréttar um leið að vitanlega tali
hann um þessi mál út frá þröng-
um hagsmunum þeirra fáu fyr-
irtækja hér á landi sem talist
geta alþjóðleg. „Til lengri tíma
litið munu þessi félög fara úr
landi, þótt það verði ekki alveg
á næstunni. En núna eigum við
eftir að sjá hvernig þessi gjald-
eyrishöft munu leika okkur.“
Hvað næsta ár varðar kveðst
Jón vera nokkuð bjartsýnn.
„Spurningin er hversu stór og
þung þessi alþjóðakreppa verð-
ur. Við teljum okkur hjá Össuri
hafa einna besta möguleika á að
komast frá henni eins ósködduð
og hægt er. Fjárhagur félagsins
er góður, greiðsluflæði mikið
og hagnaður góður,“ segir Jón
og leggur sérstaka áherslu á
orðið „góður“ í þessu samhengi.
„Það er hugtak sem við ættum
kannski að temja okkur í meira
mæli í framtíðinni og velta fyrir
okkur hvaðan hagnaðurinn er
kominn. Enskurinn talar um
quality of earnings, eða gæði
hagnaðarins, hvort hann byggi
á traustum grunni.“ Þótt Össur
hafi líka hagnast á eignasölu
þá segir Jón langmestan hluta
hagnaðarins til kominn af sölu
á þeim varningi sem fyrirtækið
þrói sjálft og framleiði. „Þessa
hluti tekur langan tíma að þróa
og langan tíma tekur að byggja
upp markaði. Þar af leiðandi
tekur vonandi langan tíma að
missa það aftur. Þarna spretta
gæðin og gæði félagsins. Góðir
hlutir gerast hægt,“ segir Jón
og vitnar í visku viðskiptajöfra
vestanhafs sem haft hafa eftir-
farandi á orði: Overnight succ-
ess takes about ten years. „Og
þannig á þetta að vera,“ segir
hann.
SAMÞJÖPPUN FYRIRSÉÐ
Össur starfar í samkeppnisum-
hverfi, en Jón segir fyrirtækið
næststærst í framleiðslu stoð-
tækja, en í þriðja til fjórða sæti
hvað stuðningstæki varði. „Það
á hins vegar mikil samþjöpp-
un eftir að eiga sér stað á þess-
um markaði. Hún hefur náttúr-
lega staðnað núna og gerir það
meðan þessi fjármálakreppa
varir, en svo heldur hún áfram
og við verðum vel í stakk búin
til að taka þátt í henni þegar
tekur að hægjast um á fjár-
málamörkuðum.“ Hann segir
hins vegar ljóst að nokkur tími
muni líða þar til þetta ferli
hefst á ný, jafnvel tvö ár. „En
okkur liggur í sjálfu sér ekkert
á. Við erum með fínt fyrirtæki
og gengur ágætlega og búum
okkur bara undir komandi tíð.“
Fyrirtækið er líkt og áður
segir með starfsemi sína nokk-
uð dreifða um heiminn og
segir Jón engra stórbreytinga
að vænta. Hann segir þó verið
að hagræða í framleiðsluferl-
inu. „Við erum á óþægilega
mörgum stöðum, sem kemur
af öllum þessum fyrirtækja-
kaupum og erum að samhæfa
þennan rekstur eins hratt og
við treystum okkur til gagnvart
kostnaði, því hann er allnokk-
ur þótt sparnaður komi á móti.
En auðvitað þarf að gera þetta
allt í réttri röð.“ Þannig segir
hann efnahagskreppu heimsins
á nokkurn hátt vinna með fyr-
irtækinu sem sinnt geti innri
málum án þess að þurfa að slást
í miklum yfirtökum og sam-
runum á meðan. „Okkur veitir
ekkert af þessu andrými og við
nýtum það bara vel.“
Hvað skuldastöðu varðar
segir Jón Össur vera í ágætri
stöðu og vafamál hvort eftir-
sóknarvert sé fyrir fyrirtæki
í rekstri að greiða niður allar
sínar skuldir. „Ætli við værum
ekki í um þrjú ár að greiða
niður allar okkar skuldir,“ segir
hann og tekur undir að vissu-
lega sé það um margt öfunds-
verð staða að geta greitt niður
skuldir sínar á ekki lengri tíma.
„En í þessari stöðu þurfa fyr-
irtæki náttúrlega að vera. Þótt
menn geti endalaust fengið lán
þá er ekki víst að endilega sé
rétt að gera það.“
ÖSSUR ER ÚTRÁSARVÍKINGUR
Útrásarvíkingur er nokkurs
konar skammaryrði um þess-
ar mundir eftir hrakfarir bank-
anna og sumra fjárfestingar-
fyrirtækja sem farið hafa mik-
inn á síðustu árum. Fyrirtæki á
borð við Össur og Marel og for-
svarsmenn þeirra hljóta samt
líka að falla í þennan flokk út-
rásarvíkinga og því samsinn-
ir forstjóri Össurar. „Ég hef
samt aldrei skilið þessa svo-
kölluðu útrás, í sjálfu sér. Við
erum bara í viðskiptum og sinn-
um þeim þar sem þau eru hag-
kvæm innan okkar markaðar.
Út úr þeim markaði höfum við
aldrei farið, þekkjum hann út
og inn og ætlum okkur ekki
annars staðar að vera.“
Jón segir útrás sem slíka
aldrei hafa verið markmið í
sjálfu sér hjá Össuri og vissu-
lega væri þæglegra að geta
bara verið í Reykjavík og losn-
að við þau miklu ferðalög og
annað umstang sem fylgir al-
þjóðlegum umsvifum. „Það
er hins vegar ágætt að halda
því hér til haga að við höfum
notið þess að gamla Kaupþing
var okkar banki og studdi við
okkur með ráðum og dáð. Af
þeim banka er mikil eftirsjá
fyrir okkur og við verðum að
koma okkur upp öðrum banda-
samböndum. Margt var mjög
vel gert og þyngra en tárum
taki hvernig fór. Hina bank-
ana þekki ég ekki og legg ekki
mat á þá, en Kaupþing held ég
hafi verið mjög góður banki,
þótt kannski séu fáir sem sjá
það núna. Bankinn á hins vegar
bæði þakkir og heiður skilinn
fyrir að standa dyggilega við
bakið á okkur.“
Línur skýrist á fyrri hluta komandi árs
Jón Sigurðsson, forstjóri stoðtækjaframleiðandans Össurar, er maður ársins í viðskiptalífinu 2008 í kosningu Markaðarins. „Jón hefur stýrt fyrirtækinu
vel og fest það sessi sem helsta stoðtækjafyrirtæki heims,“ er meðal þess sem um hann segir í tilnefningum. Óli Kristján Ármannsson settist niður með
Jóni og ræddi við hann um fyrirtækið, efnahagslífið og framtíðina. Jón segir Evrópusambandsaðild verða að komast á dagskrá, auk þess sem búa verði
þannig um hnútana að alþjóðleg stórfyrirtæki fái hér starfað. Að öðrum kosti fari þau annað. Um þá þróun kunni næstu mánuðir að ráða úrslitum.
JÓN SIGURÐSSON Jón, sem er forstjóri
Össurar, segir að eigi hér á landi að
starfa og hafa höfuðstöðvar stór alþjóð-
leg fyrirtæki á borð við Össur og Marel
og bankana áður þá verði landið að
sækja um aðild að Evrópusambandinu
og taka upp evru. Hann segir einhliða
upptöku annarrar myntar gagnslitla.
MARKAÐURINN/GVA
Össur í Kanada,
Vancouver, Kanada Albion, Michigan
Paulsboro,
New Jersey
Össur í
Bretlandi,
Manchester,
England
Össur, Norðurlönd,
Uppsalir, Svíþjóð
St-Etienne
Trévoux, Lyon Össur í Asíu, Sjanghæ
Össur Asíu-Kyrrahafi,
Sidney, Ástralíu
Ameríkuskrifstofa
Össurar, Kalífornía
Össur hf,
Reykjavík, Íslandi
Höfuðstöðvar
Össur í Evrópu,
Eindhoven, Hollandi
Össur skiptir heiminum í þrennt í greiningu á starfsem-
inni eftir heimshlutum, en hún fer raunar fram í fjórum
heimsálfum, Norður-Ameríku, Evrópu, Asíu og Eyjaálfu.
Líkast til felst í skiptingunni að starfsemin geti vaxið enn
án þess að hafi áhrif á heimshlutaframsetninguna.
Í skiptingu Össurar á heiminum langsum niður hnött-
inn falla N- og S-Ameríka í Ameríkuflokkinn; Evrópa,
Mið-Austurlönd og Afríka í svokallaðan EMEA-flokk; og
undir Asíuflokk falla bæði Asía og Eyjaálfa.
Ö S S U R S T A R F A R U M A L L A N H E I M