Fréttablaðið - 31.12.2008, Blaðsíða 2

MARKAÐURINN
V I Ð Á R A M Ó T
30. DESEMBER 2008 ÞRIÐJUDAGUR2
K
aupin á Stork Food
Systems höfðu afger-
andi forystu í valinu
um viðskipti ársins,
með nærri þrisvar
sinnum fleiri atkvæði en við-
skiptin sem lentu í öðru sæti.
Eftir samrunann er Marel
Food Systems stærsta fyrir-
tæki heims á sínu sviði og fyr-
irséð að það haldi því sæti enn
um sinn og fái styrkt stöðu sína
meðan önnur fyrirtæki reyna
að halda sjó í lausafjárkrepp-
unni sem ríður yfir heiminn
og fá lítt hugað að yfirtökum
í bili.
Lokið var að fullu við kaup
Marel á Stork Food Systems í
vor að fengnu samþykki evr-
ópskra samkeppnisyfirvalda og
jákvæðri umsögn starfsmanna-
samtaka Stork (Stork Works
Council) fyrr á árinu. Þá var
beðið yfirtöku eignarhaldsfé-
lagsins London Aquisition á iðn-
samstæðu Stork í Hollandi, en
hluti af því ferli var að selja frá
samstæðunni Stork Food Syst-
ems. Þá var lokið fjármögnun á
kaupunum með hlutafjárútboði
sem lauk í júníbyrjun þar sem
umframeftirspurn nam sjö pró-
sentum. Selt var hlutafé fyrir
tæpa 14 milljarða króna. Yfir-
lýst stefna Marel Food Systems
er að nú verði áherslan lögð á
innri vöxt og aukningu hagnað-
ar eftir tíma sem markast hafi
af miklum ytri vexti.
Álitsgjafar Markaðarins
merkja enda að afkoma Marel
Food Systems hafi stórbatnað
eftir kaupin á Stork Food Syst-
ems og samþætting í rekstrin-
um sé „loksins“ að skila góðum
árangri. „Í síðustu uppgjör-
um Marels hefur sést að Stork
Food Systems er afburða vel
rekið fyrirtæki. Kaupferlið var
langt og strangt en hafðist að
lokum,“ segir einn sem fylgst
hefur grannt með Marel síð-
ustu ár. Annar álitsgjafi hafði
á orði að Árni Oddur Þórðarson
og Marel hafi gert góða hluti.
„Endurfjármögnun þeirra á
Stork kom mér mest á óvart
núna. Að ná endurfjármögnun á
tímum sem þessum er ótrúlega
góður árangur sem kom þægi-
lega á óvart,“ sagði þessi og
bættist í hóp þeirra sem þótti
afrek af Marel að ná í fjármagn
„á einum erfiðasta markaði í
manna minnum“.
Einn álitsgjafi sagði um kaup
Marels á Stork Food Systems
að þar væru „alvöru viðskipti“
með fyrirtæki í „alvöru rekstri“.
Kaupin væru hluti af langtíma-
áætlun Marels, auk þess sem
miklir möguleikar væru á enn
frekari samlegðaráhrifum og
vexti þegar kreppunni linni. Þá
var bent á að Marel væri „þekk-
ingarsproti“ sem náð hefði að
að skapa sér sterka stöðu á sínu
sviði í alþjóðlegu tilliti. Fyrir-
tækið hafi verið leitt til sókn-
ar „án nokkurrar vitleysu“ og
nú sé það að flytja störf heim,
sem hljóti að teljast afar virð-
ingarvert. Sem viðskipti árs-
ins segir þessi sami þau líklega
vera þau einu á árinu sem verið
hafi „virkilega strategísk“. Þau
hafi átt sér langan aðdraganda
og styrkt verulega starfsemi
félagsins.
Ekki er ofsagt að yfirtaka
Marels á Stork Food Systems
hafi átt sér langan aðdraganda.
Hentugur tímapunktur sem
horfa má til sem upphafs Stork-
ævintýrisins er fyrir rúmum
þremur árum, haustið 2005. Þá
verða breytingar á eignarhaldi
Marels og Árni Oddur Þórð-
arson, stjórnarformaður Eyris,
tekur við stjórnarformennsku
Marels. Yfirlýst stefna er að
styðja við frekari vöxt félags-
ins, en þá þegar höfðu verið
lagðar línur um vöxt félagsins
næstu ár og þátttöku í fyrirséðu
samrunaferli meðal matvæla-
vinnsluvélaframleiðenda.
Í ársbyrjun 2006, samhliða
kynningu á ársuppgjöri, kynnti
Marel svo sýn hvað varð-
aði framtíðarvöxt félags-
ins og kvaðst ætla með
veltuna úr tæpum 130
milljónum evra á ári og
yfir 650 milljónir evra
á þremur árum. Ætlun-
in var að þrefalda velt-
una og ná 15 til 20 pró-
senta markaðs-
hlutdeild. Lagt
var upp í leið-
angurinn og
virðist nær
allt hafa
gengið upp
eftir áætl-
un og vel
það, þótt samþætting annarra
félaga sem fest hafa verið kaup
á hafi ekki gengið jafnsmurt og
samþættingin við Stork Foods.
Er þar kannski helst að nefna
erfiða samþættingu við danska
framleiðandann Scanvægt, en
félagið átti fyrir í harðvítugri
samkeppni við Marel.
Marel og Stork Food Syst-
ems hafa hins vegar
í áratug átt í nánu
samstarfi og
vitað fyrir
að sam-
legðaráhrif
væru mikil
af samruna
þeirra, því
þau hafa ekki
átt í sam-
starfi
heldur framleitt fyrir ólíka
þætti matvælavinnslunnar.
Í gegnum tíðina hafði verið
hreyft við hugmyndum um
mögulegan samruna félaganna,
en möguleikinn komst þó ekki
í almenna umræðu fyrr en í
október 2006 og þá í kjölfar
átaka í hluthafahópi Stork-iðn-
samstæðunnar. Þar þrýstu stór-
ir hluthafar, tveir bandarískir
fjárfestingarsjóðir, á að hliðar-
starfsemi yrði seld frá félag-
inu, en kjarnastarfsemi Stork
er í flugiðnaði.
Í hönd fór af stað hatrömm
deila innan Stork-samstæðunn-
ar sem endaði svo með yfirtöku
breska fjárfestingarsjóðsins
Candover á félaginu, með full-
tingi LME, eignarhaldsfélags
Eyris Invest og Landsbankans.
Salan á Stork Food Systems til
Marels var þar með orðin hluti
af yfirtöku Stork-samstæðunn-
ar í Hollandi.
Í nóvember í fyrra var svo
tilkynnt um kaup Marel Food
Systems á Stork Food Systems
fyrir 415 milljónir evra. „Við
erum að ná því markmiði sem
við settum okkur í byrjun síð-
asta árs að verða eitt af leiðandi
fyrirtækjunum á markaðnum.
Það sem við ætluðum að gera á
þremur til fimm árum, gerum
við á tveimur árum og göng-
um heldur lengra en við ætluð-
um,“ sagði Hörður Arnarson,
forstjóri Marel Food Systems,
við þetta tækifæri. Sem fyrr
segir voru svo uppfyllt í byrj-
un þessa árs skilyrð-
in fyrir kaupunum
og þau gengu í
gegn í maí.
Öfgakennt hrun markaða á
þessu ári endurspeglast glöggt
í yfirliti yfir árssveiflu mark-
aðsvísitölu Standard og Poor‘s
í Bandaríkjunum, en þar eru
til óslitin markaðsgögn allt frá
árinu 1825.
Í samanburðinum kemur
fram að lækkun á einu ári hefur
aðeins tvisvar áður verið ámóta
og á þessu ári, en það var í
heimskreppunni 1931 og svo
1937. Þessi ár nemur árslækk-
un vísitölunnar 30 til 50 pró-
sentum. Fall á húsnæðismörk-
uðum, lausafjárkrísa og sam-
dráttur um heim allan gera
hins vegar að árið 2008 er með
verstu árum frá upphafi.
Í upphafi ársins var S&P 500
vísitalan 1.468,4 stig. Lágpunkt-
ur þessa árs var svo 20. nóvem-
ber síðastliðinn þegar hún fór
í 806,9 stig og hafði þá lækk-
að um 45 prósent frá ársbyrj-
un. Núna undir blálok desem-
ber nam lækkunin um 41 pró-
senti og vísitalan stóð í um 870
stigum.
Af þeim 183 árum sem mæl-
ingin nær til hefur árssveifl-
an í flestum tilvikum verið
hækkun upp á núll til 10 pró-
sent, eða í 45 ár. Þar á eftir
kemur hækkun á bilinu tíu til
tuttugu prósent, en sú hefur
verið raunin í 36 árum tíma-
bilsins. Lækkun frá núlli og í
tíu prósent hefur svo orðið 29
ár af tímanum.
Ef einvörðungu er horft til
skiptingarinnar á milli hækkun-
ar og lækkunar kemur í ljós að
markaðir hafa frá 1825 hækk-
að oftar en þeir hafa lækkað, í
129 skipti á móti 55 lækkunar-
árum. Markaðir hafa sem sagt
hækkað í sjö ár af hverjum tíu,
þótt oftast hafi hækkunin verið
hófleg. Hækkun frá 50 og upp í
60 prósent innan árs hefur ekki
átt sér stað í nema 10 ár af þess-
um 184, en það eru um 5,4 pró-
sent heildartímans. Sambæri-
leg lækkun hefur átt sér stað
þrisvar, en það eru um 1,6 pró-
sent tímabilsins frá 1825. - óká
Mesta hrun síðan
í kreppunni miklu
Efnahagshrunið í sögulegu samhengi. Árssveifla mark-
aðsvísitölu Standard & Poors‘s sýnir þróunina allt frá
árinu 1825. Tvö ár skera sig úr í lækkun: 1931 og 2008.
-50 -40 -30 -20 -10 0 10 20 30 40 50 60
1931 1937 1839 1825 1827 1826 1829 1846 1830 1843 1862
2008 1857 1828 1833 1836 1832 1852 1908 1863 1879
1907 1831 1835 1840 1834 1880 1927 1928 1885
1930 1837 1845 1842 1838 1900 1936 1935 1933
1974 1841 1851 1844 1847 1901 1938 1958 1954
2002 1854 1853 1856 1848 1909 1945
1873
1884
1893
1910
1917
1920
1941
1957
1966
1973
2001
1860
1861
1876
1882
1883
1887
1890
1903
1913
1914
1929
1932
1934
1939
1940
1946
1953
1962
1969
1977
1981
1990
2000
1859
1865
1866
1867
1868
1869
1870
1871
1872
1874
1875
1877
1881
1887
1889
1891
1894
1895
1896
1899
1902
1906
1911
1912
1916
1923
1947
1948
1956
1960
1970
1978
1984
1987
1992
1993
1994
2005
2007
1849
1850
1855
1858
1864
1878
1886
1892
1897
1898
1904
1905
1918
1919
1921
1926
1944
1949
1952
1959
1964
1965
1968
1971
1972
1979
1986
1988
2004
2006
1915
1922
1924
1925
1942
1943
1951
1961
1963
1967
1976
1982
1983
1996
1998
1999
2003
1950
1955
1975
1980
1985
1989
1991
1995
1997
Ekki er laust við að súlurit yfir hreyfingu
innan árs í Standard og Poors vísitölunni
minni á skýjakljúfa í New York-borgar í
Bandaríkjunum, eða jafnvel Hús verslun-
arinnar í Reykjavík.
G E N G I H V E R S Á R S Í S & P V Í S I T Ö L U N N I
Í tilefni af samruna Marel Food
Systems og Stork Food Syst-
ems og til að kynna væntanlegt
hlutafjárútboð bauð Marel fjár-
festum og fulltrúum fjölmiðla að
skoða eina fullkomnustu kjúkl-
ingaverksmiðju í heimi í vor.
Verksmiðjan heitir Eims-
land Frischgeflügel og er hún í
Neðra-Saxlandi í Þýskalandi. Þar
kemur saman matvælavinnslu-
tækni fyrirtækjanna tveggja, en
vinnslulínan sjálf er frá Stork,
en hugbúnaður, gæðaeftirlit og
fleiri þættir frá Marel.
Inn eru keyrðir lifandi kjúkl-
ingar á öðrum enda verksmiðj-
unnar og hinu megin koma þeir
út í neytendapakkningum. Af-
kastagetan er gífurleg, en í
Emsland er hægt að framleiða
320 þúsund kjúklinga á sólar-
hring. Fjórðungur allra seldra
kjúklinga í Þýskalandi kemur
frá þessari einu verksmiðju.
Þá er hugað vandlega að líðan
kjúklinganna, sem eru aflífað-
ir með gasi, eftir að hafa fengið
tíma til að jafna sig eftir flutn-
inginn í verksmiðjuna. Eftir
slátrun eru þeir færðir upp á
króka sem bera þá í gegnum alla
verksmiðjuna. - óká
Í EMSLAND Stella Björg Kristinsdóttir, sýn-
ingarstjóri hjá Marel, fylgist með skilvirku
færibandinu í Emsland í Neðra-Saxlandi í
Þýskalandi þar sem vinnslugetan nemur
um 320 þúsund kjúklingum á sólarhring.
MARKAÐURINN/ÓKÁ
Samlegðaráhrif í verki
Tækni Marel Food Systems og Stork Food Systems kemur saman í
einni fullkomnustu kjúklingaverksmiðju í heimi í Emsland í Þýskalandi.
HRESSIR STJÓR-
AR Erik Kaman,
fjármálastjóri Marel
Food Systems
og Árni Oddur
Þórðarson, stjórnar-
formaður félagsins.
MARKAÐURINN/ÓKÁ
KAUPIN KYNNT Hörður Arnarson, forstjóri Marel Food Systems, á kynningarfundi fyrr á árinu þar sem kynnt voru kaupin á Stork
Food Systems og vænt áhrif af samruna félaganna. MARKAÐURINN/
Kaup Marels á Stork Food
Systems eru viðskipti ársins
Vönduð útrás og afrek í fjármögnun í einkar erfiðu markaðsárferði skilar yfirtöku Marel Food
Systems á hollenska félaginu Stork Food Systems í fyrsta sæti í valinu á viðskiptum ársins. Óli
Kristján Ármannsson fer yfir niðurstöðuna og rifjar upp langt og strangt ferlið við kaupin.
Í NÓVEMBER Í FYRRA Hörður Arnarson, forstjóri Marel Food Systems og Theo
Hoen, forstjóri Stork Food Systems, við kynningu á samningi um kaupin á Stork Foods
fyrir 415 milljónir evra. MARKAÐURINN/GVA