Tíminn - 20.07.1982, Blaðsíða 9

■ „Þar sem íslenskar vinnustéttir eru
dugmiklar og hugvitsamari en oft tíðkast
víða annars staðar, ætti að vera hægt án
mikilla erfiðismuna að borga innlenda
verðbólgu. Öðru máli gegnir um hina inn-
fluttu verðbólgu eða hina alþjóðlegu verð-
bólgu, sem tilheyrir hinum alþjóðlegu við-
skiptum.u
bandarískum hagfræðingum er hótað
með lífláti ef þeir ætla að segja
sannleikann um hina alþjóðlegu verð-
bólgu sem margir alþjóðlegir stór-
bankar græða svo mikið á.
Nú hefur hin alþjóðlega verðbólga
skapað svo mikið hungur og böl fyrir
svo margar fátækar þjóðir, að heiðar-
legir og samviskusamir bandariskir
hagfræðingar vila ekki fyrir sér að segja
sannleikann um hina alþjóðlegu verð-
bólgu. Skrifa verður hina miklu hungurs-
neyð i heiminum á reikning einokunar-
kapitalistanna. Verðbólgan er einnig
mjög óhagstæð fyrir alla umhverfisvernd
í heiminum.
Atvinnuleysið i Bandaríkjunum er
komið upp í 9-20%, en ekkert raunhæft
hefur verið gert til að draga úr því.
Heiðarlegum bandariskum hagfræð-
ingum er sagt að halda kjafti!
En allt er breytingum háð. Árið 1962
þegar atvinnuleysið í Bandaríkjunum
var milli 5.5. og 6%, vildu bandariskir
hagfræðingar draga úr atvinnuleysinu
þannig, að það yrði aðeins um 4% 1964.
Þetta átti að auka þjóðarframleiðsluna
um 30 milljarða dollara.
Edward S. Mason, þáverandi forseti
Hagfræðingafélags Bandaríkjanna,
flutti erindi um þessa áætlunartillögu á
þingi samtakanna 1962. Erindið birtist í
The American Economic Reciew 1963
marsheftinu.
Edward S. Mason benti á það, að þeir
sem myndu vinna á móti slíkri tillögu til
að auka atvinnuna i Bandarikjunum
væru fyrst og fremst fjármálamennirnir i
Wall Street og vinir þeirra í Sviss, eins
og Mason orðaði það. (Þarna er um að
ræða sömu fjármálamennina og eiga
Álverið í Straumsvík og)étu fals'a allt
bókhaldið fyrir íslendingum).
Fjármálamennirnir í Wall Street voru
ekki að hugsa um atvinnuleysi og
efnahagsvandræði Bandaríkjanna, held-
ur aðeins um einangraða hagsmuni
nokkurra risabanka í Bandarikjunum
og Sviss. Þarna sjáum við aðeins eina
hlið hinnar alþjóðlegu verðbólgu. Nafn-
ið einokunarkapitalismi er mjög rökrétt.
En það kemur einnig fyrir að
heiðarlegir bandariskir fræðimenn á
hinu húmaniska sviði verði fyrir aðkasti
hinna alþjóðlegu einokunarkapitalista,
- jafnvel fræðimenn og konur sem starfa
fyrir sjálfa Upplýsingaþjónustu Banda-
rikjanna hafa orðið fyrir slíkum of-
sóknum ef þeir sögðu sannleikann um
sögu Bandaríkjanna.
Einokunarkapitalistarnir reyna að
bola öllum heiðarlegum fræðimönnum
og fræðikonum frá Upplýsingaþjónust-
unni.
Þannig var það þegar t.d. Upplýsinga-
þjónusta Bandarikjanna lét gefa út
lýsingu á efnahagsáætlun Franklin D.
Roosevelts frá árinu 1933, sem er mjög
þýðingarmikill söguleg skýrsla.
í þessum skýrslum og ritum Upplýs-
ingaþjónustunnar frá 1962 má m.a. lesa
eftirfarandi.
„Með úrslitum almennra þingkosn-
inga ákváðu ibúarnir að leita til auðs
og orku allrar þjóðarinnar til lausnar
þessum vandamálum. Þannig var
virkjun Tenneesse-árinnar og endur-
reisn Tenneesse-dalsins verkefni
þjóðarinnar í heild“.
Hér var um mjög þýðingarmikið
bandarískt efnahagsmál að ræða og sem
varðaði alla bandarisku þjóðina.
Tenneesse-áætlunin vakti mikla athygli
um allan heim og skapaði jákvæða
stemmningu og bjartsýni bandarísku
þjóðarinnar sem reist var á raunhæfum
grundvelli sem allir gátu skilið og ekki
hvað síst vegna þáverandi kreppu.
Þjóðarstemmningin náði til Hollywood.
Kvikmyndir voru gerðar i þessum nýja
anda þar sem m.a. „undrabamið“
Shirley Temple lék eitt af aðalhlutverk-
unum. Andi jákvæðrar uppbyggingar
rikti.
Hin bandariska Tenneesse-áætlun var
talin geta aukið hið frjálsa og heilbrigða
einstaklingsframtak og gert mörgum
nýjum einstaklingum mögulegt að starf-
rækja eigið sjálfstætt fyrirtæki. Auk þess
sem fleiri fengju góða atvinnu.
En einokunarkapitalistarnir urðu viti
sinu fjær og kölluðu Tenneesse-áætlun-
ina „kommúnisma" og kærðu málið til
Hæstaréttar Bandarikjanna.
Af þessu má draga lærdóm sem hefur
mikið með verðbólguna að gera.
Einar Freyr.
Veíku punktarnir i
ekjuskipunum
Það sem einkum er gagnrýnt nú við
ekjuskipin, er að nægjanlegs öryggis sé
ekki gætt við lestun þeirra. Stöðugleik-
inn sé ekki ávallt sá, sem skipstjórnar-
menn telja að æskilegur er. Þá hefur
athyglin einnig beinst að „vatnsheldum"
hurðum, eða opum á siðu skipa og eins
að skutopinu. Þessar dyr virðast ekki
ávallt vera vatnsheldar, og ef sjór kemst
á milliþilfar, þarf ekki mjög mikið magn
til að minnka stöðugleika, því sjórinn
hefur það sem nefnt er „frítt yfirborð".
Ef skipin eru hlaðin, þarf ekki mikil
slagsiða að koma á þau, þannig að
vatnsheldu opin séu að hluta til
neðansjávar og þetta hefur sökkt nafn-
greindum skipum. Ennfremur þarf
stafnhalli ekki mikið að breytast, til þess
að skipin geti tekið sjó inn um skutopin.
Mjög örðugt hefur lika reynst að dæla
sjó af milliþilfari, ef leki kemur að
skipunum.
Bent hefur verið á ýmsa kosti til þess
að gjöra ekjuskipin öruggari. Meðal
annars er talin þörf á að auðvelda
skipstjórnarmönnum stöðugleikareikn-
ing, eða gerð hleðsluplans, og eins er
talið nauðsynlegt að botnhylki verði
stærri og virkari, ef til þess kemur að
auka þarf stöðugleikann. Bent er á, að
nýjasta ferja sænsku ríkisjárnbraut-
anna, sem verið er að smíða i
Öresundskipasmíðastöðinni, getur leið-
rétt stöðugleika sinn, eða metercenter-
hæðina á 90 sekúndum, þegar 450 tonna
þungri jámbrautarlest er ekið um borð.
Þá er loftræstikerfum nú gefinn frekari
gaumur en áður, þótt þau hafi ekki, eða
teljist ekki til meiriháttar skaðvalda í
ekjuskipum.
Það vekur athygli rannsóknarmanna,
að það em einkum vöruflutningaskip
(ekjuskip), sem i óhöppunum lenda.
Sjaldgæfara er að farþegaskip, eða
bílferjur lendi í vandræðum, eða
árekstrum.Þetta hefur kallað á þá
spurningu, hvort þjálfun og hæfni
skipstjórnarmanna sé ekki áfátt. Stöður
á farþegaskipum em yfirleitt eftirsóttari,
en stöður á vöruflutningaskipum, og
farþegaskipin geta valið úr yfir- og
undirmönnum.
Þeir sem svartsýnastir eru, og mestar
kröfur gjöra, telja að verkfræði ekju-
skipa nútúmans sé komin á ranga braut,
og þess verði ekki langt að bíða, að ef
unÖirskipið (það af skipinu, sem er
neðanvið sjávarmál) verði tekið til
endurskoðunar, hvað sem allri hag-
kvæmni líður með lestun og losun. Með
þvi móti og með langsskips- og
þversskipsskilrúmum á efra þilfari, eigi
að vera unnt að koma i veg fyrir að
ekjuskipin sökkvi til botns við minnstu
óhöpp.
Þessi skrif kunna nú að þykja
einkennast af bölsýni, og er i rauninni
ekkert við þvi að gjöra. A hitt er að lita,
að við eigum vel menntaða sjómanna-
stétt, sem á skilið vönduð skip og góðan
reikning i stöðugleika.
Siglingar frá íslandi til meginlandsins
og Bandaríkjanna eru ef til vill
örðugustu vetrarsiglingarsem lagðar eru
á farskip, svo rétt er að hafa allan vara
á. íslensku skipaféiögin standa ögn
betur að vígi en mörg erlend skipafélög.
Félögin annast gámafyllingu og hleðslu
sjálf og eru í föstum ferðum. Erlendis
hafa félögin trausta aðstöðu, en allt
þetta skapar visst öryggi í vöruflutn-
ingum með ekjuskipum.
Jónas Guðmundsson.

sjávarsldan
Snæfellið er of lítið fyrir Norðlendinga og þeir þurfa að fá stærra skip.
Kannski Hólmavíkurtogarinn henti í staðinn.
Vill ekki
einhver kaupa
nýjan
■ Hólmvikingar eiga i basli með
togarann, sem verið er að smiða fyrir
þá í Stálvík, eins og sagt hefur verið
frá í Timanum fyrr. Þeir buðu
Útgerðarfélagi Akureyringa skipið
til kaups, en þar á bæ var ekki áhugi.
Forstjórar ÚA segjast ekki hafa
kjark til að kaupa islenska nýsmiði,
þvi þeir hafi ekki fundið neina leið
til að láta slíkt skip standa undir
rekstri sínum. Ýmsum vaknar þá sú
spurning hvort þeir séu svo slakir
útgerðarmenn eða hvort þeir eru
bara svo gamaldags að vilja heldur
gera út á fisk en sjóði.
En raunir Hólmvikinga eru ekki
leystar. Nýlega var hvíslað i eyra
okkar hér á Sjávarsíðunni að KEA
hcfði hug á að kaupa skipið til að
endurnýja Snæfellið, sem er skuttog-
ari frá 1969, um 300 brl. að stærð og
gerður út frá Hrísey. Við hringdum
i Val Arnþórsson kaupfélagsstjóra.
„Okkur hefur lengi verið ljóst að
Snæfellið er óheppilega lítið skip til
að vera staðsett á miðju Norður-
landi. Það eru langar siglingar fyrir
svona lítið skip að fara ýmist austur
fyrir eða vestur fyrir land. Þetta
verður enn ljósara, þegar rekstrar-
grundvöllur togaranna almennt
versnar.
Af þeim sökum eru þær skoðanir
uppi hjá okkur um að við þurfum að
leita fyrir okkur um stærra skip i
staðinn fyrir Snæfellið. Við erum
ekki að leita eftir einu fremur en
öðru í því efni, en það kæmi til greina
að við létum smíða fyrir okkur nýtt
skip. Það miðast við að Snæfellið fari
úr landi eða komi i stað annars, sem
verði lagt niður. Snæfellið er mjög
gott skip og enginn grundvöllur til að
úri'lda það.
Okkur hefur ekki verið boðið upp
á að kaupa Hólmavikurtogarann og
það hefur ekki komið til neinnar
athugunar. Ef okkur verður boðið
það, þykir mér líklegt að það verði
skoðað, án nokkurra skuldbind-
inga,“ sagði Valur.
SV
Humarinn alls-
rádandi á Höfn
■ Humarveiðin á Höfn gengur
með ágætum um þessar mundir, að
þvi er Egill Jónasson yfirverkstjóri í
Hraðfrystihúsi KASK sagði Sjávar-
síðunni. Veiðisvæðið er best á
Breiðamerkurdýpi, um fjögra til
fimm tima stim frá Höfn. Veiðiferð-
in tekur 4-4,5 sólarhringa.
í heildina er aflinn ágætur, en þó
mjög mis mikil hjá bátunum. Hæst
hefur bátur komist i 3,2 tonn i róðri,
sem er afbragðsgott. Aðrir hafa
fengið minna og sumir lítið.
Humarinn er stór og góður.
Annað fiskerí er okkert frá Höfn
núna. Annar stóri báturinn er
bundinn, en hinn kom úr siglingu í
vikunni.
Vinnslan á humrinum gengur vel,
sagði Egill, en þó vantar kvenfólk í
frystihúsið.
„Héðan er bara gott að frétta,"
sagði Egill, „Hér er nóg vinna ogallir
eru sælir og ánægðir." SV
Hólmavíkurbátar
á djúprækju
Frá Hólmavik fengum við þær fréttir
að veiðin hjá rækjubátunum hafi
verið að glæðast og aflinn i þessari
viku hafi verið ágætur. Allir bátar á
Hólmavík og Drangsncsi, sem fara á
sjó núna eru á djúprækju. Miðin eru
nokkuð djúpt út af Húnaflóa og
Skagafirði, allt út fyrir Kolbeinsey,
átta til fimmtán tíma stim. Bátarnir
eru fjóra daga úti í senn og aflinn
hefur farið upp i 6-7 tonn á bát.
Þar sem ekkert fiskiri er annað þar
vestra nú en rækjan, er atvinna ekki
næg á Hólmavik, samkvæmt upplýs-
ingum frá Jóni Alfreðssyni kaup-
félagsstjóra. Unglingarnir hafa t.d.
enga vinnu og Jón sagði ekki
fyrirsjáanlegt að úr því rættist í
sumar.
SV
Sigurjón
Valdimarsson,
blaöamaður, skrifar