Tíminn - 09.09.1982, Qupperneq 8

8
FIMMTUDAGUR 9.SEPTEMBER 1982.
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmda8tjóri: Gfsli Slgurðsson. Auglýsingastjóri: Steingrfmur Gfslason.
Skrifstofustjóri: Jóhanna B. Jóhannsdóttlr. Afgrelðslustjóri: Slgurður Brynjólfsson
Ritstjórar: Þórarinn Þórarinsson, Elfas Snæland Jónsson. Rltstjórnarfulltrúl: Oddur
V. Ólafsson. Fréttastjórl; Krlstinn Hallgrfmsson. Umsjónarmaður Helgar-Tfmans: Atli
Magnússon. Blaðamenn: Agnes Bragadóttlr, Bjarghlldur Stefánsdóttir, Eirfkur St.
Eirfksson, Friðrik Indrlðason, Helður Helgadóttir, Sigurður Helgasoa(fþróttir), Jónas
Guðmundsson, Kristfn Lelfsdóttlr, Skaftl Jónsson. Útlltstelknun: Gunnar Traustl
Guöbjörnsson. Ljósmyndir: Guðjón Elnarsson, Guðjón Róbert Ágústsson, Elfn
Ellertsdóttlr. Myndasafn: Eygló Stefánsdóttlr. Prófarkir: Flosi Kristjánsson, Krlstln
Þorbjarnardóttir, Marfa Anna Þorstelnsdóttir. Ritstjórn, skrlfstofur og auglýslngar:
Sfðumúla 15, Reykjavfk. Síml: 86300. Auglýslngaslmi: 18300. Kvöldsfmar: 86387 og
86392.
Verð f lausasölu 9.00, en 12.00 um helgar. Áskrift á mánuði: kr. 130.00.
Setnlng: Tæknldeild Tfmans. Prentun: Blaðaprent hf.
UMBYLTING
í LANDBÚNAÐI
■ Offramleiðsla á landbúnaðarafurðum og síhækk-
andi tilkostnaður við búrekstur hefur valdið bændum
erfiðleikum, og markaðshrun erlendis fyrir íslenskar
afurðir bætir ekki úr skák. En bændur taka sín mál
föstum tökum og gera hvað þeir geta til að snúa vörn
í sókn. Þeim tókst að koma á jafnvægi milli framboðs
og eftirspurnar mjólkurvara, og núna vinna þeir að
því að koma á sams konar jafnvægi hvað varðar
kjötframleiðsluna.
En slíkt verður ekki gert átakalaust. Sauðfé í
landinu er of margt og verður að fækka. Samtök
bænda hafa lagt fram tillögur um hvernig mögulegt sé
að fækka fénu án þess að einstakir menn bíði af
stórfelldan skaða.
Það er engin lausn á vandamálum bænda né
þjóðfélagsins í heild að menn flosni upp af jörðum
sínum og^vtji í þéttbýlið. En ljóst er að það þarf að
breyta búsKaparháttum og auka fjölbreytni búgreina,
þótt sauðfjárrækt og mjólkurframleiðsla verði eðlilega
áfram höfuðatvinnuvegir í sveitum landsins.
Á nýafstöðnum aðalfundi Stéttarsambands bænda
voru mál þessi efst á baugi. Þar voru samþykktar
margar tillögur, sem benda á leiðir til lausnar þeirra
mála sem nú hvíla þyngst á bændastéttinni. Meðal
þess sem til greina kemur, er að setja reglur um
hámarksbússtærð. Með því móti væri hægt að hafa
nokkurn hemíl á framleiðslunni og kannski ekki síður
á offjárfestingu.
Brýnt er að mótuð sé stefna í kjötframleiðslumálum
er taki mið af markaðsskilyrðum og breytingum á
neysluvenjum. Fundurinn lagði áherslu á, að leitað
verði leiða til þess að vaxanai framboð á nautakjöti
auki heildarneysluna en dragi ekki úr sölu á öðru kjöti,
og að verslunarhættir með kjöt verði færðir í nútíma-
horf þar sem tekið verður mið af breyttum
þjóðfélagsháttum og þróun verslunar.
Aðalfundurinn taldi brýnt með tilliti til óhjákvæmi-
legs samdráttar í hefðbundnum búgreinum, að
bændaskólunum verði gert kleift að stórauka kennslu
og námskeiðshald í nýjum búgreinum. Hér er komið
að kjarna vandamálsins. I stað þess að fækka búum í
kjölfar minnkandi framleiðslu kjöts og mjólkur er
sjálfsagt að halda áfram að nýta gæði landsins og nýta
vinnuafl sveitanna til arðbærrar framleiðslu.
Menntakerfi þjóðarinnar er mikið að umfangi og
tekur til sín æ stærri geira af þjóðarútgjöldunum.
Menntun bænda og annarra þeirra, sem við
framleiðslu vinna, ætti ekki að þurfa að stækka þennan
geira, aðeins þyrfti nokkurrar tilfærslu við.
Kennsla bændaskólanna hefur verið nær einskorðuð
við margnefndar hefðbundnar búgreinar þótt nokkur
breyting til bóta hafi átt sér stað, aðallega með tilkomu
fiskiræktarkennslu á Hólum.
Það er ekkert einfalt mál að breyta aldagömlum
búskaparháttum. Það dugir ekki að hundruð bænda
hefji samtímis byrjunartilraunir með til dæmis
loðdýrarækt. Það þarf að virkja þá þekkingu á
greininni, sem fyrir hendi er og beita henni skipulega
til þeirra sem áhuga hafa á að koma sér upp
loðdýrabúum. Það er ekki seinna vænna að hefjast
handa.
Það eru mörg fleiri mál en hér eru nefnd sem rætt
var og ályktað um á aðalfundi Stéttarsambandsins. En
breyttir búskaparhættir voru aðalmálið og þótt
erfiðleikarnir hvíli þyngst á herðum bændanna sjálfra,
eru þeir ekki þeirra einkamál.
íslensk bændastétt stendur nú frammi fyrir
gagngerum breytingum á sviði landbúnaðar og skiptir
miklu hvernig að henni verður staðiö. qÓ
á vettvangi dagsins
■ í 30 ár hafa menn ræðst við um
afvopnun með raunalega litlum árangri.
Eftir þessar 30 ára viðræður er staðan
hættulegri og viðkvæmari en nokkru
sinni fyrr.
Aðstæðurnar til þess að meta heildar-
stöðuna eru reyndar ekki sem bestar.
Risaveldin tvö, sem búa yfir langsam-
lega mestum hernaðarmætti, haga mál-
um sínum mjög sitt með hvorum hætti.
Bandaríkin eru tiltölulega opið land, þar
sem áform stjórnvalda eru rædd opin-
berlega og eru flest því landsmönnum
kunnug. Jafnvel trúnaðarmálum er ekki
unnt að halda lengi leyndum fyrir
fréttamönnum.
Sovétríkin eru hins vegar lokað land.
Áform og framkvæmdir stjórnvalda þar
eru í flestum tilvikum einkamál viðkom-
andi yfirvalda og upplýsingar um
hernaðarmátt landsins og hræringar í
hernaðarskipulagningu eru vandfengn-
ar.
Mat hernaðarsérfræðinga er að Sovét-
ríkin hafi á undanförnum árum mjög
styrkt hernaðarmátt sinn, bæði stóreflt
flotann og bætt og aukið kjarnorku-
vopnaforða sinn.
Með kosningabaráttu þeirra Carters
og Reagans tók vígbúnaðarkapphlaupið
þar vestra nýja stefnu. Reagan lýsti því
yfir að Bandaríkin væru orðin á eftir í
þessu mikilsverða kapphlaupi. Banda-
ríkin yrðu eftir stuttan tíma opin fyrir
eldflaugaárás og nauðsynlegt væri að
loka þeim glugga sem þannig væri opinn
yfir landinu.
„Close the window and vulnerability,"
Jafnframt lýsti hann því yfir að
Bandaríkin væru orðin of veik hernaðar-
„Við höfum rétt til þess að mótmæla þegar tilveru
mannkynsins er ógnað. Hér er ekki um neitt
einkamál risaveldanna að ræða. Hér er um að
ræða mál hvers einasta einstaklings á þessari
jörð“, segir Guðmundur G. Þórarinsson, alþingis-
maður, í þessu erindi, sem hann flutti á þingi
Sambands ungra framsóknarmanna um síðustu
helgi.
lega til þess að geta náð fram hagstæðum
afvopnunarsamningum. Til slíks yrðu
Bandaríkin að vera sterkari aðilinn og
semja úr sterkari aðstöðu.
„Negociating from a position of
strength.“
Því væri um að gera að vígbúast af
kappi til þess að geta hafið raunhæfa
afvopnun.
Á síðustu misserum hafa orðið miklar
umræður um áform Atlantshafsbanda-
lagsins að setja upp eldflaugakerfi í
Evrópu, eldflaugar búnar kjarnorku-
vopnum. Ákvörðun um þetta var raunar
tekin á tíma Carters hnetubónda. Rökin
fyrir uppsetningu eldflaugakerfisins eru
þau, að sovésku SS-20 eldflaugarnar séu
orðnar ógnandi og hefðbundinn vopna-
búnaður Sovétríkjanna í Evrópu sé mun
sterkari en Atlantshafsbandalagsins.
Jafnframt höfðu mikil áhrif vanga-
velturnar, hvort Bandaríkin myndu í
raun verja Evrópu með kjarnorkueld-
flaugum þaðan ef „nauðsyn" bæri til.
Sumir töldu, að það mundu Bandaríkin
ekki gera vegna þess að með því
stofnuðu þau öryggi sínu í hættu og því
væri nauðsynlegt að Evrópa réði sjálf
yfir slíku eldflaugakerfi til varnar gegn
sovésku hættunni.
Kjarnorkuárás ríkis er talin muni
kalla kjarnorkuárás yfir það sjálft.
Engin fordæmi munu vera þess í
sögunni, að eitt ríki taki slíka ábyrgð á
vömum annars eða annarra að það geti
kallað tortímingu yfir þegna sína svipað
og Bandaríkin hafa gert gagnvart
Evrópu.
Þróunin í vopnabúnaði hefur verið
mjög ör. Margir hrukku við þegar 30 ára
gamall sovéskur kafbátur strandaði í
sænska skerjagarðinum og upplýst var
að hann væri búinn kjarnorkuvopnum.
Á „hafi friðarins“ eins og Bresnef kallar
Eystrasalt - inni í landhelgi hlutlauss
lands.
Hversu mjög eru þá ekki Sovétríkin
kjarnorkuvædd? Hvað þá um nýrri