Tíminn - 18.09.1982, Side 6

6
LAUGARDAGUR 18. SEPTEMBER 1982
Wiwiiw
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Gfsli Sigurósson. Auglýalngastjóri: Stelngrfmur Gfslason.
Skrffstofustjóri: Jóhanna B. Jóhannsdóttlr. Afgrel&slustjórl: Slgurður Brynjólfsson
Rltstjórar: Þórarinn Þórarlnsson, Elfas Snæland Jónsson. Rltstjórnarfulltrúl: Oddur
V. Ólafsson. Fróttastjórl: Kristlnn Hallgrfmsson. Umsjónarma&ur Halgar-Tfmans: Atll
Magnússon. Bla&amenn: Agnes Bragadóttlr, BJarghlldur Stefánsdóttlr, Eirfkur St.
Elrfksson, Frl&rlk Indriðason, Hei&ur Helgadóttir, Slgurður Helgason (fþróttlr), Jónas
Gu&mundsson, Krlstfn Lelfsdóttlr, Skaftl Jónsson. Útlltsteiknun: Gunnar Traustl
Gu&bjómsson. LJósmyndlr: Gu&jón Elnarsson, Gu&jón Róbert Ágústsson, Elfn
Ellertsdóttlr. Myndasafn: Eygló Stefánsdóttlr. Prófarklr: Flosi Kristjánsson, Kristfn
Þorbjamardóttlr, Marfa Anna Þorstelnadóttir. Rltstjórn, skrifstofur og auglýslngar:
Sf&umúla 15, Reykjavfk. Sfml: 86300. Auglýsingasfml: 18300. Kvöldsfmar: 86387 og
86392.
Ver& f lausasðlu 9.00, en 12.00 um helgar. Áskrtft á mánu&i: kr. 130.00.
Setning: Tæknldelld Tfmans. Prentun: Bla&aprent hf.
Tillögur sem bæta
mjög stöðu útgerðar
■ Ríkisstjórnin hefur samþykkt tillögur Steingríms
Hermannssonar, sjávarútvegsráöherra, til lausnar á
stærstu vandamálum togaraútgerðarinnar. Með þess-
um tillögum er komið mjög til móts við kröfur
útgerðarmanna og staða útgerðarinnar bætt mjög
verulega.
Meginatriði í tillögum þeim, sem ríkisstjórnin
samþykkti á fundi sínum á fimmtudaginn, eru þessi:
• Olíukostnaður verði lækkaður um 20%. Til að
byrja með verði þetta gert með þeim hætti að settur
verði á fót olíusjóður, sem hafi til ráðstöfunar 60
milljónir króna á þessu ári. Þar af verða 30 milljónir
fengnar af greiðsluafgangi til úreldingar, en hinar 30
milljónirnar að láni með ríkisábyrgð frá Seðlabank-
anum.
• 100 milljónum króna verði varið til lækkunar vaxta
á tímabilinu frá 1. október næstkomandi til 1.
október á næsta ári. Fjármagn þetta verði tekið af
tekjuafgangi Fiskveiðasjóðs frá árinu 1981.
• Talsverðum hluta af vanskila- og skammtímalán-
um útgerðarinnar verði breytt f lán til lengri tíma
til þess að gera fjármagnskostnað meðalfyrirtækis
viðráðanlegan.
• Fjármagnskostnaður nýrra fiskiskipa, einkum
þeirra sem smíðuð hafa verið innanlands, verði
athugaður sérstaklega.
• Tíminn fram að áramótum verði notaður til að
fjalla í samráði við hagsmunaaðila um vanda
útgerðar og aðgerðar til að mæta rekstrarvanda á
næsta ári.
Ljóst er að þessar tillögur munu bæta mjög verulega
rekstrarstöðu útgerðarinnar. Talið er að olíuverðs-
lækkunin ein muni bæta stöðu minni togaranna um
rúm 5% svo dæmi sé tekið.
Af þeim útreikningum, sem fyrir liggja um afkomu
útgerðarinnar eftir að þessar aðgerðir kæmu til
framkvæmda, er ljóst að þessar ráðstafanir myndu
bæta stöðu útgerðarinnar mjög verulega. Jafnvel þótt
reiknað sé með sams konar aflabresti næsta vetur og
vor og var á þessu ári er talið, að tap útgerðarinnar í
heild muni við þessar aðgerðir minnka um helming,
eða úr 14.5% í 7.6%. Ef hins vegar slíkur aflabrestur
yrði ekki, þá mun dæmið að sjálfsögðu verða mun
hagstæðara fyrir útgerðina. Ljóst er samkvæmt þessu,
að tillögur ríkisstjórnarinnar munu minnka tapið við
verstu aðstæður meira en helming.
Steingrímur Hermannsson, sjávarútvegsráðherra,
hefur réttilega bent á, að allnokkur hluti af þeim
vanda, sem útgerðin á nú við að glíma, er uppsafnaður
vandi frá undanförnum árum og því alls ekki við því
að búast að hann verði leystur í einu lagi. Fau mál
þarf að leysa á lengri tíma.
Þær tillögur til lausnar vanda útgerðarinnar, sem
ríkisstjórnin hefur nú sameinast um, hafa verið
vandlega undirbúnar af sjávarútvegsráðherra í
samvinnu við Þjóðhagsstofnun, Fiskveiðasjóð og
ríkisbankana. Þær eru skynsamur áfangi. Að hafna
þeirri leið er algjört ábyrgðarleysi.
- ESJ
Wmmm
á vettvangi dagsins
■ Samband íslenskra samvinnufélaga hefur nú um
þriggja ára skeið gefíð út stundaskrá til dreifíngar meðal
nemenda í skólum landsins. Þessi stundaskrá hefur í
flestu verið með hefðbundnu sniði slíkra pappíra, en þó
hafa verið prentaðar á aðra hlið hennar nokkrar
hlutlausar upplýsingar um eðli og markmið samvinnu-
hreyfíngarinnar hér á landi og erlendis. Þess hefur verið
gætt vandlega að ganga þannig frá þessum upplýsingum
að þær gætu hvorki flokkast undir einhliða áróður né
auglýsingamennsku; þama hafa verið dregnar saman
þær staðreyndir einar sem hver þjóðfélagsborgari
þarf á að halda varðandi þann geira samfélagsins, sem
samvinnuhreyfíngin myndar, til þess að geta gert sér fulla
grein fyrir uppbyggingu atvinnulífs og þjóðfélags í landi
okkar.
Þaö hefur ekki borið á því, svo að orð
sé á gerandi, að skólamenn hafi sýnt
þessu framtaki Sambandsins nokkra
andstöðu, hvorki hér í Reykjavík né
annars staðar á landinu. Þvert á móti má
ég segja að þeir hafi flestir tekið þessu
með þökkum - þeir hafi gert sér grein
fyrir því að þarna var einungis verið að
fylla upp í gat sem er í kennslu skólanna
og varðar félagasamtök í landinu og
uppbyggingu þeirra. En hins vegar
Efnið hættulega
Stundaskráin er prentuð á aflanga
pappírsörk og brotin þannig að rými er
fyrir átta lesmálsdálka á hvorri hlið.
Óðru megin er sjálf stundaskráin á rými
þriggja dálka, en á hinum fimm eru
gefnar upplýsingar um fæðupýramíd-
ann, rætt um holla fæðu, heilbrigði og
hreysti, og um hæfilega hreyfingu. Ég fæ
ekki betur séð en hér sé á ferðinni sá
birt örlítið skipurit um starf samvinnu-
hreyfingarinnar. í fimmta dálki er greint
frá þeim markmiðum kaupfélaganna að
efla viðskipta- og vörugæði, að selja
neytendum vörur á sem lægstu verði, að
ná sem hæstu verði fyrir afurðir
félagsmanna, að endurgreiða félags-
mönnum tekjuafgang í hlutfalli við
viðskipti þeirra við félagið, að starfrækja
atvinnufyrirtæki og veita félagsmönnum
atvinnu, og að efla menningarlíf. Ég
spyr, og sjálfsagt margir fleiri: Getur
það talist hættulegt að leggja þessar
upplýsingar á borð grunnskólanemenda
- um þá félagshreyfingu landsins sem
kannski hefur markað dýpst spor í allt
þjóðlíf okkar og nauðsynlegt er fyrir
hvern þjóðfélagsborgara að vita deili á,
hvort sem hann kýs sér að vera hlynntur
henni eða andsnúinn? í sjötta dálki er
svo prentuð stytt útgáfa af alþjóðlegu
samvinnureglunum. Þær eru sá grund-
völlur sem samvinnufélög um heim allan
byggja starf sitt á, og ég spyr eins og
áður: Er hægt að álíta það varhugavert
gagnvart viðkvæmum sálum skólanem-
enda á mótunarskeiði að segja þeim frá
því hver sé starfsgrundvöllur alþjóðlegr-
ar fjöldahreyfingar sem vinnur skipu-
lega að þvf að efla frið í heiminum og
bæta hag 360 milljón félagsmanna sinna
í öllum hornum veraldarinnar? Ég fyrir
mína parta hefði satt að segja frekar
„Fræðsluráð Reykjavíkurborgar sam-
þykkti það núna fyrir örfáum vikum að
banna Sambandinu að dreifa þessari
stundaskrá í skólum Reykvíkinga. Þessa
„afmælisgjöf“ þóknaðist Fræðsluráðinu
að færa Sambandinu á afmælisárinu þegar
hundrað ár eru liðin frá upphafí samvinnu-
starfs í landinu“.
gerðist það nú í haust að Sambandinu
bárust viðbrögð við þessu framtaki sínu
af nokkuð óvæntri tegund. Fræðsluráð
Reykjavíkurborgar samþykkti það núna
fyrir örfáum vikum að banna Samband-
inu að dreifa þessari stundaskrá í skólum
Reykvíkinga. Þessa „afmælisgjöf“ þókn-
aðist Fræðsluráðinu að færa Samband-
inu á afmælisárinu þegar hundrað ár eru
liðin frá upphafi samvinnustarfs í
landinu.
Fjórmenningarnir
Samkvæmt þeim upplýsingum, sem ég
hef aflað mér, mun fjögurra manna
meirihluti ráðsins, sem skipaður er
fulltrúum núverandi borgarstjórnar-
meirihluta, hafa staðið að þessari
samþykkt. Þann meirihluta mynda þau
Markús Örn Antonsson ritstjóri, Ragn-
ar Júlíusson skólastjóri, Sigurjón Fjeld-
sted skólastjóri og Bessí Jóhannsdóttir
kennari. Auk þess mun fulltrúi Alþýðu-
bandalagsins, Þorbjörn Broddason lekt-
or, einnig hafa léð samþykktinni
atkvæði sitt. Er sú afstaða óvænt, því að
yfirleitt hafa samvinnumenn talið sig
geta átt stuðnings að vænta frá fulltrúum
félagshyggjuflokkanna í málum á borð
við þetta.
Hins vegar er það Ijóst að það eru
ofannefndir fjórmenningar sem bera
alla ábyrgð á þessari samþykkt, og þar
með því að öflugustu almannahreyfingu
landsins væri meinað að koma á
framfæri við skólanemendur Reykjavík-
ur hlutlausum upplýsingum um eðli sitt
og markmið. Þessi afstaða er raunar
furðuleg hjá fullorðnu og fullþroska
fólki, og þar sem enginn rökstuðningur
fylgdi þessari afstöðu, er í rauninni erfitt
að komast hjá því að álykta að hún beri
vott um þröngsýni og afturhaldssemi af
verstu tegund. Það er þess vegna rétt að
líta örlítið á það efni sem á umræddri
stundaskrá stendur og sem þessir
fjórmenningar hafa þannig talið hættu-
legt fyrir þroska reykvískra grunnskóla-
nemenda að bærist fyrir augu þeirra.
einn boðskapur sem hverjum manni sé
hollt að tileinka sér, án alls tillits til
hugsanlegra skoðana á því hvort
heppilegra sé að velja einka-, ríkis- eða
samvinnurekstur sem skipulagsform á
atvinnulífi landsmanna. Ég trúi því
trauðlega að þessi hlið stundaskrárinnar
hafi getað hlaupið fyrir brjóstið á
fjórmenningunum.
A hinni hliðinni fer rými tveggja dálka
undir titilsíðu og reit fyrir persónulegar
upplýsingar um eiganda. Á hinum sex
eru hins vegar gefnar nokkrar upplýsing-
ar sem varða samvinnuhreyfinguna. Á
þeim fyrsta er birt skrá yfir kaupfélögin
í landinu sem aðilar eru að Sambandi
ísl. samvinnufélaga. Ef sá listi á að
teljast hættulegur andlegum þroska
grunnskólanemenda í Reykjavík, þá er
skýringin mér hulin ráðgáta. í öðrum
dálki er á það minnst að á yfirstandandi
ári eru liðin 100 ár frá stofnun elsta
Sambandskaupfélagsins. Er þörf á því
að halda þessu atriði leyndu fyrir
nemendum? Voru ekki allir fjölmiðlar
landsins svo uppfullir af jákvæðu efni
um þetta mál tvívegis fyrr á árinu, að
óhætt sé að telja að allur þorri
landsntanna hafi þá sameinast um að
óska samvinnuhreyfingunni til hamingju
með þetta afmæli?
í þriðja dálki er svo frá því skýrt að
Samband ísl. samvinnufélaga hafi
ákveðið að efna til ritgerðasamkeppni
meðal nemenda í 9. bekk grunnskóla og
í framhaldsskólum nú í vetur um efnið
„Hlutverk og starfsemi samvinnufélag-
anna í íslensku þjóðfélagi.“ Góðum
verðlaunum er heitið, samtals að
fjárhæð 75.000 krónur. Á virkilega að
trúa því að fjórmenningarnir í Fræðslu-
ráði Reykjavíkurborgar telji það skað-
vænlegt fyrir æskufólk borgarinnar að
því sé gefið tækifæri til að spreyta sig á
því verkefni að fjalla skipulega í rituðu
máli um eina stærstu og öflugustu
fjöldahreyfingu þjóðarinnar? Ég verð
að segja það eins og er að því trúi ég
ekki fyrr en í fulla hnefana.
f fjórða dálki þessarar hliðar er svo
■ Dr. Eysteinn Sigurðsson
talið að þessu væri þveröfugt farið - hér
væri um að ræða upplýsingar sem
hverjum manni ætti að vera akkur í að
hafa einhverja hugmynd um.
Auglýsingar
eða upplýsingar
Mér er ekki fullkunnugt um það
,hvaða hvatir eða ástæður kunna að hafa
legið á bak við þessa ákvörðun hjá þeim
fjórmenningunum. Og ekki vil ég ætla
þeim það að hafa látið einhverja tegund
af blindu pólitísku ofstæki ráða gerðum
sínum í þessu máli, að minnsta kosti á
meðan ég fæ ekki gild rök fyrir slíku.
En hitt sýnist ljóst að á bak við þessa