Tíminn - 29.09.1982, Blaðsíða 7

MIÐVIKUDAGUR 29. SEPTEMBER1982
erlent yfirlit
■ Forsetaskipti verða í Mexikó 1.
desember n.k. Þá lætur José Lopez
Portillo af embætti, en hann hefur setið
á forsetastóli síðan 1976, og við tekur
Miguel de la Madrid, sem kjörinn var í
sumar. Nokkur ótti hefur gripið um sig
í Mexikó um að lýðræðinu þar í landi sé
hætt vegna þeirra efnahagshremminga
sem dunið hafa yfir þjóðina á þessu ári.
Eftir byltinguna 1917 voru herforingja-
stjórnir við völd allt fram til 1946, en
síðan hafa kjömar ríkisstjórnir setið að
völdum. En herinn hefur einnig sitt að
segja í stjómmálum landsins. Að
minnsta kosti verða stjórnmálamenn að
taka fullt tillit til hans.
Sambúð hersins og Portillo forseta
hefur verið góð. Enda var góðæri
mestan hluta stjórnartíma hans miðað
við allar aðstæður og með tilliti til
hvernig þeim málum er yfirleitt háttað í
Rómönsku Ameríku.
Mexikó hefur lengi verið olíufram-
leiðsluríki, en fyrir nokkmm ámm
fundust þar meiri olíulindir en dæmi em
til á vesturhveli jarðar. Hinn nýfundni
auður glæddi bjartsýni um blómberandi
Mexlkó:

erlendar f réttir
■ Ólögleg gjaldmiðilsverslun blómstrar í Mexikó í kjölfar gengislækkana og ótryggs
ástands í fjármálum.
Stenst lýdrædid
efnahagskreppuna?
framtíð og tekin voru lán á lán ofan til
margs konar verkefna og framkvæmda.
Herinn naut góðs af. Hann var
stækkaður að mun, laun hermanna
hækkuð og þeim veitt forréttindi.
Herforingjarnir fengu ný og betri vopn
og undu glaðir við sitt og töldu Portillo
mikilhæfan leiðtoga.
Nú er slegið í bakseglin og er kunnara
en frá þurfi að segja að olíuverð lækkaði
og eftirspurn minnkaði til muna. En
skuldirnar em ógreiddar.
Þetta er sá búskapur sem Madrid
tekur við 1. desember.
í ár hefur gengi mexikanska gjaldmið-
ilsins fallið gífurlega og enn stendur
gengisfelling fyrir dymm. Spákaup-
mennska blómstrar, en atvinnulífið er
fjárvana og glæstar vonir að engu
orðnar. Portillo forseti hefur gert mjög
róttækar ráðstafanir til að koma í veg
fyrir algjört hmn. Meðal annars hefur
hann þjóðnýtt helstu banka landsins og
fleira í þeim dúr, sem að öllu jöfnu fellur
ekki í kramið hjá íhaldssömum herfor-
ingjum. En herinn hefur marglýst
hollustu við Portillo og aðgerðir hans.
Þegar Madrid tekur við völdunum er
fastlega búist við að hann þurfi enn að
herða tökin á efnahagsmálunum og þá
reynir á hvort herinn verður honum trúr
og fylgispakur. Eftir stjórnartíð Por-
tillos er herinnöflugriog betur búinn en
hann hefur verið áratugum saman. Það
ríkir mikill agi í hernum og er hlýðni við
yfirmenn æðsta boðorðið. Það virðist
næstum hefð í Mexikó við hver
stjórnarskipti að orðrómur kemst á
kreik um að valdataka hersins standi
fyrir dyrum. En forsetar og hershöfð-
ingjar hafa lynt hvorir við aðra allt frá
1946 og lýðræðinu ekki stafað hætta af
hernum.
En aðstæður eru nú um margt ólíkar
því sem áður var. Vegna góðs aga í
hernum er talið útilokað að lágt settir
liðsforingjar hugsi sér til hreyfings og
geri tilraunir til valdaráns. Öðru máli
gegnir ef æðstu yfirmenn hersins telja að
það sé landinu fyrir bestu að þeir taki
að sér stjórnina. Þá mun heraginn ekki
bregðast þeim. Hollusta hersins getur
því verið tvíbent vopn.
Miguel de la Madrid er ekki
öfundsverður af því hlutverki sem hann
tekur við eftir rúma tvo mánuði. Hann
verður að borga skuldirnar sem fyrir-
rennari hans efndi til og draga úr eyðslu.
Það hlýtur að bitna á hernum eins og
öðrum stofnunum ríkisins. Portillo efldi
herinn og mokaði í hann fjármagni en
Madrid verður óhjákvæmilega að draga
verulega úr útgjöldum til hans. Hers-
höfðingjarnir vita sem er að það verður
óhjákvæmilegt, en hvemig bregðast þeir
við?
Það er sú spurning sem brennur á
vörum Mexikana. Ef herinn álítur að
ríkinu sé stefnt í stjórnleysi telur hann
skyldu sína að víkja stjórnmálamönnum
til hliðar og koma sjálfur á röð og reglu
í landinu. Þetta er hið hefðbundna
mmmwmm&m
■ Olíugróðinn er minni en ætlað var og Mexikanar súpa nú seyðið af því.
mynstur sem allir herforingjar í Róm-
önsku Ameríku fara eftir er þeir gera
stjórnarbyltingar og taka völdin í sínar
hendur.
Mexikanski herinn nýtur meiri virð-
ingar meðal þjóðarinnar nú en oftast
áður. Hann er fjölmennari og betur
búinn eins og komið erframog aginn
innan hans er það góður að hermennirn-
ir haga sér ekki eins og bandíttar
gagnvart eigin landsmönnum, eins og
títt er um hermenn í þessum heimshluta.
Þvert á móti hefur herinn komið fólki til
hjálpar á neyðarstundum svo sem þegar
náttúruhamfarir geisa eða bjarga þarf
uppskeru o.s.frv. Þá hefur herinn verið
notaður til að kljást við smyglara og alls
kyns óaldarflokka, sem plagað hafa
heiðvirt fólk úti á landsbyggðinni.
Einnig hefur hann unnið að upprætingu
ólöglegrar ræktunar á marijuana og
opíums, en bændur yfirleitt kæra sig
ekkert um slíka starfsemi í sinni sveit,
því henni fylgir alls kyns glæpamennska
og yfirgangur. Almenningur lítur því
fremur á herinn sem verndara en
ofsækjendur eins og títt er um gjörvalla
Rómönsku Ameríku.
En tíminn einn leiðir í ljós hvort
Mexikó verður áfram lýðveldi eða lýtur
herforingjastjórn um lengri eða
skemmri tíma.
Oddur Ólafsson
skrifar
Vestur-Þýskaland:
Kohl
verður
kanslari
— Nægilega margir þingmenn
frjálslyndra styðja
vantraustið á Schmidt
■ Helmut Kohl leiðtogi kristilegra
demókrata verður að öllum líkind-
um næsti kanslari Vestur-Þýska-
lands, þar sem ljóst er að stjórnar-
andstöðuflokkarnir á þinginu í Bonn
hafa nóg fylgi til að koma vantrausts-
tillögu sinni gegn stjórn Schmidt
kanslara í gegn.
Meðlimir þingflokks frjálslyndra
demókrata munu styðja ákvörðun
formanns síns, Genschers, um að
ganga til samstarfs við Helmut Kohl
um vantraust, en um tíma leit út fyrir
að ekki yrði nægilegur stuðningur í I
liði Genschers vegna úrslitanna í |
Heese um helgina þar sem frjáls-
lyndir þurrkuðust út af fylkisþinginu.
Eftir ákafar umræður í þingflokki
frjálslyndra í gærdag kom í ljós að
stór meirhluti hans fylgir Genscher
að málum.
ísraelsstjórn:
Skipar rann-
sóknarnefnd
|— til að kanna fjöldamorðin
í Beirút
I Stjórn Begins í ísrael hefur látið
I undan vaxandi þrýstingi heima fyrir
og erlendis og ákveðið að koma á fót
réttarrannsóknamefnd til að kanna
tildrög fjöldamorðanna í vesturhluta
Beirut fyrir tveimur vikum.
Begin hefur verið harður í afstöðu
sinni gegn slíkri rannsókn en varð að
láta undan vegna hættu á að stjórn
hans félli vegna þessa máls. Einn
ráðherra hans hefur þegar sagt af sér
vegna málsins og útlit var fyrir að
aðrir fylgdu í kjölfarið.
Rannsóknarnefndinni er ætlað að
rannsaka bæði pólitiskar og hernað-
arlegar hliðar fjöldamorðanna og
hefur vald til að kalla hvaða vitni sem
er fyrir sig, en stjórnvöld í ísrael
vona að skipun hennar muni lægja
mótmælaöldunnar sem komið hafa
upp vegna málsins.
Bæði Verkamannaflokkurinn og
„Friður nú“ hreyfingin í fsrael hafa
fagnað þessari ákvörðun en segja
jafnframt að þau muni áfram vinna
að afsögn Begins og varnarmálaráð-
herra hans Sharon.
fsraelsmenn horfnir frá
vesturhluta Beirút:
Neita að yf ir-
gefa flugvöllinn
■ fsraelsmenn hafa nú að fullu
dregið herlið sitt frá vesturhluta
Beirutborgar en þeir hafa neitað að
láta af hendi stöður sínar við
flugvöllinn í Beirut og segja að þeir
vilji hafa tryggingu fyrir því að
flutningavélar geti áfram lent þar.
Bandaríkjamenn hafa á hinn
bóginn alfarið neitað því að senda
landgönguliða sína inn í borgina fyrr
en ísraelsmenn hafa að fullu horfið
frá borginni en landönguliðarnir eru
sem kunnugt er hluti hins alþjóðlega
friðargæsluliðs sem taka á sér stöðu
í vesturhlutanum, og mun hafa
komið til allsnarpra orðaskipta á milli
Morris Draiper, sérlega sendifull-
trúa Bandaríkjanna og yfirmanns
Norðurhers ísraels á flugvellinum
vegna veru fsraelsmanna þar.
Talsmaður stjómarinnar í Wash-
ington sagði í gær að hann byggist
samt við því að landgönguliðarnir
myndu taka upp stöður sínar í dag
eins og áformað er nema einhver
vandræði yrðu á síðustu stundu.
■ Sovétríkin: Hásettur sovéskur embættismaður hefur gagnrýnt stjórn
Reagans harðlega fyrir afstöðu hennar í afvopnunarmálum. í grein sem birt
hefur verið í blaðinu Literary Gazette í Moskvu í dag ásakar
embættismaðurinn Bandaríkjamenn um að hafa unnið skemmdarverk á þeim
afvopnunarviðræðum sem nú standa yfir og segir m.a. að engin stjórn
Bandaríkjamanna frá strðslokum hafi verið jafn hemaðarlega sinnuð og
núverandi stjórn.
Viðræður um fækkun meðaldrægra eldflauga í Evrópu hefjast á ný í Genf
á fimmtudaginn og sagði talsmaður Bandaríkjamanna að þeir myndu leggja
áherslu á afnám allra slíkra eldflauga í Evrópu.
Indland: Thatcher forsætisráðherra Bretlands hefur haldið heim á leið í
ferð sinni um Austurlönd fjær og mun hún hafa viðkomu á Indlandi í
bakaleiðinni þar sem hún ræðir m.a. við Indim Gandhi.
Bandaríkin: Pym utanríkisráðherra Breta og Shultz utanríkisráðherra
Bandaríkjanna áttu viðræður í New York en í þeim var hvergi minnst á
gasleiðsluna frá Síberíu. Báðir forðuðust þetta umræðuefni en einbeittu sér
í staðinn að umræðum um aðrar leiðir sem gætu komið til greina við að setja
þrýsting á Sovétmenn.