Tíminn - 09.02.1983, Blaðsíða 8

8
MIÐVIKUDAGUR 9. FEBRÚAR 1983.
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Gísll Sigurðsson. Auglýsingastjóri: Steingrímur Gislason.
Skrifstofustjóri: Jóhanna B. Jóhannsdóttir. Afgreiðslustjóri: Sigurður Brynjólfsson.
Ritstjórar: Þórarinn Þórarinsson, Elías Snæland Jónsson. Ritstjórnarfulltrúi: Oddur
V. Olafsson. Fréttastjórar: Kristinn Hallgrímsson og Atli Magnússon.
Umsjónarmaður Helgar-Timans: Guðmundur Magnússon. Blaðamenn: Agnes
Bragadóttir, Bjarghildur Stefánsdóttir, Friðrik Indriðason, Heiður Helgadóttir, Jón Guðni
Kristjánsson, Kristin Leifsdóttir, Samúel Örn Erlingsson (iþróttir), Skafti Jónsson, Sonja
Jónsdóttir. Útlitsteiknun: Gunnar Trausti Guðbjörnssson. Ljósmyndir:
Guðjón Einarsson, Guðjón Róbert Ágústsson, Árni Sæberg. Myndasafn:
Eygló Stefánsdóttir. Prófarkir: Flosi Kristjánsson, Kristín Þorbjarnardóttir,
Maria Anna Þorsteinsdóttir. Ritstjórn , skrifstofur og auglýsingar:
Siðumúla f 5, Reykjavik. Sími: 86300. Auglýsingasimi 18300. Kvöldsímar: 86387 og 86392.
Verð i lausasölu 11.00, en 15.00 um helgar. Áskrift á mánuði kr. 150.00.
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans. Prentun: Blaðaprent hf.
Nýr stjórnar-
skrárhöfundur
■ Senn mun sú tíð koma, þegar íslendingar verða ekki
lengur hnípin þjóð í vanda. Peir geta þegar farið að syngja
fullum hálsi, að bráðum kemur betri tíð með blóm í haga.
Allt verður þetta því að þakka, að hinir vitru menn,
sem hafa unnið að breytingum á kjördæmaskipan og
kosningalögum, hafa tekið tölvu í þjónustu sína. Fyrst
voru það stjórnarskrárnefndarmennirnir undir forustu
forsætisráðherra og síðan formenn stjórnmálaflokkanna.
Þegar það þótti ekki duga, var formönnum þingflokkanna
bætt við.
Fyrst var notazt við tölvu Hagstofunnar, en þegar hún
þótti ekki lengur nógu hraðvirk, var snúið sér að tölvu
Háskólans. Síðan má heita, að hún hafi verið í gangi dag
og nótt og framleitt svo mikið af útreikningum og
pappírsflóði, að fróðir menn telja, að árlegur pappírsinn-
flutningur til Iandsins fyrir 50 árum hafi verið minni að
magni en sá pappír, sem tölvan er búin að nota við
útreikninga um breytingar á kjördæmaskipan og kosninga
fyrirkomulagi.
Um talsvert skeið eða síðan formennirnir tóku við
tölvunni, hefur verið tilkynnt með litlu millibili, að lausnin
væri alveg í sjónmáli. Það væri aðeins eftir að spyrja
tölvuna um minniháttaratriði. Þó er lausnin ekki fundin
enn, en samkvæmt frásögn Mbl. í gær, eru þrír af
flokkunum nokkurn veginn búnir að finna hana.
Þingflokkur Sjálfstæðisflokksins er þó sagður hafa
einhvern fyrirvara.
Vafalaust mun tölvan fyrr eða síðar skila hlutverki sínu
og leggja í hendur formannanna fullkomna kjördæmaskip-
an og kosningatilhögun. Þá munu hendur verða látnar
standa fram úr ermum hjá þingmönnum.
Það verður ekki farið að spyrja sauðsvarta kjósendur
að því, hvort þeim líki niðurstöður tölvunnar betur eða
verr. Frumvarp um breytingar á kosningalögunum og
frumvarp um breytingu á þeirri grein stjórnarskrárinnar,
sem fjallar um kjördæmaskipanina, verða afgreidd
gegnum þingið með eins miklum hraða og kostur er.
Stefnt verður að því að ljúka afgreiðslu þeirra áður en
Norðurlandaþing kemur saman í síðari hluta þessa
mánaðar. Ráðherrar og þingmenn geta þá farið þangað
glaðir í bragði eftir að hafa leyst af höndum mikið starf
undir leiðsögn tölvunnar.
íslendingar verða frægir af þessu verki. Þeir verða þá
ekki aðeins frægir fyrir það, að hafa orðið fyrstir þjóða
til að velja konu í sæti þjóðhöfðingja. Þeir verða einnig
orðnir fyrsta þjóðin, sem hefur látið tölvu vera aðalhöf
undinn að kjördæmaskipan og kosningalögum. Engin
þjóð hefur komizt svona langt í tölvunotkun, ekki einu
sinni Japanir.
Vafalaust er það svo von þeirra, sem hafa unnið með
tölvunni nætur og daga að undanförnu, að allt muni snúast
til betri vegar, þegar stjórnarskrárbreyting tölvunnar
kemur til framkvæmda. Áratugur viðreisnarinnar og
framsóknaráratugurinn muni hverfa í skuggann, þegar
menn fara að tala um áratuginn, þegar stjórnarskrárbreyt-
ing tölvunnar tók gildi.
Liðsbón
Stjórnarandstaðan í Sjálfstæðisflokknum beitir nú
öllum ráðum til að koma í veg fyrir að bráðabirgðalögin
um efnahagsaðgerðir komi til atkvæða í neðri deild.
t Morgunblaðinu í gær er ráðizt hatramlega á
Framsóknarflokkinn fyrir að hafa krafizt þess, að
atkvæðagreiðslan verði ekki dregin meira á langinn.
Stjórnarandstaðan í Sjálfstæðisflokknum hefur nú farið
í liðsbón til Alþýðubandalagsins og beðið það um að
hindra atkvæðagreiðsluna. Fróðlegt verður að sjá árangur
þeirrar liðsbónar. I*.Þ.
skrifad og skrafað
Verðmætasköpun
unga fólksins
■ íslenskir táningar, það
eru 19 ára og yngri, lögðu
fram ríflegan fjórðung eða
26,5% af öllum þeim ársverk-
um er unnin voru í helstu
útflutningsatvinnugrein
þjóðarinnar árið 1981, þ.e.
fiskiðnaðinum. En unglingar
15 til 19 ára eru um 10%
þjóðarinnar.
Að því er fram kemur í
„Vinnumarkaðinum 1981“,
skýrslu Framkvæmdastofn-
unar, unnu alls 18.345 manns
samtals 9.828 ársverk í fisk-
iðnaði hér á landi það ár. Af
þeim fjölda voru 7.087 19 ára
og yngri sem skiluðu samtals
2.604 ársverkum. Skiptast
tölurnar nokkurn veginn
jafnt milli drengja ogstúlkna.
Þetta er úr frétt sem birtist
í Tímanum í gær og er
gleðilegt til þess að vita að
enn fá unglingar tækifæri til
að taka til hendi við hagnýt
störf og er hlutur þeirra
hreint ekki svo lítill í sköpun
þjóðartekna.
Á sömu opnu er viðtal við
verkstjóra í hraðfrystihúsi
Grundarfjarðar þar sem
hann skýrir svo frá að hjá
honum sé fólk af níu þjóðern-
um í vinnu en hjá fyrirtækinu
vinna nú 20 úflendingar,
enda ve'rtíð hafin. Verkstjór-
inn lætur vel af þessum
starfskrafti og segir fólkið
komast fljótt upp á lag með
fiskvinnsluna.
Hér á árum áður var það
siður í sumum verstöðvum
að gefa frí í skólum þegar
mikill afli barst á land til að
unglingarnir gætu tekið til
hendi við að bjarga aflanum
og skapa úr honum verð-
mæti. Þessi ágæti siður hélst
lengi vel í Vestmannaeyjum
og einhvern tímann urðu
upphlaup og blaðaskrif vegna
þess að kennarar töldu ófært
að stálpaðir krakkar misstu
af dýrmætri kennslu þeirra til
að vinna við landburðinn.
l-lin síðari ár hefur ekki heyrst
um að kennsla hafi fallið
niður á nokkrum stað á
landinu þótt mikill skortur
væri á vinnuafli þegar vel
veiðist.
Fiskur
og skólakerfi
Fjöldi útlendinga vinnur
við fiskverkun umhverfis allt
land yfir vertíðartímabilið.
Yfirleitt bera verkstjórar
þessu fólki vel söguna og
vissulega á það sinn þátt í
verðmætasköpun sem kemur
þjóðarheildinni til góða og er
síst ástæða til að amast við
því þótt erlent fólk vinni hér
störf sem íslendingar ráða
ekki við sjálfir.
í íslensku atvinnulífi háttar
svo til hvort sem mönnum
líkar betur eða verr, að það
eru árstíðaskipti af því hve
mikið þarf að starfa. Þegar
fiskurinn gefur sig verður að
veiða hann og verka.
Á þeim tíma sem vetrar-
vertíð stendur hvað hæst og
mest er að starfa við sjávar-
síðuna er síaukinn fjöldi
ungs fólks sitjandi á skóla-
bekk en flytja verður inn
vinnuafl til að vinna hagnýt-
ustu störfin sem öll þjóðfé-
iagsgerðin byggist á, meðal
annars skóla- og menntakerf-
ið eins og það leggur sig. Ef
ekki er dreginn fiskur úr sjó
og hann verkaður þegar hann
berst á land er hætt við að
rándýrt menntakerfi standist
ekki til lengdar.
Á sumrin veiðist minna og
ekki er lengur að Tala um
síldarvertíð björtustu mán-
uðina. Þá eru allir skólar
lokaðir. Á þeim tíma ganga
þúsundir ungmennaatvinnu-
litlir og sveitarstjórnarmenn
reyna að berja í brestina með
þvi að búa til ýmis störf fyrir
unglingana, sem í flestum
tilvikum er ekki annað en
atvinnubótavinna. En samt
sem áður er þetta virðingar-
verð viðleitni til að sjá
skólanemum fyrir einhverj-
um störfum.
En á sumrin standa skóla-
húsin auð og kennarar taka
sér löng sumarfrí. Það skóla-
kerfi sem hér er byggt upp er
varla svo harðmúrað að engu
sé hægt að breyta, enda er
ávallt verið að breyta því,
meðal annars með því að
lengja-skólatímann og fjölga
nemendum. En er það nokk-
ur goðgá þótt stungið sé upp
á því að við sjávarsíðuna sé
skólatíma hnikað til svo að
unga fólkið geti tekið til
hendi þegar mest er þörf fyrir
vinnukraft þess en sitji við
nám þegar minna er um að
vera í atvinnulífinu.
Vafalaust rísa skólamenn
öndverðir gegn öllum hug-
myndum af þessu tagi, enda'
mundi breyttur skólatími
valda röskun á starfi þeirra
og skólakerfinu í heild. En
væri ekki æskilegra að við
ynnum sjálfir fyrir kostnaði
við okkar skólakerfi í stað
þess að láta útlendinga gera
það?
Lífsmark í Dalvík
Enn ein frétt úr Tímanum
í gær. Nemendur Dalvíkur-
skóla sem búa í heimavist
eða búa fjarri skólanum voru
orðnir leiðir á að vera í fæði
í veitingasölu. í stað þess að
kvarta og kveina komu
krakkarnir sér upp eigin
mötuneyti sem þeir reka við
heldur ófullkomnar aðstæður
í heimavistinni. Þar smyrja
þau brauðið sitt, hella upp á
kaffi, og elda jafnvel soðn-
inguna og þvo upp eftir sig
sjálf. Ekkert af þessu er í
rauninni þakkarvert, en
þáma sýna ungmennin fram-
tak og sjálfsbjargarviðleitni,
og í stað þess að láta 'aðra
bera fyrir sig alla björg og
þrífa upp eftir sig gera þau
það sjálf.
Það er mikill siður í þessu
landi að kvarta og kveina yfir
vondum þjónustubrögðum
margs kyns aðila og þeir sem
mest kvarta eru auðvitað
þeir sem ætlast til að allt sé
borið fyrir og þrifið upp eftir
þá á eftir. En ef krökkunum
á Dalvík fellur ekki matseld-
in í heimavistinni er engum
um að kenna nema þeim
sjálfum. En áfram með
smjörið, krakkar, það er eins
sjálfsagt að þið matbúið í
ykkur og þvoið upp og að
sitja lungann úr sólarhringn-
um yfir skræðunum. OO
starkaður skrifar
Austurríski lidþjálfinn aftur á
dagskrá í Vestur-Þýskalandi
■ ADOLF Hitler og ullt sem honum tengist er góður bisness
í Vestur-Þýskalandi um þessar mundir. I tilefni af því, að hálf
öld er liðin frá því að gömlu valdastéttirnar þar í landi leiddu
austurríska liðþjálfann til æðstu valda, sem hann lét ekki af
hendi aftur fyrr en við sjálfsmorð í rústum Berlínar vorið
1945, hefur framleiðsla á alls konar hlutum, sem minna á
Hitlcrstímann, blómstrað. Auk þess hefur fjöldinn allur af
bókum og blöðum séð dagsins Ijós, sýningum hefur víða verið
komið upp, lcikrit sett á svið og kvikmyndir og sjónvarpsþættir
sýndir. Einn bóksalinn orðaði það svo í blaðaviðtali, að nú
væri koinið í tísku þar í landi að lesa um fortíðina, en áður
fyrr hefði fólk keypt bækur um Hitlcr með sama hugarfari og
uin klámbækur væri að ræða. En nú cr nasisminn sem sagt
ekkert klám í hugum manna þar í landi lcngur.
Það er auðvitað til góðs eins ef Þjóðverjar kynna sér
óhugnaðarverk Adolf Hitlers og nasista, átta sig á því hvernig
þeitn tókst að komast til valda og gera sér grein fyrir því,
hvers vegna þýska þjóðin varð þeim svo auðsvcip. Slík þekking
er auðvitað forsenda þess að nýr Hitler rísi ekki í Þýskalandi.
Ýnisir liafa einmitt vakið athygli á því i tilefni af fimmtiu ára
valdatökuafmælinu, hversu nasisk viðhorf eiga sér enn sterka
formælendur. Græningjarnir svonefndu, þ.e. flokkur eða
kosningasamtök umhverflsverndarmannahafa verið framan-
lega í flokki þeirra, sem bent hafa á þessa staðreynd. Og
vissulega eru ýmsir viðkvæinir. Ahrifamenn mcðal kristilegra
demókrata, sem nú fara með stjórn landsins, urðu til að
mynda býsna reiðir vegna sýningar, sem efnt var til, þar sem
sýndar voru Ijósmyndir úr verksmiðjum þeim, sem stórfyrir-
tækin AEG og Siemens ráku á stríðsárunum með nauðungar-
eða þrælavinnu. Þessi fyrirtæki eru enn ineðal stærstu
frainleiðslufyrirtækja landsins, og þótti sumum ekki við hæfi
að rifja upp hlutdcild þcirra í glæpaverkum nasista. En
auðvitaö er slík upprifjun eitt af því sem komiö gæti í veg
fyrir að atburðirnir endurtaki sig.
SAMKVÆMT blaðafréttum hefur sú spurning, hvort nýr
Adolf Hitler gæti komist til valda í Vestur-Þýskalandi, cinmitt
verið áleitin þessar vikurnar. Menn liafa velt fvrir sér
ógnarferli Hitlers og varpað fram spurningunni: getur þetta
gerst aftur?
Svörin virðast nokkuð á tvo vegu. Annars vegar eru þeir,
sem óttast að slíkt geti gerst aftur. Þcir benda á ýmsa þætti í
vestur-þýsku þjóðféiagi, sem eigi sér hliðstæöu við ástandið á
dögum YVeimarlýöveldisins. Einnig vekja þeir athvgli á því, að
öfgainenn til hægri hafí látið til sin taka í vaxandi mæli m.a.1
meö aukinni valdbeitingu af hálfu nýnasistahúpa og með
vaxandi útlendingahatri. „Hinn illi andi fortíðarinnar lifír
enn“ sagði til dæmis i yfirlýsingu, sem leiðtogar samtaka
gyðinga í Vestur-Þýskalandi sendu frá sér nýlega.
En þótt hægt sé að benda á ýmis atriöi í vestur-þýsku
þjóðfélagi samtímans, sem vekja kunni ugg, þá virðast þú
flestir þar í landi telja, að sú lýðræðisþróun, sem hófst eftir
fall Hitlers, hafí mótað svo mjög hinar vngri kynslóðir, að
nýr Hitler ætti enga von um að ná fótfestu. Vonandi hafa þeir
rétt fyrir sér.
-Starkaður