Tíminn - 01.10.1983, Blaðsíða 8

8
LAUGARDAGUR 1. OKTÓBER 1983
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Gisli Sigurðsson. Auglýsingastjóri: Steingrimur Gíslason.
Skrifstofustjóri: Ragnar Snorri Magnússon. Afgreiöslustjóri: Sigurður Brynjólfsson.
Ritstjórar: Þórarinn Þórarinsson, Elías Snæland Jónsson. Ritstjórnarfulltrúi: Oddur V.
Ólafsson. Fréttastjóri: Kristinn Hallgrímsson.
Umsjónarmaður Helgar-Tímans: Atli Magnússon. Blaðamenn: Agnes Bragadóttir,
Bjarghildur Stefánsdóttir, Baldur Kristjánsson, Friðrik Indriðason, Guðmundur Sv .
Hermannsson, Heiður Helgadóttir, Jón Guðni Kristjánsson,
Jón Ólafsson, Kristín Leifsdóttir, Samúel Örn Erlingsson (íþróttir), Skafti Jónsson, Sonja
Jónsdóttir, Þorvaldur Bragason. Útlitsteiknun: Gunnar Trausti Guðbjörnssson.
Ljósmyndir: Guðjón Einarsson, Guðjón Róbert Ágústsson, Árni Sæberg. Myndasafn:
Eygló Stefánsdóttir.
Prófarkir: Kristín Þorbjarnardóttir, Sigurður Jónsson.
Ritstjórn skrifstofurog auglýsingar: Síðumúla 15, Reykjavík. Sími: 86300. Auglýsingasimi
18300. Kvöldsímar: 86387 og 86306.
Verð í lausasölu 20.00, en 22.00 um helgar. Áskrift á mánuði kr. 250.00.
Setning og umbrot: Tæknideild Timans. Prentun: Blaðaprent hf.
Vandi stjórnar-
andstöðunnar
■ Eftir viku kemur þing saman og er líklega mörgum orðið
mál að komast þar í pontu. Þegar eftir kosningar voru uppi
háværar raddir meðal þingmanna um að kalla saman Alþingi
í vor eða sumar, en meirihlutinn hlaut að ráða. Ljóst var að
þörf var á að gera róttækan uppskurð á lasburða efnahagslífi
og þoldi það mál enga bið. í stjórnarmyndunarviðræðunum
kom glöggt fram að tveir öflugustu stjórnmáláflokkarnir
höfðu einir þor til að axla þá ábyrgð sem nauðsynlegum efna*
hagsráðstöfunum fylgdi. Smáflokkarnir höfðu hvorki getu né
kjark til að horfast í augu við vandann, og síst sá þeirra sem
lagði fram neyðaráætlun í efnahagsmálum til að geta talist
marktækur í kosningabaráttunni.
Deila má um hvort það hafi verið réttmæt ákvörðun eða
ekki að verða ekki við kröfum þeirra sem vildu að Alþingi
kæmi saman í voreða sumar. Það hefði litlu breytt í sambandi
við framkvæmd efnahagsráðstafananna. Þær voru fram-
kvæmdar með bráðabirgðalögum en studdar af styrkum
þingmeirihluta. bau rök hafa komið fram, að brýnt hafi verið
að kjósa embættismenn þingsins þegar eftir stjórnarmyndun,
en það er löng hefð fyrir því að Alþingi er ekki kallað saman
fyrr en 10. október og hefur ekki valdið vandkvæðum til þessa
og gerir ekki enn.
í vor voru uppi hugmyndir um að efna til annarra kosninga
á þessu ári vegna breytinga á kosningalögunum og hefur
krafan um sumarþing m.a. verið byggð á þeim vilja. En slíkt
kom náttúrlega ekki til greina eins og á stóð í efnahagsmálum.
Illdeilur og átök hefðu ekki leitt til annars en glundroða og
frestun þjóðnauðsynlegra ráðstafana með ófyrirsjáanlegum
afleiðingum. Það er því réttmæt ákvörðun og eðlileg að hefja
þinghald á venjubundnum tíma. Farið er að rofa til í
efnahagslífinu og nokkur stöðugleiki að komast á eftir að
þjóðinni hefur verið bjargað undan stærri verðbólguhol-
skeflum en nokkru sinni hafa yfir hana gengið.
Störf Alþingis í vetur munu á margan hátt bera annan svip
en undanfarin ár. Þingflokkum hefur fjölgað um tvo og er
þess að vænta að einhverra nýrra sjónarmiða gæti í
þingsölum. En hver áhrif nýju flokkanna verða leiðir tíminn
einn í ljós.
Vafalaust munu stjórnarandstæðingar veitast harkalega að
þeim aðgerðum sem í bráðabirgðalögunum frá því í vor
felast, enda heimtuðu þeir sumarþing til að rífast um þau mál.
En eftir þann góða árangur í baráttunni við verðbólguna sem
ráðstafanirnar hafa leitt til,verður þeim erfiðara um vik að
leggjast gegn þeim. Nema þeir óski að hverfa til fyrra ástands
og magna upp kolvitlaust vísitölukerfi og skrúfa upp víxlgang
launa og verðlags öllum til tjóns.
Það sem einkum mun setja annan svip á þingið núna en
verið hefur, er að þess er vart að vænta að stjornarandstaðan
og einstakir þingmenn leiki það, að leggja fram hinar
fjölbreyttustu tillögur sem fela í sér aukin ríkisútgjöld til að
ganga í augun á kjósendum eða einstökum þjóðfélagshópum.
Að sama leytinu verður það tæpast vænlegt til almennings-
hylli að skreyta sig með yfirboðum og flottheitum á kostnað
ríkissjóðs.
Allur almenningur er þess vel vitandi, að ríkisútgjöld verða
skorin verulega niður og í fjárlögum og lánsfjárlögum verður
ekkert svigrúm til að mæta óskalistum, hvorki þingmanna né
annarra. Oll áhersla verður lögð á að halda atvinnuvegunum
og ríkisstofnunum gangandi og standa við þær skuldbindingar
sem lög mæla fyrir um og aðhalds gætt í hvívetna.
Þetta vita stjórnarandstæðingar á þingi ekki síður en aðrir
og hljóta að haga málflutningi sínum samkvæmt því, þar sem
það mun hvorki vekja traust né verða vænlegt til lýðhylli að
ávísa framfaravilja sínum á ríkissjóð. Það mun heldur ekki
vekja tilætlaða hrifningu hjá þeim stóra og þolinmóða hópi
þar sem skattgreiðendur eru.
Stjórnarandstöðunni er því nokkur vandi á höndum. Hún
mætir úrræðalaus til þings en mun gagnrýna allt, sem gert er
þjóðinni til bjargar, en efalaust mun bylja hátt í henni.
OÓ
skrifað og skrafað
Kvennamál
■ Mörgum finnst að konur
séu að skapa sér sérstöðu
með því að hasla sér völl á
mörgum þeim sviðum sem
karlar hafa áður ráðið. Það
er álitamál hvort konurganga
of langt eða of skammt í
þessum efnum og verður hver
og einn að fá að hafa sína
skoðun í friði hvað því við-
kemur. Leikkona er tiltölu-
lega nýtt fyrirbæri í norður-
evrópskum menningarheimi.
Því var þannig varið að ekki
þótti við hæfi að konur léku
listir sínar á fjölunum og þau
kvenhlutverk sem körlunum
þóknaðist að hafa með í
leikritum sínum voru leikin
af körlum.
Þetta hefur breyst sem bet-
ur fer enda flestum körlum
þannig varið að þeim þykir
meira augnayndi að horfa á
leikkonur en leikkarla og
sakna síður en svo þeirrar
venju, að setja stráka í pils til
að fara með kvenhlutverk.
Nú er í bígerð að koma á
fót kvennaleikhúsi hérlendis
og láta þær pilsklæddu ekkert
á sig fá þótt einhver kunni að
sveia við svoleiðis, og þeir
karlfuglar sem hafa dálæti á
kvenfólki munu ekki láta sig
vanta þegar kostur gefst á að
horfa á og hlýða á glæsilegar
og menntaðar leikkonur iðka
list sína.
Inga Bjarnason er meðal
törvígismanna kvennaleik-
hússins. í Helgarpósti birtist
mikið viðtal við hana um
þessa helgi og víkur hún þar
m.a. að kvennaleikhúsi og
eru eftirfarandi brot úr við-
talinu:
„Ef við skoðum söguna
sjáum við að flest leikrit eru
skrifuð af körlum og þau lýsa
heiminum frá sjónarhóli
karla. Það eru mjög fáar
konur sem hafa skrifað klass-
ísk leikrit, það er helst á
síðustu árum sem þær hafa
sent frá sér leikverk. Þar við
bætist að um 80% af leikhlut-
verkum eru karlhlutverk, en
60% af íslensku leikarastétt-
inni eru konur. Leikritin sýna
allt of einhæfa mynd. Að
mínum dómi á leikhúsið að
vera spegill samtímans og
það dugar ekki að láta karl-
ana eina um að lýsa tilfinn-
ingum kvenna, þó að margir
og merkilegir höfundar hafi
auðvitað gert það vel. Við
vilum örva konur til að skrifa
leikrit og semja tónlist. Þó að
sumir karlar segi reyndar að
konur geti ekki skrifað lag-
línu, trúi ég því ekki.
Við viljum stuðla að því að
listakonur úr mismunandi
greinum vinni saman og síð-
an ætlum við leikkonurnar
að koma verkinu á framfæri
á okkar hátt.
Ég fór fyrst að hugsa um
kvennaleikhús fyrir nokkrum
árum þegar ég vann í leikhúsi
úti í Bretlandi, nánar tiltekið
í Cardiff. Þá kom þangað 50
kvenna leikhópur sem kallar
sig Spiderwomen frá Banda-
ríkjunum. Það gustaði um
leikhúsið við komu þeirra.
Svo fór ég að ræða þetta við
Sólveigu Halldórsdóttur leik-
konu, en við höfum unnið
mikið saman, bæði hér heima
og í Bretlandi. Kvenna-
leikhús er nokkuð sem ég hef
ætlað mér að setja á stofn
iengi og nú er loksinskomið
að framkvæmdum“.
Miklu síðar:
„Það skapar alltaf tog-
streítu að berjast á mörgum
vígstöðvum í einu, en ein-
hvern veginn gengur það,
þetta er það sem við konur
höfum löngum búið við, að
þjóna mörgum herrum. Ég
hef alltaf barist fyrir því að
vera sjálfstæður einstaklingur
og standa fyrir mínu, en hin
hlutverkin toga líka í mig.
Þetta sumar hefur reyndar
verið mjög merkilegt fyrir
mig, það hefur fært mér nýja
reynslu. Það byrjaði mcð því
að ég las Öskubuskukom-
plexinn eftir Collette
Dowling, en sú bók fjallar
einmitt um þessa togstreitu
margra kvenna. Þar fann ég
ótrúlega margt líkt með
skyldum. Síðan fór ég í
kvennaferð til Parísar með
hópi af hressum konum og
það var aldeilis frábært. Svo
hámaði ég í mig andlegt fóð-
ur með 100 konum á
kvennaráðstefnu að Búðum
á Snæfellsnesi í byrjun sept-
ember og þar sýndi kvenna-
leikhúsið forleik að því sem
koma skal. Nú er komið að
því að stofna kvennaleikhús-
ið formlega. Ég hef kynnst
mörgum konum í sumar sem
mér fannst ég eiga margt
sameiginlegt með og það er
bæði hollt og nauðsynlegt
eftir að hafa hrærst í lista-
mannakreðsum árum
saman".
Ekki mikii
hækkun
„Alþýðublaðið birtir
fréttaviðtal við Jón Helgason
landbúnaðarráðherra um
nýtt búvöruverð:
„Ég vona að mjólkur-
vörurnar hækki sem næst um
4%, ég get þó ekki fullyrt
hvort þær fari aðeins upp
fyrir það. Kjötið hækkar
nokkru meira vegna slátur-
kostnaðarins, en ég geri mér
þó vonir um að það lækki
eitthvað frá því bráðabirgða-
verði sem nú er í gildi“, sagði
Jón Helgason, landbúnaðar-
ráðherra í samtali við Al-
þýðublaðið í gær.
Á laugardaginn tekur nýtt
búvöruverð við og fundar nú
sexmannanefndin stíft. Jón
sagði að í væntanlegum bú-
vörugrundvelli kæmi til frá-
dráttar niðurfelling á sölu-
skatti vegna vinnuvéla, sér-
stök aðstoð við bændur frá í
sumar og svo kæmi vaxta-
lækkunin til með að hafa
töluverð áhrif á vinnslu- og
dreifingarkostnaðinn. Hann
var spurður að því hvort ekki
væri útlit fyrir mun minni
útflutningsþörf á næsta ári
með því að byrðar yrðu í
lágmarki vegna kindakjöts-
útsölunnar.
„Það er áætlað að slátra í
mun minna mæli en í fyrra og
útlit er fyrir að megnið af
gamla kjötinu seljist. Þannig
að ég býst við að þörf verði
fyrjr nokkru minni útflutn-
ingi á næsta ári. En þetta
liggur þó ekki ljóst fyrir á
þessari stundu, hversu þörfin
verður endanlega mikil. En
við erum að huga að nýjum
leiðum varðandi útflutning-
inn og vorum t.d. að flytja út
nýtt kælt kjöt til Danmerkur,
en það gekk ágætlega og fæst
um 20% hærra verð fyrir
þetta kjöt. Flutnignskostnað-
urinn er þó nokkru hærri en
ýmislegt annað kemur á
móti, þannig að þetta dæmi
liggur ekki endanlega fyrir",
sagði Jón.
r
Islenski
fáninn
á borðum
Álit flugmálastjóra er
uppistaða í frétt DV í gær,
um utanlandsreisur opin-
berra starfsmanna:
Það er álit flugmálastjóra
að draga megi verulega úr
utanferðum opinberra
starfsmanna án þess að það
komi að sök. Sjálfur hefur
hann fækkað utanferðum
starfsmanna Flugmálastjórn-
ar um helming frá því hann
tók við embætti.
„Islenska ríkið tekur þátt í
allt of mörgum alþjóðlegum
ráðstefnum og stundum virð-
ist mér eins og við séum að
rembast við að vera ekki
minni en meginlandsþjóðirn-
ar á þvf sviði,“ sagði Pétur
Einarsson flugmálastjóri í
samtali við DV. „Við megum
ekki gleyma því að önnur
lönd hafa sameiginleg landa-
mæri og því kostnaðarminna
að ferðast á milli. Sérstaða
okkar er mikil vegna fjar-
lægða og er mér ekki grun-
laust um að oft myndi gera
sama gagn að senda borðfána
á alþjóðlegar ráðstefnur.“
Flugmálastjóri sagði að
yfirlett væri þarflaust að
senda fleiri en tvo á sömu
ráðstefnuna, 5-10 manna
sendinefndir væru bruðl - og
hvað þá alla leið til Indlands.
Sér hefði fundist sem opin-
berir embættismenn litu oft
á utanferðir og ráðstefnuset-
ur sem nokkurs konar launa-
uppbót og væri þar að sjálf-
sögðu um mikinn misskilning
að ræða. Einnig væri ljóst að
ráðstefnugarpar ynnu ekki
störf sín hér heima á meðan
þeir væru erlendis, nokkrir
dagar færu í undirbúning og
jafnvel jafnmargir dagar í
það að koma sér heim.
í raun og veru eru það
aðeins þrír íslenskir aðilar
sem nauðsynlega verða að
taka þátt í reglubundnu al-
þjóðasamstarfi en það eru,
eðli málsins samkvæmt,
utanríkisþjónustan, Póstur
og sími, vegna fjarskipta,
og svo Flugmálastjórn,"
sagði Pétur Einarsson. „Á
þessum sviðum gilda engin
landamæri."