Tíminn - 07.10.1983, Blaðsíða 8

8
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Gisli Sigur&sson. Auglýsingastjóri: Steingrímur Gíslason.
Skrifstofustjóri: Ragnar Snorri Magnússon. Afgreiðslustjóri: Sigurður Brynjólfsson.
Ritstjórar: Þórarinn Þórarinsson, Elías Snæland Jónsson. Ritstjórnarfulltrúi: Oddur V.
Ólafsson. Fréttastjóri: Kristinn Hallgrímsson.
Umsjónarmaður Helgar-Timans: Atli Magnússon. Blaðamenn: Agnes Bragadóttir,
Bjarghildur Stefánsdóttir, Baldur Kristjánsson, Friðrik Indriðason, Guðmundur Sv . .
Hermannsson, Heiður Helgadóttir, Jón Guðni Kristjánsson,
Jón Ólafsson, Kristín Leifsdóttir, Samúel Örn Erlingsson (iþróttir), Skafti Jónsson, Sonja
Jónsdóttir, Þorvaldur Bragason. Útlitsteiknun: Gunnar Trausti Guðbjörnssson.
Ljósmyndir: Guðjón Einarsson, Guðjón Róbert Ágústsson, Árni Sæberg. Myndasafn:
Eygló Stefánsdóttir.
Prófarkir: Kristin Þorbjarnardóttir, Sigurður Jónsson.
Ritstjórn skrifstofurog auglýsingar: Siðumúla 15, Reykjavik. Simi: 86300. Auglýsingasími
18300. Kvöldsimar: 86387 og 86306.
Verð i lausasölu 20.00, en 22.00 um helgar. Áskrift á mánuði kr. 250.00.
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans. Prentun: Blaðaprent hf.
r
Osamkvæmni
í málflutningi
■ Norðfjarðarsósíalisminn og bullukollar Aljrýðubanda-
lagsins fyrir sunnan hafa ekki alltaf átt samleið. Á Norðfirði
hafa sósíalistar lengi haft sterkan meirihluta og byggt þar upp
útgerð og vinnslustöðvar og verið virkir þátttakendur í
atvinnulífinu. Þeir eru því betur meðvitandi um samhengið í
íslensku efnahagslífi en hugmyndafræðingarnir og slag-
orðasmiðirnir sem ávallt hvín hæst í.
í títtumræddri grein, sem Ólafur Gunnarsson, fram-
kvæmdastjóri Síldarvinnslunnar h.f. í Norðfirði, skrifaði í
Morgunblaðið, leggur hann til að útgerðarmenn leggi
flotanum þar sem efnahagsráðstafanir ríkisstjórnarinnar
komi svo illa við útgerð og fiskvinnslu að ekki sé við unandi.
Þjóðviljinn tekur undir tilmæli Ólafs í ritstjórnargrein s.l.
sunnudag og hefur þar eftir honum, að allar greinar útgerðar
séu reknar með bullandi tapi, svo og saltfiskverkunin, en
fiskvinnslan sé á núlli. Það þurfi því 21% fiskverðshækkun
til að stöðva skuldasöfnun útgerðarinnar. Þetta mundi þýða
samsvarandi gengisfellingu og er hægt að kalla verkalýðsleið-
toga til vitnis um hvaða áhrif það hefði á lífskjör launþega.
I ritstjórnargrein málgagnsins er tekið undir sjónarmið
Ólafs og talið að hann hafi kveðið upp dóm yfir stjórnarstefn-
unni.
Þessi ummæli eru undarleg þversögn við margítrekaðar
staðhæfingar forystuliðs Alþýðubandalagsins um að efna-
hagsaðgerðirnar bitni einvörðungu á launafólki, sem verður
að sætta sig við lakari lífsksjör, en atvinnurekendur og
fyrirtæki safni auði.
Á fundi á Akranesi endurtók Svavar Gestsson þau
margítrekuðu ummæli sín, að ríkisstjórnin gerði bókstaflega
ekkert annað en ganga á rétt launþega. Á fundi í Stapa
nokkru síðar ítrekaði hann enn boðskap sinn. Aðrir ræðu-
menn á þeim fundi voru eins og bergmál af máli formannsins.
Geir Gunnarsson, sagði blákalt, að hlutur verkafólks hefði
verið skertur um 30% á sama tíma og hlutur atvinnurekenda
væri aukinn um 25%.
Svavar formaður sagði, að aðgerðir ríkisstjórnarinnar
gengju ekki út á annað en að salla kaupið niður. Nú væri svo
komið, að launamenn í þessu landi gætu ekki gengið lengra
í því að skera niður eigið kaup. Launafólki væri nú nauðugur
sá kostur að efla samtakamátt sinn til að efla lífskjör að nýju.
Þær verðbólgutölur sem forsætisráðherra sýndi þjóðinni væru
ekki annað en sjónhverfing, því ríkisstjórnin gæti ekki haldið
þessum tölum niðri nema með því að dæma fólk til
varanlegrar lífskjaraskerðingar. i
Þjóðviljinn hefur eftir Svavari: „Það er brýn nauðsyn á því
að hækka laun í landinu og það er svigrún til þess. Það
sönnuðu bætt viðskiptakjör, aukinn hagvöxtur í nágranna-
löndum okkar, stórfelldur hagnaður frystihúsa og stöðugt
olíuverð.“
Þá hvatti hann verkalýðshreyfinguna til að hrista af sér ok
bráðabirgðalaganna og fylkja liði gegn þeim.
Ekki eru þeir aldeilis sammála sósíalistarnir að austan og
sunnan. Svavar segir hagnað frystihúsanna vera stórfelldan, en
Olafur að fiskvinnslan sé rekin á núlli. Þær sannanir, sem
Svavar leggur fram, um að það sé svigrúm til að hækka
launin, fyrirfinnast hvergi í röksemdafærslu framkvæmda-
stjórans í Neskaupstað.
Þegar Svavar Gestsson hvetur launamenn til að fylkja liði
og sýna samtakamátt sinn til að brjóta bráðabirgðalögin á
bak aftur, á hann að sjálfsögðu við að beita verkfallsvopninu.
En Norðfjarðarsósíalistinn hvetur atvinnurekendur aftur á
móti til að stöðva atvinnutæki sín þar sem ríkisstjórnin búi
atvinnurekstrinum ekki þau skilyrði að hann geti gengið.
Og Þjóðviljinn gerir málstað beggja að sínum.
Og aldrei minnast þessir menn orði á það hvernig
atvinnuvegirnir hefðu verið leiknir ef engar ráðstafanir hefðu
verið gerðar.
OÓ,
fmww
KÖSTUDAGUR 7. OKTÓBER 1983
skrifað og skrafaðj
Umferðarvika
■ Haraldur Henryson, for-
seti Slysavarnafélags Islands
skrifaði grein í DV í tilefni
umferðarviku. Þar segir
m.a.:
„Nú stendur yfir umferðar-
vika í Reykjavík og fleiri
bæjarfélögum hér á Suðvest-
urlandi og nýlokið er at-
burðaríkri umferðarviku á
Akureyri. Markmið með
slíkum vikum er að vekja
athygli á umferðarmálunum,
fá fólk til að íhuga þau mál
fremur en venjulega og reyna
með þessu að bæta umferð-
armenninguna og fækka
slysum. Ymsir hafa vantrú á
slíkum „herferðum" og telja
þær lítt vænlegar til árangurs
þar sem umfjöllun um mál sé
takmörkuð og tilviljana-
kennd. Því er til að svara, að
öll jákvæð umfjöllun um
þessi mál er af hinu góða og
hlýtur fremur en hitt að
stuðla að aukinni íhugun um
þau meðal fólks. Rétt er hins
vegar, að hér er um svo stórt
vandamál að ræða, að það
krefst miklu víðtækari og
margþættari aðgerða en
slíkra herferða öðru hvoru.
Ljóst er, að umferðarslys-
um verður ekki fækkað að
mun á íslandi meðan ekki
verður veruleg breyting á
almennu viðhorfi til þess,
hvernig að umferðarmálum
skuli staðið. Hér þarf al-
mennan og víðtækan skilning
á eðli vandans og samræmdar
aðgerðir margra aðila. Þessi
ma'l eru samofin mörgum
þáttum þjóðfélags okkar,
ekki síst fræðslumálum,
skipulagsmálum, löggæslu,
löggjöf og fjármálastefnu,
svo nokkur atriði séu nefnd.
Þeir sem hlut eiga að máli á
hinum ýmsu sviðum þurfa að
þekkja skyldur sínar í þessu
sambandi.
Aukin almenn
fræðsla
í fyrsta lagi þarf mjög að
huga að almennri fræðslu í
skólum landsins um þessi
mál, því í uppeldi og fræðslu
barna og unglinga er lagður
grundvöllur að umferðar-
menningu þjóðarinnar. Ljóst
er að umferðarfræðsla er enn
homreka í skólunum þótt
margt gott hafi verið gert á
þessu sviði á síðari árum.
Þessa fræðslu þarf að stór-
auka, ekki síst meðal eldri
nemenda í grunnskólunum
og einnig í framhaldsskólun-
um. Slysatölur sýna, að ung-
lingar eru stærsti áhættuhóp-
urinn í umferðinni. Kapp-
kosta verður enn frekar að
búa unglingana undir það að
verða hæfir og ábyrgir vegfar-
endur, ekki síst sem stjórn-
endur ökutækja. Á þessu
aldursskeiði bíða þeir einmitt
með óþreyju eftir því að
öðlast réttindi til að stjórna
ökutækjum og ákaflega
mikilvægt er að þá sé haldið
að þeim mikilli og staðgóðri
fræðslu um þessi mál. Veitir
ekki af mótvægi gegn þeim
óæskilegu áhrifum, sem sí-
felldar sýningar á kapp- og
glæfraakstri í kvikmyndum
og víðar hljóta að hafa. I
þessu sambandi þarf að huga
sérstaklega að menntun og
þjálfun kennara til að annast
slíka fræðslu.
Löggjafar- og
fjárveitingavald
Góð umferðarlöggjöf er að
sjálfsögðu ein forsenda góðr-
ar umferðarmenningar og
þarf sífellt að kappkosta að
hún svari kröfum tímans. Þá
er ákaflega þýðingarmikið að
menn geri sér grein fyrir
þeim miklu hagsmunum. sem
hér eru í húfi. Þar vega
auðvitað þyngst þær ómældu
andlegu og líkamlegu þján-
ingar, sem umferðarslysin
hafa í för með sér. Til viðbót-
ar kemur síðan gífurlegt fjár-
hagslegt tjón, sem þeim
fylgir, svo sem rækilega hefur
verið sýnt fram á. Telja má
öruggt, að aukið fjármagn til
fyrirbyggjandi aðgerða
myndi skila sér margfalt til
baka með fækkandi slysum.
Skilningur stjórnvalda á þess-
um staðreyndum þarf að auk-
ast að mun. Umferðarmálin
þurfa að njóta meiri forgangs
en verið hefur ef við höfum
raunverulega áhuga á að
fækka slysunum. Bæði þarf
að veita meira fé til einstakra
þátta, sem hér hafa verið
nefndir að framan og fleiri,
sem og til almennrar fyrir-
byggjandi starfsemi, sem
unnin er á vegum Umferðar-
ráðs og aðila að því. Þetta er
ein grundvallarforsenda þess
að við náum árangri. Með
vaxandi skilningi og þrýstingi
almennings aukast líkur á
því að stjórnmálamennirnir
taki hér við sér og snúi sér af
. meiri alvöru að þessum
málum.
Hér hafa verið nefndir
nokkrir þættir af mörgum,
sem hyggja þarf betur að af
hálfu hins opinbera til þess
að umferðarvandamál okkar
verði leyst með fullnægjandi
hætti. Nú á norrænu umferð-
aröryggisári eru menn fremur
en fyrr farnir að gera sér
grein fyrir því, að þessi mál
verða ekki leyst til frambúðar
með umfjöllun á þröngum
vettvangi. Fundir og ráð-
stefnur, sem haldpar hafa
verið á þessu ári um hinar
ýmsu hliðar umferðarmál-
anna, hafa mjög aukið skiln-
ing á þessu. Ef raunin verður
sú, að menn hefjist handa í
samræmi við það, þá hefur
þetta norræna átak sannar-
lega ekki verið til einskis. “
Hjartaskurð-
lækningar
Morgunblaðið hvetur til
þess í leiðara í gær að hjarta-
skurðlækningar verði fluttar
heim, en til þessa hafa sjúkl-
ingar verið sendir utan þegar
þeir þurfa að gangast undir
miklar skurðaðgerðir. en hér
á landi er nú næg þekking.og
hæfni til að framkvæma þessai
aðgerðir, en tækjakostur
sjúkrahúsanna er ekki nægi-
lega góður til að hægt sé að
framkvæma þær. Blaðið segir
m.a.:
„Á síðustu áratugum hafa
hjarta- og æðasjúkdómar
verið ein algengasta dánaror-
sök á íslandi.
Þrátt fyrir þessa staðreynd
hefur enn ekki verið komið
upp aðstöðu hér á landi til
hjartaskurðlækninga.
Miklar framfarir hafa orð-
ið í íslenzkum heilbrigðis
málum, sem bezt sést á því,
að meðalævi íslendinga er
lengri en flestra annarra.
Meðal margs sem áunnizt
hefur er sú staðreynd, að
íslenzkar heilbrigðisstéttir
búa yfir þeirri þekkingu og
sérhæfðu þjálfun sem til þarf
til að hefja hjartaskurðlækn-
ingar hér á landi. „Útflutn-
ingur“ hjartasjúklinga á því
ekki rætur í vanbúnaði heil-
brigðisstétta.
Þaðan af síður er hægt að
réttlæta seinlæti á þessu sviði
með „verkefnaskorti". Á síð-
astliðnu ári fóru 110 íslend-
ingar á hjartaaðgerð erlend-
is. Það sem af er þessu ári
hafa 130 farið utan sömu
erinda. Líklegt má telja að 8
af hverjum 10 aðgerðum,
sem hér um ræðir, hefði verið
hægt að framkvæma hér á
landi, ef aðstaða í sjúkrahúsi
hefði verið til staðar.
Flest bendir líka til að
„útflutningur" hjartasjúk-
linga kosti samfélagið svip-
aða fjármuni og að fram-
kvæma hjartaskurðlækningar
heima. Og kostnaðurinn er
tvímælalaust mun meiri, ef
með er talinn hliðarkostn
aður við utanferðir, sem við-
komandi sjúklingur eða að-
standendur hans þurfa að
greiða.
Samkvæmt upplýsingum
Páls Sigurðssonar, ráðuneyt-
isstjóra í heilbrigðisráðu-
neyti, kostar milli 400 og 900
þúsund krónur að senda
hvern sjúkling í aðgerð er-
lendis. Hannsegirennfremur
að það hafi óverulegan við-
bótarkostnað í för með sér
að hefja þessar aðgerðir hér
á landi.
Haukur Benediktsson,
framkvæmdastjóri Borgar-
spítala, segir í grein hér í
Mbl. sl. laugardag, „aðsjúkl-
ingur eða vandamenn verði
að greiða fargjald og hótel-
kostnað fyrir fylgdarmann,
jafnvel tvo, vegna tungu-
málavandamáls og ýmissa
annarra ástæðna. Mér telst
til að sá kostnaður liggi á
milli 50-100 þúsund krónur.
Sá kostnaður er örugglega
mörgum sjúkiingum þungur
ofan á annað sem veikindun-
um fylgir."
Grétar Ólafsson, yfirlækn-
ir á Landspítala, telur að
gjafafé sé þegar fyrir hendi til
kaupa á stærstuni hluta
tækjakostnaðar. Hins vegar
þurfi að bæta við 7 hjúkrun-
arfræðingum, ef hjartaskurð-
lækningar verði „fluttar"
heim, en þeir muni jafnframt
nýtast öðrum deildum.
Allar götur síðan 1971, en
þá lá fyrir álitsgerð frá sér-
fræðingum Borgarspítala og
Landspítala um hagkvæmni
þess að hefja hér hjarta-
skurðlækningar, hefur mál
þetta verið þæft í embættis-
og stjórnsýslukerfinu. Þá
þegar var bent á líklegan
sparnað, bæði fyrir trygg-
ingakerfið og viðkomandi
einstaklinga, auk hins mann-
eskjulega þáttar, sem ekki er
hægt að ganga fram hjá.
Óþarfi er að undirstrika að-
stæður þeirra sem veikjast
svo hastarlega að utanferð
um verður ekki við komið."