Tíminn - 09.10.1983, Blaðsíða 26

26
. c riWl**%V4 » .

SUNNUDAGUR 9. OKTÓBER 1983
„Dallas"
er allt
öðruvísi
leikið póló við Karl Bretaprins og drukk-
ið te með Morton greifa frá Edinborg og
greifynjunni.
Það sem Norman Brinker metur mest
er það ef hann getur kallað fram „reið-
manninn" í fólki sem hann mætir og er
þá sama hvort prins eða kúreki á í hlut.
Hann vill gera pólóíþróttina að almenn-
ingseign. Þannig geta fleiri en milljóna-
mæringar fengið aðgang að klúbbi hans
„Willow Bend,“ því hann stilli gjaldinu
í hóf, - 700 dollarar á ári. Á landareign
klúbbsins eru tennisvellir, hlaupabrautir
og líkamsræktarmiðstöð.
í engu ríki Bandaríkjanna er jafnmikil
áhersla lögð á að menn séu í „topp-
formi.“ Ekki þarf annað en að fylgjast
með æfingum barna-fótboltaliðanna á
sunnudögum, til þess að sannfærast um
það. Boðorð þjálfara fimm og sex-ára
deildanna er: „Vcrtu sterkur! Vertu
harður! Vertu sá sem sigrar!“
Það leiðir af þessu hugarfari að Texas-
búar eru djarfari að leggja eilthvað í
sölurnar (og hreppa líka vinninginn
oftar) en aðrir Bandaríkjamenn. Falli
einhver af baki, þá segir hann við sjálfan
sig í fallinu: „Næst skal það takast!“
„Við byrjuðum allir með tvær hendur
tómar og erum því óhræddir," segir
milljónamæringurinn Buzz Welker,
framkvæmdastjóri pólóklúbbsins, 54
ára. „Við erum stoltir hér í fylkinu. Við
gætum byggt í kring um okkur háa múra
og bannað öllum að koma inn fyrir, en
við þurfum þess ekki. Við sjáum um
okkur.“
Hefði Ronald Reagan ekki verið til að
dreifa, þá hefðu Texasbúar útvegað sér
annan jafn góðan. Kenning hans um
blómstrandi efnahagslíf er fyrir löngu
komin í framkvæmd hjá þeim. Þarna fer
lítið fyrir verkalýðsfélögum, skattafríð-
indi verktaka eru geysileg og félagsleg
aðstoð og framkvæmdir í lágmarki. Sem
sagt, - þjóðfélag Darwinismans? Buzz
Welker fórnar höndum og hlær: „Sei,
sei, nei! Hér vinnur kerfið fyrir fólkið,
en ekki gegn því. Sá sem vill, hann
getur."
Lægstar
atvinnuleysisbætur
En sá sem samt fær ekki bjargað sér,
hlýtur minnstu atvinnuleysisbæturnar
sem þekkjast í Bandaríkjunum, næst á
eftir Mississippi, - eða 340 dollara á
mánuði fyrir fjögurra manna fjölskyldu.
(Hæstar eru atvinnuleysisbætur í Kali-
fomíu, - 625 dollarar á mánuði). Það er
því ekki að kynja að fjöldi atvinnulausra
í Texas er lægstur af öllum fylkjum
Bandaríkjanna. Þar er atvinnuleysið
aðeins 6.9%, meðan meðaltalið í Banda-
ríkjunum er 10%. í Texas eru menn
látnir finna það rækilega að það gengur
ekki að vera fátækur.
Samt hefur efnahagskreppan sett sín
mörk á þetta fylki eins og önnur.
Vöxturinn í byggingariðnaðinum er
ekki lengur sá sem hann var og olíugróð-
inn er úr sögunni í bili. Útgjöld til
félagsmála aukast. En enginn þarf þó að
hafa áhyggjur af þeim ríku í Texas. Þeir
borða heitar máltíðir þrisvar á dag eftir
sem áður, hafa þegar fjárfest í fyrirtækj-
um sem miða á nýjar iðngreinar og þeir
eiga hlutabréf í bönkunum.
Nei, þeir liggja ekki á auði sínum. Það
væri heldur ekkert gaman. Þeir lifa og
láta aðra lifa. Samfélagið nýtur líka
nokkurs góðs af því sem þessir (skatt-
frjálsu) auðmenn láta af hendi rakna til
góðgerðarstarfsemi bæði með því að
efna til fjröflunar fyrir slík málefni og þá
ekki síst með því sem inn kemur á
böllum sem efnt er til í þessu skyni.
Þesslags þykir sjálfsagður siður í Texas.
Féð rennur til elliheimila og barnahei-
mila, krabbameinsrannsókna, flótta-
mannastofnana, skóla, kirkjudeilda og
háskóla.
■John Conally, fyrrum fylkisstjóri, sést hér brosleitur á hestauppboði. Hann er stoltur af uppruna sínum sem
Texasbúi.
Eigendur Neiman-Marcus vöruhússins, sem er hið glæsilegasta i heimi, taka á móti samkvæmisgestum
Ekki fer listin varhluta af þessu fólki.
Texasbúar munu ekki hrökkva við þótt
Reagan láti menningarmálin kenna á
niðurskurðinum, því þeir hafa aldrei
vænst nokkurs af því opinbera. í heldri
móttöku í ópcrunni í Houston spyrjum
við sextuga hefðarkonu um hvort hún
eigi ekki einhver listaverk. Frú Eleanor
McCollum, áður frú Cornelius Vander-
bilt Whitney, lítur á okkur eitt augnablik
með þeim brosglampa í augum, sem
einkennir samkvæmisfólk í þessu fylki:
„Hvort ég eigi listaverk? Nú, látum
okkur sjá.:.“
Já, þau á hún. Hún á listaverk frá 19.
öldinni. Franska impressionistaogamer-
íska naívista. Nafn hennar má líta marg-
sinnis á listanum yfir verndara menning-
arstofnana. Hún hefur líka lagt stórfé í
„Krossför fyrir Krist," sem prédikarinn
Billy Graham stcndur fyrir.
„Menil-safnið"
Það þykir afar fínt meðal þeirra ríku
í Texas að gerast „verndari" menningar-
stofnana og það er þeim sið að þakka að
fylkið státar af 23 sinfóníuhljómsveitum,
sex óperum og meira en 300 söfnum. Þá
eru ckki talin með söfn í einkaeign, sem
sum eru á heimsmælikvarða. Af eigend-
um safna þessara heyrist lítið annað en
það að þeir sitja í höllum sínum í
leðurstólum og lána nútímalistaverk
endurgjaldslaust til sýninga hér og hvar
um heiminn.
Frú John Murchison er ein best stæðu.
ekknanna í Texas og hún hefur lánað
listaverk úr safni sínu til safna í New
York, London og París, Tokyo og
Sidney. Þegar við spyrjum hve mörg
listaverk hún eigi, þá svarar hún: „Nú
■ Lynn Wyatt með tvær myndir af Andy Warhole fyrir ofan sig í höll sinni
í Houston. Meðal vina sinna telur hún Kennedy-f jölskylduna, balletstjörnuna
Rudolf Nurejew og rithöfundinn Truman Capote. Þegar henni dettur í hug
leigir hún þotu og ÍOO manns til kvöldveislu i Monaco.
ættuð þér heldur að spyrja umsjónar-
manninn minn.“ Á sveitasetri hennar
teljum við meira en 100 málverk og
höggmyndir og þar á meðal eftir Rausc-
henberg, Ueckcr og Stella. Við hefðum
fremur átt að spyrja hvaða nöfn fyndust
ekki í safni hennar. „Ég á þrjár dætur og
einn son og þrjú barnabörn," segir hún.
„Ég er hamingjusöm kona.“
Öðruvísi fer byggingakóngurinn og
listavinurinn Ray Nasher að, en hann er
af gamalgrónum auðmönnum í Boston
kominn. Hann lætur hengja upp Iista-
verk úr safni sínu í ráðhúsinu, í bönk-
unum, verslunarmiðstöðvunum og stóru
skrifstofubyggingunum, til þess að al-
menningur geti notið þeirra meðan hann
sinnir daglegum erindum sínum.
Stórfenglegasti viðburðurinn er þó sá
sem nú er í undirbúningi í Dallas. Þar
mun mannvinurinn og hin sanna „grand
darne" fagurra lista í Texas, Dominique
Schlumberger de Menil, láta byggja hús
með glerþaki yfir safn sitt, „Menil-
safnið," en það er eitt stærsta safn í
einkaeigu í heiminum. I safninu eru
meira en 10 þúsund hlutir úr afríkanskri,
asískri. amerískri og evrópskri list frá
elstu tímum til dagsins í dag. Þessu
söfnuðu þau frúin og maður hennar
heitinn, John Menil, á þrjátíu árum.
„Þið eruð ekki bangnir, ef þið ætlið að
heimsækja alla ríkisbubbana í Texas,“
segir hún hlæjandi og flýtir sér að
skjótast undan auga myndavélarinnar.
„Hvað eruð þið að vilja mér. Ég er
hálfgerðsveitakerling," segirhún. Þann-
ig talar kona sem gefið hefur Houston og
raunar öllum heimi „Rothko kapell-
una,“ samkomustað sem prýddur er
listaverkum expressionistans Mark
Rothko. Þar koma árlega saman menn
og konur af öllu þjóðérni og minnast
afmælis mannréttindayfirlýsingar S.Þ.
og afmælisdags Martins L.uther King.
„Yellow Rose
of Texas“-böll
Eitt verður að segja Texasbúum til
lofs: Þá skortir ekki úthaldið. Menn falla
sofandi niður á rúmið, loks þegar degin-
um lýkur, þótt ekki hafi sést þreyta á
gestgjöfunum. Það erfáránlegt aðspyrja
þetta fólk um hvar takmörk þess séu,
eða hver auður þess sé: „Hundrað til
tvöhundruð milljónir," mundi svarið
hljóða. Eða: „Eitthvað örlitlu meira en
útgjöldin til varnarmálanna." Um þá
sem eru sannarlega ríkir er sagt: „Hann
á svo mikið að hann fær allt sem hann
vill undir eins.“
Hér er dæmi um hina frægu rausn og
gestrisni Texasbúa:
Þegar frú Lynn Watt frá Houston,
konu aðalframkvæmdastjóra „Coastal
States Petroleum and Gas“, dettur það
í hug, þá leigir hún Boeing 707 þotu og
býður um það bil hundrað vinum og
kunningjum á „Yellow Rose of Texas“
ball í Monaco. Með í för eru 100
fiðluleikarar, sem leika „Country og
Western" tónlist og farangursgeymslur
vélarinnar eru fullar af gulum rósum og
„barbecue“-steik. Hún sér um að halda
sæti sínu á lista best klæddu kvenna í
Bandaríkjunum með því að vera fastur
viðskiptavinur fremstu tískuhönnuða og
auðvitað kann hún að velja sér fólk til
að umgangast. Heimilisvinum er tekið á
móti í Cap Ferrat, stjórnmálamönnum í
Washington, samkvæmi með lista og
menntamönnum fara fram í Upper-
Manhattan. Araba ræðir hún við í
Houston.
Sé New York óopinber höfuðborg
Gyðinga, þá er Houston hið sama fyrir
Araba. Fyrst reistu Texasbúar olíuturn-
ana fyrir „Sheikinn," en svo kom „Sheik-
inn“ sjálfur til þess að fjárfesta olíugróða
sinn í Texas. „Líklega erum við jafn
skrýtnir og þeir,“ segir verkfræðingur
einn frá Fort Worth. „Þúsund og ein
nótt" heimfærð upp á Texas: Við opnun
póló-keppnistímabilsins koma gestirnir
á staðinn í þyrlum, Rolls-Royce bifreið-
um, pick-up bílum og vögnum með átta
hestum fyrir. Brúðkaup á vísu þeirra í
Texas: Brúðguminn skýtur upp í loftið
að loknu vel lukkuðu brúðarráni og
hleypir með konuefnið fyrir framan sig
móti sólarupprisunni.
„í Texas gerum við milljónasamninga
með handsali enn þann dag í dag,“ segir
pólóklúbb-framkvæmdastjórinn Buzz
Welker. „Texasbúar segja blátt áfram:
„Jæja, herra kóngur, fáðu þér sæti og
sýndu af þér kæti.“
En ekkert af öliu þessu kemur fram í
sögunum af Ewing-fólkinu í sjónvarp-
inu.