Tíminn - 30.12.1983, Qupperneq 8

8.
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Gisli Sigurðsson. Auglýsingastjóri: Steingrimur Gíslason.
Skrifstofustjórí: Ragnar Snorri Magnússon. Afgrei&slustjóri: Sigurður Brynjólfsson.
Ritstjórar: Þórarinn Þórarinsson, Elías Snæland Jónsson. Ritstjórnarfulltrúi: Oddur V.
Ólafsson. Fréttastjóri: Kristinn Hallgrimsson.
Umsjónarmaður Helgar-Timans: Atll Magnússon. Bla&amenn: Agnes Bragadóttir,
Bjarghildur Stefánsdóttir, Baldur Kristjánsson, Friðrik Indriðason, Gu&mundur Sv .
Hermannsson, Heiður Helgadóttir, Jón Guðni Kristjánsson,
Jón Ólafsson, Kristín Leifsdóttir, Samúel Örn Erlingsson (iþróttir), Skafti Jónsson.
Útlitsteiknun: Gunnar Trausti Guðbjörnssson.
Ljósmyndir: Guðjón Einarsson, Guðjón Róbert Ágústsson, Árni Sæberg. Myndasafn:'
Eygló Stefánsdóttir.
Prófarkir: Kristín Þorbjarnardóttir, Flosi Kristjánsson, Guðný Jónsdóttir
Ritstjórn skrifstofur og auglýsingar: Síðumúia 15, Reykjavík. Simi: 86300. Auglýsingasimi
18300. Kvöldsimar: 86387 og 86306.
Verð í lausasölu 20.00, en 22.00 um helgar. Áskrift á mánuði kr. 250.00.
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans. Prentun: Blaðaprent hf.
Flugið og Steingrímur
■ Það eru góð tíðindi, að Flugleiðir hafa á þessu ári náð
góðum árangri í Norður-Atlantshafsfluginu milli Banda-
ríkjanna og Lúxemborgar með viðkomu í Reykjavík.
Farþegafjöldi hefur aukizt mikið og flugið því skilað
fjárhagslegum hagnaði.
Góðar horfur eru á að þetta haldist og verður flugvéla -
kosturinn því aukinn á komandi ári, svo að hægt sé að
fullnægja stóraukinni eftirspurn.
Þetta er vafalítið að þakka því að verulegu leyti, að vel
hefur verið haldið á málum hjá Flugleiðum.
Fyrir fáum misserum var ástandið lakara og horfur verri
í þessum málum. Þá áttu Flugleiðir í miklum erfiðleikum
og virtist svo um skeið, að félagið neyddist til að hætta
Norður-Atlantshafsfluginu að mestu eða öllu, þrátt fyrir
víðtækar sparnaðaraðgerðir undir forustu Sigurðar Helga-
sonar, sem vafalítið kom í veg fyrir hrun fyrirtækisins.
Ýms sterk öfl börðust þá fyrir því, að íslendingar hættu
alveg við Norður-Atlantshafsflugið. Þar höfðu ýmsir
leiðtogar Alþýðubandalagsins forustuna.
Steingrímur Hermannsson, sem þá var flugmálaráð-
herra, leit öðru vísi á málið. Hann taldi íslendingum
nauðsyn að halda hlut sínum í þessum efnum. Hann tók
upp viðræður við ríkisstjórnina í Lúxemborg um ráðstaf-
anir til þess að koma í veg fyrir að Norður-Atlantshafsflug
Flugleiða stöðvaðist. Jafnframt beitti hann sér fyrir fleiri
aðgerðum til að tryggja það, að þetta flug gæti haldið
áfram, þótt halli yrði á því um skeið.
Þessar aðgerðir hafa náð tilætluðum árangri, eins og
kemur fram í því, sem rakið er hér í upphafi.
Stundum hefur verið reynt að halda því fram, að
Steingrímur Hermannsson hafi verið andvígur Flugleiðum
og er því þá borið við, að hann hafi leyft vissa samkeppni
á flugleiðinni milli íslands og meginlands Evrópu, með því
að leyfa Arnarflugi áætlunarflug milli íslands og þriggja
borga á meginlandinu. Þetta myndi koma Flugleiðum á
kné. Reynslan hefur orðið önnur, þar sem Flugleiðir
munu skila góðum hagnaði á þessu ári.
Hins vegar hefur þessi samkeppni komið fjölda íslend-
inga að góðu gagni. Þeir hafa getað komizt til meginlands-
ins á ódýrari hátt en ella. Þetta hefur ekki verið minnstur
ávinningur fyrir þá, sem hafa takmarkaðar tekjur.
Skattur á bókum
Það hefur verið sagt um íslendinga, að þeir væru mikil
bókaþjóð. Með lestri bóka reyndu Islendingar að bæta sér
það, að þeir höfðu ekki aðgang að ýmsum öðrum
menningarlöndum, sem stærri þjóðir hafa getað veitt sér.
Þótt þetta hafi heyrzt nokkuð á síðari áratugum, hefur
bókin eigi að síður haldið velli.
Margt hefur orðið til að þrengja að bókaútgáfu
íslendinga upp á síðkastið. Innflutningur hefur orðið
mikill á ódýrum bókum. Ut af fyrir sig ber ekki að átelja
það, en fyrir tungu og menningu þjóðarinnar er þó
æskilegt að lestur bóka á íslenzku geti haldizt. Með tilliti
til þess er mikilvægt, að ekki sé þrengdur kostur
innlendrar bókaútgáfu.
Það er staðreynd, sem hlýtur að valda nokkrum
áhyggjum, að dregið hefur úr bókakaupum á þessu ári.
Þetta er vafalítið að einhverju leyti að kenna samdrættin-
um í fjárhagsmálum þjóðarinnar. En fleira kemur til.
Eitt af því er það, að skattur hefur verið lækkaður á
hljómplötum og þær því verið keyptar í auknum mæli á
kostnað bókanna.
Hér þarf að gæta samræmis. Því miður hefur sá ósiður
skapazt hérlendis,að skattleggja bækur. Því verður að
hætta. Það er réttmæt krafa bókamanna og bókaútgef-
enda, að söluskattur á bókum verði felldur niður. Þ.Þ.
Whxmm
FÖSTUDAGUR 30. DESEMBER 1983
skrifad og skrafað
Pólitískur
dauðadomur
■ Ráðvillt og ringluð
stjórnarandstaða er
mörgum undrunarefni,
en varla er við öðru að
búast þegar forystulið
stjórnarandstöðuflokk-
anna einbeita öllu þreki
sínu til að karpa um
aukaatriði í stjórn lands-
ins og reyna að vekja
óánægju og úlfúð, á sama
tíma og ríkisstjórnin
stendur í alvörubaráttu
við verðbólgu og aðra
efnahagslega óáran, sem
var á góðri leið með að
steypa efnahagsmálum
þjóðarinnar í glötun. í
stað þess að viðurkenna
þann árangur sem náðst
hefur og vilja alls þorra
almennings til að koma
á efnahagslegum stöðug-
leika þrátt fyrir áföll og
minnkandi þjóðartekjur,
berja stjórnarandstæð-
ingar höfðinu við stein-
inn og leggjast gegn
öllum skynsamlegum
áformum að mæta þeim
vanda sem óhjákvæmi-
lega verður að gera.
Um þessi mál fjallar
Magnús Bjarnfreðsson í
grein í DV og segir m.a.:
„Sé litið til stjórn-
málaátaka á innlendum
vettvangi síðustu mánuði
ársins vekur það athygli
hvernig stjórnarandstað-
an er. Enda þótt þar
virðist hvorki skorta mál-
gleði né orðfimi er sanit
eins og stjórnarandstað-
an sé ósamstillt og
úrræðalítil.
Sjálfsagt á þetta sínar
skýringar. I fyrsta lagi er
stjórnarandstaðan
samansett úr ýmsum
hópum með ólík viðhorf
og ólík stefnumið. Hún
er klofin í fjóra flokka,
eða bandalög eða hvað
sem þau vilja kalla sig.
Alþýðubandalagið er
þeirra langstærst og vill
því eðlilega hafa forystu
í stjórnarandstöðunni.
Hinir flokkarnir láta að
vísu misjafnlega vel að
stjórn þess, en er þó
öllum ljóst að það er
pólitískur dauðadómur
hérlendis að gerast tagl-
hnýtingur kommúnista.
I öðru lagi er stjórnar-
andstaðan nokkuð ráð-
villt vegna efnahags-
ástandsins. Hinn al-
menni borgari er kvíðinn
vegna ástandsins. Öllum
skym bornum mönnum
er orðið það ljóst að
samdráttur í þjóðarfram-
leiðslu hlýtur að lokum
að koma niður á al-
mennri áfkomu lands-
manna. Pegar við blasir
enn meiri samdráttur í
fiskveiðum má búast við
meiri raunverulegri
kjaraskerðingu í hvaða
formi sem hún kann að
verða. Undir slíkum
kringumstæðum er ekki
.þægilegt fyrir stjórnar-
andstöðu að blása til orr-
ustu. Alþýða manna er
ekki bardagafús og leið-
togum stjórnarandstöðu
kann að þykja betra að
láta duga heitstrengingar
og bölbænir en að hætta
á misheppnaða herför.
í þriðja lagi er ljóst
að mjög stór hluti þjóðar-
innar styður hreinlega
ríkisstjórnina og axlar
þær byrðar sem hún telur
nauðsynlegt að leggja á
herðar fólks. Það sýna
skoðanakannanir og það
er auðheyrt á almenn-
ingi. Þetta er auðvitað
alvarlegast fyrir stjórnar-
andstöðuna. Látlaus
söngur um kjaraskerð-
ingu og kauprán hefur
ekki megnað að yfir-
gnæfa þau rök, sem hald-
ið hefur verið fram um
nauðsyn róttækra að-
gerða í efnahagslífinu.
Stjórnarandstaðan
lagði ofurkapp á að fá
fólk til háværra mót-
mæla og róttækra að-
gerða áður en árangur
færi að sjást af viðureign
ríkisstjórnarinnar við
verðbólguna. Það tókst
ekki. Nú er orðið enn
þyngra fyrir fæti. Al-
menningur er farinn að
átta sig á því hve gott það
er að geta gengið að
vörum á stöðugu verðlagi
í verslunum, að næsta
sending þurfi ekki endi-
lega að hækka. Hann er
líká farinn að átta sig á
kostum þess að vextir
skuli lækka. Einkum á
það auðvitað við þá sem
skulda háar upphæðir
vegna húsbygginga. En
jafnvel sparifjáreigendur
skilja að því aðeins að
verðbólgan náist niður
geta þeir fengið arð af fé
sínu. Enda þótt vaxta-
byrðin væri að sliga lán-
takendur í verðbólgunni
náðist í raun aldrei að
verðtryggja spariféð.
Þegar svo árar er ekki
von að stjórnarandstað-
an sé burðug. Sannast
sagna er líka að hún
hefur verið sundurleit og
athyglisvert er hvernig
baráttuaðferðir hennar
hafa þróast. í stað þess
að leggja höfuðáherslu á
meginstefnur og úrræði
er öllu púðri eytt í nokkur
tilfinningamál, samanber
jeppamal forsætisráð-
herrans og þá hugmynd
sem fram hefur komið
um að láta vel stæða
sjúklinga borga hluta
fæðiskostnaðar síns á
sjúkrahúsum , en það
mál var nánast hið eina
sem foringjar stjórnar-
andstöðu vildu ræða í
sjónvarpsþætti á dög-
unum.
Möguleikar
við eðlilegt
ástand
Skuggi óðaverðbólgu
hefur legið yfir þessu
þjóðfélagi mörg undan-
farin áramót, dregið
kjark úr mönnum og
komið í veg fyrir að gerð-
ar væru áætlanir um
framtíðina. Ég hefi
stundum skrifað um það
í þessum pistlum að
þjóðfélagsumræða á ís-
Íandi snúist einvörðungu
um efnahagsvanda líð-
andi stundar, raunhæfar
umræður um stefnu-
mörkun í náinni framtíð
heyrist sjaldan. í þeim
efnum erum við miklir
eftirbátar flestra annarra
þjóða, þar sem menn
gera sér far um að
skyggnast inn í framtíð-
ina og haga málum þann-
ig að framvinda þeirra
falli sem best að framtíð-
arsýninni.
Það er eiginlega sama
hvar borið er niður í
þessu sambandi. Sama
hvort heldur litið er til
almennrar þjóðfélags-
þróunar eða atvinnu-
vega. Hvergi hefur farið
fram nein alhliða stefnu-
mótun, engin raunveru-
leg tilraun hefur verið
gerð til þess að mæta
fyrirsjáanlegri þróun.
Glöggt dæmi um þetta
eru viðbrögð okkar við
jafnfyrirséðum hlut og
mannfjölgun á vinnu-
markaði. Hún er áþreif-
anleg staðreynd og út-
reiknanleg, einfaldlega
eftir manntalsskýrslum.
Spekingar hafa fyrir
löngu séð fyrir að þessu
nýja fólki yrði að útvega
störf við iðnað og þjón-
ustu. Þetta hefur hver
étið upp eftir öðrum á
meðan fjármagni hefur
verið beint annað. Ár-
angurinn blasir nú við.“
Grein Magnúsar lýkur
með þessum orðum:
„Vonandi gefa menn
sér tíma til þess við kom-
andi áramót að líta upp
frá karpi hversdagsins
um prósentur kjarabóta
og kjaraskerðinga og
horfa eitthvað fram á
veginn. Vonandi gera
menn sér grein fyrir því
að það er nú, eða aldrei
í náinni framtíð, að
reyna að hugsa skipulega
fyrir komandi árum. í
fyrsta skipti í langan tíma
búum við við eðlilegt
ástand, eða nokkurn veg-
inn eðiilegt. Verðbólga er
í örri hjöðnun, viðskipta-
jöfnuður er þolanlegur
og atvinnuleysi sama og
ekkert.
Eigum við ekki að
reyna að nota þetta tæki-
færi til þess að koma
hugsanagangi okkar á
réttan kjöl, svo unnt
verði að halda þjóðar-
skútunni á réttri stefnu?
Kannski er óvenju
bjart framundan við ára-
mót.