Tíminn - 03.01.1984, Blaðsíða 8

8
ÞRIÐJUDAGUR 3. JANÚAR 1984
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Gísli Sigurösson. Auglýsingastjóri: Steingrímur Gíslason.
Skrifstofustjóri: Ragnar Snorri Magnússon. Afgreiðslustjóri: Siguröur Brynjólfsson.
Ritstjórar: Þórarinn Þórarinsson, Elías Snæland Jónsson. Ritstjórnarfulltrúi: Oddur V.
Óiafsson. Fréttastjóri: Kristinn Hallgrímsson.
Umsjónarmaður Helgar-Timans: Atli Magnússon. Blaöamenn: Agnes Bragadóttir,
Bjarghildur Stefánsdóttir, Baldur Kristjánsson, Friðrik Indriöason, Guömundur Sv .
Hermannsson, Heiður Helgadóttir, Jón Guöni Kristjánsson,
Jón Ólafsson, Kristin Leifsdóttir, Samúel Örn Erlingsson (íþróttir), Skafti Jónsson.
Útlitsteiknun: Gunnar Trausti Guöbjörnssson.
Ljosmyndir: Guöjón Einarsson, Guöjón Róbert Ágústsson, Árni Sæberg. Myndasafn:
Eygló Stefánsdóttir.
Prófarkir: Kristin Þorbjarnardóttir, Flosi Kristjánsson, Guöný Jónsdóttir
Ritstjórn skritstofur og auglýsingar: Siðumúla 15, Reykjavik. Simi: 86300. Auglýsingasimi
18300. Kvöldsimar: 86387 og 86306.
Verö i lausasölu 20.00, en 22.00 um helgar. Áskrift á mánuöi kr. 250.00.
Setning og umbrot: Tæknideild Timans. Prentun: Blaðaprent hf.
Árið 1984
■ I áramótagrein Steingríms Hermannssonar forsætisráðherra
og formanns Framsóknarflokksins, sem birtist hér í blaðinu á
gamlaársdag, rifjaði hann upp þann árangur, sem hafði náðst af
efnahagsaðgerðum ríkisstjórnarinnar og væri meðal annars fólg-
inn í því, að verðbólgan hafði lækkað úr 130% í 20%. Steingrímur
Hermannsson vék síðan að horfum á árinu 1984 og sagði m.a.:
„Pótt mikill árangur hafi náðst er björninn ekki unninn.
Verðbólgan hefur hjaðnað mjög mikið en er þó of mikil enn.
Vextir og fjármagnskostnaður er enn hár. Viðureignin við
verðbólguna heldur því áfram á næsta ári. Ætla má þó, að sú
viðureign verði auðveldari en verið hefur undanfarna mánuði.
Flestir áhrifavaldar verðbólgunnar eru að hverfa, og hún ætti því
að hjaðna jafnt og þétt, ef ekki koma nýir hvatar. Meðal annars
er ekki gert ráð fyrir hækkun á verði opinberrar þjónustu á næsta
ári.
Að vísu eru alvarleg hættumerki. Erfiðleikar fara enn vaxandi
í sjávarútvegi, og Ijóst er því, að þjóðartekjur munu lækka þriðja
árið í röð. Af þessari ástæðu hefur ríkisstjórnin ekki talið fært að
gera ráð fyrir svo föstu gengi á næsta ári sem verið hefur
undanfarna mánuði. Útflutningsatvinnuveg irnir, einkum fisk-
vinnslan, munu eiga erfitt með að þola slíkt við minni afla og lakari
afkomu. Ríkisstjórnin hefur þó ákveðið, að gengi skuli ekki
breytast á árinu um meira en 5 af hundraði hið mesta. Það er djörf
ákvörðun og setur efnahagslífinu fastan ramma.
Ríkisstjórnin vill einnig í lengstu lög forðast að auka skuldir
þjóðarinnar erlendis. Þær eru þegar orðnar yfir 60 af hundraði
þjóðartekna og því hættulega miklar. Með þessu er efnahagslífinu
einnig sniðinn þröngur stakkur. Vera má, að erfitt reynist að halda
þetta markmið, einkum ef atvinnuástand verður erfitt vegna
erfiðleika í sjávarútvegi.
Með tilliti til þess mikla árangurs, sem þegar hefur náðst, telja
stjórnarflokkarnir hins vegar rétt að létta af ýmsum þeim hömlum,
sem settar voru með bráðabirgðalögum ríkisstjórnarinnar. Jafn-
framt eru ekki lögboðnar frekari hækkanir launa.eins og var 1.
júní og 1. október sl. Samningar um kaup og kjör verða á ábyrgð
launþega og vinnuveitenda. Ríkisstjórnin mun ekki hafa af þeim
bein afskipti, nema þar sem hún er aðili að samningum.
Með minnkandi þjóðartekjum er svigrúm á næsta ári til
launahækkana ákaflega lítið, og reyndar ekkert til almennra
kjarabóta. Miðað við það að gengi breytist ekki um meira en 5 af
hundraði, telur ríkisstjórnin þó unnt að gera ráð fyrir, að laun
hækki að meðaltali um 4 af hundraði. Þannig yrðu verðhækkanir,
sem af gengissigi stafa, að mestu bættar. Eg hef jafnframt lýst
þeirri skoðun minni, og vil ítreka hana nú, að þetta svigrúm verði
notað til þess að bæta kjör þeirra sem lægstu launin hafa. Það
veldur vonbrigðum, að svo virðist sem forrystumenn bæði
launþega og atvinnurekenda hafi gefist upp við að leita leiða til
þess að bæta lægstu launin án þess að almenn launahækkun fylgi.
Mér er Ijóst, að þetta er allerfitt dæmi. Hins vegar eru fá dæmi
svo erfið, að þau verði ekki leyst, ef vilji er fyrir hendi.
Spár þess efnis, að harðar aðgerðir ríkisstjórnarinnar í
efnahagsmálum mundu leiða til atvinnuleysis, hafa ekki ræst. Hins
vegar er veruleg hætta á að stórum minni þorskafli og erfiðleikar
í sjávarútvegi verði hættulegir atvinnuöryggi víða um land. Þetta
hefur reyndar þegar komið fram á nokkrum stöðum. Gegn
atvinnuleysi verður að sporna með öllum ráðum.
Mikilvægast er vafalaust hvernig tekst að reka sjávarútveginn.
Þarf í því sambandi bæði að hafa í huga afkomu útgerðarinnar og
atvinnu á sjó og í landi.“
Steingrímur Hermannsson vék að því, að atvinnuleysishætta
gæti orðið á vissum stöðum og þyrfti að taka slík mál til sérstakrar
meðferðar. Þannig muni verða nauðsynlegt að taka á vandamál-
um, þegar þau komi upp, svo að þjóðin komist sem bezt yfir þá
tímabundnu erfiðleika, sem við sé að stríða nú.
Þ.Þ.
skrifað og skrafað
■ Um áramót líta foringjar
stjórnmálaflokkanna yfir far-
inn veg og skyggnast jafn-
framt fram á veginn og fer
boðskapur þeirra og sjón-
armið gjarnan eftir því hvort
þeir eru í stjórn eða stjórnar-
andstöðu hverju sinni. Hér
fara á eftir glefsur úr ára-
mótaboðskap nokkurra
stjórnmálaforingja og eru
kaflamir valdir úr greinum
þeirra, þar sem þeir fjalla
aðallega um launa- og efna-
hagsmál.
Sjálfstæðisflokk-
urinn beygir sig
ekki fyrir óraun-
hæfum samning-
um
Þorsteinn Pálsson formað-
ur Sjálfstæðisflokksins segir
m.a. í áramótagrein sinni:
„Launamálin hafa verið
erfiðasta verkefni ríkisstjórn-
arinnar fram til þessa. Lög-
binding kjarasamninga um
nokkurra mánaða skeið var
óumflýjanlegur neyðarkost-
ur. í reynd var ekki um að
ræða ágreining milli stjórn-
málaflokkanna um nauðsyn
kjaraskerðingar til þess að
færa fjármagn yfir til atvinnu-
lífsins. Hitt hefur valdið deil-
um hversu langt átti að
ganga. Reynslan hefur sýnt,
að þessar aðgerðir voru
nauðsynlegar. Allarhrakspár
um minnkandi iðnaðarfram-
leiðslu af þessum sökum hafa
fallið á prófi reynslunnar.
Reikningslegur kaupmátt-
ur hefur vitaskuld skerst.
Vonir voru við það bundnar,
að unnt yrði að halda svipuðu
lífskjarastigi næsta ár eins og
nú er. Aflabrestur og minnk-
andi þjóðartekjur gera út um
þessar vonir. Möguleikar til
launabreytinga ráðast af
launa- og gengisforsendum
fjárlaganna. Verði farið út
fyrir þau mörk hlýtur póli-
tískt upplausnarástand að
sigla í kjölfarið. Sjálfstæðis-
flokkurinn getur að minnsta
kosti ekki beygt sig undir
það, að aðilar vinnumarkað-
arins brjóti stjórnarstefnuna
á bak aftur. Það er með
öðrum orðum ekki unnt að
semja upp á gengislækkun.
Ef daglegt gengissig hefst á
nýjan leik verður trauðla
komið í veg fyrir vísitölu-
bindingu kaupgjalds til lang-
frama. Þá hefst gamalkunnur
hringdans í kringum vísitöl-
una á ný og draumurinn um
efnahagslegt jafnvægi er úr
sögunni.
Sannleikurinn er sá, að á
næsta ári þurfum við enn að
jafna niður tapi. Allt tal um
að skipta upp ágóða er út í
hött. í þessu sambandi er rétt
að hafa það í huga, að stöð-
ugt gengi er í reynd miklu
öruggari kaupmáttartrygging
en meingallaður verðbólgu-
magnari vísitölukerfisins.
Aðilar vinnumarkaðarin's
ættu því að taka höndum
saman við ríkisstjórnina í
viðleitni hennar til þess að
halda genginu stöðugu.
Langvarandi stjómarkreppa
eða kosningar myndu ekki
bæta lífskjörin eða styrkja
atvinnulífið eins og sakir
standa. Þvert á móti myndi
slík pólitísk upplausn enn
auka á vandræði þjóðarinn-
ar.
Vegna aflabrestsereinsýnt
að við þurfum á næsta ári að
horfast í augu við eitthvert
avinnuleysi. Það er böl, sem
við unum ekki til langframa.
Fyrir þá sök er nú mikilvæg-
ast, að ríkisstjórnin kalli að-
ila vinnumarkaðarins til sam-
starfs í atvinnumálanefnd er
fjalli um atvinnuuppbygg-
ingu, skipulag og stjórnun
atvinnumála og fjárfestingar.
■ Þorsteinn Pálsson.
Það væri launafólkinu meira
virði en gagnslaus launa-
hækkun er leiddi til nýrrar
verðbólguskriðu og pólitískr-
ar upplausnar í landinu.
Erfiðleikarnir verða ekki
yfirstignir, nema mcð sam-
.stilltu átaki.
Ef aðilar vinnumarkaðar-
ins eru ásáttir með að halda
vinnufrið á þessum grund-
velli má ræða opinberar til-
færslur í þágu launafólks til
viðbótar þeim ákvörðunum í
skattamálum, sem þegar hafa
verið teknar í þeim tilgangi.
Eina raunhæfa leiðin til þess
að treysta stöðu þeirra, sem
við kröppust kjör búa, er í
gegnum skatta og trygginga-
kerfið.“
Tilraun
sem mistekst
Svavar Gestsson formaður
Alþýðubandalagsins skrifar:
„Ríkisstjórnin hefur birt
stefnu sína fyrir næsta ár.
Hún ætlar að halda áfram að
skerða lífskjörin því kaupið
má aðcins hækka um 2-4%
allt næsta ár. Þannig gerir
ríkisstjórnin ráð fyrir því að
ellilífeyrir og tekjutrygging
(nú 7.018 kr. á mánuði)
hækki á næsta ári öllu um 281
krónu - tvö hundruð áttatíu
og eina krónu! Launafólk
getur ekki þolað slíka kjara-
skerðingu áfram. Það hlýtur
að beita samtakamætti sínum
til þess að krefjast réttarsíns,
leiðréttingar á kaupráninu.
Ríkisstjórnin ætlar launa-
fólki skertan hlut til þess að
verðbólgunni verði haldið
niðri. Hún ber því við að
verðbólgan hafi verið mörg
'nundruð prósent þegar síð-
asta ríkisstjórn fór frá. Stað-
reyndin er sú að frá maí 1982
til maí 1983 hækkaði vísitala
framfærslukostnaðar um
86.6%. Síðustu 12 mánuði
hefur verðbólgan aukist um
77.3% miðað við desember í
fyrra. Verðbólguhraðinn er
mun minni nú, en launamenn
hafa borgað allan samdrátt
verðbólgu. Frá upphafi til
loka þessa árs hefur verðlag
hækkað um 77.3% meðan
laun hafa aðeins hækkað um
32.7% á öllu árinu. Það verð-
ur því ekki gengið lengra á
hlut launamanna. Þeir geta
ekki tekið við frekari kjara-
skerðingu. Ríkisstjórninni
dugir í þeim efnum ekki að
bera við aflasamdrætti þeim
sem nú er spáð, því kaup-
lækkunin er þegar orðin
margföld á við það sem nem-
ur samdrætti þjóðarfram-
leiðslunnar. Nú er komið að
öðrum að borga - milliliðum
og slíkum aðilum sem hefur
verið hlíft gjörsamlega í tíð
núverandi ríkisstjórnar.
Ennfremur er rétt að
benda á - án þess að í slíku
felist nokkur hótun - að land-
inu hefur aldrei verið stjórn-
að gegn verkalýðshreyfing-
unni. Það hefur oft verið
reynt, en hefur ævinlega mis-
tekist. Þær tilraunir hafa hins
vegar orðið þjóðinni dýrar.
■ Svavar Gestsson.
Tilraun núverandi ríkis-
stjórnar mun einnig mistak-
ast - ekki vegna illvilja í garð
ríkisstjómarinnar í verkalýðs-
samtökunum heldur vegna
þess að launamenn geta ekki
látið bjóða sér áframhald
kjaraskerðingarinnar á næsta
ári. Skuldakortin sem fólk
hefur nú í höndum um ára-
mótin duga skammt; það
kemur að skuldadögunum."
Kaupskerðing
verður æ sárari
Kjartan Jóhannsson for-
maður Alþýðuflokksins segir
m.a.:
„Fram til þessa hafa efna-
hagsaðgerðir ríkisstjörnar-
innar verið fólgnar í því að
lækka kaupmátt launa og lög-
bjóða óbreytt kaup meðan
verðbólgan hélt áfram og
verðlag á opinberri þjónustu
hækkaði sérstaklega. Kaup-
geta launa er fyrir bragðið um
þessar mundir u.þ.b. fjórð-
ungi minni en að jafnaði á sl.
ári. Slíka kjaraskerðingu
geta menn þolað um sinn
margir hverjir, en aðrir þó
mjög illa. En. til langframa
getur launafólk ekki þolað
slíka þróun, enda verður
kaupskerðingin nú æ sárari
með hverri vikunni sem
líður, einkum meðal hinna
verst settu. Sá árangur í
vprðbólgumálum, sem menn
þó eygja um þessar mundir,
kann að verða að engu vegna
þess að nú eru óbærilegar
þrautir lagðar á mörg heimili
í landinu. Og þynging skatt-
byrðinnar þrýstir á um það
að hagur manna sé réttur
með öðrurri hætti. Við þessar
aðstæður er ógnvekjandi að
ríkisstjórnin skuli í ofanálag
stefna að áframhaldandi
rýrnun á kaupmætti launa á
árinu 1984 samkvæmt þeirri
forskrift sem hún hefur kynnt
fyrir það ár. Þessi oftrú á
launaskerðingu sem efna-
hagsstjórntæki er bæði órétt-
lát og stórvarasöm.
í stjórnarsáttmála núver-
andi ríkisstjórnar bar tvö heit
einna hæst. Annars vegar að
reka ríkisbúskapinn halla-
laust og hins vegar að auka
ekki erlendar skuldir. Nú
liggur Ijóst fyrir að hvorugt
þessara heita verður efnt.
Fjárlögin voru afgreidd með
halla skömmu fyrir jól. Og í
lánsfjáráætlun kemur fram
að hugmyndin er ekki að
lækka erlendar skuldir á ár-
inu 1984, hvað þá að þær
standi í stað, heldur er aug-
ljóst samkvæmt þeim áætlun-
um að erlendar skuldir munu
aukast um a.m.k. tvö þúsund
milljónir króna á árinu
1984."
Vandinn fluttur
frá hagkerfinu
inn á heimilin
Guðrún Agnarsdóttir
formaður þingflokks
Kvennalista svarar spurningu
Morguriblaðsins, um hvort
hún telji að það takist á næsta
ári að halda áfram á sömu
braut í baráttunni gegn verð-
bólgunni:
„Þær aðgerðir, sem ríkis-
stjórnin hefur helst beitt gegn
verðbólgunni, þ.e. að halda
niðri launum fólks, hafa skil-
að tilætluðum árangri. Þess
er þó ekki að vænta, að
frekari aðgerðir af sama tagi
skili meiri árangri. Ýmislegt
bendir til þess að verðbólga
geti farið aftur vaxandi á
næsta ári. Sá halli, sem verð-
ur á fjárlögum næsta árs,
hlýtur að leiða til versnandi
skuldastöðu ríkisins, sem er
í sjálfu sér verðbólguhvetj-
andi. Einnig er vandséð, að
komist verði hjá talsverðri
fiskverðshækkun og tilsvar-
andi gengislækkun á næsta
ári. Sú hætta, sem þannig
skapast á aukinni verðbólgu
er áhyggjuefni vegna þess
hve launafólk er miklu verr
við því búið að taka frekari
áföllum eftir þær efnahagsað-
gerðir sem það het'ur þegar
1 þurft að þola. Ríkisstjórnin
getur því ekki og má ekki
ganga lengra í því að rýra
kaupmátt almennings. Líka
er vert að minnast þess, að
þótt nokkur akkur sé í því að
ná niður verðbólgu og snyrta
talnadæmi hagsýslunnar er
varasamt að beita til þess of
harkalegum aðgerðum, sem
einungis flytja vandann til í
þjóðfélaginu frá hagkerfinu
inn á heimilin.“
Vona að stjórnin
haldi ekki áfram
á einhliða
kjararánsbraut
Guðmundur Einarsson
formaður þingflokks Banda-
lags jafnaðarmanna svarar
sömu spurningu:
„Lykillinn að lausn þessara
mála er samráð. Sá hluti
verðbólguvandans sem að
launamálum snýr verðurekki
leystur ncma í samvinnu
þeirra aðila, sem um eiga að
fjalla.
Það er ekki vænlegt til
árangurs þegar ríkisstjórn
slær málsaðila utanundir með
blautum sjóvettling, og segir
þeim að hunzkast út í horn!
Það er heldur ekki vænlegt
til árangurs að ríkisstjórn taki
einarða afstöðu með öðrum
málsaðilanum, geri málflutn-
ing hans að sínum og öfugt,
þegar hún loks hleypir þeim
á vettvang.
Það er víðs fjarri sannleik-
ánum að undirrót efnahags-
óreiðu okkar sé launamál. Ef
ríkisstjórn heldur til streitu
þeirri stefnu sinni að láta
launafólk halda verðbólg-
unni niðri verða örugglega
hörð átök á vinnumarkaði
innan 12-18 mánaða, ef
dæma má af reynslu undan-
farinna tveggja áratuga.
Á meðan launþegar halda
niðri í sér andanum verður
ríkisstjórnin að gera raun-
verulegar efnahagsaðgerðir,
sem eru m.a. aðgerðir í at-
vinnumálum, en að þeim
verður vikið í svörunum.
hér á eftir.
I stuttu máli er svar mitt
við spurningunni það að ég
tel ólíklegt að ríkisstjórninni
takist að halda áfram á þeirri
braut sem hún hefur valið sér
í verðbólgumálum, vegna
þess að hún hefur þar ekki
boðið upp á neinar raunveru-
legar aðgerðir til langtíma-
lækningar. Launþegar munu
ekki una þessu til lengdar.
Ég vil bæta því við að síðustu,
að ég vona, að stjórnin haldi
ekki áfram á þessari ejnhliða
kjararánsbraut, heldur geri
einhverja þá hluti, sem að
gagrti mættu koma fyrir okk-
ur sjálf og börnin okkar."