Tíminn - 04.01.1984, Blaðsíða 8

8
MIÐVIKUDAGUR 4. JANÚAR 1984
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Gísli Sigurðsson. Auglýsingastjóri: Steingrímur Gíslason.
Skrifstofustjóri: Ragnar Snorri Magnússon. Afgreiðslustjóri: Sigurður Brynjólfsson.
Ritstjórar: Þórarinn Þórarinsson, Elias Snæland Jónsson. Ritstjórnarfulltrúi: Oddur V.
Ólafsson. Fréttastjóri: Kristinn Hallgrimsson.
Umsjónarmaður Helgar-Timans: Atli Magnússon. Blaðamenn: Agnes Bragadóttir,
Bjarghildur Stefánsdóttir, Baldur Kristjánsson, Friðrik Indriðason, Guðmundur Sv .
Hermannsson, Heiður Helgadóttir, Jón Guðni Kristjánsson,
Jón Ólafsson, Kristín Leifsdóttir, Samúel Örn Erlingsson (íþróttir), Skafti Jónsson.
Útlitsteiknun: Gunnar Trausti Guðbjörnssson.
Ljósmyndir: Guðjón Einarsson, Guðjón Róbert Ágústsson, Árni Sæberg. Myndasafn:
Eygló Stefánsdóttir.
Prófarkir: Kristín Þorbjarnardóttir, Flosi Kristjánsson, Guðný Jónsdóttir
Ritstjórn skrifstofur og auglýsingar: Síðumúla 15, Reykjavik. Sími: 86300. Auglýsingasimi
18300. Kvöldsímar: 86387 og 86306.
Verð i lausasölu 20.00, en 22.00 um helgar. Áskrift á mánuði kr. 250.00.
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans. Prentun: Blaðaprent hf.
Framtíðin
■ Steingrímur Hermannsson forsætisráðherra og formaður
Framsóknarflokksins, lauk áramótagrein sinni, sem birtist
hér í blaðinu á gamlársdag með þessum orðum:
„Stefnt er að því, að verðbólga í lok næsta árs verði komin
niður fyrir 10 af hundraði. Ég sé ekki ástæðu til að efast um,
að það megi takast, ef skynsemi er látin ráða í launasamning-
um og verðlagsmálum. Þá er jafnframt traustur grundvöllur
fenginn að nýrri sókn til bættra lífskjara. Tímabært er því að
huga að lengri framtíð, meta stöðu okkar vandlega, auðlind-
irnar og þá möguleika, sem framundan eru.
Nýlega var hér á ferð amerískur vísindamaður, dr. Gerald
O. Barney, sem veitti forstöðu umfangsmiklu starfi, sem
framkvæmt var í forsetatíð Jimmy Carters. Leitast var við að
spá um þróun efnahagsmála í heiminum fram til ársins 2000.
Gott tækifæri gafst til að ræða við dr. Barney um slíkar spár.
Reyndar hafa mörg slík verk verið unnin. Niðurstaðan hefur
nánast alltaf oröið sú sama: Horfur hafa verið taldar
alvarlegar, aðeins mismunandi mikið. Ef ekki er á fjölmörg-
um sviðum snúið við blaði hið fyrsta og lifnaðarháttum
breytt., er spáð, að fjólksfjölgun verði mjög mikil, mengun,
gífurleg gróðureyðing, vatnsskortur, orkuskortur og vaxandi
hungur hinna fátæku.
Erfiðleikar undanfarinna ára hljóta einnig að vekja með
okkur Islendingum ýmsar knýjandi spurningar um framtíðar-
horfur. Þrátt fyrir mikla fjárfestingu á undanförnum árum,
hefur ekki tekist að skapa þá fjölbreytni og festu í
efnahagslífi, sem nauðsynleg er. Margt bendir til þess, að
skammtíma sjónarmið hafi ráðið um of, en ekki verið hugað
nægilega vel að breytingum til lengri tíma litið á ýmsum
grundvallarþáttum þjóðlífsins, bæði hvað varðar innlendar
aðstæður og þær, sem ráðast á alþjóðavettvangi.
Framundan felast vafalaust ýmsar hættur fyrir okkur en
einnig tækifæri til að bæta stöðu okkar, um leið og við getum
lagt þekkingu og reynslu af mörkum til að aðstoða lakar
settar þjóðir í erfiðleikum þeirra. Dr. Barney taldi stöðu
okkar íslendinga óvenju góða. Landrými er mikið, umhverfi
lítið mengað, gróðureyðingu má auðveldlega snúa við,
mikilvægustu auðlindirnar eru endurnýjanlegar og sumar
ennþá lítið nýttar. Menntun og þekking þjóðarinnar er á háu
stigi og getur orðið undirstaða háþróaðs iðnaðar.
Nauðsynlegt er að hefja hið fyrsta athugun á eigin
framtíðarhorfum. Því hef ég lagt til við ríkisstjórnina, að það
verði gert á næstu tveimur árum. Þaðerekki vandalaust verk.
Til þess verður að kveðja alla þá, sem gerst þékkja til mála
á hverju sviði. Framtíðarþróun má ekki byggjast á tilviljun
eða handahófi, heldur á vel athuguðu og undirbúnu máli. Á
sumum sviðum kann að vera, að þekkingu skorti. Sérstak-
lega er mikilvægt að hún sé traust í grundvallarþáttum eins
og í sjávarútvegi, sem eflaust um langan aldur mun verða ein
meginstoð efnahagslífsins. Athyglisvert viðtal við ungan
líffræðing, sem birtist í einu dagblaði bæjarins nýlega, vekur
til umhugsunar um, hvort í fiskifræðinni sé byggt á nógu
haldgóðri þekkingu. Raunar á hið sama við um nýjar og
álitlegar framleiðslugreinar eins og fiskeldi og loðdýrarækt,
sem þegar eru hafnar og lofa mjög góðu, en verða að byggjast
á þekkingu og vandvirkni. Um leið og slík framtíðarathugun
leiðir í ljós kostina, sem við eigum, og þeir eru metnir, þarf
að draga fram veikleikana og vekja athygli á því, hvernig úr
þeim verður bætt.
Það er kaldhæðni örlaganna, að samfara gífurlegri tækni-
þróun stendur heimurinn nú á alvarlegri tímamótum en oft
áður. Næstu árin geta ráðið því, hvort tortíming eða farsæld
er framundan. Mennirnir hafa næga þekkingu til þess að snúa
við blaðinu og tryggja mannkyni öllu farsæla framtíð. Til þess
þarf að vísu framsýni og stórhug.
Við íslendingar eru litlir í þessari heimsmynd, en við erum
óumdeilanlega þátttakendur og okkur ber skylda til þess að
leggja okkar af mörkum til að vel megi fara. Við skulum byrja
í eigin garði -, uppræta illgresið og gróðursetja fyrir
framtíðina.“
Þ.P.
skrifað og skrafað
Pólitískir
gedklofar
■ „Meðferðin á Orwell er
dæmigerð fyrir þá einstreng-
ingslegu tvískiptingu sem
margt hægri sinnað fólk beitir
á veröldina í kringum sig“.
Þessi setning er úr grein
sem Össur Skarphéðinsson
skrifar í grein í Þjóðviljann,
sem birtist 29. des. s.l. Þar er
allaballinn yfirsig hneykslað-
ur vegna þeirrar „meðferðar"
sem sósíalistinn George
Orwell hefur orðið fyrir, sem
sé að einhverjir aðrir en
hjartahreinir sósíalistar af
allaballasortinni og þar með
gáfaðir, og upplýstir
mannvinir, skuli leyfa sér að
taka undir með Orwell er
hann beitir snilligáfu sinni og
innsæi til að gagnrýna
alræðisæði marx-lenínista.
Greinarhöfundur hafði sig
mjög í frammi um árabil sem
leiðtogi 'vinstri krakkanna í
súpergaggó og skrifaði um
hugðarefni sín í Þjóðviljann.
Grein sína stílar hann frá
Bretlandi og er nú orðinn svo
forframaður í pólitíkinni, að
hann hrærir saman í sömu
naglasúpuna einhverju sem
hann kallar sósíalisma
Orwells, trotskyisma, anar-
kisma og breska
Verkamannaflokknum.
Þetta kallar hann ekki póli-
tískan geðklofa heldur rök-
réttan þankagang. Og pipar-
inn út á góðgætið er að þeir
íslendingar sem kalla sig
sósíalista (les allaballa) fylli
þennan hóp.
Grein Össurar er stutt og
margt er þar skarplega
skoðað. I spænsku borgara-
styrjöldinni barðist Orwell
við hlið anarkista og trotsky-
ista og þar fékk hann and-
styggð á kommúnistum.
Það hefur löngum verið
ein af grófustu sögufölsunum
vinstrisinna að á Spáni hafi
aðeins barist. kommar og
fylgifiskár þeirra gegn falang-
ísku uppreisnarmönnunum.
Sósíaldemókratar er þar
hvergi nefndir fremur en
hverjir stóðu að spænsku lýð-
ræðisstjórninni sem upp-
reisnin beindist gegn. Grein-
arhöfundur húkir enn við
þetta heygarðshorn falsar-
anna. Það má hvergi nefna
sósíaldemókrata á nafn eða
þá flokka sem kenndu sig við
verkalýð en afneituðu
forystuhlutverki sovéska
Kommúnistaflokksins.
Orwell var krati
Á Spáni kynntist Orwell
handaverkum kommúnista
og þankagangi þeirra. Össur
skrifar réttilega að Orwell'
liafi lærst að gera ekki
greinarmun á kommúnisma
Stalíns og fasisma Hitlers og
Sósíalismi Orwells
og 1984
Georg Orweli >.'r uteð:)t«r>sfcr :i
AýMirfísUt < ffnktuui hs vcvum 'vn&x
táijiafti tlænugerðiroj tua;n fynr
binu ••éis'irö;: i'.tsk.T VwjÁHvma
se«i áidrci ÍK'fu; bygg*} nukið ;i
mntxikkujit hoíðum cr- fMmsa S
ttnti:«isknur..J fíjiksins l iiif.dinu:
xSintfut ií: <'rtvoít séf v. ítki
öfð;n tóiu. Iiann'lði ös: t:;:fáíst
tuðlie jun MvediMt ftv'
ðkí.mii á Stiáí!!. s.írðis: þar »»».-;
suSÍfá'Spiini sktffttíh hsjiti fwmi
: itnéíftntl:.. vi'g hof tM vfásumit'jja
htuuuj t't t.j iriitsins siinnf&bíÍir
uir. :ir;r;t yrsi.iliinijns .
Fr;i .þv; hvikviát twmi sd.il'éi,:
s»;:r iuii b.mn «f;:r ;<ð skr.f.i ti-.'iU
in.íu i>£ fra ;itsahrí twí-
siúkur ái betkium v.n i niíðinni
kiföitm meö i-fiiuí-fu oj- sf sit víB
ftægustu' f.wsk sflis. m*. ot lif
jifeíri tftir Oswatt jiw snni h«ifi
tsrck.ir hráfntuí >ánj; við s.,'S:<it;
isn'.t;ii:'.: liii á ‘ipjiii k«i:«fci! ffjtui
eitusíf; Jiifrðiiium fn'wt stweifcu
ififnnimusnvi .;(• hafði ;I hs»nun!
um
tyrlr mfinrvakoitigu fiímim
tíÍK'if aila nð sfVi.m. (Vft;i rvt'.ini,:
i'iu' i 'xVúafranám: s.m; íícfcsfct-
gjj»;i tt.silir.'kaðiaf nlþy-ðu <ig
hiRsvtjjSK tui jsiyjksðif. ú {jtf Iwtsi ‘
sem aífui'fið bsgjiM' úmuiiiiskejMi-
una. <li Oiss'tii gei.v þf! ckki
fseintsi ntjii á k.,i;nn;Ciiiis;ii:i ’sm-
litA f'm.isn'.n ilillírs fia M«vs»
ðfifiis, ,fhsfUthisl > vnfkiiR! Kifis
uti.s: r;i |»t.
I’ríifl Fyríf s..ti fc!íi.:suui Orwclis i
l:f.in;f:i tili þ.ió nú ;:k>::i ffus.i
sfsisa fljá siikui :i;irs: h.ryrí
mðnnum «ð r.tks Ónvt'Si srianai-
nSn!:. fjftg*: pS': Stpp ••&•: h«st»
tkmð-ii! .<•> I. ni :.'i.i;tfiv,::I s::t ú;
þ..'.ssufl' ia'.lli Iwl'. h;i.-.fi yj .fi. i x - ■
iafÍSIttHin t:þ(l ð fcsitiwi :>jf UÍMSt.
f’tss.i Iwfui lika :< t«;<Ofh.
Fytit irpum unisuji Hiti;: þt.miig
hffgf. sirv><:ðir sMdsntjr i Há
sköiufciini tttúki Ofweii tít að tf-
!">ii':. i'.lv.KÍf, •,:>>.., ■
Bðk l.jrwflls, IVkL aefiftt I !lt-
mXvþjððfil.nií JTftmtiðuf ijifmr
um, {v> vr þw* ðráitfiigauicjj
MAðrcir'M} að i ;uir< Ve'.iui-
íivrðf.if é;u uú uptá .ifi.igai
itfeyf'::!S.:<f ' iir-l ;i Slf::><:. seif: liafí:
ekx! iK>kku; ItupnyjuJíifVirdíktts
scnísi við Sos-úifúiín. Sijstahsm'.
þes.s;i fulk.v ei eíiimifí riar.fRÍgerð'
ur fyrir ysskilisma Otwcffvr þnð
hsjnrir <ir. fonkrmir þ;» sn'tnu
srm ðrfcitíáhyfttngir: híór srkið i
Aúiiur fivns'þu, rn sseinir sr.mi
irui <S :->st ;<ð þv< sð k<;«l>
fríds jintég.r;.. tóf >;rkúm.i;ðír*.'ð':
iv-mt.aöo 'i sshi'aiismr. se>» fciðt:
ekkí fii saianieys eiimeChs cimiM
stéisai, Off et' fiyrjr -.'bbiaii af
Grwxe Orwefl
OrtSttft-. -.i.llt;, •■knf>.ió;::a ..-ffii o.ö
Anlm.-if f .irio koni út:■■■„... i ineit
sn ria íf: r.ef ég yciiö rutnnhrrður:
::m að cytúiejíejris r.otn.ðr.unrtat
<ir.dmsaifiiti.ru fiirms; srisi?.iisktt■;
hreyfiuf.ar“
héðínsson
skrífar
Mússolínis. Og svo dáist
hann að því hve góður sósía-
listi Orwell hafi verið.
Þetta eru engin ný sann-
indi. Orweil var krati. En í
þessari furðugrein er einhver
óttalegur vandræðagangur að
viðurkenna þetta, enda þarf
að sýna fram á að rithöf-
undurinn snjalli hafi í raun
og veru verið sama sinnis og
allaballar. Er röksemdafærsl-
an eitthvað svipuð og þegar
greinarhöfundur ásakar
hægri sinnaða stúdenta fyrir
að ætla að brúka Orwell sem
„amerískan stuðningsmann
McCarthys."
George Orwell skrifaði
„Animal Farm“ gegn því
auglýsingaskrumi aldarinnar,
að alræði kommúnismans
væri það dýrðarríki sem
áhangendur hans vildu vera
láta. Þarna var gengið hrein-
lega til verks og vífilengju-
laust.
Bókin „1984“ var skrifuð
sem hrollvekjandi framtíðar-
sýn um alræðið. Þar er varað
við að lýðræðið er brothætt
og að hið almáttuga og alsjá-
andi RIKI nái fullkomnum
tökum á þegnunum sem lúta
verði forsjá og vilja Stóra
bróður í einu og öllu.
Innan breska Verka-
mannaflokksins voru á
dögum Orwells, eins og
síðar, einstrengingslegir vin-
strisinnar, sem til dæmis
gældu við hugmyndir og
stefnu hins mikla brautryðj-
anda í hernaðarstefnu So-
vétríkjanna og skipuleggj-
anda Rauða hersins. Þá er sá
löngu liðni Karl Marx ein
öndvegisforsjá þeirra. Það
var gegn þessum hópum sem
Orwell beindi spjóti sínu í
framtíðarhrollvekjunni. Og
við skulum ekki gleyma að
rithöfundurinn gerði ekki
- mikinn greinarmun á öfga-
stefnum við hvað svo sent
þær kenndu sig. Stóri bróðir
bíður víða færis.
Dásömuðu það
sem Orwell
fordæmdi
George Orwell dó árið
1950. Hrjáður af basli og
sjúkdómum skrifaði hann
öndvegisverk sem tæpast var
veitt verðskulduð athygli.
Hann sá glöggt í gegnum
lygaþvætting kommúnista,
sem miður gefnir rithöfundar
og áróðursskrumarar keppt-
ust við að lofsyngja og léðu
„alræði öreiganna" allt það
lið sem þeir máttu og lögðust
af alefli gegn því fallvalta
lýðræði sem þjóðir í vestan-
verðri Evrópu og í Norður-
Ameríku höfðu fórnað miklu
lil að varðveita.
Þegar árið 1938 kom út
bókin „Homage to Catalon-
ia“. Þar flettir Orwell ofan af
gjörræði kommúnista á
Spáni. 1945 kom „Animal
Farm“ út og „1984“ árið
1949,
Líklega hefur Össur
Skarphéðinsson ekki verið
fæddur þá. En það er ekki
mergurinn málsins. í marga
áratugi eftir að kratinn Ge-
orge Orwell skrifaði sínar
bækur þjónuðu margir koll-
egar hans undir alræðið af
fúsum og frjálsum vilja, og
það málgagn sem pilturinn
kýs að skrifa í, var skrifað og
stjórnað af loftungum um
það þrælabúðaveldi og hern-
aðarmaskínu sem hin só-
síalska hugsjón bauð þeim.
Varla var til Ijótara orð en
krati í þeirra munni og þeir
dásömuðu allt sem Orwell
fordæmdi.
Nú þykjast ailaballar held-
ur betur lausir undan sóvéska
klafanum, og eru nú farnir að
stela sósíaldemókratískum
rithöfundum og gera þeirra
málstað að sínum.
En hvers konar hugmynda-
fræði býr að baki svona hátta-
lagi? Á sama tíma og Orwell
er tekinn inn í Alþýðubanda-
lagið, að honum forspurðum
að sjálfsögðu, birtast annað
veifið í málgagninu kiígju-
vekjandi smjaðursgreinarufn
stjórnmálamenn og rithöf-
unda, að vísu nokkuð kom-
inna til ára sinna, sem varið
hafa lífi sínu til að halda bæði
fyrir augu og eyru þegar
hugsanir Orwells og gagnrýni
bar fyrir.
Hverjir skyldu hafa túlkað
stjónarmið Orwells betur í
gegn um tíðina, Tíminn Al-
þýðublaðið, Morgunblaðið
eða Þjóðviljinn?
Ég er krati
Með þessum höfundastuldi
er Össur Skarphéðinsson að
gefa í skyn að Alþýðubanda-
lagið sé flokkur sem helst má
líkja við miðjumenn í Verka-
mannaflokknum breska.
Hann hefur grein sína á
þessum orðum:
„George Orwell er meðal
enskra sósíalista í miklum
hávegum enda fáir jafn
dæmigerðir og hann fyrir
hinn sérstæða enska sósía-
lisma sem aldrei hefur byggt
jafn mikið á marxískum hefð-
um en því meir á réttlætis-
kennd fólksins í landinu“.
Síðan er margstaglast á
því að rithöfundurinn hafi
talið sjálfan sig sósíalista og
jafnt og þétt reynt að koma
því inn hjá auðtrúa og fávís-
um lesendum Þjóðviljans, að
þama hafi allaballi verið á
ferð. Marx gamla er afneitað
á penan hátt og síðar er vikið
að því að æskilegt sé að koma
á fót virkum, lýðræðislegum
sósíalisma, sem leiðir ekki til
varanlegs einræðis einnar
stéttar.
Guð láti gott á vita.
En af hverju segir Össur
Skarphéðinsson ekki einfald-
lega: Ég er krati.
Það eru gleðileg sinna-
skipti þegar harðlífissósíalist-
um tekst að losa sig úr hnapp-
heldunni og losna við þá
þrúgandi hugmyndafræði
sem marx-lenínisminn iegg-
ur á þá. En geðslegra væri að
ganga hreinna til verks, Það
er ósmekklegt að taka Orwell
inn í Alþýðubandalagið. Nær
er að ganga til liðs við hann.
Og það er ekki nóg að
afneita kommúnisma og So-
vétríkjunum í orði en fylgja
síðan í blindni hernaðar-
stefnu þeirra og og taka undir
nær allar kröfur þeirra í
utanríkismálum og vegsama
marxíska leppa þeirra hvar
sem er í heiminum og gera
þeirra málstað að sínum.
Ef alþýðubandalagsmenn
gætu látið af gegndarlausum
hatursáróðri sínum gegn
vestrænum lýðræðisríkjum
gætu þeir kannski með sanni
sagt: Við erum kratar eins og
George Orwell.
En marxískur
stéttabaráttuflokkur hefur
ekki leyfi til að gleypa hugs-
■ uðinn með húð og hári. Síst
ef hann hefur aldrei löngun
til að afneita fortíð sinni og
skefjalausri baráttu fyrir al-
ræði öreiganna.
-O.Ó.