Tíminn - 15.01.1984, Blaðsíða 22

SUNNUDAGUR 15. JANUAR 1984
Nú getur hann
aftur hlaupið!
Sagt frá órtúlegum afrekum
læknavísindanna í ágræðslu
líkamshluta sem fólk hefur
misst í slysum
■ Sjálfir höfðu læknarnir ekki trú á að þeim
tækist þetta: tveggja og hálfs árs gamall
drengur, sem missti báða fætur í sláttuvél,
gengur nú aftur á tveimur jafnfljótum. Lækn-
unum við skurðlækningadeild háskólans í
Ljubljana í Júgóslavíu hefur tekist að fram-
kvæma hið ótrúlega.
Daglcga kcmur faðir drcngsins, Franz
Valcnticic með Dusan litla á spítalann til
þess að láta. hann fara í æfingar á
endurhæfingardeild spítalans Sjúkra-
lcikfimikcnnararnir fara með hann í
heita sundlaug, þar sem honum er kennt
■að ganga rétt að nýju. !>ar skvampar
hann glaður og ánægður og keifar eftir
plastiköndinni eða lcikfangabátnum á
sundlaugarbakkanum. Þolinmótur
gengst hann undir alls konar nudd og
æfingar. Stundum falla þó nokkur tár,
þar scm æfingarnar eru oft nokkuð
sársaukafullar. Fæturnir, sem voru
saumaðir á hann, eru nokkuð rauðleitir
og heitir. Það sannar hins vegar að
blóðstrcymið cr í góðu lagi. Tilfinningu
í fæturna hefur Dusan hins vegar ekki
enn öðlast, því sundurskornar taugarnar
sem stjóma eiga samspili vöðvanna,
hafa enn ekki náð að vaxa saman. Því
getur hann ekki beitt hreyfingum föt-
anna eins og heilbrigður væri. En að ári
liðnu vona læknarnir að hann muni hafa
öðlast tilfinningu í fæturna að nýju.
Foreldrarnir eru yfir sig ánægð með
hve vel aðgerðin hefur tekist „Sú vissa
að það var cg sem sat á vélinni sem sneið
fæturna af barninu hefur alltaf kvalið
mig," segir faðir hans. „Ég býst við að
einhverju sinni muni hann spyrja mig:
„Hvað hefur þú gert mér?“
Slysið
Slysið skeði um 11 leytið þann 11. júlí,
sem var mjög heitur dagur. Faðir hans
sat á sláttuvélinni og var að slá hveiti.
Heima sat amma hans og átti að gæta
drengsins og bróður hans, sem er á
fimmta árinu. En bróðirinn, Milan,
hafði horfið. „Komdu, við skulum leita
að honum,“ sagði amman yið Dusan.
Hún tók hann við hönd sér og gckk með
drenginn út á akurinn. Þegar hún sá
nýslegið kornið, byrjaði hún að safna
því saman í bundini. í nokkrar mínútur
gleymdi hún drengnum. Hann hafði
hlaupið inn í kornið og ætlaði að fela sig
þar.
Þar sem hreinsa þurfti úr sláttuvélinni,
stöðvaði Franz Valenticic traktórinn.
Um leið heyrði hann óp og sá son sinn
liggja fyrir framan sláttuvélina, - fóta-
lausan. Hann bar blæðandi barnið heim,
en grannar hans létu sjúkraliðið vita.
Eins og af eðlishvöt gerði faðirinn ein-
mitt það sem hann átti að gera. Hann lét
höfuðið á drengnum vísa niður, en
fæturna upp. Blæðingin dvínaði. Þegar
móðirin kom heim úr heimsókn á næsta
bæ gerði hún ekki annað en segja í
sífellu í örvæntingu sinni: „Það verður
að láta fæturnar á aftur." Nú segir hún:
„Þá hafði ég ekki hugmynd um að
læknarnir gætu gert slíkt.“ „Þetta var
aðeins einlæg von.“
Loks eftir þrjá'stundarfjórðunga kom
sjúkrabíllinn. Bílstjórinn hafði ekki átt
létt með að finna hinn afskekkta bæ í
grennd við þorpið Bice. Læknir gaf
drengnum sprautu gegn áfalli. Aður en
vagninn hélt af stað sótti amma drengsins
fæturnar út á akurinn, en þeir voru enn
í rauðu sandölunum. „Þá getur þú sagt
læknunum betur hvað gerðist," sagði
hún við föður hans.
Meðan sjúkrabíllinn brunaði þá 20
kílómetra sem voru til Ljubljana voru
allar ráðstafanir gerðar á sjúkrahúsinu,
)il þess að hefja ágræðslu. Fjórtán sér-
fræðingum er hægt að hóa saman innan
tuttugu mínútna ef slíkt, sem hér gerðist,
ber upp á, - sama hvort er að nóttu eða
degi. Læknarnir reyndu að róa foreldr-
ana: „Við reynum þetta. Aðgerðin mun
taka langan tíma. Þið skuluð fara heim.“
Dr. Franz Bajex, 36 ára, sem stjórnaði
aðgerðinni, skýrir frá hvernig aðgerðin
var framkvæmd: „Við gerðum fyrst að
sárunum á brjósti Dusans. Enn af gödd-
unum, sem beina hveitistráunum að
sláttuhnífnum hafði stungist inn á milli
fimmta og sjötta rifbeinsins, svo loft
streymdi inn í brjóstkassann. Við stung-
um þarna inn sogpípu og lokuðum
sárinu.
Tíminn var naumur
Tveir læknar unnu við hvorn fót. Þeir
gerðu að beini, sinum, æðum og taugum
á stúfnum og á fætinum, fjarlægðu
skemmda vefi og hreinsuðu sárin. A-
græðsla tekst aðeins ef heilbrigðir vefir
eru tengdir við aðra heilbrigða. Við
urðum að flýta okkur, þar sem hætta á
að eiturefni myndist vegna sýruskorts í
vöðvum, sem klippst hafa frá líkaman-
um, er alltaf fyrir hendi. Eiturefnin gætu
borist inn í líkamann og valdið nýrna-
skemmdum. Blóðið varð að vera farið
að streyma um vefina að nýju inna sex
klukkustunda"
Læknirinn boraði hárfín göt í beinið,
dró þræði í gegn um þau og sá um sterka
festingu á fætinum við stúfinn. Erfiðara
reyndist að fást við vinstri fótinn, því þar
haðfi beinið brotnað og varð að stytta
fótinn um þrjá sentimetra.
Þá hófu læknar að sauma saman
slagæðar undir smásjám. Til þess eru
notaðar nálar, svo fínar að augað greinir
þær varla, og sérstakir þræðir úr gervi-
efnum. Þeir eru mjórri en fíngerðasta
mannshár. Eftir fjórar stundir gátu lækn-
arnir tekið burtu æðaklemmurnar og
heitt blóð streymdi um hina köldu fætur
og þeir urðu heitir og rauðir. Nú var
röðin komin að bláæðum, sem blóðið
streymir eftir til hjartans. Þá var að því
■ Aðeins með hjálp smásjárinnar er hægt að framkvæma hinar flóknu
ágræðslur. Æðarnar er stækkaðar í 20-falda stærð undir glerjunum, til þess
að læknirinn geti innt hið vandasama starf af hendi.
■ Fæturnir af drengnum voru enn í rauðu sandölunum, þegar komið var
með þá til sjukrahussins. Nú eru það aðeins örin sem minna á hið
ohugnanlega slys.
komið að sauma saman sinar og taugar.
Þar verður að gæta þess sérlega vel að
tengja nákvæmlega. Sundurskorin taug
vex ekki saman aftur af sjálfu sér. En
hún verður að leiðarbraut fyrir nýja taug
sem vex upp og þræðir sig með fram
henni.
Eftir níu stunda erfiði drógu læknarnir
af sér gúmmíhanskana og fengu sér
kaffi. Daginn eftir sagði dr. Bajec við
foreldrana: „Við höfum saumað fæturn-
ar á að nýju, en við vitum ekki hvað úr
þessu verður.“
Barnalæknar tóku að sér að fylgjast
með líðan Dusans litla. Hann lá í móki
á gjörgæsludeildinni, mátti ekkert
borða, hafði lágan blóðþrýsting og hóst-
aði. Þeir höfðu áhyggjur af því hvemig
þessi lági blóðþrýstingur færi með fæt-
urna. Hann hefði getað haft þau áhrif að
blóðtappi myndaðist, sem stíflaði æð-
arnar.