Tíminn - 15.01.1984, Blaðsíða 23

SUNNUDAGUR 15. JANUAR 19W
■ Dusan litli er daglega fluttur á endurhæfingardeildina. Bloðrasin er komin i eðlilegt horf en hann hefur enn
ekki tilfinningu í fotunum og liðurinn er enn ekki farinn að hreyfast eðlilega.
Gat á þindinni
Á sjötta degi eftir ágræðsluna var
pípan tekin úr brjósti Dusans. Þar
reyndist vera gröftur. Einhvers staðar í
.brjóstholinu var ígerð. Skurðlæknarnir
uppgötvuðu nú gat á þindinni og annað
gat á vélindanu. Gaddurinn á sláttuvél-
inni hafði gengið lengra inn en rnenri
höfðu talið. Götin voru nú saumuð
saman og þá tók Dusan að hressast
óðum. Fjórum vikum síðar gátu for-
eldrar hans sótt hann á sjúkrahúsið.
„Við erum öll mjög ánægð með þenn-
an árangur, þótt ekki sé hægt að kveða
endanlega upp úr með hvað verður, fyrr
en að ári liðnu. Þá vitum við fyrst hvort
fæturnir verka eins og heilbrigðir fætur
eiga að gera og hvort beinin taka eðli-
legum vexti,“ segir yfirlæknirinn, dr.
Marko Godina. „Blóðstreymið erekkert
vandamál meir, en flóknara mál verður
að gera sjúklingnum kleift að beygja og
rétta öklaliðinn eðlilega.
Fóturinn þyrfti að komast í fulla
notkun sem allra fyrst. Það hefur tekið
sjö ár að skipuleggja aðgerðir sem
þessar til fulls og finna fólk sem hæft var
til að framkvæma þær. Þegar við gerðum
fyrstu aðgerðirnar, tók það 20 klukku-
tíma að sauma á einn fingur, en nú tekur
það aðeins þrjár stundir. Við hér í
Lubljana höfum mikið lært af starfs-
bræðrum okkar í Múnchen, en þar hafa
þeir líklega framkvæmt fleiri ágræðslur
en nokkrir aðrir í heiminum. Nú getum
við þetta líka.“
Um það bil þrisvar í viku fá læknarnir
í Ljubljana verkefni við ágræðslur. Oft
koma sjúklingarnir síðla dags, því það
er einkum eftir vinnu sem áhugamenn
um smíðar taka til við að nota vélsagir
sínar. Þegar fingurinn situr á sínum stað
að nýju, er stundum tekið að lýsa af
morgni. Godina segir:
„Menn þurfa að vera vel á sig komnir,
eigi þeir að geta þetta. Oft kemur þetta
niður á einkalífi manna. En þetta veitir
meiri ánægjutilfinningu en aðrar
skurðaðgerðir, þar sem aðeins er verið
að sníða eitt eða annað í burtu."
Þúsund
ágrædslur
Fjöldi skurðlækna frá öðrum löndum,
þar á meðal frá Indlandi, hafa lært til
verka við ágræðslur í Múnchen. Kennsl-
an fer fram í Unistofnuninni við ána Isar
hjá prófessor Ursulu Schmidt-Tinte-
mann og samverkamönnum hennar.
Stofnunin er nú 25 ára.
Nú hafa verið framkvæmdar meira en
þúsund ágræðslur, en eftir að þeirri tölu
var náð „hættum við að telja,“ segir
prófessorinn. Hún er stolt af árangrin-
um: „Meira en 80% aðgerðanna hafa
heppnast," segir hún. Þarna hafa verið
græddar á afskornar eða afrifnar
hendur, tær, fingur og fætur, sem sjúkl-
ingarnir komu með á stofnunina.
Læknar hafa reynt að græða á limi sem
á einhvern hátt hafa orðið viðskila við
líkamann frá ómunatíð. Þegar löngu
fyrir Krist græddu indverskir læknar
nefn á fólk, sem misst hafi þennan
áríðandi líkamspart. Þeir skáru flipa af
enninu og græddu hann á þar sem nefið
hafði verið.
Oftast var árangurinn afleitur og var
mikið um það deilt áður fyrr hvort tæki
því að reyna þetta.
Árið 1599 var læknirinn Gaspare Tag-
liacossi í Bologna dysjaður utangarðs,
vegna þess að hann hafði fjarlægt fæð-
ingarbletti af fólki. Öll lýti á útliti manna
litu menn þá á sem guðlega refsingu og
fjarlæging á þessum blettum var
stórsynd. Og það sem verra var: Læknir-
inn hafði ritað um árangurinn af lækn-
ingum þessum í kver eitt.
„Þegar við fréttum af því árið 1963 að
kínverskur læknir hefði saumað á hönd,
sem höggvist hafði af, þá urðum við að
trúa ævintýri," sagir frú prófessor
Schmidt-Tintemann.
En það liðu tólf ár þar til þeim í
Múnchen tókst að græða fingur á mann.
Þá var farið að framkvæma slíkar að-
gerðir í Japan og í Ameríku. „Þegar
ástralski barnalæknirinn Earl Owen,
sýndi kvikmynd af ágræðslu, sem hann
hafð framkvæmt, urðum við svo hrifin,
að við fórum að spreyta okkur á þessu
með tilraunadýrum," segir frú Tinte-
mann.
Fingurinn fannst
í saghrúgu
Svo var það dag einn að komið var
með tyrkneskan mann á stofuna sem
misst hafði þumalfingurinn, - en þumal-
■ Andlitslömun þessarar konu tókst að lækna með því að taka taug úr hálsi
hennar og flytja hana á réttan stað. Hægra munnviki hennar tókst að lyfta
með því að koma fyrir sin sem tekin var úr lærinu. Litill segull heldur
augnalokinu uppi.
Tíu stundir á dag
í meira en 30 ár hefur vinnudagur
Ursulu Schmidt-Tinteman verið minnst
tíu stundir, heimsóknir, aðgerðir, viðtöl
og líka helgar- og kvöldþjónusta.
Árið 1956 lauk Ursula Schmidt-Tinte-
mann prófi sínu sem skurðlæknir. „Ég
vann þá á kvennaspítala og þangað
komu oft mikið lýttar manneskjur. Ég
þóttist sjá að með aukinni þekkingu á
hlutföllum og með meiri fagþekkingu
mætti ná verulega betri árangri,“ segir
hún. Þá bað hún yftrmann sinn, prófess-
or Georg Maurer, unr ólaunað frí og fór
að læra lýtalækningar, fyrst í Vínarborg,
en þá í Englandi og loks í Bandaríkjun-
um. Forystumenn þýskra skurðlækna
börðust þá gegn því að grein þeirra væri
skipt í sérfög, þótt það væri löngu byrjað
að gera í Englandi og Bandaríkjunum.
Á þessum árum kom frú Tintemann
við í Hollywood, en þá var það sem allra
mest 'í tísku að stækka brjóst kvenna.
Var það gert eins og á færibandi. Fjöldi
kvenna vildi líta út eins og Jane Russel,
en varð að grciða það dýru verði, þar
sem nýju brjóstin urðu gjarna hörð, Ijót
og mjög sár. Nú gerir Tintemann stund-
um aðgerðir á brjóstum," en aðeins
þegar læknisfræðilega nauðsyn ber til“.
Til dæmis á ungum stúlkum, þar sem
brjóstin eru óeðlilega misstór og á
konum, sem hafa allt of stór brjóst
miðað við veigalítinn líkama.
Yfirlæknir og átta samstarfsmenn
hennar framkvæma um 15 uppskurði á
dag eða alls um 2200 á ári. Þegar
skuðstofurnar duga ekki til er einni
breytt í tvær með skilvegg. Sjúklinga-
fjöldinn er svo mikill að sex sjúklingar
verða að liggja á sömu stofunni. Sumir
verða að liggja frammi á gangi. Setustofa
læknanna var fyrrum geymsla með eng-
um gluggum og gluggalaus er hún enn.
Einu sinni í viku er viðtalstími á
göngudeild og þá stilla sér 40-50 sjúkling-
ar upp í röð. í tveimur litlum viðtals-
klefum ræða þeir svo við læknana. Þarna
er maður sem vill vita hvort ör sem hann
hlaut í bílslysi muni hverfa og hvort
sjúkrasamlagið muni greiða kostnaðinn.
Móðir ein vill vita hvort barn hennar,
sem frá fæðingu hefur verið vanskapað,
eigi sér hjálpar von. Ungstúlka sem fékk
krabba í fót sem barn og missti þá
framan af fætinum, vill nú vita um hvort
hægt yrði að græða á sig tær af hinum
fætinum. Ekki líst læknunum á það, því
þá væri hún komin með tvo aflagaða
fætur.
Margur sjúklingur á erfitt með að trúa
lækninum fyrir innstu áhyggjuefnum
sínum, því vegna þrengsla hlýða fimm
aðrir sjúklingar oft á samtalið.
Erlendir skurðlæknar sem hér hafa
verið við nám í tvö ár, taka síðar til
starfa heima fyrir, rétt eins og læknamir
á Lubljana, sem áður er frá sagt. Þar eru
aðstæðurnar mikið betri og rýmið meira,
auk þess sem hjálparlið þeirra er fjöl-
mennara en tök eru á í Múnchen.
Enginn er spámaður í eigin föðurlandi,
segir þar.
fingurinn kom ekki með. Þyrla var send
eftir fingrinum í snatri og flugmaðurinn
kom reyndar með hann. Hafði fingurinn
fundist í saghrúgu. Alla nóttina unnu
skurðlæknarnir yfir smásjánni og saum-
■ Án þumalfingursins er höndin
ekki til margra hluta nýt. Hér hefur
tá verið grædd á í stað þumai-
fingursins, sem var svo illa farinn að
við hann varð ekki notast.
uðu saman hinar örfínu sínar, æðar og
taugar,- og fingurinn óx á að nýju.
En nú ráðast þau í Múnchen í strærri
verkefni. Ef þumalfingur er svo illa
farinn, að hann verður ekki græddur á,
er tekið af litla fingri handarinnar eða þá
einni tánna og hún grædd á í staðinn.
Þessa limi má nota til vara, svo maðurinn
missi ekki gripið sem þumallinn veitir og
höndin verði honum ónýt.
Ágræðsluaðgerðir eru nú orðnar að
daglegum viðburði í Múnchen. Þar eru
grædd brjóst á konur, sem hafa misst
brjóstin vegna krabbameins og þeir sem
mikið hafa skaddast í andliti fá að nýju
sómasamlega ásýnd. Þar er einnig stytt
tunga mongólíta, til þess að útlit þeirra
verði ekki jafn áberandi og til þess að
þeim sé tilveran léttbærari í samfélaginu.
Oft er lömun í andliti meðhöndluð á
þann hátt að litlum segli er komið fyrir í
augalokunum, sem heldur augunum bet-
ur opnum. Þá getur sjúklíngurinn lokað
augunum sjálfur með fingrunum á kvöld-
in og lyft þeim upp á ný að morgni.
Á þcssari stofnun vilja þau helst ekki
skipta sér af beinum fegrunaraðgerðum.
„Ég er á móti andlitslyftingum, en þó
ekki alltaf," segir prófessorinn. „Mörg-
um finnst hann aðeins vera fertugur, en
lítur út sem hann sé sextugur. Ef til vill
er þetta viðkomandi manneskju mikil
hugarkvöl og þá strekkjum við á húð-
inni“. Sjálf hefur hún samt ekki gripið tii
þessa ráðs. „Ég hef engar áhyggjur af
hrukkunum", segir hún. „Ogsem læknir
geri ég mér engar grillur". Hún hefur
heldur ekki mikinn tíma til þess að líta í
spegil.