Tíminn - 19.02.1986, Side 16

NJARÐVIKINGAR eru komnir í úrslit bikarkeppninnar í
körfuknattleik þrátt fyrir aö hafa tapað fyrir baráttuglöðum Valsmönnum
76-71 í Seljaskóla í gærkvöldi.
Fyrri viðureign liðanna lauk nefnilega með öruggum sigri Suðurnesja-
mannanna og höfðu þeir 19 stiga forskot er þeir mættu til leiks í gær-
kvöldi. Það forskot létu þeir ekki af hendi.
Valur Ingimundarson skoraði 31 stig fyrir Njarðvík, þar af fimm
þriggja stiga körfur. Tómas Holton skoraði mest fyrir Val eða 14 stig.
Njarðvíkingar mæta annaðhvort Haukum eða Keflvíkingum í úr-
slitunum.
Um 600 manns á yfir 5 tíma fundi kúabænda:

Bændur algerlega óvið-
búnir 10 -18% skerðingu
- hafa reiknað með 4% síðan í haust
„Meðal bænda kom fram gíf-
urlegur áhugi um að þrýsta á
stjórnvöld að auka niður-
greiðslur á mjólkurafurðum á
ný. Það ætti bæði að leiða til
aukinnar mjólkursölu en jafn-
framt að geta liðkað til fyrir
kjarasamningum og hjálpað til
að halda vísitölunni í skefjum
og þar með stuðla að lækkandi
verðbólgu," sagði Bergur
Pálsson, stjórnarmaður í Fé-
lagi kúabænda á Suðurlandi.
En hann var spurður um helstu
málin sem til umræðu voru á
geysifjölmennum fundi sem fé-
lagið boðaði til um mjólkur-
málin.
Sækjavarð
kirkjubekkina
Af fundarsókninni má ljóst
vera að samdráttur í mjólkur-
framleiðslunni brennur á
bændum. Sunnlenskir rnjólk-
urframleiðendur _eru um 700
talsins. Á fundinn í Njálsbúð
komu um 600 manns. Eftir að
búið var að smala saman öllum
tiltækum stólum úr næstu hús-
um vantaði enn sæti fyrir stóran
hóp, og var þá brugðið á það
ráð að flytja bekkina úr kirkju
þar í nágrenninu og koma fyrir
í anddyri Njálsbúðar. Þrátt fyr-
ir 15 mín. hámarksræðutíma
stóð fundurinn fram undir kl.
hálf þrjú um nóttina, eða á 6.
klukkutíma.
Allir þingmenn mættu
Auk framleiðenda komu á
fundinn margir af forystu-
mönnum bændasamtakanna í
Reykjavík og allir þingmenn og
þar með ráðherrar kjördæmis-
ins. Heldurfannst mönnum lít-
ið á ræðum þingmannanna að
græða. Að sögn Bergs lýsti Jón
Helgason, landbúnaðarráð-
herra að vísu yfir að hann hcfði
fullan hug á að niðurgreiðslur
yrðu auknar. Fjármálaráð-
herra Þorsteinn Pálsson hefði
hins vegar lýst yfir að það væri
ekki hægt, útgjöld ríkisins væru
þanin til hins ítrasta.
Það sem mest var gagnrýnt á
fundinum, og menn eru ósátt-
astir yfir er það hve þeim var
seint tilkynnt um leyfilega
framleiðslu fyrir fullt verð, eða
ekki fyrr en síðari hluta jan-
úarmánaðar, þegar um 5 mán-
uðir voru þegar liðnir af verð-
lagsárinu.
Bjuggust við 4%
- Það var búið að tala um að
heildarskerðingin yrði um 4%
miðað við framleiðslu síðasta
verðlagsárs - þ.e. úr um 111
millj. lítrum niður í 107 millj.
lítra sem tryggt yrði fullt verð
fyrir. Þegar bréfin svo loksins
berast er skerðingin frá 10-18%
hjá öllum fjöldanum. Þessu
voru menn algerlega óviðbún-
ir, eru ósáttir við það og hefur
gengið illa að skilja, að sögn
Magnúsar Finnbogasonar á
Lágafelli, sem Tíminn ræddi
við eftir fundinn. Ein ástæða
þessa er sú að tekin séu 5%
ofan af svæðabúmarkinu sem
síðan eigi að nota í „mix“, sem
menn séu töluvert ósáttir við
líka.
Erfitt að skrúfa
fyrir kýrnar
Að sögn Magnúsar kom
fram að þegar er búið að fram-
leiða um 47% af fullvirðis-
marki svæðis Mjólkurbús
Flóamanna, þ.e. áður en verð-
lagsárið er hálfnað og stóri
framleiðslutoppurinn - sumar-
ið - framundan. Það þýði að
margir bændur verði búnir með
sinn kvóta fyrir mitt sumar og
fái því lítið sem ekkert fyrir
sína mjólk í júlí og ágúst. „Það
er engu líkara en að stjórn-
málamenn haldi að hægt sé að
skrúfa fyrir kýrnar eins og bjór-
líkiskranana þarna fyrir
sunnan," sagði kona ein í hópi
ræðumanna um þetta atriði.
Refur, refur
Auk þess að skerðingin er
meiri en menn óraði fyrir er nú
góðærissveifla á Suðurlandi, að
sögn Magnúsar, sem ýtir undir
aukna framleiðslu.
Þá sagði hann svo oft, mikið
og lengi búið að tala um að
stjórna framleiðslunni án þess
að það hafi raunverulega verið
gert, að ýmsir hafi heldur ekki
trúað á það nú, fyrr en þeir sáu
það svart á hvítu. En sú til-
kynning barst bara nær hálfu
ári of seint, sem fyrr segir.
Þreföldun á beljudrápi
Þótt aðeins sé innan við mán-
uður síðan bændur sáu skerð-
inguna svart á hvítu telur Berg-
ur viðbrögðin til að draga úr
framleiðslunni þegar veruleg.
„Ég verð var við að menn hafa
dregið alveg gífurlega úr kjarn-
fóðurkaupum.
Sömuleiðis er nú stanslaust
beljudráp í sláturhúsunum,
t.d. 147 hjá SS á Selfossi fyrstu
tvær vikurnar í febrúar nú
samanborið við 48 á sama tíma
í fyrra. Þetta heyrir maður
víðar, þ.e. um þreföldun á
slátrun. Þar sem ég trúi ekki að
menn séu að skera kýr sem
komnar eru að burði hljóta
þetta að vera haustbærurnar
sem þeir eru að drepa núna í
stórum stíl, en það eru einmitt
þær sem mönnum hefur verið
sagt á undanfjörnum árum að
fjölga, til þess að jafna mjólk-
urframleiðsluna milli sumars
og vetrar.
Ég er því ekki svo mjög
hræddur um að margir þurfi að
hella niður mikilli mjólk í
haust, en hræddari við að
mjólkurleysis gæti hér sunnan-
lands þegar líða tekur á haust-
ið,“ sagði Bergur.
Margirfaraáhausinn
„Vegna þessa mikla sam-
dráttar held ég líka að alveg sé
ljóst að þó nokkur stór hópur
bænda, sérstaklega þeir sem
verið hafa að byggja upp á
verðtryggðum lánum á undan-
förnum árum, mun hreinlega
fara á hausinn, þar sem þeir
geta þá ekki lengur staðið við
skuldbindingar sínar.
Það alvarlegasta við þetta er,
að þegar komið er svona full-
virðismark á jarðirnar geta
þessir menn ekki einu sinni
losnað með því að selja þær -
því það kaupir þær enginn. í
reynd virkar þessi reglugerð
því sem hrein eignaupptaka -
menn verða bara að ganga frá
jörðum sínum sem síðan fara í
eyði.
Stór hluti vandans er auðvit-
að sá að stjórnvöld hafa aldrei
haft stjórn á landbúnaðarmál-
um eða nokkra stefnu - fyrr en
þá núna allt í einu. Tilfellið er,
að það er búið að hleypa allt of
mörgum út í mjólkurfram-
leiðslu. Höfuðmeinsemdin er
sú, að vegna þess að vantað
hefur ákveðnar reglur til að
fara eftir hefur búmarkið ein-
hvern veginn lekið út. Búmark
í mjólk er nú komið í um 143
millj. lítra á sama tíma og
neyslan í landinu er um eða
innan við 100 millj. lítrar. Þetta
gengur auðvitað ekki upp.“
Níu kúabúfærðí
aðra landshluta
Bergur sagði Sunnlendinga
einnig óskaplega sára yfir því
að hlutdeild þeirra í heildar-
framleiðslunni hafi minnkað úr
36,5% að meðaltali s.l. 3 ár
(þar af tvö óþurrkaár) niður í
35,7% nú. Þetta hálfa prósent
þýði hálfa milljón lítra - eða
með öðrum orðum að 9 meðal
kúabú á Suðurlandi séu tekin
og færð í aðra landshluta - öf-
ugt við það sem mönnum fynd-
ist með tilliti til þess að nær %
markaðarins sé suð-vestan-
lands.
Loka bændastéttinni
strax
En hvað er helst til ráða úr
því sem komið er?
- Bara að loka bændastétt-
inni strax í dag. Hætta að lána
mönnum út á fjósbyggingar í
einhvern ákveðinn tíma og
taka algerlega fyrir aukabú-
mark á jarðir við ábúenda-
skipti. Auðvitað er leiðinlegt
að segj a nei við unga menn sem
vilja bætast í stéttina - en þó
enn verra að leyfa þeim að
byrja og hengja þá svo. Lán-
veitingar Stofnlánadeildar á
síðustu árum hafa greinilega
ekki verið til neins annars en að
rétta mönnum snöruna," sagði
Bergur.
Þyrla Landhelgisgæslunnar
sótti slasaðan mann um borð í
togarann Viðey í gærdag.
Skipið var að veiðum á
Reykjaneshrygg þegar slysið
varð. Það var klukkan 13:49
sem þyrlan fór í loftið, og var
hún yfir skipinu fimmtíu
mínútum síðar. Greiðlega
gekk að ná manninum um
borð í þyrluna. Þegar meiðsli
mannsins voru könnuð kom í
Ijós að hann var lærbrotinn og
hafði hlotið einhver frekari
meiðsli.
Þessi mynd var tekin þegar
þyrlan lenti við Borgarspítal-
ann um ki. 15.00 með sjó-
manninn.
Tímamynd Árni Bjarna
Páll Pétursson
alþingismaður:
Reikni-
reglan
stór-
gölluð
„Reglugerðin er í sam-
ræmi við lögin en hins veg-
ar er hvorugt gallalaust,"
sagði Páll Pétursson, al-
þingismaður í umræðum
á Alþingi í gær. „Það er
nauðsynlegt að takmarka
mjólkurframleiðsluna og
það áttu allir bændur að
vita. Það er ekki gild afsök-
un að það komi flatt upp á
bændur að þeir þurfi að
draga saman framleiðsl-
una, sérstaklega eftir laga-
setninguna í fyrravor sem
fól í sér 30% skerðingu út-
flutningsbóta á þessu ári.
Héraðakvótinn var sjálf-
sagður og eðlilegur en það
hefur tekist óhönduglega
til í framkvæmd hans sér-
staklega í skiptingu milli
einstakra bænda. Það er
gróflega hallað rétti þeirra
svæða og þó sérstaklega
þeirra bænda sem urðu við
tilmælum stjórnvalda um
að draga saman. Þeirra
hlutur er skertur á kostnað
þeirra sem ekki tóku mark á
stjórnvöldum og fram-
leiddu eins og ekkert hefði
í skorist og juku jafnvel við
framleiðslu sína. Ég tel að
reiknireglan sem notuð var
til að skipta framleiðslunni
milli einstakra bænda sé
stórgölluð. Búmarkið er
eign bóndans. Það ákveður
lífsbjargarmöguleika af
hefðbundinni framleiðslu á
viðkomandi jörð og eðli-
legra hefði verið að hlutfall
af búmarkinu hefði vegið
þyngra í skiptingunni á
framleiðsluréttinum á milli
bænda.
Ákvörðun um að enginn
fái að framleiða meiri
mjólk en hann gerði í fyrra
hversu langt sem hann var
undir búmarki er ekkert
annað en að svipta menn
réttmætri eign sinni. Með
þeirri aðferð sem nú er
upptekin þorir enginn
bóndi annað en að fram-
leiða að fullu upp í fram-
leiðslurétt sinn hvort sem
hann ætlaði sér það eða
ekki. Því annars á hann það
á hættu að glata honum.
Bændur geta í mörgum til-
fellum hagað sinni fram-
leiðslu þannig að samdrátt-
urinn þurfi ekki að vera
samdráttur í nettótekjum.
Héraðakvótann varð að
setja en skipting milli ein-
stakra framleiðenda er
ófullkomin frumsmíð. Sú
stefna má ekki verða ofaná
sem örlað hefur á í þessum
umræðum að stækka beri
stóru búin en að gera minni
bændunum ókleift að búa.
Og þeirri stórbændastefnu
er ég andvígur.11
Nánar er sagt frá um-
ræðu á Alþingi um þetta
mál á bls. 2.