Tíminn - 21.05.1986, Blaðsíða 6

6 Tíminn Miðvikudagur 21. maí 1986
Hér í blaðinu hafa undanfarið verið að birtast
fréttir af aðalfundum allmargra kaupfélaga, sem
standa yfir núna þessar vikurnar. Þar hefur komið
í ljós að verulegt tap virðist vera nú í ár hjá
velflestum þeirra.
Þetta eru alvarlegar fréttir fyrir landsmenn alla.
Kaupfélögin eru víðast hvar burðarásarnir í at-
vinnulífinu, hvert á sínum stað. Ef illa gengur hjá
þeim þá er hætt við að brestir geti myndast í
undirstöður þess atvinnulífs sem byggðarlögin
standa og falla með.
Að vísu er ljóst að þessi taprekstur á sér ýmsar
eðlilegar skýringar. Ástæður þessa virðast aðallega
vera tvær. Ánnars vegar er þar um að ræða þungar
byrðar vegna fjármagnskostnaðar, og hins vegar
eru þar orsakavaldur þeir erfiðleikar sern við er að
etja í frystiiðnaðinum.
Á síðasta ári jókst verðbólguhraðinn, og það
leiddi af sér að fjármagnskostnaðurinn hækkaði
verulega frá því sem verið hafði áður og reiknað
hafði verið með á síðasta ári. Afleiðingar þessa eru
með öðrum orðum að koma í ljós núna í reikning-
um kaupfélaganna, og reyndar flestra annarra
fyrirtækja í landinu. Vextir, gengismunur og verð-
bætur af lánum hafa orðið býsna þungur baggi á
öllum atvinnurekstri landsmanna á liðnu ári.
Eins og rakið hefur verið sér á parti hér í blaðinu
eru líka gífurlegir erfiðleikar víða í frystihúsunum.
Þar er fyrst og fremst um að kenna því misgengi
sem varð á síðasta ári á milli helstu gjaldmiðla í
nálægum löndum. Það skilar sér hér heima í
fjármagnsskorti og greiðsluerfiðleikum.
Þetta hittir kaupfélögin flest hver illa fyrir. Þau
taka alhliða þátt í atvinnurekstri á heimaslóðum
sínum, og af því leiðir að stór hluti þeirra á beinan
eða óbeinan þátt í frystihúsarekstri og útgerð.
Hins vegar er það ánægjuefni að á báðum
þessum sviðum virðist nú bjartara framundan.
Fjármagnskostnaður fer nú lækkandi, og því ætti
afkoma fyrirtækjanna að geta orðið léttari í ár en
í fyrra. Reynsla síðasta árs kennir okkur hins vegar
að fjármagn er orðið dýrt og að þar má lítið út af
bera ef atvinnureksturinn á að geta staðið undir
þeim peningum sem þar þarf á að halda til daglegra
nota.
Ríkisstjórnin er einnig, undir ötulli forystu
sjávarútvegsráðherra, að vinna að því að rétta hlut
frystiiðnaðarins. Að því er snýr að þeim iðnaði
öllum horfir því einnig þannig að þar geti orðið
bjartara framundan í ár en í fyrra.
Varðandi kaupfélögin þarf einnig að gæta þess
að þau halda uppi dýrri smásöludreifingu í verslun-
um sínum, oft á tíðum við erfiðar aðstæður. Þau
versla í dreifbýlinu, þar sem hagnaðarvonin er mun
minni en í þéttbýlinu. Þessu fylgir að birgðahald
þeirra er dýrt og þjónustuhlutverkið yfirgnæfandi.
Af því leiðir að á miklu ríður að stjórnvöld og
þjóðfélagið allt búi þeim þá starfsaðstöðu að rekstri
þeirra sé ekki stefnt inn á hættubrautir.
GARRI
Lýðræði Sjáifstæðis-
flokksins í framkvæmd
Ellert B. Schram, annar af rit-
stjórum DV og alþingismaður fyrir
Sjálfstæðisflokkinn, ritar í blað sitt
sl. laugardag hugleiðingar um
'komandi borgarstjórnarkosningar
i Reykjavík. Meginefni pistils hans
fjallar m.a. um neitun kosninga-
stjórnar Sjálfstæðisflokksins í
' Reykjavík að taka þátt í almennum
kosningafundi í Háskólabíói um
borgarmál á jafnréttisgrundvelli.
Hann harmar það, að kosninga-
nefndin skyldi taka þessa afstöðu
og reynir að koma því inn hjá
kjósendum í Rcykjavík, að Davíð
Oddsson borgarstjóri hafi þar
hvergi nærri komið, eða þá öllu
heldur, að þessi ákvörðun hafi
verið tekin af „kosningastjórninni“
í andstöðu við Davíð.
Grein Ellerts Schram lýkur
nefnilega á þessum orðum: „Von-
andi fara nú ekki einhverjar kosn-
ingastjórnir að eyðileggja stöðuna
hans (Davíðs, innsk. Tímans) með
hégómaskap. I guðanna bænum -
Davíð á betra skilið.“
Er þetta helber hégómi?
I'eir sem unna lýðræði og jafn-
rétti, en undirstaða þess er mál-
frelsi og ritfrelsi, þ.e. rétturinn til
að kynna og bcrjast fyrir skoðun-
um sínum í frjálsu lýðræðisþjóðfé-
lagi, telja það vart til hégóma,
þegar stærsti stjórnmálaflokkurinn
í Reykjavík neitar að taka þátt í
almcnnum kosningafundi nema
hann fái jafnlangan ræðutíma á
slíkum fundi og allir aðrir fram-
boðslistar til samans! Þetta er ekki
hégómi heldur mjög alvarlegur
brcstur í þeim stjórnmálaflokki,
sem kallar sig mesta lýðræðisflokk
hér á landi ef ekki á allri heims-
byggðinni. Þessi ákvörðun flokks-
ins sannar þann einræðishroka og
drembilæti, sem einkennt hefur
stjórn Reykjavíkurborgar þetta
kjörtímabil. Davíð tekur nefnilega
bindandi ákvarðanir í veigamiklum
málum einn en „samráðin“ fara öll
fram eftir á til að berja niður
gagnrýni og þagga niður í óánægju-
röddum!
Davíð Oddsson, borgarstjóri,
n
Ellert Davíð
Jafnvel íhaldsmönnum erfarinn að
blöskra fjárausturinn í Ölfusvatn.
hcfur einn og án samráðs við
samflokksmenn sína tekið afdrifa-
ríkar og bindandi ákvarðanir, sem
mjög orka tvímælis og sumar svo
umdeildar og afdrifaríkar lyrir fram-
tíðarhag Reykvíkinga, að stappar
nærri ófyrirgefanlegum glöpum.
Þær verstu, ef vísvitandi eru
gerðar, flokkast til hneyksla og
spillingar.
„Fífldirfska og
pólitískt þrek“!
En Ellert gerir sitt besta til að
bera blak af einræðistilhneiging-
um borgarstjórans. Hann minnist
ekki á framkvæmdaáætlunina um
Nesjavallavirkjunina, sem byggir á
tvöfalt meiri fjölgun húsa í Reykja-
vík á næstu áratugum en skipulags-
stofa höfuðborgarsvæðisins gerir.
Ótímabær offjárfesting þar leiðir
til stórfelldrar verðhækkunar hita-
veitu, sem skiptir milljörðum
króna á næstu áratugum fyrir íbúa
Reykjavíkur.
Þegar Ellert kemur að Granda
h.f. hrífst hann innilega af einræð-
isherranum. Hann staðfestir einn-
ig, að þetta hafi verið hugmynd
Davíðs og framkvæmdin alfarið
hans. Þetta sanni fífldirfsku hans
og pólitískt þrek!! Einræðisherrar
hafa jafnan verið búnir þessum
„kostum“, og flestir á fífldirfsk-
unni fallið!
Orðrétt segir Ellert: „Sameining
BÚR og ísbjarnarins er að vísu
umdeild, en reiknast áreiðanlega
borgarstjóranum til tekna, þó ekki
væri fyrir annað en að láta sér detta
slík fifldirfska í hug og framkvæma
hana. Til þess þarf pólitískt þrek.“
Ölfusvatnsmálið
En svo kemur Ellert að Ölf-
usvatnsmálinu og segir að það sé
það eina „sem bitastætt sé í þeirrí
gagnrýni sem sett er fram gagnvart
svoköliuðu einræði borgarstjór-
ans. “ Bragð er að þá barnið finnur!
Og Ellert fær ekki orða bundist
yfir því reginhneyksli sem stappar
nærri refsiverðri meðferð á fjár-
munum Reykvíkinga. Orðrétt seg-
ir Ellert:
„Ölfusvatnsmálið er miklu krítí-
skara og hættulegri höggstaður.
Öllum að óvörum og nánast upp pr
þurru samþykkti borgarstjórnar-
meirihlutinn kaup á jarðeign aust-
ur I Grafningi af þekktri reykvískri
fjölskyldu fyrir sextiu milljónir
króna, með þeim skilmálum að
eigendurnir hefðu afnot af eigninni
í hálfa öld og hefðu síðan forleigu-
réttindi eftir það. Kannski finna
menn það út eftir fímmtiu ár að
þessi kaup hafi verið mikil forsjálni
hjá Reykjavíkurborg en íslending-
ar eiga því ekki að venjast að
fasteignakaup séu gerð fimmtiu ár
fram í tímann. Þess vegna er pólit-
ísk lykt af þessum kaupum. Það
má vel vera að Davíð sé meiri
háttar framsýnismaður og landeig-
endurnir í Grafningnum séu svona
göfugir en þegar gengið er til
kosninga er ekki spurt um göfug-
mennsku eða framsýni. Meðan há-
hitasvæðin eru enn óbeisluð í fjöll-
unum verða sextíu milljónir króna
hálfa öld fram í tímann harla
óþægilegar til útskýringar í kosn-
ingaslag.“
Eftir þetta innlegg í umræðuna
og viðurkenningu á cinræðis- og
gjörræðisákvörðunum Davíðs,
a.m.k. í þessu máli fer nú að fara
lítið fyrir gildi þeirrar viðleitni
Ellerts að koma því inn hjá fólki,
að Davíð hafi verið á móti því að
synjað var um þátttöku í fundinum
í Háskólabíói. Auðvitað var
ákvörðunin hans, og hans cins.
Hún er aðeins enn ein sönnun um
einræðishrokann. Ellert er aðeins
að reyna að firra Davíð ámælis af
einni vitleysunni enn!
Garri
Sár yf ir Sambandsins raunum
í Morgunblaðinu nú um helgina
birtist vísa undir fyrirsögninni Vísa
vikunnar. Þetta er limra, vel að
merkja ekki nema miðlungi lipur-
lega ort, cn er svona:
Eg er sár yfir Sambandsins raunum,
jreir eru sognir af vöxtum og launum.
Þetta megurðar ár
einar milljónir þrjár
tókst að halda í bónus af baunum.
Hér er tilefnið að fyrir nokkru
kom stutt viðtal í Morgunblaðinu
við Erlend Einarsson forstjóra
Sambandsins, þar sem hann skýrði
svo frá að 3,2 milljóna króna
hagnaður hefði orðið af rekstri
þess á síðasta ári.
í vtsunni er hins vegar hnikað til
staðreyndum. Þar er gefið í skyn að
þessi tekjuafgangur sé af kaffi-
baunum. Með því er verið að vísa
til kaffibaunamálsins. sem menn
þekkja, og gefið í skyn að þessi
þriggja milljóna króna hagnaður
sé til kominn vegna þeirra við-
skipta sent það mál snýst utn. Þeir,
sem með því máli hafa fylgst í
fjölmiðlum, vita þó að slíkt getur
ekki staðist. Kaffibaunamálið er til
komið vegna viðskipta sem gerð
voru árin 1979-81. og þar af leiðir
að þau hafa ekki haft áhrif á
afkomu Sambandsins 1985. Með
öðrum orðunt þá er hér verið að
hnika til staðreyndum í því skyni
að koma höggi á andstæðinga.
Þegar pólitíkin er annars vegar
hendir það menn að grípa til ýmissa
ráða.
Þetta leiðir líka hugann að öðru.
Skammt er síðan annað viðtal
birtist við Erlend Einarsson, í
tímaritinu Heimsmynd. Þar vekur
sérstaka athygli hve Erlendur tekur
Tekjuaf gangur Sam-
bandsins 3,2 nulljomr
l["SsÆ^3g"Mlur
Vísa vikunnar
Ég er sár yftr Sambandsins raunum,
þcir erasogniraf vöxtum og launum.
Þettameguriarár
einarmilljónirþrjár
tókstaðhaldaíbónusafbaunum^
sterkt til orða um þau meðöl sem
andstæðingar samvinnuhreyfingar-
innar beita í baráttu sinni gegn
henni. Hann segir þar berunt orð-
um að hann þykist hafa komist á
snoðir um að það séu hér í Reykja-
vík einhver samtök manna sem
vinni kerfisbundið gegn Samband-
inu, til dæmis hvað blaðaskrif
varðar. Yfirlýsing af þessu tagi
hlýtur að vekja athygli, enda kom-
ið frá manni sem tæpast léti slíkt
frá sér, væri hann ekki nokkuð viss
í sinni sök.
Það hendir Morgunblaðið af og
til að birta efni sem gæti verið
samið með það í huga að skaða
viðskiptahagsmuni Sambandsins,
svo að aftur sé gripið til orða
Erlendar Einarssonar í áminnstu
viðtali. Og það er fullkomlega
eðlilegt að mönnum fljúgi í hug í
tilefni af slíku efni að það kunni að
vera skipulagt af einhverjunt hópi
manna sem svífist einskis til að
þess að reyna að brjóta niður
samvinnureksturinn hér á landi.
En hitt er nýtt að verk skáldskap-
arættar séu notuð í þessum til-
gangi. Höfundur limrunnar í
Morgunblaðinu nefnirsig Hák. Og
hér vakna spurningar. Hvaða hvat-
ir lágu að baki því að Hákur setti
þetta saman? Var hann að vinna í
þágu einhverra leynilegra sam-
taka? Fékk hann máski einhver
„skáldalaun" fyrir vikið?
-esig.
Timinn
MÁLSVARIFRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinnog
Framsóknarfélögin í Reykjavík
Framkvæmdastjóri Kristinn Finnbogason
Ritstjóri: NíelsÁrni Lund
Aðstoöarritstjóri: OddurÓlafsson
Fréttastjóri: Guðmundur Hermannsson
Aðstoðarfréttastjóri: Eggert Skúlason
Auglýsingastjóri: SteingrímurGíslason
Skrifstofur: Síðumúli 15, Reykjavík. Sími: 686300. Auglýsingasími:
18300. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn 686392 og
686495, tæknideild 686538. Setning og umbrot: Tæknideild NT.
Prentun: Blaðaprent h.f. Kvöldsímar: 686387 og 686306
Verð í lausasölu 45.- kr. og 50.- kr. um helgar. Áskrift 450.-
Alvarlegar fréttir frá
kaupfélögunum