Tíminn - 13.07.1986, Blaðsíða 10

10 Tíminn
HHK
LENNART NILSSON
Sunnudagur 13. júlí 1986
Heilbrigð tunga manns er ekki reykir.
ætti að stækka mynd á pappír."
St'ðar keypti Nilsson kassa-
myndavél fyrir peninga sem
móðir hans gaf honum og með
henni tók hann myndir sem
hann svo seldi vinum sínum og
kunningjum. Ágóðinn varð
fimmtíu krónur og hann keypti
fyrir þær myndavél með stillingu
svo hann gæti skerpt myndina.
Heillaður
En hvað vaþti áhuga hans á
mannslíkamanum? „Ég hef alla
tíð verið heillaður af náttúrunni.
Fyrir mörgum árum tók ég
myndasyrpu af sáðkorni að vaxa
úr jörð. Því næst gcrði ég bók
um maura, þar sem ég blandaði
saman venjulegum fréttamynd-
um og svo mikið stækkuðum
myndum af skorkvikindunum.
Ég skreið um sænsku sveitirnar
í runnum og skógum til að skrá
hvernig lífsbarátta mauranna
færi fram. Heima hafði ég komið
Skemmd tunga mikils reykingamanns.
mér upp einskonar maurabúri
svo ég gæti myndað maura við
fæðingu...“
Mauramyndaröðin vakti fá-
dæma athygli víða um heim og
myndirnar voru birtar meðal
annars í tímaritinu Life.
Pað var svo árið 1950 að
Lennart Nilsson heimsótti Kar-
olinska Institutet og leit þar í
glerkrukkum mannsfóstur. „Þau
höfðu verið þar í spritti í líklega
tíu eða tuttugu ár, - ég veit það
ekki. En þegar ég heyrði að
fóstrið væri ekki nema fjögurra
vikna gamalt stökk ég hæð mína
í loft upp af undrun. Það var
ekki nema fjögurra vikna gamalt
og þegar sást móta fyrir
höndum, augum og höfuðið var
að taka á sig mynd. Ég hafði
ímyndað mér að fóstur væri
ekki nema ókennilegur sepi ein-
hverskonar.“
Þá hófst önnur myndaröð um
hvernig fóstur þroskast í móður-
kviði. Stærstu tímaritin stukku
öðru sinni til og keyptu af Nils-
son myndirnar og enn birtust
þær í Life og að þessu sinni á
forsíðu.
Upp frá þessum tilraunum
Lennarts Nilssons hefur hann
unnið sleitulaust að myndun
starfsemi mannslíkamans.
Seinasta bók hans er Sigur-
stranglegur líkaminn. Að henni
hefur hann unnið síðastliðin tíu
ár. Hún verður gefin út á
sænsku, ensku, þýsku og
frönsku. Ljósmyndirnar í þeirri
bók sýna varnarstarf líkamans
gegn ýmsum sjúkdómum.
Sú barátta er í augum Nilssons
blóðug orrusta hins góða og hins
illa, - bardagi upp á líf og
dauða. Veirur kallar hann
hryðjuverkamenn og honum
dettur í hug að litningar líkist
steinaldardýrum á yfirborði
tunglsins. Hann líkirhvítu blóð-
korni við kolkrabba á eftir bráð,
en stærðin er eini mismunurinn.
„Ég má til með að taka starfi
mínu með góðu gamni. Ég hef
ekki þrek til að taka öllu mjög
alvarlega. Hlátur er mjög mikil-
vægur, skilurðu. En ég tek vinn-
una alvarlega og er ekki léttvæg-
ur í starfi."
En smáar einingar mannslík-
amans er ekki hið eina sem Nils-
son hefur rannsakað og fylgst
með í gegnum ljósopið. Hann
hefur miðað vél sinni á heildina
einnig, þegar hann t.d. ferðaðist
með Hjálpræðishernum um Sví-
þjóð í þrjár vikur og myndaði
ungan mann frelsast stig af stigi.
1947 tók Nilsson þátt í leiðangri
um Spitsbergen að veiða hvíta-
birni og skráði hann atburði í
hryllilegum ljósmyndum. Full-
orðnir birnir voru skotnir svo
veiðimenn fengu gómað hvolp-
ana til að selja fjölleikahúsum.
Ein áhrifamesta myndin sýnir

ÚTILEGAN heppnast betur með
niðursuðuvörum frá Kjötiðnaðarstöð KEA.
Matreiðslan gengur fljótar, innihaldið helst
óskemmt þrátt fyrir hita og holótta
vegi - en umfram allt er maturinn
Wm.
Við bjóðum þér tæpan tug mismunandi
rétta - hvorki meira né minna.
Sími: 96-21400
Sunnudagur 13. júlí 1986
Tíminn 11
Ljósmyndir
Nilssons af
mannsfóstri
í móðurkviði
vöktu
fádæma
athygli.

Stækkað fimmtíu sinnum: Hár tannbursta skafa óhreinindi og matarleifar af tönn
í mannsmunni.
birnu í dauðastríðinu en hvolp-
urinn heldur dauðahaldi með
hrömmunum um háls hennar.
Þar dó móðir í fangi barns síns.
Enn fremur hefur hann gefið
út bókina Sjávarlíf og þá hefur
hann tekið myndir af kóngafjöl-
skyldunni sænsku.
Steingervingar
í rannsóknum á steingerving-
um hefur Nilsson einnig látið til
sín taka, en hann myndar plönt-
ur og jurtir sem aðeins eru 2 til
3 millimetrar á hæð og 78 milljón
ára gamlar. Oft tókst að finna út
með þessu móti hver upphafleg-
ur litur jurtanna var.
„Nýjasta bók mín er jafnt
fyrir vísindamenn sem leika.
Þar sjáum við hvað í raun gerist,
þegar við nærumst, burstum
tennurnar eða fáum okkur
vindling. Hvað gerist þegar við
göngum niður stræti eða hittum
annað fólk? Þetta eru spurning-
ar sem ég hamast við að svara.
Við mennirnir, með því að
líta á þessar ljósmyndir, getum
kynnst því hvernig mannslíkam-
inn starfar og þá kannski lært að
bera meiri virðingu fyrir
honum“
Að taka myndir af tannbursta
hreinsa tennur reyndi mjög á
þolrif Nilssons. Hann lagði dag
við nótt á tannlæknastofum í
Stokkhólmi við tökur á tönnum
sem nýdregnar voru úr sjúkling-
um tannlæknanna.
„Ég veit ekki hvort hægt sé að
hræða fólk til að halda tönnum
sínum hreinum með þessum ægi-
legu myndum, en þegar mynd-
irnar voru sýndar í sjónvarpi
varð fólk skelfingu lostið.“
Ljósmyndir hans af afleiðing-
um reykinga eru ekki síður ógn-
vekjandi. í Sigurstranglegum
líkama má sjá Ijósmyndir af
tvenns konar veirum brjótast
inn í frumu manns með kvef.
Vígtennur hvítabjarnarins
voru honum engin vörn gegn
byssukúlum veiðimannanna.
Nilsson myndaði á Svalbarða.
Lennart
Niisson
tekur ekki
aðeins
myndir af
öreindum,
heldur
einnig af
hinum
miklu:
Winston
Churchill,
breskur
forsætis-
ráðherra.
Átta til tíu klukkustundum síðar
höfðu þær fjölgað sér í nokkur
þúsund og afl þeirra það mikið
að fruman sprakk í frumeindir.
„Það sem gerist í frumum
okkar er lífið sjálft,“ segir
Nilsson.
Þegar Lennart Nilsson er ekki
við myndatökur nýtur hann lífs-
ins með bók í hönd, einkum les
hann vísindarit. Hann á gífur-
lega stórt bókasafn sem fer
óðum stækkandi og alfræðirit og
orðabækur skipa veglegan sess í
bókahillum hans.
En ávallt bcr liann með sér
Ijósmyndavélina, því að hann
vill ekki missa af neinu myndefni
sem fyrirvaralaust gæti borið
fyrir augu hans.
En hvers vegna er það, sem
Lennart Nilsson hefur tileinkað
Ijósmyndum af smæstu eining-
um líkamans ævi sína? Því svar-
ar Lennart Nilsson:
„Mig langar til að sýna fólki
hve flókinn mannslíkaminn, er
sem starfar dag og nótt við að
halda okkur heilbrigðum. Ég
vonast til að starf mitt verði til
þess að fólk beri virðingu fyrir
líkama sínunr og lífinu og þar að
auki vil ég víkka sjóndeildar-
hring manna og sýna þeim hul-
iðsheim lífsins."
PÖ fyrir Scanorama
r
Tilmæli til þeirra
sem íyrirhuga að stofna eða stækka
RAFORKUFREK
. FYRIRTÆKI
A SUÐURNESJUM
Af gefnu tilefni förum við þess á leit við alla þá er
fyrirhuga stofnun eða stækkun fyrirtækja á Suðurnesjum, sem
krefjast mikillar raforkunotkunar (ca. 200 kw eða þar yfir) að
senda Hitaveitu Suðurnesja skriflegar upplýsingar er greini frá
helstu áætlunum, s.s. fyrirhugaðri staðsetningu, afl- og
orkuþörf og tímasetningu. Ef um áfangauppbyggingu er að
ræða, þá sömu upplýsingar fyrir hvern áfanga.
Forsenda þessarar beiðni er sú að ljóst er að núverandi
raforkukerfi er senn fullnýtt og til þess að mögulegt sé að taka
tillit til óska einstakra stórnotenda, við umfangsmikla og
kostnaðarsama uppbyggingu raforkukerfisins, sem fyrirhuguð
er á næstu árum, er nauðsynlegt að þessar upplýsingar berist
fyrir 1. ágúst 1986.
HITAVEITA
SUÐURNESJA
BREKKUSTÍG 36, 260 NJARÐVÍK
OHHBBBWMi