Tíminn - 28.11.1986, Blaðsíða 8

8 Tíminn
Timirm
MÁLSVARI FRJALSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin í Reykjavík
Framkvæmdastjóri
Ritstjóri:
Aöstoðarritstjóri:
Fréttastjórar:
Auglýsingastjóri:
Kristinn Finnbogason
NíelsÁrni Lund
OddurÓlafsson
Birgir Guðmundsson
EggertSkúlason
Steingrí mur G íslason
Skrifstofur: Síðumúli 15, Reykjavík. Sími: 686300. Auglýsingasími:
18300. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn 686392 og
686495, tæknideild 686538. Setning og umbrot: Tæknideild Tímans.
Prentun: Blaðaprent h.f. Kvöldsímar: 686387 og 686306
Verð í lausasölu 50.- kr. og 60.- kr. um helgar. Áskrift 500.-
Ovissa hjá bændum
Mikil óvissa ríkir um hvort afurðarsölum sláturleyfis-
hafa takist að greiða út umsamið verð til kindakjöts-
framleiðenda fyrir 15. desember, n.k. eins og lög gera
ráð fyrir.
í greinargerð með búvörulögunum sem sett voru á
síðasta ári segir m.a.:
„Ákvæði þessarar greinar byggjast á því að afurða-
stöðvum sé með afurðarlánum gert kleift að uppfylla
skyldur þessar, fyrir því er samþykkt ríkisstjórnarflokk-
anna frá 6. september 1984 og ákvörðun ríkisstjórnar-
innar frá 19. mars 1985 um afurðarlán landbúnaðar og
iðnaðar.“
Eins og staðan er í dag vantar um 250 milljónir til að
hægt sé að standa við þau loforð.
Svo virðist sem Seðlabankinn telji ekki ástæðu til að
leggja fram þetta fjármagn til viðskiptabankanna
þriggja, Landsbankans, Búnaðarbankans og Samvinnu-
bankans sem hafa nú með afurðarlánin að gera og vísar
til þess að afkoma bankanna sé það góð að þeir geti
sjálfir fjármagnað greiðslurnar.
Aftur á móti telja þessir viðskiptabankar að Seðla-
bankanum sé skylt að veita þeim fyrirgreiðslu sem þessu
nemur.
Petta er einn af þeim óvissuþáttum sem bændur
standa frammi fyrir í dag.
Bændastéttin stendur nú á tímamótum. Gífurlegur
niðurskurður hefur átt sér stað á sauðfé og honum ekki
lokið.
Árið 1978 nam framleiðslan á kindakjöti 15.400
tonnum en samningar á þessu ári hljóða upp á 11.800
tonn.
í mjólkurframleiðslunni eru tilsvarandi tölur 120
milljónir lítra árið 1978 en samkvæmt samningum núna
miðast framleiðslan við 105 milljónir lítra.
Líkleg sala innanlands á kindakjöti er um 9.500 tonn
og um 100 milljónir lítra af mjólk.
Þessar tölur sýna að enn virðist þurfa að draga
framleiðsluna eitthvað saman.
Þegar hafa bændur samið um sölu á fullvirðisrétti sem
nemur um 35 þúsund fjár. Samkvæmt samningum
bænda og ríkisstjórnarinnar þá nam þessi sölusamningur
um 42 þúsund fjár og allar líkur á að það náist.
Um það bil helmingur þeirra aðila sem selt hafa sinn
fullvirðisrétt hafa sýnt því fullan áhuga að nýta það
fjármagn sem þeir fá greitt fyrir fullvirðisréttinn til að
hefja aðra atvinnustarfsemi á jörðum sínum. Það er
fagnaðarefni.
Enginn vafi er á að margir atvinnumöguleikar eru til
staðar í sveitum.
Nú liggja fyrir beiðnir frá 60-70 aðilum sem vilja fara
út í ferðaþjónustu á næsta ári. Hún hefur til þessa
gengið vel og er án efa vaxandi þáttur í ferðamannaþjón-
ustunni.
Þá hyggja margir á loðdýrarækt. Þrátt fyrir sveiflur í
þeirri atvinnugrein eru skilyrði til þeirrar búgreinar góð
hér á landi. Þá búa margar jarðir yfir ýmsum
vannýttum hlunnindum sem sjálfsagt er að huga betur
að. Má þar nefna sem dæmi ræktun fiskivatna og
framleiðslu á æðardún, en horfur á sölu hans lofa góðu.
Mikilsvert er, ekki einungis fyrir bændur, heldur alla
þá sem byggja lífsafkomu sína á þjónustu við landbún-
aðinn að jarðir leggist ekki í eyði. Því skiptir afar miklu
að nýjum hugmyndum í atvinnumálum sveita sé vel
tekið af stjórnvöldum og öðrum sem hafa með slíkt að
gera.
Föstudagur 28. nóvember 1986
GARRI
Svavar.
Jón Baldvin og Svavar
Garri er satt að segja ekki mjög
mikið fyrir það að notfæra sér
þjónustu útvarps- eða sjónvarps-
stöðva sem ekki ná tii nema hluta
landsmanna. Honum finnst það
fyrirkomulag ágætt, sem verið
hefur, að hið opinbera sjái um að
veita öllum landsmönnum útvarps-
þjónustu, og af fégráðugum frjáls-
hyggjumönnum, sem vilja hirða
rjómann af markaðnum en van-
rækja hinn hlutann, er hann ekki
hrifinn.
i>ó vildi svo til að Garri var
staddur í húsi í Kópavoginum á
þriðjudagskvöldið þar sem fólk var
að horfa á Stöð tvö. Þar var á
dagskrá umræðuþáttur, þar sem
PáH Magnússon ræddi við þá Jón
Baldvin Hannibalsson og Svavar
Gestsson. Og annað eins hefur
Garri ekki séð lengi.
Þarna átti svo að heita að ábyrgir
leiðtogar tveggja stjórnmálaflokka
væru að ræðast við um hugsanlega
myndun ríkisstjórnar. En umræð-
umar voru allar á því plani að ekki
var við annað að líkja en hreinan
stráksskap.
Skætingur og skammir
Það var vægast sagt hörmulegt
að þurfa að horfa upp á það
hvernig þessir tveir leiðtogar höm-
uðust hvor á öðrum með skætingi
og skömmum sem einna helst
minnti á það þégar strákar taka sig
til og hella svívirðingum hver yfir
annan í jötunmóði. Maður beið
bara eftir þvi að þeir færu að nota
orðbragð eins og „þú ert asni“,
„pabbi minn er miklu sterkari en
pabbi þinn“, „nefið á þér er eins
og gorkúla“ og svo framvegis.
Eftir svona lífsreynslu hugsar
Garri til þess með hryllingi ef svo
kynni að fara að annar hvor þessara
manna ætti eftir að leiða ríkisstjórn
að loknum næstu kosningum. Þær
kröfur verður að gera til ábyrgra
stjórnmálamanna að þeir kunni
einföldustu mannasiði og beiti
þeim frammi fyrir þjóð sinni.
Leiðtogar
stjórnarflokkanna
Garri er raunar ekki par hrifinn
af Sjálfstæðisflokknum og þeim
sem þar ráða húsum. En hitt verður
hann þó að segja að seint myndi
hann vænta þess að Þorsteinn Páls-
son formaður Sjálfstæðisflokksins
yrði sér svo rækilega til skammar
frammi fyrir alþjóð sem þeir tví-
menningarnir létu sér sæma þarna.
Hvað sem um stjórnmálaskoðanir
Þorsteins má segja þá kann hann
þó mannasiði.
Og þetta kemur enn betur í Ijós
ef borið er saman við núverandi
forsætisráðherra, Steingrím Her-
mannsson. Hann hefur gott lag á
því til dæmis að koma fram fyrir
þjóðina í sjónvarpi og greina þar
frá málum. Hann sýnir sig Uka í þvi
þar að vera hæfúr til þess að skoða
mál frá ýmsum hliðum og meta
mismunandi skoðanir.
Af þeim sökum verður það að
segjast eins og er að formaður
Framsóknarflokksins hefur sýnt sig
í að vera á allan hátt miklu trúverð-
ugri og traustsverðari en formenn
bæði Alþýðuflokks og Alþýðu-
bandalags. Þess vegna finnst Garra
miklu gæfulegra að styðja Fram-
sóknarflokkinn til áframhaldandi
stjórnarsetu að loknum næstu
kosningum en hina flokkana tvo.
Reynslan af því að horfa á sjón-
varpsþáttinn títtnefnda varð til
þess eins að herða hann á þessari
skoðun. Og þess vegna er Garri
núna enn harðákveðnari en fyrr í
því að kjósa Framsókn næst.
Garri.
VÍTT OG BREITT
Steinrunnin sjálfseignarstefna
Húsnæðisstofnun ríkisins gerði
nýlega könnun á þörf fyrir leigu-
húsnæði, og viti menn. Það er
mikil þörf á leiguhúsnæði, helst
smáum íbúðum.
En á íslandi- er enginn mannleg-
ur máttur eða pólitískur, sem hefur
minnsta áhuga á að bætt verði úr
þeirri þörf.
Sjálfseignarstefnan í húsnæðis-
málum er svo rótgróin að aldrei er
leitað út fyrir hana til úrbóta.
Nátttröllin sem ráðskast með fé-
lagslegu íbúðirnar eru undir sömu
sök seld, sjálfseignarstefnan ræður
þar ríkjum og keppst er við að
reisa íbúðir fyrir láglaunafólk sem
eru að stærð og gæðum langt yfir
greiðslugetu þeirra sem njóta eiga.
Það eru vafasöm lífsþægindi að
eiga þak yfir höfuðið að nafninu til
en vera þjakaður af óbærilegum
fjárhagsáhyggjum um langa
framtíð.
Búsetufyrirkomulagið sver sig
að ýmsu leyti í ætt félagslegu
sjálfseignarstefnunnar þótt þing-
lýsingar séu með öðru móti.
Tómlæti um
eigin hagsmuni
Sveitarfélög, stór og smá, hafa
verið og eru afskaplega tómlát um
þá miklu hagsmuni sína að fyrir
hendi sé leiguhúsnæði fyrir þá sem
þar vilja búa.
Kaupstaðir og kauptún hafa sótt
í að láta reisa hjá sér verkamanna-
bústaði og víða sitja sveitarfélögin
nú uppi með kaupskyldu á þessum
íbúðum, sem aðrir hafa hvorki efni
né áhuga á að eiga. Bæjarsjóðirnir
verða að kaupa langt yfir markaðs-
verði á viðkomandi stöðum. Rað-
hús með bílskúrum eru kannski
ekki brýnustu hagsmunamál lág-
launafólks.
Kvartað er yfir fólksflótta víða
um land. Markaðsverð á íbúðum
er mun lægra en á höfuðborgar-
svæðinu og nú telja sósíalistar á
Alþingi mikla nauðsyn á að
sprengja verðið upp úti á landi svo
að húsaeigendur fái næga aura til
að kaupa í þéttbýlinu á suðvestur-
horninu. Ef fólk hefur íbúðaskipti
í sínum heimabæ eða einhverjir
vilja kaupa þar hús eða íbúð á lága
verðið að koma til góða.
Frumvarpið um að ríkið eigi að
sprengja upp íbúðaverð úti á landi
virkar aðeins í þá átt að örva
fólksflóttann.
í könnun Húsnæðisstofnunar
kemur í ljós að mikill skortur er á
leiguhúsnæði á stöðum úti á landi,
þar sem fólksflótti er talið eitt
höfuðvandamálið. Fólk vill setjast
að hér og hvar um landsbyggðina
þar sem atvinna er næg. En trúar-
setningar um séreignarstefnuna
gera byggðarlögum ókleift að taka
við fólki, nema því sem getur reitt
fram fé til húsnæðiskaupa, eða
kærir sig yfirleitt um að eiga fast-
eignir á tilteknum stöðum, þótt
það vilji búa þar og starfa um
eitthvert árabil.
Það er af þessum ástæðum að
það er hagsmunamál sveitarfélaga
að til sé nægilegt framboð á leigu-
húsnæði. Ef þau telja yfirleitt æski-
legt að vera fjölmenn, eða missa
ekki íbúa sína eitthvað annað, er
það höfuðnauðsyn að til sé leigu-
húsnæði fyrir alla þá fjölmörgu
sem hvorki hafa getu eða vilja til
að taka á sig tröllauknar fjárskuld-
bindingar.
Braggahverfin í Reykjavík eftir
stríðið voru ekki til neinnar fyrir-
myndar. En hafa menn hugleitt
hve mikinn þátt tilvist þeirra átti í
gífurlega auknum mannflutningum
til borgarinnar á sínum tíma. Hægt
var að fá ódýrt húsnæði og það var
enginn hörgull á því. Svo má deila
um hvort þetta var íbúðarhæft
húsnæði eða ekki, og var reyndar
allur gangur á því. En hermanna-
braggarnir áttu áreiðanlega ekki
síst þátt í uppgangi höfuðborgar-
innar á kostnað landsbyggðarinn-
ar.
Gjald komi fyrir
Eðlilegt er að velta fyrir sér hver
á að reisa leiguíbúðir. Það er ekki
fráleitt að eitthvað af fjármagni
sem fer til verkamannabústaða og
Húsnæðisstjórn úthlutar fari til
slfkra verkefna. Sveitarstjórnir,
sem skilja raunverulega hagsmuni
bæjarfélaganna gætu liðkað vel
fyrir framkvæmdum.
Kostnaður við byggingar er mik-
ill en hann á að skila sér í leigu.
Það á að vera vandalítið að reikna
út eðlilegt leigugjald og þegar fram
í sækir á leiguhúsnæði að standa
undir sér. Hér er alls ekki verið að
leggja til að leigutakar njóti neins
konar niðurgreiðslna eða gjafa. En
heldur ekki að þeir þurfi að greiða
okurleigu. Meira framboð á leigu-
markaði ætti einnig að koma í veg
fyrir leiguokrið.
En umfram allt er hér lagt til að
gerðar verði alvöru tilraunir til að
lækka byggingakostnað.
Það er mikill misskilningur að
þeir sem eru í húsnæðishraki geri
kröfu til óhófs og tilbúinna þarfa.
Arkitektar eru eyðsluseggir og al-
gjörlega úti á þekju þegar um er að
ræða fjárhagsgetu þeirra sem þeir
teikna hús fyrir. Þeir teikna hús sér
ti! dýrðar og ábata en metnaður
þeirra er á allt öðrum sviðum en að
efnalítið fólk geti notið húsnæðis
og lítiisháttar efnalegs öryggis.
Hér þarf nýja hugsun þótt seint
sé. Framboð á einföldu og ódýru
íbúðarhúsnæði gæti gert mörgum
lífsbaráttuna léttbærari og komið
sér meira en vel fyrir fjölmörg
byggðarlög.
Sjálfseignarstefnan er ágæt, en
aðeins fyrir þá sem hafa efni á
henni. OÓ