Tíminn - 07.04.1987, Blaðsíða 9

Tíminn - 07.04.1987, Blaðsíða 9
Þriðjudagur 7. apríl 1987. Tíminn 9 VETTVANGUR Halldór Kristjánsson: Þegar kjósa skal Þegar menn ganga til kosninga er eðlilegt að hver kjósandi reyni að meta hverjar líkur eru til þess að atkvæði hans hafi jákvæð áhrif á þjóðlíf og þjóðarbúskap komandi ára. Þess vegna spyrja menn: Hvað þarf nú helst að laga? Eða er kannski allt í svo góðu lagi að öllu sé óhætt og engu að kvíða? Ógætileg skuldasöfnun Að mínu viti er það alvarlegast að við eyðum meiru en aflað er og söfnum skuldum þrátt fyrir góðæri bæði um aflabrögð og viðskiptaár- ferði. Ríkissjóðurinn er rekinn með verulegum halla, en hitt er þó alvarlegra að viðskiptabúskapur þjóðarinnar í heild er neikvæður. Á kostnað ríkissjóðs Við höfum mjög dáðst að því að í tíð ríkisstjórnar Steingríms Her- mannssonar voru gerðir hófsamir launasamningar. Það má kalla ný- mæli í sögunni. Því er ekki að neita að undir forustu Ásmundar Stef- ánssonar hafa kaupgjaldsmálin verið tekin nokkuð öðrum tökum en löngum áður. Hins vegar er það galli á gjöf Njarðar að málin voru leyst á kostnað ríkissjóðs að mestu. Og þar gerðust skrítnir hlutir frá sjón- armiði láglaunamanna svo sem það að tollum var létt af bílum. Bílainn- flutningur varð líka meiri en dæmi eru til og á það sjálfsagt sinn hlut í því að viðskiptajöfnuður er nei- kvæður og skuldum safnað. Samur Sjálfstæðisflokk- ur eftir kosningar Það éru að vísu ekki sjáanleg rök til þess að þingflokkur sjálf- stæðismanna verði eitthvað veru- lega breyttur eftir þessar kosning- ar. Ungu ntennirnir sem lögðu flokknum lífsreglurnar um niður- skurð félagslegra framlaga um árið verða sennilega ekki mikils megn- andi. Formaður þeirra fellur vænt- anlega á Norðurlandi vestra þrátt fyrir loforð hans um verulegan liðsauka til framleiðslustarfa þegar ríkið hafi losað sig við stofnanir og fyrirtæki svo sem Póst og síma og ÁTVR rétt eins og ekki þurfi fólk til að vinna við einkafyrirtækin. Og þeir sem vilja frjálsan innflutning allra landbúnaðarafurða munu heldur ekki verða fjölmennir í þingflokknum. Hitt er rétt að kjósendur horfist í augu við þessi stefnumál sem vaða uppi í Sjálfstæðisflokknum og eflaust munu reyna að hafa áhrif á stefnu hans og störf. Sjálfstæðisflokkurinn leitar nú kjörfylgis klofinn undir tveimur nöfnum. Það fer auðvitað eftir kjörfylginu hversu marga menn hann fær í heild en enginn þarf að halda að Albert Guðmundsson, Júlíus Sólnes og Óli Guðbjartsson séu nýir menn þó að þeir nefni sig Borgaraflokk. Auðvitað eru þeir óbreyttir þó að þeir leiti nú eftir uppreisn vegna þess að þeini finnst þeir hafi verið vanmetnir í flokkn- um og metnaði þeirra stefnt hærra en auðið var að ná. Það er að vissu leyti maklegt því að þingmenn hans hafa unnið vel. Hitt væri þó dapurlegt ef framboð Kvennalistans yrði nú til að fella þrjár konur annarra flokka frá þingmennsku án þess að bæta við sig nema í mesta lagi broti úr einu sæti. Takmarkið er þó öðru fremur að fjölga konum á þingi, svo að „reynsluheimur kvenna" móti löggjafarstarfið. Óráðin gáta Það er örðugt að vita hvers vænta má af Alþýðuflokknum eftir þessar kosningar. Formaðurinn hefur ekki reynst sérstakur staðfestu- maður og ýmislegt hefur hann sagt nokkuð glannalega. Það er út a'f fyrir sig ekki traustvekjandi. Nú segir hann að flokkur sinn sé jafnvægiðogfestan í þjóðfélaginu. Sárar minningar Alþýðubandalagið vill margt vel gera og ýmsum framsóknarmönn- um er ljúft að hugsa sér samstarf við það. Hins vegar er það stað- reynd að efnahagsmálin fóru úr böndunum hjá ríkisstjórn Gunnars Thoroddsens og þótti mörgum sem of lengi hefði verið reynt að ná samstöðu sem ekki tókst. Fækkun eða fjölgun Kvennalista er spáð góðu gengi. Abyrgðarlausustu yfirboðin Svokailaður Flokkur mannsins eignar sér eitthvað sem hann kallar manngildisstefnu. Ekki er fyllilega ljóst í hverju sú stefna birtist en í ritum Péturs hefur verið lögð áhersla á jákvæð viðhorf og hlýja hugsun og er það lítil nýlunda þar sem það er a.m.k. jafngamalt Kristindóminum. f kosningaplaggi býður Flokkur mannsins lögbundin lágmarkslaun sem taka mið af framfærslukostn- aði, afnám tekjuskatts, lausn á húsnæðisvandanum, ókeypis heil- brigðisþjónustu og þar með tann- lækningar, betri og meiri dagvist- un, bctra skólakerfi, ellilífeyri og örorkubætur aldrei lægri en lág- markslaun. Jafnframt þessu á að banna halla á fjárlögum ríkisins, (ekki á ríkisreikningi) og lækka erlendar skuldir. Og svo er það „að hætt verði að bruðla með fé okkar af hálfu hins opinbera". Hér er svo hraustlega lofað að fáir munu trúa. Þó er þetta e.t.v. nokkur prófsteinn á auðtryggni kjósenda. Eða barnaskap. Þessu er svo fylgt eftir með gífuryrðum um óheiðarleika og sviksenti allra hinna. Hér eru á ferð „síöustu tíma heilagir". Misráðið framboð og tækifæri kjósenda Svo er það Þjóðarflokkurinn. Hann er að nokkru byggður á samtökum unt jafnrétti landshluta. Þau ætluðu sér, og ætla enn, að beita áhrifum sínum við alla flokka. Klofningsmenn þeir sem að flokksmyndun og framboðum standa þoldu ekki við, og gera sér sjálfsagt vonir um þingsæti. Þau hafa löngum freistað framgjarnra manna. Nú eru í kjöri þingmenn sem hafa unnið þessum samtökum og jafnvel flutt fruntvarp unt nýja stjórnarskrá fyrir þau. Það sýnist vera næsta grimmilegt að láta hinn nýja flokk bjóða fram móti slíkum manni og erfitt að finna niálcfnaleg rök fyrir því. Hér virðist baráttu- gleðin hafa leitt menn helst til langt og svipt þá ntálefnalegu raunsæi. Fjöldi mála í þessu landi scm öðrunt, er ekki flokkslegur. Við skulum nefna kirkjumál og bind- indi. Talað hefur verið um að stofna kristilegan flokk og sérstakt framboð bindindismanna. Því hef- ur líka verið hreyft að öryrkjar byðu fram sérstaklega. Eflaust eru fleiri hóparsem gætu . komið á eftir. En nú er tímabært að menn hugsi alvarlega um það hvort ráðlegt sé að leysa þetta allt upp í minni og minni brot. Þegar til alvörunnar kemur þurfunt við stjórnhæfan meirihluta. Metnaðar- fullir nienn og nietorðasjúkir verða að treysta á annað en sífelld sér- framboð. Þar ættu kjósendur al- mennt að veita þeim nauðsynlega leiðbeiningu. Og til þess eru nú ærin tækifæri og skiptir nokkru að þau séu notuð svo lærdómur verði af dreginn í næstu kosningum og framvegis. Það breytir engu Mestar líkur eru til þess að 'framboð nýju flokkanna séu von- laus og þau atkvæði sem þeir kunna að fá falli dauð. Einhverjir kjósa þá sennilega til þess að mótmæla öllu öðru og víst eru þeir frjálsir að því. Hinir munu þó fleiri sem þrátt fyrir allt vilja hafa áhrif á skipun þingsins. En jafnvel þó að þessir nýju flokkar kæmu á þing með 2 eða 3 menn hver myndi það litlu breyta og trúlega engu. Hverju hefur það breytt að Bandalag jafnaðarmanna átti 4 þingmenn eftir síðustu kosn- ingar? Svari þeir sem kunna. Framsóknarflokknum er trúandi Gamall framsóknarmaður sér enga ástæðu til að hvika í fylgi við flokk sinn eins og sakir standa. Öðru nær. Enginn flokkur hefur dugað bet- ur í baráttunni við verðbólguna. Enginn flokkur er meiri dreifbýl- isflokkur, en það er hinn rnesti háski fyrir Reykjavík og nágrenni ef dreifbýlið svokallað heldur ekki sínum hlut í mannfjölgun og bú- setu. Framsóknarflokkurinn hefur farsæla fiskveiðistefnu og hefur tekið með raunsæi á málurn land- búnaðarins. Það skiptir því miklu að áhrif Framsóknarflokksins veröi sem mest eftir kosningar, hvort sent hann verður stjórnarflokkur eða ekki og með hverjunt hann vinnur. Framsóknarflokkurinn svíkst ekki að kjósendum með óábyrgu gaspri um aukna þjónustu ríkisins og lækkun skatta jafnframt. Honum er trúandi. Þess á hann að njóta. Ég vænti þess að hann verði látinn njóta þess. Kristinn Snæland: Okurvextir ríkisins Talsvert hefur verið rætt og ritað um okur og okurvexti að undan- förnu. Furðu hljótt hefur þó verið um mesta okrarann, ríkið eða stjórn- völd enda erfitt um vik að koma lögum yfir það lið sem telst „ríkið“ eða stjórnvöld, sumsé alþingismenn, ráðherra eða aðra embættismenn sem ráðskast með hagsmuni almenn- ings. Vegna tregðulögmáls lýðræðis- legra kosninga og vegna þess að stjórnmálamenn vísa alltaf ábyrgð á vondum málum á aðra, t.d. seðla- bankastjórn þá nær almenningur sjaldnast rétti sínum, nema með byltingu. Bylting þarf ekki að vera blóðug en dæmin sanna að alþingis- menn telja jafnvel að vel útilátið kjaftshögg geti verið innlegg í málum. Núverandi okurvaxtastefna er á ábyrgð ríkisstjórnarinnar. Vel útilátið kjaftshögg í komandi kosn- ingum kæmi því vissulega til greina. Ábyrgðin Ekki fer á milli mála að upphafið og meginábyrgðina að núverandi okurvöxtum í þjóðfélaginu má rekja til Alþýðuflokksins. Við erum reyndar litlu bættari fyrir það. Allir stjórnmálaflokkar sem setið hafa í ríkisstjórnum síðan okurvextirnir V Ekkiferámilli málaaö upphafið og megin- ábyrgðina að núver- andi okurvöxtum í þjóðfélaginu má rekja til Alþýðuflokksins. Ábyrgðin virðist vera allra stjórnmálaflokk- anna (fjórflokkanna) og þá fer að vandast um kjaftshöggið. 'VJ voru teknir upp, eru sporgöngu- menn krata og meðábyrgir, ekki síst Framsóknarflokkurinn. Framsókn- armenn hafa líklega þumbast við gegn háum vöxtum allan þennan tíma, en því miður gersamlega án árangurs og útkoman eftir því. Nú virðist nokkuð sama hvert fyrirtæki, rekstur eða verksmiðja menn vilja stofna til, þegar frá upphafi er rekst- urinn sagður dauðadæmdur og ástæð- an sögð of mikill fjármagnskostn- aður eða eins og almenningur segir til sjávar og sveita, okurvextirnir eru að drepa niður allt atvinnulíf í landinu. Ábyrgðin virðist vera allra stjórnmálaflokkanna (fjórflokk- anna) og þá fer að vandast um kjaftshöggið. Orðaleikur Ef einhver stjórnmálamaður skyldi glepjast til að lesa þennan pistil þá vil ég taka fram að sá orðaleikur að tala um vexti annars- vegar og verðbætur hinsvegar, eins og það sé ekki sami hluturinn, er ekki á mínu færi. Ef lán hækkar um 91,6 prósent á ári, þar af 7% vextir en 84,6% verðbætur, þa’ ér það lán með okurvöxtum, hverju nafni sem þeir eru kallaðir. Ég veit reyndar að taki ég 10.000 kr. lán í eitt ár og endurgreiði það með 19,160 þá munu stjórnmálamenn kalla 9160 krónurn- ar fjármagnskostnað og þar skilur milli stjómmálamanna og almenn- ings. Almenningur kallar 9160 krón- urnar okurvexti. Við slíka okurvexti býr almenningur núna með sfn við- kvæmustu lán, húsnæðislánin. Okurdæmi Kaup á 82 fermetra íbúð í verka- mannabústað fjármagnaði sjómaður árið 1982 með venjulegu verka- mannabústaða-láni og með lífeyris- sjóðsláni. Þannig fjármagnaði sjó- maðurinn íbúðarkaupin að fullu. Árið 1982 voru lánin að upphæð " samtals 556.400,00. Nú nákvæmlega 5 árum síðar eru lánin orðin að upphæð samtals kr. 2.548,834,00. Þessi ógnvænlega þróun er ekki vegna vaxtanna, þeir eru smámunir, það eru verðbæturnar á lánunum sem valda. Eins og áður sagði skiptir greiðandann engu máli hvað vextirn- ir eru kallaðir. Hér er um okurvexti að ræða og þeir eru ákvarðaðir undir stjórn og á ábyrgð ríkisstjórna hvers tíma. Okurvextirnir sem hafa verið lagðir á sjómanninn þessi fimm ár nema að meðaltali 91,6 prósentum á ári. Því má svo bæta við að söluverð íbúðarinnar (brunabótamat) er kr. 2.486.918,00 sem þýðir að eftir fimm ára „eign“ og niðurgreiðslur lána stæði sjómaðurinn eftir slyppur og snauður og skuldaði meira að segja 61,916 krónur vegna íbúðarinnar. Þakkir þeim sem þakka ber. íslensk- ir stjórnmálamenn bera ábyrgð á 91,6 prósent ársvöxtum á húsnæðis- lánum láglaunafólksins í landinu. Er nokkur hissa þó talað sé vel útilátið kjaftshögg?

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.