Tíminn - 16.05.1987, Blaðsíða 8

8 Tíminn
Laugardagur 16. maí 1987
Tímlnn
MÁLSVARIFRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinnog
Framsóknarfélögin í Reykjavík
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar:
Aðstoðarritstjóri:
Fréttastjórar:
Auglýsingastjóri:
Kristinn Finnbogason
Indriði G. Þorsteinsson ábm.
IngvarGíslason
NíelsÁrni Lund
OddurÓlafsson
Birgir Guðmundsson
EggertSkúlason
SteingrímurGíslason
Skrifstofur: Síðumúli 15, Reykjavík. Sími: 686300. Auglýsingasími:
18300. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn 686306,
íþróttir 686332, tæknideild 686387. Setning og umbrot: Tæknideild
Tímans. Prentun: Blaðaprent h.f. Kvöldsímar: 686387 (tæknideild)
og 686306 (ritstjórn).
Verð í lausasölu 55.- kr. og 65.- kr. um helgar. Áskrift 550.-
Þorsteinn á næsta leik
Forseti íslands fól Steingrími Hermannssyni, forsætis-
ráðherra og formanni Framsóknarflokksins fyrstum um-
boð til stjórnarmyndunar. Petta var eðlileg ákvörðun
forseta.
Steingrímur hefur hvað eftir annað lagt áherslu á að
skynsamlegasti kosturinn sé myndun þriggja flokka
stjórnar. Það verður ekki gert nema með þátttöku
Sjálfstæðisflokksins. Eftir að Þorsteinn Pálsson, hafði
hafnað frekari viðræðum um það mál, taldi Steingrímur
rétt að skila umboðinu til forseta og láta aðra stjórnmála-
leiðtoga reyna fyrir sér með stjórnarmyndun. Mörgum
kom á óvart hversu Steingrímur skilaði umboðinu fljótt
og vera má að það hafi komið formönnum annarra flokka
nokkuð í opna skjöldu. Ákvörðun Steingríms byggðist
hins vegar á því að ástæðulaust væri að tefja tímann með
löngum viðræðum eftir að ljóst var að þriggja flokka
stjórn yrði ekki mynduð að svo komnu máli. Vinnubrögð
hans voru því rétt og eðlileg.
í fyrradag afhenti síðan forseti íslands Þorsteini Pálssyni
umboðið og nú er það hans að kalla flokksformennina
fyrir sig. Þorsteinn hefur lýst þeirri skoðun Sjálfstæðis-
flokksins að þriggja flokka stjórn sé sá kostur sem
Sjálfstæðisflokkurinn geti tekið þátt í. Hins vegar hefur
ekkert komið fram af hans hálfu með hvaða flokkum
Sjálfstæðisflokkurinn sé til með að vinna. Hann hefur
einnig sagt að hann taki þann tíma sem hann þurfi til
stjórnarmyndunarviðræðna. Að sjálfsögðu er honum það
heimilt, en hins vegar er sú krafa gerð til hans að markvisst
verði unnið.
Skýr stef na
í þeim stjórnarmyndunarviðræðum sem fram hafa farið
hafa enn engar umræður átt sér stað milli flokkanna um
málefni.
Pegar til ríkisstjórnarþátttöku kemur munu þeir flokkar
sem að henni eiga aðild reyna að ná fram sínum
stefnumálum, þótt vitað sé að í samstarfi við aðra flokka
verði þeir að slá af ítrustu kröfum sínum.
Framsóknarflokkurinn hefur á undanförnum mánuðum
lagt mikla vinnu í endurskoðun sinnar stefnuskrár og
liggur hún nú fyrir. Til að mynda í utanríkis- og
öryggismálum. Stefna Framsóknarflokksins í þeim mála-
flokki byggist á eftirfarandi grundvallaratriðum:
Að sjálfstæði og öryggi íslands sé tryggt.
Að mannréttindi séu í heiðri höfð.
Að íslendingar eigi góð samskipti við aðrar þjóðir á
grundvelli jafnréttis og virðingar fyrir sjálfsákvörðunar-
rétti þjóða.
Að íslendingar styðji hvers kyns viðleitni til að koma á
varanlegum heimsfriði, og hvetji í því sambandi til þess
að þjóðir heims afvopnist.
Áð íslendingar taki þátt í alþjóðasamtökum og alþjóða-
samvinnu sem stuðli að friðsamlegri sambúð þjóða, svo
og menningarlegum og efnahagslegum framförum í
heiminum.
Að frelsi ríki í samskiptum þjóða á sviði frétta- og hvers
kyns upplýsingamiðlunar.
Að þróunarlöndin séu aðstoðuð til sjálfsbjargar.
Að utanríkisstefnan sé ávallt reist á sjálfstæðu mati
íslendinga á því hvað henti best hagsmunum þjóðarinnar,
um leið og fullt tillit sé tekið til þeirrar samábyrgðar sem
allar þjóðir þurfa að taka á sig í samfélagi þjóðanna.
▼ IÐRÆÐUR Steingríms Her-
mannssonar við liðsodda stjórn-
málaflokkanna í landinu hafa ekki
borið árangur, enda munu fæstir
hafa búist við því og allra síst
forsætisráðherra sjálfur. Virðist
stjórnarmyndun enn vera langt
undan, þótt frá fyrstu dögum eftir
kosningar hafi verið að berast flugu-
fregnir um að flokkar væru að hlaupa
saman í ríkisstjórn. Enginn fótur
hefur reynst fyrir þeim fregnum.
Tvennt hcfur einkum ráðið þessum
sögusögnum: Hin mikla hraðferð
Jóns Baldvins Hannibalssonar fram
á völl viðræðna um stjórnarmyndun
og þráhyggja Morgunblaðsins um
nýsköpunarstjórn. Vangaveltur Jóns
Baldvins og Morgunblaðsins virðast
sprottnar af sömu rót - eða runnar
úr sama hugmyndabanka - svo líkar
eru þær að allri gerð og svo skyld er
óskhyggja beggja aðila. Þær miða að
því að útiloka Borgaraflokk Alberts
Guðmundssonar frá þátttöku í ríkis-
stjórn, Samtök um kvennalista og
Framsóknarflokk. Sérkennilegt er
að ganga þannig fram fyrir skjöldu í
byrjun stjórnarmyndunar og flokka
aðila í svarta og hvíta, og freista með
þeim hætti að neyða þriðja flokk til
samstarfs við Sjálfstæðisflokkinn.
Varadekkið
Þegar Svavar Gestsson, sem enn
er formaður Alþýðubandalagsins,
kom af fundi Steingríms Hermanns-
sonar, barði hann sig allan utan og
kvaðst ekki kjósa flokki sínum það
hlutskipti að verða varadekk Fram-
sóknar og Sjálfstæðisflokks. Hann
svaraði hins vegar minnu til, þegar
talið barst að óskahugmynd Morg-
unblaðsins um nýsköpunarstjórn, en
lét þess getið að sér þættu tíðindi ef
Alþýðuflokkur vildi nú sameiningu
við Alþýðubandalagið, því sá flokk-
ur hefði ekki verið svo hress á
liðnum vetri að taka undir tillögur
Svavars um slíka sameiningu. Var á
honum að heyra að hann tæki blíð-
mælum krata með fyrirvara og léki
nú hlutverk hinnar heiðvirðu jóm-
frúr í pólitíkinni. En það fór ekki
fram hjá neinum, sem hlusta á svona
tal, að hlutverk varadekksins var
ekki nefnt á nafn. Ekki verður um
það sagt hvort það ber vott um vilja
til stjórnarsamstarfs eða ekki. Fund-
ur Alþýðubandalagsins, sem stendur
í Borgarfirði í dag ræður væntanlega
einhverju þar um, og verður þá
forvitnilegt að sjá hvort Svavar skell-
ir varadekkinu undir viðreisn Jóns
Baldvins, eða hvort hann tekur þetta
margnefnda dekk og hleypir úr því
loftinu, svo það verði engum að
gagni, heldur ekki Alþýðubandalag-
inu. Þannig velkjast þessi mál á
meðan þjóðin bíður eftir nýrri ríkis-
stjórn. Sá kosturinn sem liðsoddun-
um finnst einna minnst fýsilegur,
myndun fjögurra flokka stjórnar, á
eftir að koma upp á borðið og verða
ræddur í alvöru ef önnur ráð þrjóta.
En áður en það verður munu Jón
Baldvin og Morgunblaðið gera enn
ýtarlegri tilraunir til að sanna fyrir
grunlausum kjósendum Alþýðu- og
Sjálfstæðisflokks, að engin önnur
leið sé fær en nýsköpunarstjórn. Og
að mati Morgunblaðsins mun ástæð-
an aðeins vera sú að með þeim hætti
er líklegast að Þorsteinn Pálsson geti
orðið forsætisráðherra samkeppnis-
laust.
Fylkingin gegn
Framsókn
í Reykjavíkurbréfi s.l. sunnudag
er rætt um samstarf Sjálfstæðisflokks
og annarra flokka og vikið nokkuð
að Framsóknarflokknum. Seilst er
um hurð til lokunar til að koma því
inn hjá aimennum lesendum, að
samstarf við Framsóknarflokkinn sé
sísti kosturinn, sem Sjálfstæðisflokk-
urinn geti við unað, og er það
merkileg yfirlýsing eftir fjögurra ára
samstarf í ríkisstjórn, sem tókst með
þeim ágætum, að langmestur hluti
kjósenda beggja flokkanna sá ekki
betri kost að kosningum loknum en
áframhaldandi samvinnu stjórnar-
flokkanna. Vegna úrslitanna liggur
sá kostur ekki á lausu að svo komnu
og væri alltaf heldur erfiður í
framkvæmd. En úrslitin urðu til þess
að höfundur Reykjavíkurbréfs hefur
allt í einu himin höndum tekið og
telur nú alla kosti betri en þann að
vinna með Framsóknarflokknum í
ríkisstjórn. Þetta væru hvarvetna
talin skrítin sinnaskipti. Höfundur
Reykjavíkurbréfs upplýsir að innan
Sjálfstæðisflokksins hafi löngum ver-
ið hörð andstaða við samstarf við
Framsóknarflokkinn, „og margir af
forystumönnum Sjálfstæðisflokks
hafa á undanförnum áratugum viljað
nánast allt til vinna til þess að
komast hjá samstarfi við Framsókn-
arflokkinn". Þetta eru nú engin ný
tíðindi sem sérstök ástæða er til að
árétta vorið 1987, og varla þýðir
þetta að Sjálfstæðisflokkur og Iiðs-
oddar hans séu orðnir fangvinir og
kossabræður annarra flokka. Þessi
fyrsta röksemd gegn Framsókn er
því rökleysa og varla til mikils gagns
höfundi Reykjavíkurbréfs.
Tapið þó ekki
Framsókn að kenna
Bréfritari Morgunblaðsins virðist
leggja á það áherslu, að þrátt fyrir
best heppnuðu ríkisstjórn „frá lok-
um viðreisnartímabils“ sé talsverð
andstaða við frekara samstarf innan
Sjálfstæðisflokksins. Ennfremur
segir að þrátt fyrir hinn illa bifur,
sem sjálfstæðismenn hafi á Fram-
sókn sé orsakanna fyrir tapi Sjálf-
stæðisflokksins annars staðar að leita
en í samstarfinu við framsóknar-
menn. Verður þá ekki séð hvert
ómeti er í dúsunni barnsins. Það er
bókstaflcga ekkert Framsókn að
kenna. Stjórnin jafnast á við viðreisn
og tap flokksins kemur frá Albert og
flokksforustunni sjálfri. Helst er á
bréfritara að heyra að andstaða gegn
frekara stjórnarsamstarfi sé komin
frá formanni þingflokks Framsókn-
arflokksins, Páli Péturssyni, „sem er
náttúrlega einn helsti forystumaður
Framsóknarflokksins". Bréfritari
sleppir að geta hverjir það eru í
Sjálfstæðisflokknum sem séu helstu
andstæðingar stjórnarsamstarfs. Til
að hressa upp á minni bréfritara er
vert að hafa hér eftir orð Vilhjálms
Egilssonar, sem tapaði stórt fyrir
Páli í Norðurlandskjördæmi vestra.
Hann sagði nýverið í Morgunblað-
inu: „Allt er betra en Framsókn! Ég
vil ekki að Sjálfstæðisflokkurinn
starfi með Framsóknarflokknum
áfram vegna þess að hann nær ekki
sínum málum fram í þvt' samstarfi."
Þess ber að geta að Vilhjálmur
Egilsson er náttúrlega einn af helstu
forystumönnum Sjálfstæðisflokks-
ins, þótt hann sitji ekki á þingi, og
heyrir til frjálshyggjudeildinni.
Hinir skelfilegu
sérhagsmunir
Hreinskilni bréfritara Morgun-
blaðsins er mikil þegar hann segir,
að ekki sé ólíklegt, að „mörgum
Sjálfstæðismönnum svíði sú sterka
staða, sem Steingrímur Hermanns-
son hefur skapað sér í embætti
forsætisráðherra". Jafnvel giftusam-
legt forsæti Steingríms fyrir ríkis-
stjórn er talið til vondra mála Fram-
sóknar og innan ríkisstjórnarinnar.
Svo mikið liggur við að sannfæra
sjálfa sig og aðra um, að það atriði
sem þjóðin er einkum þakklát fyrir
er ekki talið nógu hagstætt Sjálf-
stæðisflokknum. En þótt bréfritara
falli ekki við vinsældir Steingríms
telur hann ástæðuna fyrir andstöð-
unni gegn frekara samstarfi flokk-
anna einkum vera þá, að ekki sé
hægt að koma fram nauðsynlegum
umbótum vegna þess að Framsókn-
arflokkurinn sé málsvari „svo
þröngra sérhagsmuna". Þetta er
auðvitað eins og það sé skrifað með
penna frjálshyggjunnar. Framsókn-
arflokkurinn vill byggja efnahagslíf
þjóðarinnar á blönduðu hagkerfi
einkarekstrar, samvinnurekstrar og
opinberrar þjónustu og stendur við
þau sjónarmið alveg kinnroðalaust.
Hvar finna má hina skelfilegu og
þröngu sérhagsmuni innan svona
stefnumiða er ofar skilningi flestra
venjulegra manna. í rauninni talar
árangur ríkisstjórnarinnar gleggstu
máli gegn því að þar hafi verið innan
dyra aðilar, sem fyrst og fremst hafi
eytt tíma sínum í sérhagsmunapot.
Ef það eru sérhagsmunir að skapa
þær aðstæður í landinu öllu, að það
megi vera byggilegt, breyta óðaverð-
bólgu í viðráðanlegt efnahagsdæmi,
beita sér fyrir stofnun Þróunarfélags
íslands, veita hálfum milljarði króna
til nýsköpunar atvinnuvega og gera
tillögur um breytta skipan stjórnar-
ráðs, þá er orðið vandlifað bæði fyrir
stjórnmálamenn og aðra. Sann-
leikurinn er sá að málatilbúnaður
bréfritara Morgunblaðsins gegn
Framsóknarflokknum og ráðherrum
flokksins sérstaklega stenst ekki,
heldur er hann sprottinn af hvötum,
sem koma við persónulegum vanda-
málum í forystu Sjálfstæðisflokks-
ins.
Vinstri svipurinn
Þegar bréfritari Morgunblaðsins
víkur að hugsanlegu stjórnarmynstri
nefnir hann að forsætisráðherra
myndi þurfa að leita til þriðja aðila
ætli hann að mynda stjórn með
Sjálfstæðisflokki, og leita þá væntan-
lega til Kvennalista. í því sambandi
segir bréfritari: „Slík ríkisstjórn
myndi vafalaust að mati Sjálfstæðis-
manna hafa á sér of mikinn vinstri
svip.“ Nokkru seinna víkur bréfritari
að nýsköpunarstjórn, en þar er hug-
myndin að mynda stjórn með tveim-
ur yfirlýstum vinstri flokkum, Al-
þýðuflokki og Alþýðubandalagi að
því tilskildu að Svavar Gestsson lifi
sem formaður af miðsjótnarfund
Alþýðubandalagsins í Borgarfirði í
dag. Ekki er ljóst hverskonar vinstri
svipur bréfritari heldur að sé á A-
flokkunum tveimur, sem eru svo
fýsiiegir til samstarfs að hans mati,
en það hlýtur að vera einhvern