Tíminn - 19.05.1987, Blaðsíða 5

Þriðjudagur 19. maí 1987
Tíminn 5
Aðalfundur Skreiðarsamlagsins:
UPPGJORS ADVÆNTA
Mikil spenna ríkir nú meðal
skreiðarframleiðenda fyrir aðal-
fund Skreiðarsamlagsins sem hald-
inn verður eftir rétta viku, hinn 26.
maí. “Uppgjör", „það mun draga
til tíðinda", „nýtt Hafskipsmál er í
uppsiglingu", eru dæmi um það
hvernig skreiðarframleiðendur
sem Tíminn hefur rætt við tóku til
orða um þennan fund. Formaður
Skreiðarsamlagsins, Ólafur
Björnsson, vildi hinsvegar ekki
gera eins mikið úr þessum fundi og
framleiðendur. Sagði Ólafur að
aðalfundir Skreiðarsamlagsins
hefðu jafnan verið hinir rólegustu.
Eitt megin efni fundarins verður
að fjalla um sjálft Skreiðarsamlag-
ið. Nígeríumarkaður er svo að
segja búinn að vera. í kjölfar
minnkandi viðskipta við Nígeríu
verður skipulag samlagsins tekið
til endurskoðunar og sennilega
mun stjórn samlagsins gera tillögur
um breytt fyrirkomulag.
En eins og fram kemur hér að
ofan eru framleiðendur margir
hverjir búnir að fá sig fullsadda.
Skreiðarskuldir Nígeríumanna eru
nú rúmur milljarður, 1020 milljón-
ir, á þáviðri. í fyrsta lagi. Hvalvík-
urskipið sem fór út í mars með 32
Samkvæmt skeyti sem skreiðar-
kaupmenn í Nígeríu hafa sent ís-
lenskum skreiðarútflytjanda og
Tíminn hefur afrit af liggja þúsundir
pakka af íslenskri skreið í vöru-
skemmu við Agege þjóðveginn í
Ikeja í Nígeríu. Segir í þessu skeyti
að skreið þessari hafi hnignað mjög
að undanförnu og sé nú farin að
lykta full mikið fyrir „manneldi".
Jafnframt er greint frá því að hugs-
anlegir kaupendur frá Ereko aðal-
skreiðarmarkaðinum í Lagos (Oke-
Arin) neiti nú að kaupa þessa skreið
þar sem embættismenn frá heilbrigð-
iseftirlitinu séu komnir í málin.
Sú skreið sem hér er um að ræða
kemur samkvæmt skeytinu úr 35.000
pakka holli og er eina sendingin,
sem það getur átt við, það sem var
skipað upp úr skreiðarskipinu Hors-
ram á milli jóla og nýárs. Skreiðar-
skipið Horsram flutti út í fyrra
sumar 60.000 pakka af skreið á
vegum íslensku umboðssölunnar, en
35.000 pakkar af þessum 60.000
voru um borð í skipinu þar til 28.
desember þegar þeim var skipað
upp í gámum. Gámarnir stóðu síðan
á hafnarbakkanum í nokkurn tíma
áður en skreiðin var tekin úr þeim
og flutt í vöruhús.
Tíminn hafði samband við Árna
Bjarnason hjá íslensku umboðssöl-
unni og spurði hann eftir því hvort
Horsramskreiðin væri að skemmast.
Árni sagði það fjarstæðu að Hors-
ramskreiðin væri að skemmast.
Hann sagði að búið væri að selja
megnið af henni og einungis 15
þúsund pakkar væru eftir í geymslu.
Aðspurður um hvort Horsram-
skreiðin væri geymd í vöruhúsi við
Agage þjóðveginn í Ikeja, sagði
Árni að sér væri ekki kunnugt um
nákvæmlega hvar þeirra skreið væri
geymd, en hélt síður að hún væri á
þessum stað. „Við seldum alla 35
þúsund pakkana einu lagi en síðast
þegar ég vissi var búið að afhenda
18-20 þúsund pakka og það var í
síðustu viku. Pað síðasta sem við
vissum þegar Bjarni Magnússon var
þarna úti var að skreiðin var í mjög
góðu ásigkomulagi og ekkert að
henni,“ sagði Árni Bjarnason.
þúsund pakka af skreið. Verðmæti
180 milljónir króna. Engar banka-
ábyrgðir og engin króna fengist
greidd enn.
Horsramskipið sem í fyrra haust
var fréttamatur svo mánuðum
skipti, flutti 60.000 pakka af skreið.
Það skal tekið fram að það skip var
ekki á vegum Skreiðarsamlagsins,
heldur Islensku umboðssölunnar.
Verðmæti 360 milljónir. Engar
bankaábyrgðir. Skreiðin að hluta
enn í vöruhúsum og liggur hugsan-
lega undir skemmdum.
Sam Naidoo skreiðarkaupmaður
var milligöngumaður um sölu á
16.000 pökkum af skreið og haus-
um í fyrrasumar. Verðmæti um
200 milljónir. Ekkert fengist greitt
af þeim víxlum sem Skreiðarsam-
lagið samþykkti af Naidoo. Málinu
verið vísað til dómstóla í Bretlandi.
Engar fullgildar bankaábyrgðir.
Heimildir Tímans segja að Naidoo
hafi fengið greitt fyrir skreiðina í
nairum, en þeir peningar séu löngu
upp urnir. Málið verður tekið fyrir
í London 24. maí.
Hausaskip, á vegum íslensku
umboðssölunnar fór til Nígeríu í
fyrra. Verðmæti farmsins 80 millj-
ónir króna. Engin bankaábyrgð og
engin króna sést.
Eldri skuldir í skreiðarviðskipt-
um við Nígeríumenn ná allt aftur
til ársins 1980 og nema um 200
milljónum króna. Sendinefnd sem
fór utan á vegum Viðskiptaráðu-
neytis, Seðlabanka, Landsbanka
og Útvegsbanka, virðist ekki hafa
orðið ágengt í viðræðum við ráða-
menn í Nígeríu. Enn óvíst hvort
nokkuð fæst greitt af þessum millj-
ónum, eða hversu mikið.
Af þessari upptalningu má ljóst
vera að fundarmenn hafa um nóg
að tala á aðalfundinum eftir viku,
þó ekki tengist þessi útflutningur
Skreiðarsamlaginu sem slíku.
Skreiðarframleiðendur sem Tím-
inn ræddi við sögðu að nú væri tími
til kominn að menn gerðu hreint
fyrir sínum dyrum. Búist er við
allsherjaruppgjöri á fundinum.
-BG/ES
íslensk skreið í Nígeríu:
llla lyktandi
skreið í skemmu
í Nígeríu
- skeyti frá nígerískum skreiðarkaupmönn-
um bendir á Horsramskreiðina. „Horsram-
skreiðin í góðu lagi,“ segir Árni Bjarnason
hjá íslensku umboðssölunni.
Launanefnd - 2,85% hækkun 1. júní:
Lægstu laun hækkað um
50% í mörgum tilvikum
Verðbólga undir 10% í árslok ef.
„Við erum að spá því að verð-
bólga fari lækkandi miðað við þær
forsendur sem við höfðum á að
byggja. Einnig tel ég ánægjulegt að
við komumst að þeirri niðurstöðu,
þegar við skoðuðum plögg síðan
fyrir samninga og það sem múna
iiggur á borðinu, að afkoma helstu
útflutningsgreina er betri um þess-
ar mundir en fyrir kjarasamning-
ana í desember, þrátt fyrir það sem
gengið hefur á í gengismálum og
launahækkanir sem orðið hafa síð-
an og verðhækkanir ýmsar hér
innanlands,1' sagði Björn
Björnsson, fulltrúi ASÍ í launa-
nefnd ASÍ, VSÍ og VMS, spurður
hvað hann teldi einna athyglisverð-
ast í niðurstöðum nefndarinnar
eftir starf hennar að undanförnu.
Úrskurður nefndarinnar var að
launahækkun þann 1. júní skuli
vera 2,85%. Frá sama tíma skuli
lágmarkslaun ófaglærðra vera
27.866 kr. og faglærðra 36.681 kr.
á mánuði fyrir fullt starf.
í greinargerð segir nefndin ljóst
að veruleg óvissa ríki um þessar
mundir um framvindu efnahags-
og kjaramála út árið, vegna óvissu
um landsstjórn og stefnu nýrrar
ríkisstjórnar, svo og fram komnar
kröfur um endurskoðun kjara-
sanminga. Miklu geti skipt að
niðurstöður í þessum efnum drag-
ist ekki á langinn.
f endurskoðaðri verðlagsspá -
byggðri á þegar umsömdum launa-
breytingum og föstu gengi - er gert
ráð fyrir 16% verðbólgu fram yfir
mitt ár, að hún fari niður í 11% á
3. fjórðungi ársins og geti farið
undir 10% í árslok takist vel til um
aðgerðir í ríkisfjármálum og urn
viðskiptajafnvægi við útlönd. Þetta
mundi þýða um 13,5-15% verð-
bólgu yfir árið. Það er hins vegar
um tvöfalt meira en reiknað var
með í desember. Ástæðurnar telur
iaunanefndin einkum; gengisbreyt-
ingar, almenna þenslu og launa-
hækkanir á síðustu mánuðum.
Af athugun á fjölmörgum þeirra
samninga sem gerðir hafa verið á
undanförnum mánuðum segir
launanefnd ljóst að þeir þýði í
mörgum tilfellum um og yfir 20%
launahækkanir frá des. 1986 til
næstu ármóta. Kjarasamningarnir
í desember hafi hins vegar falið í
sér 9,3% launahækkanir, þar af
5,1% almennar launahækkanir.
Þetta misvægi leiði til vaxandi
laöar mcöa 1 1 au na hrcy t i ng í\r skw. nokkrum k jarasamn i ngum
á timakilinu ricsember 1986 til riescmber 1987
23, 5
19.4 19.8
17.B ,7M
OSl IÖja Uersl FiskvByggm Isal Far MeÖa 1 SFR SlB HlK
grunn fastl fastl st. ákw. menn tal
ur samn. samn. alriur OSl
Þetta er niðurstaða launanefndar á meðallaunabreytingum frá desemb-
er s.l. til næstu áramóta samkvæmt nokkrum kjarasamningum. Ástæða
er til að benda á að 4% af meðalhækkunum til ASÍ-fólks fara til hækkunar
lágmarkslaunanna, þannig að hækkun almennra launa er frá 5,1%.
Launahækkanir sem þrjár öftustu súlurnar sýna til þeirra hópa munu
dreifast mun jafnara upp launastigann.
spennu og e.t.v. launaskriðs.
„Jafnvægi á sviði launamála og á
vinnumarkaði getur ekki byggst á
því að þeirsem á eftirsemja hverju
sinni noti fyrri samninga sem grunn
cða stökkpall fyrir eigin kröfur,“
segir launanefndin.
Varðandi kaupmáttaraukningu
segir nefndin ekki fara milli mála
að hlutur lágtekjufólks hafi vcrið
réttur verulega. Frá nóvember til
mars hafi lægstu laun hækkað um
42% í krónum taiið, en tæpiega
35% að raungildi. Nýgerðir fast-
launasamningar á sviði vcrslunar
og iðnaðar hafi hækkað algeng
laun veruiega þannig að laun-
ahækkanir frá nóvember nemi í
mörgum tilvikum um 50% fyrir þá
lægst launuðu í þessum greinum.
Framreikningur greiddra launa
samkvæmt úrtaki Kjararannsókn-
arnefndar er sagður benda til 26%
tekjuhækkunar frá fyrra ári á
samningssviði ASÍ/VSÍ/VMS.
Miðað við spá um 16% verðlags-
hækkanir milli ára þýði þetta að
kaupmáttur hækki að lágmarki um
tæp 9% að mcðaltali frá fyrra ári.
Launanefnd segir spár um við-
skiptakjör' 2% betri en gengið var
út frá í desember. Áætlanir Þjóð-
hagsstofnunar bendi og til betri
afkomu hotnfiskveiða og vinnslu
\
en fyrir kjarasamningana. Stöðugt
gengi krónunnar skapi hins vegar
mikla áhættu fyrir útflutningsgrein-
arnar. Lítil verðbólga og ja{nvægi
milli atvinnugreina sé forsenda
þess að unnt sé að framfylgja slíkri
gengisstefnu.
„Það gengi þvert á allar forsend-
ur kjarasamninganna ef hallinn á
ríkissjóði yrði undirrót innstreymis
af erlendu lánsfé, viðskiptahalla og
misvægis milli atvinnugreina," seg-
ir launanefnd. Hallalaus viðskipti
við útlönd hafi vcrið ein grundvall-
arforsenda kjarasamninganna í
desember, en nú bendi flest til
2.000 til 2.500 millj. kr. viöskipt-
ahalla. Jafnframt séu horfur á yfir
3.000 millj. kr. halla á ríkissjóði á
árinu. Leggja verði áherslu á að
þessi halli verði fjármagnaður
innanlands. Mikið muni því reyna
á lánsfjármarkaöinn ,á þessu ári.
Peningalegur sparnaður verði að
aukast nægilega til að standa undir
aukinni eftirspurn eftir lánsfé bæði
frá einkaaðilum og lþnu opinbera.
Þróunin fýrstu 3 mánuði þessa árs
sé aftur á móti sú að lán og
endurlán hafi aukist um 1.856
millj. kr. umfram sparnað, sem sé
þrefalt hærri upphæð en sambæri-
leg tala í fyrra. -HEI