Tíminn - 22.09.1987, Blaðsíða 12

Tíminn - 22.09.1987, Blaðsíða 12
Þriðjudagur 22. september 1987 12 Tíminn . pnnw.rinFTir.il. - fyrirtæki meö framtíð fyrir sér Á Hótel Húsavík ver snæddur léttur hádegisverður áður en lagt var af stað í kynnisferðina. Hér sjást þeir að spjalli fyrir framan hótelið, frá vinstri: Vilhjálmur Jónsson, forstjóri Olíufélagsins h/f, Guðmundur Björnsson stjórnarformaður Árlax h/f og Jón Helgason landbúnaðarráðherra. Á bak við þá má þekkja Ólaf B. Thors, Jafet Ólafsson, Axel Gíslason og fréttamennina Jóhannes Sigurjónsson, ritstjóra Víkurblaðsins á Húsavík og Ingibjörgu Magnúsdóttur, fréttaritara Dags á Húsavík. Árlax h/f í Kelduhverfi cr seið- aeldisstöð scm hóf starfscmi sína fyrir tæpum þremur árum. Aöal- eigcndur cru Samband íslcnskra samvinnufélaga, Eimskipafélagið, Kaupfélag Eyfirðinga, Árdtilur s/f, Olíufélagið Esso og Olíufélagið Skeljungur. Þá cru Kaupfélag Norð- ur-Þingeyinga á Kópaskeri og Kaup- félag Langnesinga aðilar að fyrirtæk- inu svo og hrepparnir þrír við Öxar- fjörð, Kelduncshreppur, Öxarfjarð- arhreppurog Presthólahreppur. Alls eru hluthafar félagsins 92. Föstudaginn II. septcmber buðu forráðamenn fyrirtækisins til skoð- unarferðar að Ártungu þar sent aðalstöövar Árlax h/f eru en einnig var ekið til Kópaskers þar sem fyrirtækið hefur aðstöðu til að selt- uvenja seiðin áður en þau eru sett á markaö. Þátttakendur í kynnisferðinni voru stjórnarmcnn fyrirtækisins og fulltrúar stærstu hluthafanna, land- búnaðarráðherra, vjðskiptaaðilar fyrirtækisins, þingmenn kjördæmis- ins, fulltrúiir hcilbrigöisyfirvalda, frcttamcnn og flciri. Frá Reykjavík var haldið í flugvél til Húsavíkyr. Á Hótel Húsavík var snæddur léttur hádegisverður en síð- an ekið að sciðacldisstöð Árlax h/f í Kelduhverfi þar sem mannvirki voru skoöuð og fræðst um starfsemi fyrir- tækisins. Þaöan lá lciðin út á Kópasker og litið á aöstöðu félagsins þar. Eftir að drukkið hafði vcriö kaffi á Kópa- skeri lá lciðin til baka til Húsavíkur með viökomu í Ásbyrgi. Kynnisferð- inni lauk st'ðan með kvöldverði á Hótel Húsavík þar sem aðalréttur- inn var nýr lax frá Árlax h/f. Guðmundur Björnsson, stjórnar- formaöur Árlax h/f kynnti fyrirtækið og starfsemi þess. I lann gat þess aö einmitt á þeinr stað þar sem fyrirtæk- ið Árlax er nú hefði fyrir fjórum áratugum veriö gerð tilraun með silungseldi. Að henni hefðu staðið þeir nágrannar og nafnar Þórarinn Jóhannesson bóndi í Krossdal í Kelduhverfi og Þórarinn Haralds- son, bóndi í Laufási í sömu sveit. Allt frá því að þeir félagargerðu tilraunir sínar hafa verið að koma fram hugmyndir um að stofna til laxeldis á þessum stað. Þær hug- myndir og þær áætlanir urðu ekki að veruleika fyrr en í kring um 1980 að um 20 einstaklingar sem fæddir voru eða ættaðir úr Kelduhverfi keyptu býlið Árdal og stofnuðu samvinnu- fyrirtæki með sama nafni I. desem- ber 1984, með það fyrir augum að láta reyna á hvort gæði þessa vatns sem til staðar er í volgum lindum Litlár myndu nægja og vera æskileg fyrir laxeldi. Næstu ár 1980-1983 voru gerðar í því skyni tilraunir með smáseiðaeldi. Þær tilraunir voru taldar skila full- nægjandi árangri. Um sama leyti kom svo upp áhugi í þessum hópi að láta reyna á hvort hugsanlega væri hagkvæmt að ala lax áfram í fersku vatni án þess áð hann gengi til sjávar. Það sama haust hófust fyrstu fram- kvæmdir við að byggja upp litla tilraunastöö til að láta rcyna á það hvort ferskvatnscldi myndi vera mögulegt. Jafnframt þessurn tilraunum með ferskvatnseldi voru gerðar áætlánir um uppbyggingu seiðaeldisstöðvar scnt þótti víst að grundvöllur væri fyrir. Haustið 1985 var svo fyrsti áfangi stöövarinnar fjármagnaður, m.a. með láni frá Norræna fjárfest- ingarbankanum og haldiö áfram við þá uppbyggingu sem nú cr til staðar. Landgæðin í Ártungu eru fyrst og fremst fólgin í volgum og köldum lindum. Köldu lindirnar eru um 4 gráöu hcitar en volgu lindirnar 7-14 ’ gráður. Vatninu er dælt úr þessum lindum frá yfirborði upp í sérstaka tanka þar sem það er loftaö en síðan er sjálfrennsli um stöðina. Frárennslisvatni er hleypt í sér- stakan frárennslisstokk og rcnnur þaðan í jarövegssíu áður en það fer út í Litluá. Startfóðurrými cru rúmir 200 fer- metrar, en vatnsrýmið.sjálft er. 144 rúmmetrar. Eldisker innan húss cru rúmir 100 rúmmetrar en tæplega 1300 rúmmetrar úti. Dæluafköst eru samtals um 350 lítrar á sekúndu sem virkjað hefur verið en hægt er að auka það til muna. Á síðasta ári keypti Árlax h/f jörðina Lindarbrekku sem er í næsta nágrenni. Þar eru uppsprettur Litlu- ár og mikið í húfi fyrir fyrirtækið að eiga hlut í þeim. Með jörðinni fylgdi nýlegt íbúðarhús þar sem eldisstjóri Árlax h/f, Ólafur Ólafsson býr. Árlaxstöðin framleiddi á árinu 1986 rúmlega 80 þúsund sjógöngu- seiði af meðalstærð um 50 gr. Voru þau flutt út til írlands og skipað út frá aðstöðu félagsins á Kópaskeri. Á þessu ári hefur verið fluttur út u.þ.b. 2 !/5 skipsfarmur seiða frá Kópaskeri af misstórum seiðum. Fór megnið af því til írlands en einnig nokkuð til Noregs. Þegar Árlax h/f flutti út fyrstu seiðin á árinu 1986 var um það að velja að flytja seiðin til Suðurlands og seltuvenja þau þar eða byggja upp aðstöðu til þcirra hluta fyrir norðan. Flutningur suöur hefði kostað mikið fjármagn og var því ákveðið að koma upp varanlegri aðstöðu á Kópaskeri til þeirra hluta. M.a. þurfti að hita sjó og hefur það vcrið Þeir eru greinilega að spá í framtíð fiskiræktar við Öxarfjörð. Frá vinstri: Guðmundur Björnsson stjórnarformaður Árlax, Björn Benediktsson, oddviti Öxarfjarðarhrepps og stjórnarformaður Seljalax og Björn Guð- mundsson oddviti Kelduneshrepps og varaformaður stjórnar Árlax. Aðstaða Árlax á Kópaskeri þar sem seiðin eru sett í salt vatn áður en þeim er skipað út. í baksýn er Snartarstaðakirkja, gamli barnaskólinn í Núpasveit og Garður. gert með raforku sem er kostnaðar- samt. Fyrir nokkrum vikum ákvað Árlax h/f að láta bora holu við aðstöðuna á Kópaskeri til að ná í hreinan sjó. Tókst sú borun ágætlega. Öllum á óvart kom þar upp 13-15 gráðu volgur sjór sem verður að teljast hreinn happdrættisvinningur. Þótt enn hafi ekki farið fram langtímadæluprófun á holunni renn- ir þessi árangur samt stoðum undir það að í aðstöðu félagsins á Kópa- skeri verði hægt að byggja upp áframeldi, eða matfiskaeldi. Heildarfjárfesting í stöðinni, reiknuð til núvirðis var á miðju þessu ári 56,5 milljón krónur. Lindarbrekkueignin reiknuð til sama tíma er um 4 milljónir og á Kópaskeri er uppbyggingin um 10,5 milljónir króna. Þannig að heildarf- járfesting Árlax mun vera um 71 milljón króna. Hlutafé félagsins var á síðasta aðalfundi 25,2 milljónir króna. Búháttabreyting í reynd - 20 ársverk í fiskirækt í Kelduhverfi Á meðan hópurinn drakk kaffi á Kópaskeri lýsti Björn Guðmunds- son, oddviti Kelduneshrepps og varaformaður Árlax h/f þeirri þýð- ingu sem fiskeldi í Kelduhverfi hefur haft fyrir hreppinn. en auk Árlax h/f er ísnó h/f með mikla starfsemi þar. Á síðasta hausti var skorið niður fé á fjölda bæja í Kelduhverfi vegna riðu og veruleg hætta á að fólk flytti þaðan burtu ef ekki hefðu verið til staðar önnur atvinnutækifæri. Allt bendir til að hin nýja búgrein, fisk- eldið, verði bjargvættur byggðarinn- Hópurinn allur saman kominn á Kópaskeri áður en gengið var til kaffídrykkju. ar og geti veitt þeim atvinnu sem frá hefðbundnum búskap urðu að hverfa. Björn gat þcss að um 1940 hefðu íbúar í Kelduhverfi verið milli 230- 240 að tölu. Þá fór í hönd grósku- tímabil í landbúnaði og á áratugnum milli 1950-1960 komst íbúatalan upp undir 260 og hafa íbúar Kelduhverfis aldrei orðið fleiri. Á þeim árum voru byggð mörg nýbýli og sauðfé fjölgaði mikið og komst sauðfjáreign Keld- hverfunga upp í 20,500 fjár þegar mest var. Upp úr 1960 léku harð- indaár Keldhverfunga sem aðra bændur grátt og um 1975 er tbuatal- an komin niður í 150 manns. Árið 1978 hefjast í Lóni í Keldu- hverfi framkvæmdir við laxeldi og skömmu seinna er fyrirtækið ísnó h/f stofnað og nokkrum árum seinna Árlax h/f, við Litluá í Kelduhverfi. Eftir að þessi fyrirtæki hófu starf- semi sína hætti fólksfækkun í Ketdu- hverfi. Nú eru um 20 ársverk í fiskeldi í Kelduhverfi og flest unnin af hcimamönnum. Björn lagði áherslu á að ef þessi starfsemi hefði ekki verið til staðar nú, þegar helm- ingur af sauðfé hreppsbúa hefur verið skorinn niöur, hefði það þýtt brottflutning margra íbúa. í kvöldverðarhófinu á Hótel Húsavík voru flutt nokkur stutt ávörp og fyrirtækinu og aðstandend- um þess óskað allra heilla. Meðal þeirra sem ávörpuðu hópinn var landbúnaðarráðherra, Jón Helga- son. Hann lagði áherslu á hversu ánægjulegt það væri fyrir sig að fá að sjá hversu vel hefði tekist til í fiskeldi í Kelduhverfi og að það sýndi að það væri hægt að koma á atvinnubreytingum til sveita. Nauð- synlegt væri að samfara þeirri fækk- un sem á sér stað í hefðbundnum búskap kæmi önnur atvinnutækifæri þannig að hægt sé að nýta þá kosti og þá aðstöðu sent sveitirnar hafa upp á að bjóða. Friðrik Sigurðsson, framkvæmda- stjóri Landssambands fiskeldis- og hafbeitarstöðva færði félaginu blómaskreytingu að gjöf og það sama gerði Pétur Bjarnason fram- leiðslustjóri Istess h/f sem selur Ár- lax h/f fóður. Guðrún Þórhallsdóttir, framkvæmdastjóri Árlax h/f veitti blómunum viðtöku og þakkaði hlýj- ar óskir til félagsins. Að endingu þakkaði Guðmundur Björnsson stjórnarformaður Árlax h/f gestum og öðrum þátttakendum í skoðunarferðinni komuna og ósk- aði þeim góðrar ferðar heim. Hluti eldiskerjanna. í baksýn er Félagsheimiliö Skúlagarður, sem jafnframt er barnaskóli sveitarinnar. rlaxh/f

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.