Tíminn - 22.10.1987, Page 8

8 Tíminn
Fimmtudagur 22. október 1987
Tímirm
MÁLSVARI FRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin í Reykjavík
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar:
Kristinn Finnbogason
Indriði G. Þorsteinsson ábm.
IngvarGíslason
Aðstoðarritstjóri: OddurÓlafsson
Fréttastjórar: BirgirGuðmundsson
EggertSkúlason
Auglýsingastjóri: SteingrímurGíslason
Skrifstofur: Síðumúli 15, Reykjavík. Sími: 686300. Auglýsingasími:
18300. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn 686306,
íþróttir 686332, tæknideild 686387. Setning og umbrot: Tæknideild
Tímans. Prentun: Blaðaprent h.f. Kvöldsímar: 686387 (tæknideild)
og 686306 (ritstjórn).
Verð í lausasölu 55.- kr. og 65.- kr. um helgar. Áskrift 550.-
Steingrímur Hermannsson utanríkisráðherra, for-
maður Framsóknarflokksins, hefur í viðtali við Tím-
ann lýst áhyggjum sínurn vegna mikillar skerðingar á
framlögum ríkissjóðs til íþróttamála samkvæmt
fjárlaga frumvarpinu. Bendir ráðherrann m.a. á að
minnkandi framlög til íþróttasjóðs geti ekki staðist
miðað við þær skyldur sem á sjóðnum hvíla samkvæmt
lögum.
Undir þessi orð ráðherrans verður að taka. Skyndi-
leg og óundirbúin skerðing á framlögum til íþrótta-
sjóðs er ekki raunhæf. Nær hefði verið að kanna til
hlítar fjárhag og skuldbindingar íþróttasjóðs. Slík
könnun myndi að sjálfsögðu leiða til allt annarrar
niðurstöðu en þeirrar að draga skuli úr framlögum til
sjóðsins. Staðreyndin er sú að íþróttasjóður dregur á
eftir sér skuldahala upp á 170 milljónir sem ríkisstjórn-
inni er skylt að gefa gaum að og gera ráðstafanir til að
höggva smám saman skuldahalann af sjóðnum og
koma fjárhag hans á eðlilegan grundvöll. Skuldahali
Iþróttasjóðs er til vansa. Hvorki er hægt að dragnast
með hann endalaust né velta þessari skuldabyrði yfir
á sveitarfélög með lítt undirbúnum aðferðum.
Þá hefur það komið fram að samkv. fjárlagafrum-
varpi er gert ráð fyrir að skerða verulega framlög
ríkisins til frjálsrar íþróttastarfsemi í landinu. Er þá
átt við framlög til íþróttasambands íslands og aðildar-
félaga þess og Ungmennafélags íslands og félagsdeilda
þess um allt land. Slík skerðing á framlögum til
íþróttastarfsemi er í meira lagi vafasöm.
Um það mun ekki vera neinn pólitískur ágreiningur
að íþróttastarfsemi sé einn gildasti þáttur félagslífs og
þjóðmenningar. Af því leiðir að þjóðfélag eins og hið
íslenska, sem reist er á félagshyggju, telur það meðal
verkefna sinna að leggja fram fé til frjálsrar íþrótta-
starfsemi. Slíkt er ekki aðeins sanngirnismál heldur
beinlínis hagstætt ríkissjóði. Æskilegast er að hlúa að
því skipulagi íþróttahreyfingarinnar sem hér hefur
þróast, að hún sé frjáls félagsskapur áhugafólks, en
njóti sanngjarnra framlaga til starfsemi sinnar úr
ríkissjóði.
í viðtali við Tímann segir forseti íþróttasambands
íslands að rekstrarkostnaður íþróttastarfseminnar sé
700 milljónir á þessu ári. Upp í þann kostnað hefur
ríkið greitt um 7% samkv. upplýsingum forseta ÍSÍ.
93% af veltu íþróttahreyfingarinnar er því sjálfsaflafé
hennar.
Stór hluti af starfsemi íþróttahreyfingarinnar fer því
í fjáröflun á eigin vegum. Fjáröflunaraðferðir hreyf-
ingarinnar geta verið margs konar. Þar koma til
félagsgjöld, ýmiskonar þátttökugjöld, happdrætti,
tekjur af mótum og kappleikjum, skemmtanahald,
sala á minjagripum og félagsmerkjum, útgáfa auglýs-
ingablaða og ýmiskonar styrktarstarfsemi einstaklinga
og fyrirtækja að ógleymdu sjálfboðastarfi áhugafólks
í íþróttahreyfingunni. Bein rekstrarframlög til íþrótta-
mála á fjárlögum eru aðeins brot afveltufé íþrótta-
hreyfingarinnar. i
Hins vegar er e.t.v. tímabært að gera heildarúttekt
á stöðu íþrótta í landinu og móta framtíðarstefnu í
íþróttamálum. Endurskoðun íþróttalaga kann að eiga
rétt á sér. í því sambandi er rétt að benda á tillögu til
þingsályktunar um það efni, sem tveir þingmenn
Framsóknarflokksins fluttu fyrir fáum árum, Níels Á.
Lund, varaþingmaður, og Stefán Guðmundsson þing-
maður Norðurlandskjördæmis vestra.
GARRI III
Grágás að verki
Ef menn setjast niður og kynna
sér heimildir um íslenskt réttarfar
á þjóðveldisöld þá komast þeir
fljótlega að raun um að á þeim
tíma var gcysimikil áhersla lögð á
öll formsatriði í kringum málaferli.
Forfeður okkar voru glöggir, líkt
og við teljum okkur raunar enn í
dag, Þeir sáu í hendi sér að losara-
legur málarekstur á þingi kallaði á
það eitt að hávaðaseggjum vaeri
opnuð leið til að fara í kringum
lögin.
Gott dæmi um þetta er til dæmis
í Njálu, sein Garri telur að hver
landsmaður eigi að sjá sóma sinn í
að vera vel kunnugur. Þar má sjá í
frásögninni af málaferlunum eftir
Njálsbrennu hvað geysimikil
áhersla var lögð á þetta. Það var
svo sannarlega ekki vegna skorts á
formsreglum i sambandi við þann
málarekstur sem hann leystist allur
upp í bardaga á Þingvöllum.
Garri ininnir á þetta vegna þess
að núna er komin upp að nýju
umræða um formsatriði í sambandi
við meðferð dómsmáia. Er þar
raunar verið að tala um svipaða
hluti og fornmenn reyndu hvað
harðast að halda i góðu lagi með
Grágás forðuni daga.
Fjölhæfir dómarar
Það sem málið snýst um núna er
að ekki þykir lengur cðlilcgt að
saini maður stjórni fyrst rannsókn
máls og dæmi svo í því. Nánar til
tekið skilst Garra á lögfróðum
kunningjum sínum að þetta feli í
sér að sé maður til dæmis stöðvað-
ur fyrir of hraöan akstur einhvers
staðar úti á þjóðvcgakerfinu, þá sé
það lögrcgluþjónn undir stjórn
sýslumannsins i viðkomandi sýslu
sem rannsaki málið og skrifi um
það skýrslu. Síðan sé það svo í
verkahring sýslumannsins eða full-
trúa undir hans stjórn að dæma
ökuþórinn í viðeigandi sekt. Það
sé þannig í höndum sama aðila að
elta uppi lögbrjóta og úrskurða
þeim þá refsingu sem lög kvcða á
um.
Lögfræðingar munu vera á einu
ináli um að hér sé ástæða til að
breyta kerfínu og skera á milli. Þá
verði skipulagið þannig að einn
aðili rannsaki málið og annar komi
síðan til og dæmi í því. Á þann hátt
er þá væntanlega tryggt að dómar-
inn sé hvcrju sinni fullkomlcga
hlutlaus. Hann á að vera óháður
þeim skoðunum og persónulegu
sjónarmiðum sein rannsakandinn
kann að hafa myndað sér meðan
hann var að fara ofan í máliö á
frumstigi.
Hér er því komið upp nýtt sjón-
armið sein kannski felur í sér visst
vanmat á því dómsmálakcrfí sem
notað hefur verið í landinu um
aldir. Það hcfur tíðkast svo lengi
sem bækur greina að hér á landi
hafí sýslumenn verið það fjölhæfír
að þeim hafi verið treyst til þess
jöfnuin höndum að elta uppi delin-
kventa og útdeila þeim þcirri refs-
ingu sem lögbækur ákváðu.
„Vitlaus sýslumaður“
Alkunn er gamansagan frá tím-
um handvirku langlínusímtalanna
um það þcgar maður bað uin
símtal við sýslumann einn en fékk
fyrir mistök samband við kollega
hans í sýslunni við hliöina á. Þegar
sá áttaði sig á misgripunum á hann
að hafa sagt: „Þér eruð víst að tala
við vitlausan sýslumann, maður
minn.“
Vafalaust hafa sýslumenn oft,
likt og aðrir, þurft að sitja undir
ýmsum skotum. En hitt hyggur
Garri þó hafíð yfír efa að undir
ámæli um ranga dóma hafí þeir
ekki þurft að sitja nema í undan-
tekningatilvikum. Þvert á móti
mun það mál manna að hið alda-
gamla dómskerfí okkar í héraði
hafí í heildina reynst bara býsna
vel, og að síður en svo sé ástæða til
að lcggja í kostnað við að breyta
því vegna þess að það hafi gefíst
okkur illa.
En hitt er annað mál að við
íslendingar reynumst oft töluverðir
hirðumenn um stykki okkar. Það
innifelur að dómskerfíð viljum við
hafa í lagi. Þess vegna var það að í
fornöld var talið nauðsynlegt að
stefna hverjum sökudólgi á heima-
velli, og gott ef ekki bæði við
rekjustokk hans og karldyr og á
Lögbergi; ella varð málið ónýtt og
sá seki slapp. Þar var því ekki verið
að tala um sekt eða sakleysi, heldur
hitt að sá ákærði fengi örugglega
þá réttlátu dómsmeðferð sem fólst
í rækilegum lagareglum og þeirri
tryggingu sem slíkt var talið veita
gegn misbrúkun laganna.
Þegar öllu er á botninn hvolft er
það þannig meira en líklegt að á
bak við núverandi umræðu um
breytingar á dómskerfínu leynLst
hvorki meira né minna en sú gamla
og góða lögbók Grágás. Og þarf
svo sem síður en svo nokkru að
spilla þótt áhrifa hennar gæti með
okkur núna meir en sjö hundruð
árum eftir að hún var aftekin.
Garri.
VÍTT OG BREITT
■
Byggt fyrir lífsgæðin
I fasteignaauglýsingum er stund-
um getið um að útsýni sé gott úr
íbúð sem stendur kaupendum til
boða. Þykja þetta góð meðmæli
með íbúðinni og er metið til verðs
við sölu hennar. Að öðru leyti er
ekki getið um útsýni frá húsum,
nema þegar harðvítugar deilur
koma upp milli nágranna þegar
öðrum þykja byggingafram-
kvæmdir hins hefta útsýni frá sér.
Svona deilur fara gjarnan fram í
fjölmiðlum, skipulagsnefndir fjalla
um þær af venjulegum vanmætti og
einstaka sinnum koma þær til kasta
dómstóla.
Svona rimma stendur nú yfir
milli nágranna á Arnarnesi og í
frásögn íTímanum ígærertíundað
hvernig deilan þvælist um í kerfum
og hve erfitt er að leiða hana til
lykta.
En greinilegt er að íbúar að
minnsta kosti annars hússins telja
útsýni til Esjunnar til lífsgæða, sem
þeir vilja síður vera án.
Landslagið lítils virði
Eins og allir sjá og vita, nema
skipulagsfrömuðir og allflestir
arkitektar, er Reykjavík og ná-
grannabyggðir reist á mörgum
hæðum á nesjum og við voga.
Fjallahringur umlykur þéttbýlis-
svæðið á flesta vegu og er útsýn
fögur hvort sem litið er til heiða
eða hafs.
Margt fólk er þannig innréttað
að hafa ánægju af, eða jafnvel þörf
fyrir, að hafa víðsýnt úr híbýlum
sínum. Margir vilja nokkuð á sig
leggja og jafnvel greiða verð fyrir
að sjá Esjuna heiman að frá sér og
ekki spillir að eyjar og sund,
Skarðsheiði og Akrafjall séu líka í
sjónmáli. Faxaflói og Reykjanes-
fjallgarðurinn eru líka augnayndi
og yfirleitt er sama hvert litið er af
bæjarstæðum höfuðborgarsvæðis-
ins, hvarvetna hvílist augað við
náttúrufegurð sem óvíða á sinn
líka á þéttbýlissvæðum heimsins.
En það heyrir til hreinna undan-
tekninga að byggð sé hagað þannig
að íbúarnir fái notið þess útsýnis
3 hus nagrannans Iremst a myndmni
bakgrunni er hið umdeilda hus.
Engin lausn finnst á þakstriði i Arnameshverfi
Annaðhvort þarf hús að
lækka eða Esja að hækka
Langdregið og kostnaðarsamt strið hefur staðið i
Arnarneshverfi i Garðabæ i sumar vegna huss
sem skyggir a utsýni nagranna til Esjunnar. Malið
hefur gert viðreist i kerfinu, og m.a. komið til
urskurðar felagsmalaraðherra. Husið hefur af
þcssum sokum þegar lækkað um 45 sentimetra
en nagranninn sem vill sja Esjuna krefst 80 '
sentimetra lækkunar. Malið stendur fast um þess-
ar mundir, en eigandi vandræða huss þessa hefur
gert krófu um að Garðabær kaupi það af ser enda
se bærinn abyrgur fyrir þvi hvernig komið er.
• Blaðsiða 2
sem staðsetning höfuðborgar-
svæðisins býður upp á.
Hitt er sönnu nær að flest sé gert
til að byrgja fyrir náttúrufegurðina.
Dæmin eru svo mýmörg að það
væri að æra óstöðugan að fara að
telja einhver þeirra upp.
Oftast er blindu skipulagi um að
kenna en húsateiknarar eiga sann-
arlega sinn hlut að því máli að
passa vandlega upp á að ekki sé
víðsýnt úr kumböldum þeirra.
í Hafnarfirði gnæfir stór blokk-
arbygging upp úr annarri byggð.
Norðurhliðin býður upp á útsýni
yfir Álftanes, Garðabæ og allan
þann sjóndeildarhring sem nær þar
yfir og óþarfi er að lýsa. Teiknara
hússins lánaðist að hafa alla
norðurhliðina gluggalausa. Svipuð
afrek mætti tíunda víðar.
Landslag virðist ekki skipta
• skipuleggjendur miklu máli. Byggt
er í brekkum eins og á flatlendi sé
og strendur eru ekki annað en
markalína á uppdrætti þar sem
byggð endar.
Passað er vandlega upp á að
hvergi myndist skjól og eru handrið
á svölum úr víravirki gott dæmi um
þann hugsanagang.
Tíminn veltir því upp í gær í
fyrrnefndri frásögn um nábúakryt,
að annaðhvort þurfi að lækka hús
eða hækka Esjuna. Ef heil hugsun
væri í skipulagi þyrfti það vanda-
mál aldrei að koma upp að Esjan
sé of lág.
Rothögg á
sjálfeígnarstefnuna
í Tímanum var einnig frétt um
önnur byggingamál. Félagasamtök
hafa mótað nýja íbúðastefnu. Hún
er á þann veg að með sameiginlegu
átaki sé hægt að framleiða íbúðir
með lánum til 60 ára og eiga þau
að bera allt að 2.5% vexti. Afborg-
anir verða undir tíu þúsundum kr.
á mánuði, sem sagt mjög lág húsa-
leiga.
Samtökin hafa ákveðið hverjir
eiga að leggja fé til þessara hag-
stæðu lána og reiknað út lágu
leiguna.
Vel má vera að allt þetta geti
staðist. En einhvern veginn læðist
að manni sá grunur að einhvers
staðar sé frjálslega farið með tölur
og aðrar staðreyndir í þessu glæsi-
lega undirboði. En vonandi er sá
grunur ekki á rökum reistur og að
einkaeignastefnan og húsnæðis-
vandræðin öll verði nú kveðin í
kútinn í eitt skipti fyrir öll. OÓ