Tíminn - 27.02.1988, Side 2

2 Tíminn
Laugardagur 27. febrúar 1988
Kræklingaeldi Napa hf. í Hvalfirði:
„Ég var búinn að ganga með
þessa hugmynd í maganum í nokk-
ur ár, svo hitti ég kunningja minn
í fermingarveislu fyrir nokkrum
árum, en hann hafði líka velt þessu
fyrir sér og þannig hófst þetta,“
sagði Hákon Óskarsson, líf-
fræðingur, en hann hefur, ásamt
fjórum öðrum einstaklingum,
stundað kræklingaeldi við Hvíta-
nes í Hvalfirði í tvö og hálft ár.
Þetta er í fyrsta skipti sem slíkt er
reynt hér á landi, en nokkrir hafa
tínt villta kræklinga úr fjöru, en
ræktaðir eru mun bragðbetri en
þeir villtu. Þá er mun meira kjöt í
þeim ræktuðu.
Þeir voru fimm sem stofnuðu
með sér fyrirtæki um eldið, tveir
líffræðingar, múrari, teiknari og
markaðsfræðingur, og skýrðu það
Napa hf., sem er gott og gilt
íslenskt orð og þýðir efsti tindur á
fjalli.
Hákon fór til Færeyja sumarið
1985, að því að þangað var styst og
ódýrast að fara, og ræddi við
kræklingabændur og safnaði hug-
myndum. Hann komst hins vegar
að því að aðferðir Færeyinga henta
ekki að öllu leyti hér á landi.
„Við byrjuðum þá um sumarið.
Okkur þótti sniðugt að fara út í
þetta, því þetta er ákaflega einfalt
hugmyndafræðilega, en er ekki
alveg svona einfalt í veruleikanum.
Þetta er dýrt, Norðmenn mæla t.d.
með því að það sé skipt um reipi
árlega, og við erum að tala um 20
kílómetra á hverju ári, markaðs-
verð lágt og veður og vindar geta
sett stór strik í reikninginn. Hins
vegar er kræklingurinn harðger og
þolir kuldann vel, en ísinn getur
skemmt fyrir okkur ef hann sökkvir
stöðvunum. Sökkvi þær nást þær
að líkindum aldrei upp aftur.
Það voru nokkrir sem hlógu að
okkur þegar við vorum að byrja og
sögðu að við myndum aldrei ná
góðum vaxtahraða, en staðreyndin
er hins vegar sú að hann er mun
meiri en menn héldu. Við erum
mjög ánægðir með útkomuna, þó
að vaxtahraðinn sé ekki sambæri-
legur við það sem gerist í eldinu við
Miðjarðarhaf, enda er kræklingur-
inn aðeins eitt ár að ná kjörstærð
þar, meðan það tekur tvö ár hjá
okkur,“ sagði Hákon.
Meðalstærð kræklinganna eftir
tvö ár, er um fimm og hálfur
sentimetri og er í raun hágæðavara,
því kjötinnihald íslensku krækling-
anna er yfir 30%, en viðmiðun á
hágæðakræklingi er 25% kjötinni-
hald.
Það er mjög auðvelt að matreiða
krækling, og hann er „gourmet".
Uppskriftin er þessi:
Settu smjör á pönnu og pínulítið
af hvítlauk. Settu síðan krækling-
inn í skelinni á pönnuna og lok á.
Eftir 3 - 4 mínútur opnar krækl-
ingurinn skelina, þá hellirðu hvít-
víni yfir og máltíðin er tilbúin.
„Þeir vita náttúrlega ekki hver
leigan er, þannig að við leigjum
þeim á fölskum forsendum," sagði
Hákon Óskarsson líflræðingur.
Hákon er hér með kræklingaskeljar af yfirstærð úr Hvalfirðinum. Þessar skeljar eru um 10 sentimetrar, en
meðalstærð kræklingsins er um 5,5 sentimetrar. Tímamyndir: Gunnar
Hugmyndin við eldið er ekki
síður einföld en matargerðin.
Nokkrir belgir eru settur á sjóinn,
neðan úr þeim eru reipi, hálfum
metra fyrir neðan sjávarmál er
annað reipi sem heldur hinum
reipunum stöðugum, og þar fyrir
neðan eru 8-10 metra löng reipi,
eða lirfusafnarar. Kræklingalirf-
urnar setjast á reipið, þegar þær
eru ekki stærri en þessi punktur .,
og festa rætur, þar til Hákon og
félagar uppskera.
„Við erum bara að bjarga þeim
um húsnæði og svo hirðum við
leiguna eftir ca. tvö ár. Þeir vita
náttúrlega ekki hver leigan er,
þannig að við leigjum þeim á
fölskum forsendum,“ sagði
Hákon.
Þeir félagar settu út í fyrra 100
tonna stöð og hyggjast bæta og
stækka við sig. Þeir hafa verið að
rannsaka bestu aðferðir og fleira
frá upphafi og meðal annars prófað
sig áfram með 10 gerðir af reipum
og telja sig nú loks hafa komið
niður á réttu tegundina.
„Þctta hefur gengið ágætlega
hingað til. Við höfum náttúrlega
misst eitthvað, t.d. í ísnum nýver-
ið, og svo eru náttúrulegir óvinir
kræklingsins, æðafuglar og kross-
fiskar alltaf á ferli. Norðmenn og
Svíar hafa lent í miklum vanda
með þessa gesti, en við gerum ráð
Klippið hér
A ■ A □ ER ÁSKRIFANDI
liniinn rn
BEIÐNI UM MILLIFÆRSLU
ImmmJ ÁSKRIFTARGJALDS
• -
,, |—1|—1|—1|—1|—1|—1|—1|—1|—1|—1|—1|—1|—1|—1|—1|—| Undirritaður óskar þess að áskriftarajald
Kortnr.: |_||_||_||_||_||_||_||_||_||_||_||_||_||_||_||_J Tímans verði mánaðarlega skuldfært á
VISA-greiðslukort mitt
Gildir út: □□□□□ Nafnnr.: □□□□-□□□□
UNDIRSKRIFT.
ÁSKRIFANDI:..................................
HEIMILI:.....................................
PÓSTNR. - STAÐUR:........ SÍML .............. SENDIST AFGREIÐSLU BLAÐSINS
SÍÐUMULA 15, 108 REYKJAVÍK
fyrir að þurfa aðallega að hafa
áhyggjur að veðri og vindum,"
sagði Hákon.
Kræklingaeldi hefur verið stund-
að í Evrópu í hundruð ára og eru
þar Frakkar fremstir í flokki. Auk
þeirra stunda Kóreumenn, Thail-
endingar, Danir, Norðmenn,
Svíar, Færeyingar, Spánverjar og
ítalir eldið. Heimsframleiðslan er
mikil, t.d. var hún rúm 500.000
tonn árið 1978, en er nú komin yfir
milljón tonn. Auk þess er markað-
sverð mjög lágt.
„Lausnin er því sú að rækta
mikið fyrir lítinn pening. Kræk-
lingurinn má ekki vera dýr í fram-
leiðslu, því heimsmarkaðsverðið
býður ekki upp á það, heldur vera
ódýrt lostæti. Eg er viss um að það
er hægt að framlciða nóg og græða
á þessu. Við höfum enga löngun til
að verða frægirog ríkir. Við viljum
bara framleiða þannig að það verði
arðbært. Kræklingaeldi kostar
minna en t.d. silunga- eða laxeldi,
en það gefur líka minna af sér.
Líklega er þetta hlutfallslega jafn
dýrt. Við höfum alið einhvern
slatta og sett á markað hér, en ef
þetta á að borga sig, verðum við að
stækka við okkur, setja upp 500
tonna stöð og flytja út. Þá er um
að ræða að flytja hann út frystan,
eða þá að flytja hann út í sjótönk-
um ferskan. Við erum að leita fyrir
okkur úti, en það eru ekki komnar
neinar niðurstöður úr þvf. En ef
við getum haldið áfram að fram-
leiða gæðakrækling. eins og við
erum með núna, þá stöndum við
vel að vígi með útflutninginn.
Vendipunkturinn verður í sumar,
en þá þurfum við að taka ákvörðun
um hvað við ætlum okkur að
gera,“ sagði Hákon.
Kræklingaeldið hefur verið unnið í
samráði við Hafrannsóknarstofnun
og þá nýtur félagið einnig styrks frá
Rannsóknarráði ríkisins annað
árið í röð.
„Við höfum verið með grunn-
rannsóknir, fórum rólega af stað,
enda allir f fullri vinnu og þetta er
bara gagnlegt hobbý í mínum aug-
um. Rannsóknunum er nú lokið og •
útkoman er jákvæð og lofar góðu.
Við erum mjög þakklátir fyrir
styrkinn og starfsmenn Hafrann-
sóknarstofnunar hafa verið liðlegir
og hjálpsamir.
Um okkar vonir er best að segja
minnst, þá verða vonbrigðin minni.
Við vonum bara að það líði ekki á
löngu áður en íslendingar geta
farið að gæða sér á íslenskum gæða
kræklingi," sagði Hákon.
-SÓL