Tíminn - 10.06.1988, Blaðsíða 6

6
HELGIN
Laugardagur 11. júní 1988
Ragnheiður Þórarinsdóttir, borgarminjavörður, við munina úr Viðey.
Við fornleifauppgröftinn í
Viðey hafa fundist leifar mann-
virkja,skála, jarðhýsi, sem tal-
ið er vera frá 10. eða 11. öld,
auk hlaðinna veggja, gólf-
hellna auk ýmissa muna úr
búskap og klausturlífi í Viðey.
í elstu lögunum fundust kljá-
steinar, sem voru notaðir við
vefnað og hálfur snældusnúður
úr íslenskum tálgusteini. Þessir
fundir benda til þess að á 10.
og 11. öld hafi búskapur með
tilheyrandi tóvinnu verið
stundaður í Viðey. í sömu
lögum fannst járngjall sem
bendir til járnvinnu.
Vaxtöflur munkanna
íViðey
í mannvirki því sem talið er
rústir klaustursins í Viðey
fundust mjög athyglisverðar
vaxtöflur með letri, sem nú er
verið að greina. Vaxtöflur
þessar virðast hafa verið notað-
ar sem nokkurs konar rissblöð
nútímans, þar sem á voru
skrifaðir minnispunktar. í
sömu lögum fannst stíll eða
griffill, áhald breiðara í annan
endann, sem notað var til að
skrifa í vaxið og slétta síðan
vaxið út aftur. Vaxtöflurnar
var því hægt að nota aftur.
Vaxtöflurnar, sem fundust í
Viðey, voru fimm talsins. Voru
þær í leðurhylki með þrykktu
laufamynstri og virðist sem
munkamir hafi haft þær
Sýning á munum úr fornleifauppgreftrinum í Viöey:
Aldagömul
rissblöð“
úr vaxi
Árbæjarsafnið í Reykjavík var opnað 31. maí s.l.
Starfsmenn safnsins hafa unnið að því í vetur að setja upp
3 sýningar, sem standa munu í sumar, auk venjulegs
viðhalds húsanna og umhverfis þeirra.
Hæst ber sýningu á munum sem fundist hafa við
fornleifauppgröftinn í Viðey. I desember 1986 var tekinn
prufuskurður í Viðey og ákveðið að hefja fornleifarann-
sókn sumarið eftir. Rannsóknin fór fram á 400 fm svæði
norðan Viðeyjarstofu og Viðeyjarkirkju.
Viðey kemur við sögu Reykjavíkur frá upphafi og tengist
einkum trúar- og stjórnmálasögu hennar. Viðeyjar er ekki
getið í Landnámabók, en er nefnd í biskupasögum.
Heimild um eyna er að finna í samningi, sem Viðeyingar
gerðu við Gufunesinga varðandi æðarvarp um miðja 12.
öld og í Jarteiknabók Þorláks biskups helga. Viðeyjar er
einnig getið í sögu Þorláks helga og segir þar: „Á bæ þeim
er Viðey heitir, spilltu mýs komum og ökram, svo að varla
mátti við búa.“ Frásögnin er vísbending um að kom hafi
verið ræktað í eynni.
bundnar um belti sitt.
íslenskur handritafræðingur
er að greina letrið með hjálp
eins helsta handritafræðings
Svía, sem gefur alla vinnu sína
í sambandi við vaxtöflurnar. Á
töflunum er lágþýska, latína
og íslenska og telja handrita-
fræðingar Árnastofnunar að
letrið sé frá tímabilinu 1450-
1600. Talið er mögulegt að
letrið sé uppkast að sendibréfi.
Vaxtöflurnar eru best varð-
veittu töflur Norðurlanda. Til
eru varðveittar vaxtöflur frá
löndunum fyrir botni Miðjarð-
arhafs frá því stuttu eftir Krists
burð og frá rómverskri járnöld.
í Árbæjarsafni eru til sýnis
hluti munanna sem fundist
hafa í Viðey. Eru það helst
áhöld, leirkerabrot ásamt
pjötlum úr fatnaði, m.a. mjög
vel varðveitt prjónahúfa.
Rafmagn lagt eftir 66
ára gömlum teikningum
Auk þessarar sýningar hefur
verið sett upp sýning sem rekur
sögu Rafmagnsveitu Reykja-
víkur. Þessi sýning er í Mið-
húsi, sem stóð við Lindargötu
í Reykjavík. Rafmagnsveita
Reykjavíkur var stofnuð 1921.
til eru rafmagnsteikningar
Miðhúss frá 1922 og hefur
verið lagt rafmagn í húsið eftir
þeim teikningum. Rofar og
annað er tengist rafmagni er úr
postulíni eins og tíðkaðist á
þessum tíma. í Miðhúsi eru
einnig til sýnis gömul raftæki,
s.s. eldavélar, rafmagnsofnar,
hrærivélar og fyrstu útvörpin.
Sýning þessi er hluti af stærri
sýningu, sem ætlað er að segja
sögu Reykjavíkur í máli og
myndum.
í einu húsinu í safninu er
sögð saga Slökkviliðs Reykja-
víkur. Þarerm.a. kranabíllfrá
1950 sem hætt var að nota
1986.
Að sögn Ragnheiðar Þórar-
insdóttur, borgarminjavarðar
og safnvarðar Árbæjarsafns,
er vaxandi aðsókn íslendinga
að safninu. í fyrra sóttu 18
þúsund manns safnið heim.
Við safnið vinna 9 manns allt
árið, við að gera gömul hús
upp, halda þeim við og setja
upp sýningar. -sh