Fréttablaðið - 24.02.2009, Qupperneq 14

14 24. febrúar 2009 ÞRIÐJUDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál) hdm@frettabladid.is
MENNING: Páll Baldvin Baldvinsson fulltrúi ritstjóra pbb@frettabladid.is VIÐSKIPTARITSTJÓRI: Óli Kr. Ármannsson olikr@markadurinn.is HELGAREFNI: Anna Margrét Björnsson amb@frettabladid.is og Sigríður Björg Tómasdóttir sigridur@frettabladid.is ALLT OG SÉRBLÖÐ: Emilía Örlygsdóttir emilia@frettabladid.is
og Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is ÍÞRÓTTIR: Henry Birgir Gunnarsson henry@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf.
RITSTJÓRAR: Jón Kaldal jk@frettabladid.is og Þorsteinn Pálsson thorsteinn@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI:
Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is. Fréttablaðið kemur út í 103.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili
á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur
sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
Fyrir viku bárust alvarleg tíð-indi af árekstri bresks og
fransks kjarnorkukafbáts á Atl-
antshafi í febrúarbyrjun. Betur
fór þar en á horfðist, en frétt-
irnar vekja mann óneitanlega til
umhugsunar um áhrif þess sem
skaðlegt kjarnorkuslys á höf-
unum gæti haft fyrir Ísland og
Íslendinga. Auk beinna skaðlegra
umhverfisáhrifa sem slíkt slys
hefði í för með sér, mætti búast við
því að sala og neysla á sjávarafurð-
um yrði fyrir áfalli með hörmuleg-
um afleiðingum fyrir þjóðarhag
sem síst má við miklum skakka-
föllum. Þetta er raunveruleg ógn
sem vofir yfir Íslendingum.
Við þessari ógn er hægt að
bregðast og hún var m.a. forsenda
þess að Steingrímur J. Sigfússon,
Össur Skarphéðinsson, Jóhanna
Sigurðardóttir og fimm aðrir þing-
menn úr Alþýðubandalagi, Alþýðu-
flokki og Kvennalista lögðu vetur-
inn 1995-1996 fram frumvarp til
laga „um friðlýsingu Íslands fyrir
kjarnorku- og eiturefnavopnum og
bann við umferð kjarnorkuknú-
inna farartækja“. Í 1. grein þessa
frumvarps stendur:
„Lög þessi gera Ísland að frið-
lýstu svæði þar sem bannað er að
koma fyrir, staðsetja eða geyma,
flytja um eða meðhöndla á nokk-
urn annan hátt kjarnorku- eða eit-
urefnavopn. Umferð kjarorkuknú-
inna farartækja er bönnuð á hinu
friðlýsta svæði og einnig flutning-
ur eða losun kjarnakleyfra efna og
kjarnorkuúrgangs.“
Þáverandi utanríkisráðherra
lýsti yfir harðri andstöðu við þetta
lagafrumvarp og það hefur aldrei
fengið málefnalega umfjöllun á
Alþingi síðan þrátt fyrir að Stein-
grímur og fleiri þingmenn hafi
reynt að taka það upp. Reyndar er
saga þingmálsins enn þá eldri þar
sem svipuð frumvörp hafa verið
lögð fyrir Alþingi síðan veturinn
1986-1987 og raunar hafa þings-
ályktunartillögur um þetta verið
á dagskrá frá 1976. Steingrím-
ur J. Sigfússon hefur verið fyrsti
flutningsmaður þessa máls í níu
skipti í rúm 20 ár og meðflutnings-
menn komið úr öllum flokkum. Nú
seinast var frumvarpið lagt fyrir
á Alþingi í janúar af hálfu þing-
manna úr öllum flokkum nema
Sjálfstæðisflokki. Síðan þá hefur
margt breyst, komin er vinstri-
stjórn í landinu og möguleikar á
greiðari framgangi þessa frum-
varps.
Meginorsökin að íslensk stjórn-
völd vildu ekki styðja jafn þarft og
sjálfsagt mál var líklega sú að þau
voru föst í fjötrum kalda stríðsins
og vildu ekki aðhafast neitt sem
kynni að styggja verndara í Wash-
ington. Með sömu rökum ákváðu
íslensk stjórnvöld að styðja við
bakið á hernámsliðinu sem hefur
nú verið fast í átta ár í Afganistan
og þessi rök voru rifjuð upp þegar
stuðningur við innrásina í Írak
var ákveðinn í einkasamtölum án
þess að leitað væri eftir samþykki.
Þá var m.a. vitnað til þess að ekki
mætti styggja ráðamenn í Wash-
ington því að annars myndi Banda-
ríkjaher yfirgefa landið. Núna er
herinn farinn og haldleysi þessara
„bandamannaraka“ hefur ítrekað
verið afhjúpað, nú seinast þegar
seðlabankastjórar reyndu að betla
gjaldeyrislán frá Washington í
fyrra.
Raunverulegt öryggi Íslend-
inga snýst hins vegar og hefur
alltaf snúist um önnur mál og
brýnni en stuðning við nýlendu-
ævintýri Bandaríkjanna víða um
hnöttinn. Áþreifanleg hætta staf-
ar af umferð kjarnorkjuknúinna
farartækja í kringum landið. Hér
geta orðið slys af manna völdum,
ef t.d. kjarnorkukafbátar sökkva
í íslenskri efnahagslögsögu. Þess
vegna er það ábyrgðarhluti að
ríkisstjórn Íslands hafi um árabil
staðið gegn öllum tilraunum til
að friðlýsa íslenska efnahagslög-
sögu fyrir kjarnorkuvopnum og
kjarnorkuknúnum farartækjum.
Þar var eingöngu litið til hags-
muna setuliðsins á Miðnesheiði.
Núna eru þeir Össur og Stein-
grímur komnir í minnihlutastjórn
og lag að breyta þeirri stefnu með
stuðningi Framsóknarflokksins.
En hvaða rök hefur nokkur stjórn-
málaflokkur fyrir því að standa
gegn friðarlýsingu Íslands?
Samtök hernaðarandstæð-
inga beittu sér gegn heræfingum
Rússa 2006 m.a. með þeim rökum
að kjarnorkuknúin herskip tækju
þátt í þeim. Vegna mótmæla sam-
takanna var hætt við heræfing-
arnar. Þá hafa samtökin beitt sér
gegn kjarnorkustefnu Atlantshafs-
bandalagsins með því að höfða til
þess stjórnsýslustigs sem stendur
almenningi á Íslandi næst, sveit-
arstjórna. Nú búa 90% Íslend-
inga í friðlýstum sveitarfélögum.
Þetta undirstrikar þann almenna
vilja sem ríkir meðal þjóðarinn-
ar fyrir því að slík vopn eigi ekki
og muni aldrei eiga erindi til
Íslands. Enginn vafi er á því að
yfirgnæfandi meirihluti þjóðar-
innar styður friðlýsingu íslenskr-
ar lögsögu fyrir kjarnorkuvopnum
og kjarnorkuknúnum farartækj-
um. Er ekki kominn tími til að
stjórnmálamenn hlusti á þjóðina
og samþykki hið einfalda en gagn-
merka frumvarp um friðlýsingu
Íslands sem liggur núna fyrir
Alþingi?
Friðlýsum Ísland
SVERRIR JAKOBSSON
Í DAG | Öryggismál
UMRÆÐAN
Jón Magnússon svarar Jóni Baldvini
Hannibalssyni
Jón Baldvin Hannibalsson segir í grein sem hann nefnir „Skilyrðislaus uppgjöf“
að undirritaður hafi loks ratað heim í Sjálf-
stæðisflokkinn og gleymd sé öll gagnrýni
á Sjálfstæðisflokkinn út af gjafakvótanum
og annarri kerfislægri spillingu og öðru
sem hann rekur með þeim hætti sem aflaði
honum slíks fylgis sem formanns Alþýðuflokksins,
að hann fann þann kost vænstan að Alþýðuflokkur-
inn yrði lagður í dvala og eingöngu tekin úr múmíu-
hulstrinu þegar fyrrum foringinn þarf að tala.
Það er rétt að ég hef verið gagnrýninn á Sjálfstæð-
isflokkinn þau 18 ár sem ég hef verið utan hans. Ég
taldi óráð að krónan yrði látin fljóta og nauðsyn
að marka aðra peningamálastefnu. Ég var og er á
móti gjafakvótakerfinu og tel forgangsatriði að
vextir og lánakjör í landinu verði með sama hætti
og í nágrannalöndum. Jón Baldvin veltir fyrir sér
hvort ég sé að umbuna „íhaldinu“ eða hvort aum-
ingja gæska mín sé komin á svo hátt stig að ég telji
eðlilegt að rétta fram sáttfúsa hjálparhönd.
Til skýringar fyrir nafna minn þá er hvorki
um umbun eða aumingjagæsku að ræða. Ég
tel að nýir tímar séu komnir í Sjálfstæðis-
flokknum. Ný kynslóð er að taka við með
aðrar áherslur og ég vil taka þátt í að beina
Sjálfstæðisflokknum á þá braut að hann verði
á nýjan leik flokkur allra stétta og starfi í
þeim anda mannvænnar markaðshyggju sem
gerði flokkinn að víðsýnum fjöldaflokki.
Sumir segja að kjósendur hafi gullfiska-
minni, slíkt á varla við um Jón Baldvin. Það
er því merkilegt að maðurinn sem barðist harðast
fyrir sameiningu vinstri manna, guðfaðir Samfylk-
ingarinnar, skuli ekki muna að hann lagði áherslu á
að með slíkri sameiningu næðu vinstri menn að vera
stjórnmálaafl sem væri einhvers megnugt í íslensk-
um stjórnmálum. Með sama hætti greini ég það nú,
þegar vinstri menn boða aukna þjóðnýtingu, aukna
skattheimtu og upplausn ríkir í þjóðfélaginu, að þá
beri brýna nauðsyn til að við sem hægra megin erum
í stjórnmálum sameinumst um að styrkja Sjálfstæð-
isflokkinn sem brjóstvörn frjálsrar atvinnustarf-
semi, lýðræðis og allsherjarreglu í landinu.
Höfundur er alþingismaður.
Skilyrðislaus uppgjöf eða nýir tímar?
JÓN MAGNÚSSON
RV
UN
IQ
UE
0
10
90
3
Rekstrarvörur
- vinna með þér
Réttarhálsi 2 • 110 Reykjavík
Sími: 520 6666 • Fax: 520 6665
sala@rv.is • www.rv.is
Lengri
opnun
artími
í verslu
n RV
Opið m
án. til f
ös. frá
8.00 ti
l 19.00
Lauga
rdaga
frá 10.
00 til 1
7.00
Rekstrarvörur
- fyrir stofnanir, fyrirtæki og heimili,
sem vilja spara og hagræða!
Eðlilegt …
Í kvöldfréttum Sjónvarpsins á
sunnudag gagnrýndi Ögmundur
Jónasson heilbrigðisráðherra forvera
sinn, Guðlaug Þór Þórðarson, fyrir
hik og ákvarðanafælni í málefn-
um Landspítalans, þar sem mikill
niðurskurður er þar fyrir dyrum.
Guðlaugur Þór vísaði gagn-
rýninni til föðurhúsanna og
segir að allar þær aðgerðir sem
Ögmundur hafi ráðist í hafi
legið fyrir. Spurður hvers vegna
hann hefði þá ekki tekið af
skarið sagði Guðlaugur að
hann hefði talið eðlilegt
að ný ríkisstjórn tæki
lokaákvörðun í
þessu máli. Það er
ábyrg afstaða.
… og ekki eðlilegt?
Eins og aðrir þingmenn Sjálfstæðis-
flokksins studdi Guðlaugur Þór hins
vegar Einar K. Guðfinnsson, fyrrver-
andi sjávarútvegsráðherra, þegar
sá síðarnefndi tók þá umdeildu
ákvörðun að hefja hvalveiðar stuttu
fyrir stjórnarskipti. Það var því
undir hælinn lagt í hvaða
málum Guðlaugur Þór
taldi eðlilegast að
ný ríkisstjórn tæki
loka ákvörðun. Er það
ábyrg afstaða?
Framboðseyjan
Það fjölgar jafnt og þétt í hópi nýrra
bloggara hjá Guðmundi Magnússyni,
ritstjóra Eyjunnar. Svo skemmtilega
vill til að flestir nýju bloggaranna
– eða öllu heldur gæðabloggaranna,
eins og menn verða sjálfkrafa við
það að fá úthlutað kví á Eyjunni
– eiga það sameiginlegt að
sækjast eftir kjöri á Alþingi.
Eyjubloggarar eru rétt rúm-
lega 60 og lætur nærri að
einn af hverjum sex gefi kost
á sér á framboðslista í vor.
bergsteinn@frettabladid.is
H
run íslenska fjármálakerfisins í haust sem leið hefur
markað djúp spor í þjóðlífið. Svo djúp að tímatal mið-
ast nú að talsverðu leyti við hrunið og mun áreiðan-
lega gera um langt skeið.
Fátt er nú sem áður var, hvorki í veraldlegum
efnum né hvað varðar minna áþreifanlega þætti. Þannig eru nú
sett spurningamerki við ýmislegt sem áður var talið sjálfgef-
ið, meðal annars ýmsar grunnstoðir samfélagsins. Krafan um
aukið lýðræði og endurskoðun stjórnsýslunnar hefur einnig verið
hávær.
Mörgum þykir sem íslensk stjórnvöld, og þar á meðal Alþingi,
hafi flotið sofandi að feigðarósi í aðdraganda hrunsins. Eftir
hrunið varð máttleysi þingsins einnig hrópandi þegar ljóst var
að öll framvinda viðbragða við efnahagshruninu átti sér stað
utan þingsala. Svo rammt kvað að þessu að þingmenn bjuggu
við þann veruleika að fá upplýsingar um framvindu mála gegn-
um fjölmiðla. Um þetta varð nokkur umræða í þinginu í haust
og kom það sjónarmið meðal annars fram að Alþingi gegndi að
allt of stórum hluta því hlutverki að vera afgreiðslustofnun fyrir
framkvæmdarvaldið.
Ljóst er að skerpa þarf hlutverk Alþingis og að það verður
ekki gert nema með áþreifanlegum breytingum á stjórnarskrá.
Íslenska stjórnarskráin á uppruna í dönsku stjórnarskránni frá
því um miðja 19. öld. Danir hafa gert verulegar breytingar á sinni
stjórnarskrá og meðal annars styrkt hlutverk þingsins. Endur-
skoðun stjórnarskrárinnar hér hefur staðið lengi en gengið afar
hægt. Ljóst er að þar er við mikil tregðulögmál að etja og það
er ástæða þess að hugmyndin um sérstakt stjórnlagaþing hefur
hlotið talsverðan byr.
Hvernig svo sem vinnu við endurskoðun stjórnarskrárinnar
verður háttað hlýtur eitt af markmiðunum með henni að vera
að efla vald þingsins þannig að löggjafarvaldið geti veitt fram-
kvæmdarvaldinu nauðsynlegt aðhald.
Á næstu vikum fara fram prófkjör og annars konar uppstilling-
ar á lista fyrir komandi kosningar í apríl. Krafan um endurnýj-
un hefur verið hávær og sannarlega er það ljós í skammdeginu
hversu margir vilja nú gefa kost á sér til þingsetu.
Vissulega er þörf á mannabreytingum í þinginu. Í ljósi þeirra
hamfara sem dunið hafa á þjóðinni er nauðsynlegt að ferskir
vindar fái að blása um þingsali eftir kosningar í vor.
Nýliðunin nægir þó ekki ein og sér. Minna má á að mikil endur-
nýjun varð á þingi í kjölfar síðustu kosninga. Þeirrar endurnýjun-
ar hefur þó ekki séð verulega stað í störfum þingsins enda hefur
engin breyting orðið á starfsumhverfi þess eða menningu.
Snúa verður frá þeirri óheillaþróun að Alþingi Íslendinga gegni
fyrst og fremst því hlutverki að vera afgreiðslustofnun fyrir
framkvæmdarvaldið í stjórnskipun þar sem völd ráðherra eru
svo mikil að lögspekingar tala um ráðherraræði. Alþingi verður
að hafa skýrt hlutverk og geta veitt framkvæmdarvaldinu, þar á
meðal ráðherrum, aðhald í störfum sínum.
Nýtt fólk og aukið vægi þingsins:
Endurreisn á
trausti Alþingis
STEINUNN STEFÁNSDÓTTIR SKRIFAR