Tíminn - 18.08.1988, Blaðsíða 8

8 Tíminn.
Fimmtudagur 18. ágúst 1988
Titninn
MÁLSVARIFRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin í Reykjavík
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar:
Aðstoðarritstjóri:
Fréttastjórar:
Auglýsingastjóri:
Kristinn Finnbogason
Indriði G. Þorsteinsson ábm.
IngvarGíslason
OddurÓlafsson
Birgir Guðmundsson
Eggert Skúlason
SteingrímurGíslason
Skrifstofur: Lyngháls 9, Reykjavík. Sími: 686300. Auglýsingaslmi:
680001. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn, fréttastjórar
686306, íþróttir 686332, tæknideild 686387. Setning og umbrot:
Tæknideild Tímans. Prentun: Blaðaprent h.f. Auglýsingaverð kr.
465,- pr. dálksentimetri.
Verð í lausasölu 60,- kr. og 70,- kr. um helgar. Áskrift 700.-
Langdregnar umræður
Ekki er annað sýnna en að ágreiningur um
vaxtamálin geti orðið ríkisstjórninni erfiður ef svo
heldur fram sem horfir. Svo verður að telja að
umræðurnar um vaxtafyrirkomulagið séu orðnar
nógu langar í þeim anda sem verið hefur og komið
að þeirri stundu að samstarfsflokkarnir í ríkis-
stjórninni geri það m.a. upp við sig hvaða endur-
skoðun verði gerð á lánskjaravísitölunni.
Hvað það varðar er hægt að hugsa sér ýmsar
lausnir aðrar en að láta allt standa óbreytt. Pað
gengur ekki. Það er beinlínis rangt sem frjáls-
hyggjuliðið heldur fram að ekki sé hægt að ákveða
vexti með lögum eða stjórnvaldsákvörðunum. Það
skal hins vegar viðurkennt að slík stjórn peninga-
mála er út af fyrir sig ekki eftirsóknarverð, ef
almenn skilyrði til vaxtafrelsis eru fyrir hendi. Þótt
slík skilyrði sé að finna í nágrannalöndum og
ýmsum stærri og opnari þjóðfélögum, þá eru þau
ekki til staðar á íslandi. Þess vegna verður að miða
vaxtastefnu og stjórn peningamála hér við hin
íslensku skilyrði, en varast að herma eftir aðferð-
um annarra þjóða, sem búa við aðrar aðstæður.
Hér dugir heldur ekki að vísa til verðrýrnunarára
sparifjár af þeirri einsýni sem minnir á ónýta plötu,
sem er föst í einum tóni og skilar ekki óbrenglaðri
laglínu hvað þá laginu í heild. Þótt nauðsynlegt sé
að endurskoða lánskjaravísitöluna, þá ætlast eng-
inn til þess að almennt sparifé eða sjóðir séu
óvarðir gagnvart langvarandi verðbólgu.
Auk þess er tímabært að ræða þann mikla
vaxtamun sem viðgengst í bankakerfinu hér á
landi. Þar er augljós þörf fyrir hagræðingu til þess
að draga úr kostnaði við bankastarfsemina.
Með samkomulagi því, sem gert var milli banka
og sparisjóða annars vegar og ríkisvaldsins hins
vegar að því er varðar spariskírteini ríkissjóðs og
miðar að nokkurri vaxtalækkun, var stigið spor,
þótt stutt sé, til þess að hafa hemil á vöxtum.
Bankar og sparisjóðir hafa ákveðið að lækka vexti
á skuldabréfum sínum í samræmi við þetta sam-
komulag.
Þrátt fyrir þetta almenna samkomulag um vaxta-
lækkun er nú frá því skýrt að Útvegsbankinn ætli
að skera sig úr í þessu efni og fara sínar eigin leiðir.
Það hlýtur að vekja nokkra athygli, að banki sem
ríkið á að 98% skuli taka slíka stefnu. Það er í
fyllsta máta óeðlilegt að slík ríkisstofnun skuli
ganga gegn stefnu ríkisstjórnarinnar í þessu efni.
Þessi afstaða Útvegsbankans ætti að vekja til
nýrrar umræðu um stöðu bankans. Hún gefur fullt
tilefni til þess að ræða það mál, sem hefur verið
viðurkennt nauðsynjamál í áratugi, að stokka þurfi
bankakerfið upp og koma þar á víðtækri hagræð-
ingu sem dregur úr kostnaði við rekstur þess.
Hvað sem svo viðamiklu máli líður þá er svo
komið í umræðum um vaxtamál og peningastjórn
að ríkisstjórnin verður að koma sér saman um
endurskoðun lánskjaravísitölunnar. Þófinu um
það efni verður að linna. Þráhyggjustagl er vond
pólitík.
garri ......... ..-.. .. ....
Algleymi í Osló
Þá er afstaðin kvennaráðstefnan
sú hin mikla í Osló og hafa þátttak-
endur ekki vikið af sjónvarps-
skermunum né orðið stans á marg-
breyttum raddklið þeirra á samein-
uðum útvarpsrásum eftir að þær
komu heim. Margt gleðilegt virðist
hafa gerst á ráðstcfnunni og engin
veit hvernig á að láta fyrir fðgnuði,
þótt það sé að vonura misjafnt og
fari eftir mælsku hverrar og einnar
hvernig tekst að skilgreina al-
gleymið. Þær úr hópnum sem eru
ekki fjölmiðlavanar hafa látið gott
heita að taka undir það hver hjá
annarri hve gaman hafi verið að sjá
allar þessar konur og skjótast í
bátssiglinguna, en gamalvanir
„theoretikerar“ kvcnnabaráttunn-
ar hafa verið tilbúnir með pottþétt
„Gettysborgarávörp“ - að lengd
„eins og hvur vill“ meðan sjón-
varpsvélarnar rúlluðu og svipurinn
eins og þær væru þegar orðnar
skriðdrekaskyttur í konunglegum
herskörum Noregs.
En þetta hefur verið mikil ráð-
stefna og baráttumálin með tilheyr-
andi fyrirlestrum „legíó“ að tölu,
enda eru allir viðmælendumir sam-
dóma um að þær hafi ekki haft við
að missa af. Þá er ógetið kabaretta,
misvel samstilltra kóra og norna-
dansa, en mikill byr er með því að
endurvekja fjölkynngi sem meðal í
baráttunni áleiðis upp í sess stjóra-
enda sparisjóða og í sess þeirra
sem mylja sér gull í mortélum
apótekanna fyrir náð veitingar-
valdsins. Mega karlaskröggar þeir
er þarna sitja á fleti fyrir senn eiga
von á að vakna upp sem húsamús
■ bankahvelfmgunni eða fluga niðrí
í brennsluspíritusflösku á lyfjahill-
unni.
íhaldið og
prinsarnir Ijósu
Ekki er vafi á að það verður
Kvcnnalistinn sem á eftir að upp-
skera ríkulega i næstu skoðana-
könnunum fyrir hve giftusamlega
og lukkulega allt þetta fór fram og
ná kynstrum sæta ef hann slær nú
ekki íhaldið út fyrir fullt og ailt. En
hitt - hvað verða má þeim til
bjargar úr þessu, prínsunum Ijósu
frá Isafirði, má hamingjan vita.
Ánnar þeirra reikar nú um valinn í
eitt sinn eldrauðum sjávarplássum,
ef vera mætti að lífsandi leyndist
þar enn í stöku skrokki. Hinn
ákallar allar góðar vættir í mæðu-
sömum ráðherradómi, þar sem öll
mannleg aðstoð og samúð er fjarri
- hvað þá að nokkurt blíðlátt
meyjarauga snúi að honum meir.
En annars ætti það að verða
þessum olnbogabörnum hamingj-
unnar fagnaðarefni, þegar þeir
’geta lagt byrðar sínar að fullu og
öllu á herðar kvennanna, sem
verða munu boðnar og búnar að
taka við. Ólafur fær þá loks friðinn
og Jón endanlega niðurfærslu. Þá
verður öll mæða að baki og þeim
mun máske bjóðast að aðstoða við
skollaleik á næstu kvennaráð-
stefnu.
VÍTT OG BREITT
Brengluð heimssýn
vesældarkórsins
Vegna einhvers ruglings í ríkis-
sjónvarpinu lenti reglulega
skemmtilegur þáttur um þriðja
heims ríki inni í dagskránni og var
um margt ólíkur þeirri „fræðslu-
starfsemi" sem vestrænir fjölmiðlar
temja sér þegar fjallað er um
svokölluð þróunarlönd.
Sjónvarpsmyndin um Kashmír
sýndi fólk við störf í frjósömu og
um margt gjöfulu landi. Þarna var
unnið við landbúnað, byggingar,
iðngreinar og handverk margs kon-
ar með ævafornum aðferðum, við-
skipti og annað daglegt amstur.
Ekki var annað að sjá en að fólkið
væri sæmilega haldið og vel kann
það til verka við framleiðslu lífs-
nauðsynja og gerð húsa, listaverka
og annars þess sem búið þarf við.
Samfélagið sem þarna var lýst er
ekki tæknivætt í sama mæli og
iðnaðarþjóðfélögin og mun því
teljast til vanþróaðra ríkja sam-
kvæmt skilgreiningu Sameinuðu
þjóðanna og grátkórsins mikla,
sem telur að skortur á hagvexti og
tækniundrum vopnaframleiðend-
anna í norðri, standi allri lífsham-
ingju þróunarríkjanna fyrir
þrifum.
Dekrað við hörmungina
Vestrænir fjölmiðlar, með sjón-
vörpin í fararbroddi, keppast við
ár eftir ár að kynna þriðja heiminn
sem eitt allsherjar hörmungarbæli,
þar sem allt skortir til alls, hungurs-
neyð er landlæg, drepsóttir geisa
og aldrei verður uppstytta á bar-
dögum.
Oftar en ekki eru það hjálpar-
stofnanir af ýmsu tagi sem halda
hörmungarímyndinni að fólki til
að safna fé. Konur að horfalla með
börn að dauða komin í fangi sér
eru auglýsingamyndir þeirra sem
safna peningum.
Popparaskríll Vesturlanda, sem
aðallega hefur samband við þriðja
heiminn í gegnum kaup á hassi og
öðrum vímuefnum, verður sér úti
um milljarðaauglýsingar með því
að spila „án endurgjalds" á stór-
hljómleikum í því skyni að safna fé
handa vesölum þróunarheimi og
eru þá ekki sparaðar myndbirting-
arnar af hörmunginni til að sýna
hvað popparar eru örlátir og
hjartagóðir.
Bardagar og hungursneyð draga
fréttamenn að eins og fjóshaugur
flugur. Hvar sem fréttist um slíkar
uppákomur mætir framvarðasveit
heimspressunnar og fjölmiðlarnir
fyllast af myndum og frásögnum af
ástandinu í þriðja heiminum.
Yfirlætisleg viðhorf
Allt gefur þetta mjög brenglaða
mynd af veröldinni sem við lifum í.
Öll þessi áhersla sem lögð er á
að sýna svæðisbundnar hörmungar
í einhverjum þróunarríkjum hefur
síast svo inn í vitund þjóðanna í
norðri að það er eins og þær haldi
að hvergi sé lifað mannsæmandi
lífi nema í efnahagslegri hagsæld
tækniþróaðra ríkja.
Allt talið um aðstoðina og gott-
görelsi popparanna verður til þess
að ósjálfrátt er farið að líta á allar
þjóðir suðursins eins og ósjálf-
bjarga beiningamenn, sem ekki
komist af nema með ölmusugjöfum
hinna ríku og tæknivæddu.
Þeir sem hæst bylur í um aðstoð-
ina og auglýsa veglyndi sitt með
myndbirtingum af sjúku og ör-
magna fólki gera þriðja heiminum
meiri ógreiða en gagn og öll þessi
einhliða fréttamennska um svæðis-
bundna vesöld gefur skakka og
mjög brenglaða mynd af því fólki
sem byggir þann hluta jarðar-
kringlunnar sem við í oflæti okkar
köllum þriðja heiminn.
Sannleikurinn er sá að þau svæði
sem ekki eru sjálfum sér næg um
matvælaframleiðslu heyra til
undantekninga og óstjórn og borg-
arastyrjaldir eru oftar orsakir
hörmunganna en náttúruhamfarir
eða kunnáttuleysi íbúanna til að
fæða sig og klæða.
Vesældarpostular fjölmiðlanna
hafa annað hvort gleymt grænu
byltingunni eða aldrei frétt af
henni. En hún ásamt fleiru varð til
þess að fjölbýl lönd eru nú sjálfum
sér nóg um fæðuframleiðslu og
offramleiðsla er miklu vfðar vanda-
mál en skorturinn.
Þá ber þess að gæta að þjóðir
sem hvorki hafa tekið upp hjá sér
vestrænar hagfræðikenningar eða
tilbeiðslu á rafmagnsgítörum, geta
eigi að síður átt sér menningararf-
leifð og sögu sem nær jafnvel aftur
fyrir tíð Marx, Friedmans og Bítl-
anna.
Fólkið fyrir sunnan á sér sitt stolt
og lífssýn, sem ekki er endilega sú
sama og sófaliðsins fyrir norðan,
sem alltaf þykist vera að gera
þriðja heiminum gott með því að
draga í sífellu upp brenglaða og
einfaldaða mynd af fjölskrúðugu
mannlífi meirihluta mannkyns.
Myndin um sjálfbjarga bændur
og handverksmenn í Kashmír veg-
ur annars lítið upp á móti þeirri
útgáfu af þriðja heiminum sem
hungurmeistarar vestrænnar fjöl-
miðlunar keppast ávallt við að
halda að fólki. En því verður ekki
breytt á meðan vælukórinn þarf að
lítillækka meirihluta íbúa jarðar-
innar til að upphefja sjálfan sig.